อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                    ๑๗๑. ๔. โปสิยตฺเถรคาถาวณฺณนา
      อนาสนฺนวราติ อายสฺมโต โปสิยตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      โส กิร ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ พหุํ กุสลํ
อุปจินิตฺวา สุคตีสุเอว สํสรนฺโต อิโต เทฺวนวุเต ๑- กปฺเป ติสฺสสฺส ภควโต กาเล
มิคลุทฺโท หุตฺวา อรญฺเ วิจรติ. อถ ภควา ตสฺส อนุคฺคหํ กาตุํ อรญฺ
คนฺตฺวา ตสฺส จกฺขุปเถ อตฺตานํ ทสฺเสสิ. โส ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนจิตฺโต
อาวุธํ นิกฺขิปิตฺวา อุปสงฺกมิตฺวา อญฺชลึ ปคฺคยฺห อฏฺาสิ. ภควา นิสีทิตุกามตํ
ทสฺเสสิ. โส ตาวเทว ติณมุฏฺิโย คเหตฺวา สเม ภูมิภาเค สกฺกจฺจํ สนฺถริตฺวา
อทาสิ. นิสีทิ ตตฺถ ภควา อนุกมฺปํ อุปาทาย. นิสินฺเน ปน ภควติ อนปฺปกํ
ปีติโสมนสฺสํ ปฏิสํเวเทนฺโต ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา สยมฺปิ เอกมนฺตํ นิสีทิ. อถ
ภควา "เอตฺตกํ วฏฺฏติ อิมสฺส กุสลพีชนฺ"ติ อุฏฺายาสนา ปกฺกามิ. อจิรปกฺกนฺเต
ภควติ ตํ สีโห มิคราชา ฆาเตสิ. โส กาลงฺกโต เทวโลเก นิพฺพตฺติ. "โส
กิร ภควติ อนุปคจฺฉนฺเต ๒- สีเหน ฆาติโต นิรเย นิพฺพตฺติสฺสตี"ติ ตํ ทิสฺวา
ภควา สุคติยํ นิพฺพตฺตนตฺถํ กุสลพีชโรปนตฺถญฺจ อุปสงฺกมิ.
      โส ตตฺถ ยาวตายุกํ ตฺวา ตโต เทวโลกโต จวิตฺวา สุคตีสุเยว ปริวตฺเตนฺโต
อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ อญฺตรสฺส มหาวิภวสฺส เสฏฺิโน ปุตฺโต
สงฺคามชิตตฺเถรสฺส กนิฏฺภาตา หุตฺวา นิพฺพตฺติ. โปสิโยติสฺส นามํ อโหสิ. โส
วยปฺปตฺโต ทารปริคฺคหํ กตฺวา เอกํ ปุตฺตํ ลภิตฺวา อนฺติมภวิกตาย ธมฺมตาย
โจทิยมาโน ชาติอาทึ ปฏิจฺจ อุปฺปนฺนสํเวโค ปพฺพชิตฺวา อรญฺ ปวิสิตฺวา วูปกฏฺโ
หุตฺวา จตุสจฺจกมฺมฏฺานภาวนํ ๓- อนุยุญฺชนฺโต น จิรสฺเสว วิปสฺสนํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. จตุนวุเต  ๒ สี. อนาคจฺฉนฺเต  ๓ สี. ตจปญฺจกกมฺมฏฺานภาวนํ
อุสฺสุกฺกาเปตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๑- :-
          "หิมวนฺตสฺสาวิทูเร          ลมฺพโก นาม ปพฺพโต
           ตตฺเถว ติสฺโส สมฺพุทฺโธ     อพฺโภกาสมฺหิ จงฺกมิ.
           มิคลุทฺโท ตทา อาสึ        อรญฺเ กานเน อหํ
           ทิสฺวาน ตํ ๒- เทวเทวํ     ติณมุฏฺิมทาสหํ.
           นิสีทนตฺถํ พุทฺธสฺส          ทตฺวา จิตฺตํ ปสาทยึ
           สมฺพุทฺธํ อภิวาเทตฺวา       ปกฺกามึ อุตฺตรามุโข.
           อจิรํ คตมตฺตํ มํ ๓-        มิคราชา อเหยิ ๔-
           สีเหน โปถิโต ๕- สนฺโต    ตตฺถ กาลงฺกโต อหํ.
           อาสนฺเน เม กตํ กมฺมํ      พุทฺธเสฏฺเ อนาสเว
           สุมุตฺโต สรเวโคว         เทวโลกมคจฺฉหํ.
           ยูโป ตตฺถ สุโภ อาสิ       ปุญฺกมฺมาภินิมฺมิโต
           สหสฺสกณฺโฑ สตเภณฺฑุ       ธชาลุ หริตามโย.
           ปภา นิทฺธาวเต ตสฺส       สตรํสีว อุคฺคโต
           อากิณฺโณ เทวกญฺาหิ       อาโมทึ กามกามิหํ.
           เทวโลกา จวิตฺวาน        สุกฺกมูเลน โจทิโต
           อาคนฺตฺวาน มนุสฺสตฺตํ       ปตฺโตมฺหิ อาสวกฺขยํ.
           จตุนวุเต อิโต ๖- กปฺเป    นิสีทนมทาสหํ
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ         ติณมุฏฺเ อิทํ ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ  กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา ภควนฺตํ วนฺทิตุํ สาวตฺถึ อาคโต าตึ ๗- อนุกมฺปาย
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ.อป. ๓๓/๑๑๑/๑๖๓ ติณมุฏฺิทายกตฺเถราปทาน (สฺยา)  ๒ ปาลิ. ทิสฺวานาหํ  ๓ ฉ.ม.
@ คตมตฺตสฺส  ๔ ฉ.ม. อโปถยิ  ๕ สี. ปาติโต  ๖ ฉ.ม. จตุนฺนวุติโต  ๗ สี. าตีนํ
าติเคหํ อคมาสิ. ตตฺถ นํ ปุราณทุติยิกา วนฺทิตฺวา อาสนทานาทินา ปมํ
อุปาสิกา วิย วตฺตํ ทสฺเสตฺวา เถรสฺส อชฺฌาสยํ อชานนฺตี ปจฺฉา อิตฺถีกุตฺตาทีหิ
ปโลเภตุกามา อโหสิ. เถโร "อโห อนฺธพาลา มาทิเสปิ นาม เอวํ ปฏิปชฺชตี"ติ
จินฺเตตฺวา กิญฺจิ อวตฺวา อุฏฺายาสนา อรญฺเมว คโต. ตํ อารญฺกา ภิกฺขู
"กึ อาวุโส อติลหุํ นิวตฺโตสิ, ๑- าตเกหิ น ทิฏฺโสี"ติ ปุจฺฉึสุ. เถโร ตตฺถ
ปวตฺตึ อาจิกฺขนฺโต:-
       ๒- "อนาสนฺนวรา เอตา      นิจฺจเมว วิชานตา
           คามา อรญฺมาคมฺม      ตโต เคหํ อุปาวิสึ
           ตโต อุฏฺาย ปกฺกามึ     อนามนฺเตตฺวา โปสิโย"ติ
คาถํ อภาสิ. ๒-
      [๓๔] ตตฺถ อนาสนฺนวราติ เอตา อิตฺถิโย น อาสนฺนา อนุปคตา,
ทูเรเอว วา ิตา หุตฺวา วรา ปุริสสฺส เสฏฺา หิตาวหา, ตญฺจ โข นิจฺจเมว
สพฺพกาลเมว, น  รตฺติเมว, น ทิวาปิ, น รโหเวลายปิ. วิชานตาติ วิชานนฺเตน.
"อนาสนฺนปรา"ติปิ ปาลิ, โส เอวตฺโถ. อยํ เหตฺถ อธิปฺปาโย:- จณฺฑหตฺถิ-
อสฺสมหึสสีหพฺยคฺฆยกฺขรกฺขสปิสาจาปิ มนุสฺสานํ อนุปสงฺกมนฺตา วรา เสฏฺา,
น อนตฺถาวหา, เต ปน อุปสงฺกมนฺตา ทิฏฺธมฺมิกํเยว อนตฺถํ กเรยฺยุํ. อิตฺถิโย
ปน อุปสงฺกมิตฺวา ทิฏฺธมฺมิกํ สมฺปรายิกํ วิโมกฺขนิสฺสิตมฺปิ อตฺถํ วินาเสตฺวา
มหนฺตํ อนตฺถํ อาปาเทนฺติ, ตสฺมา อนาสนฺนวรา เอตา นิจฺจเมว วิชานตาติ.
อิทานิ ตมตฺถํ อตฺตูปนายิกํ กตฺวา ทสฺเสนฺโต "คามา"ติอาทิมาห. ตตฺถ คามาติ
คามํ. อุปโยคตฺเถ หิ เอตํ นิสฺสกฺกวจนํ. อรญฺมาคมฺมาติ อรญฺโต อาคนฺตฺวา.
มกาโร ปทสนฺธิกโร, นิสฺสกฺเก เจตํ อุปโยควจนํ. ตโตติ มญฺจกโต.
อนามนฺเตตฺวาติ อนาลปิตฺวา ปุราณทุติยิกํ "อปฺปมตฺตา โหหี"ติ เอตฺตกมฺปิ อวตฺวา.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. อานิวตฺโตสิ   ๒-๒ ฉ.ม. "อนาสนฺนวรา เอตา"ติ คาถํ อภาสิ
โปสิโยติ อตฺตานเมว ปรํ วิย วทติ. เย ปน "ปกฺกามินฺ"ติ ปนฺติ, เตสํ
อหํ โปสิโย ปกฺกามินฺติ โยชนา. เย ปน "สา อิตฺถี เถรํ ฆรํ อุปคตํ โภเชตฺวา
ปโลเภตุกามา ชาตา, ตํ ทิสฺวา เถโร ตาวเทว เคหโต นิกฺขมิตฺวา วิหารํ คนฺตฺวา
อตฺตโน วสนฏฺาเน มญฺจเก นิสีทิ. สาปิ โข อิตฺถี ปจฺฉาภตฺตํ อลงฺกตปฏิยตฺตา
วิหาเร เถรสฺส วสนฏฺานํ อุปสงฺกมิ. ตํ  ทิสฺวา เถโร กิญฺจิ อวตฺวา ๑- อุฏฺาย
ทิวาฏฺานเมว คโต"ติ วทนฺติ, เตสํ "คามา อรญฺมาคมฺมา"ติ คาถาปทสฺส อตฺโถ
ยถารุตวเสเนว ๒- นิยฺยติ. วิหาโร หิ อิธ "อรญฺนฺ"ติ อธิปฺเปโต.
                    โปสิยตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
                         --------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๑๔๙-๑๕๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=3342&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=3342&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=171
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5178
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5449
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5449
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26