ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๓ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๒ (ปรมตฺถที.๒)

                    ๓๕๐. ๔. กุลฺลตฺเถรคาถาวณฺณนา
      กุลฺโล สีวถิกนฺติอาทิกา อายสฺมโต กุลฺลตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต
อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ กุฏุมฺพิกกุเล ๑- นิพฺพตฺติตฺวา กุลฺโลติ
ลทฺธนาโม วิญฺญุตํ ปตฺโต สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิ, โส จ
ราคจริตตฺตา ๒- ติพฺพราคชาติโก โหติ. เตนสฺส อภิกฺขณํ กิเลสา จิตฺตํ ปริยาทาย
ติฏฺฐนฺติ. อถสฺส สตฺถา จิตฺตาจารํ ญตฺวา อสุภกมฺมฏฺฐานํ ทตฺวา "กุลฺล ตยา
อภิณฺหํ สุสาเน จาริกา จริตพฺพา"ติ อาห. โส สุสานํ ปวิสิตฺวา อุทฺธุมาตกาทีนิ
ตานิ ตานิ อสุภานิ ทิสฺวา ตํ มุหุตฺตํ อสุภมนสิการํ อุปฺปาเทตฺวา สุสานโต
นิกฺขนฺตมตฺโตว กามราเคน อภิภุยฺยติ. ปุน ภควา ตสฺส ตํ ปวตฺตึ ญตฺวา เอกทิวสํ
ตสฺส สุสานฏฺฐานํ คตกาเล เอกํ ตรุณิตฺถีรูปํ อธุนา มตํ อวินฏฺฐจฺฉวึ นิมฺมินิตฺวา
ทสฺเสติ. ตสฺส ตํ ทิฏฺฐมตฺตสฺส ชีวมานวิสภาควตฺถุสฺมึ วิย สหสา ราโค อุปฺปชฺชติ.
อถ นํ สตฺถา ตสฺส เปกฺขนฺตสฺเสว นวหิ วณมุเขหิ ปคฺฆรมานาสุจึ กิมิกุลากุลํ
อติวิย พีภจฺฉํ ทุคฺคนฺธํ เชคุจฺฉํ ปฏิกฺกูลํ กตฺวา ทสฺเสสิ, โส ตํ เปกฺขนฺโต
วิรตฺตจิตฺโต หุตฺวา อฏฺฐาสิ. อถสฺส ภควา โอภาสํ ผริตฺวา สตึ ชเนนฺโต:-
             "อาตุรํ อสุจึ ปูตึ       ปสฺส กุลฺล สมุสฺสยํ
              อุคฺฆรนฺตํ ปคฺฆรนฺตํ     พาลานํ อภินนฺทิตนฺ"ติ
อาห. ตํ สุตฺวา เถโร สมฺมเทว สรีรสภาวํ อุปธาเรนฺโต อสุภสญฺญํ ปฏิลภิตฺวา
ตตฺถ ปฐมํ ฌานํ นิพฺพตฺเตตฺวา ตํ ปาทกํ กตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ
ปาปุณิตฺวา อตฺตโน ปฏิปตฺตึ ปจฺจเวกฺขิตฺวา:-
       [๓๙๓] "กุลฺโล สีวถิกํ คนฺตฺวา   อทฺทส อิตฺถิมุชฺฌิตํ
             อปวิทฺธํ สุสานสฺมึ       ขชฺชนฺตึ กิมิหี ผุฏํ.
       [๓๙๔] อาตุรํ อสุจึ ปูตึ        ปสฺส กุลฺล สมุสฺสยํ
             อุคฺฆรนฺตํ ปคฺฆรนฺตํ      พาลานํ อภินนฺทิตํ.
       [๓๙๕] ธมฺมาทาสํ คเหตฺวาน    ญาณทสฺสนปตฺติยา
             ปจฺจเวกฺขึ อิมํ กายํ     ตุจฺฉํ สนฺตรพาหิรํ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. กุฏุมฺพิยกุเล   ม. ปพฺพชิโต จ ราคจริโตว
       [๓๙๖] ยถา อิทํ ตถา เอตํ     ยถา เอตํ ตถา อิทํ
             ยถา อโธ ตถา อุทฺธํ    ยถา อุทฺธํ ตถา อโธ.
       [๓๙๗] ยถา ทิวา ตถา รตฺตึ ๑- ยถา รตฺตึ ๑- ตถา ทิวา
             ยถา ปุเร ตถา ปจฺฉา   ยถา ปจฺฉา ตถา ปุเร.
       [๓๙๘] ปญฺจงฺคิเกน ตุริเยน     น รตี โหติ ตาทิสี
             ยถา เอกคฺคจิตฺตสฺส     สมฺมา ธมฺมํ วิปสฺสโต"ติ
อุทานวเสน อิมา คาถา อภาสิ.
      ตตฺถ กุลฺโลติ อตฺตานเมว เถโร ปรํ วิย กตฺวา วทติ.
      อาตุรนฺติ นานปฺปกาเรหิ ทุกฺเขหิ อภิณฺหํ ปฏิปีฬิตํ. อสุจินฺติ สุจิรหิตํ
เชคุจฺฉํ ปฏิกฺกูลํ. ปูตินฺติ ทุคฺคนฺธํ. ปสฺสาติ สภาวโต โอโลเกหิ. กุลฺลาติ
โอวาทกาเล ภควา เถรํ อาลปติ. อุทานกาเล ปน เถโร สยเมว อตฺตานํ วทติ.
สมุสฺสยนฺติ สรีรํ. อุคฺฆรนฺตนฺติ อุทฺธํ วณมุเขหิ อสุจึ สวนฺตํ. ปคฺฆรนฺตนฺติ
อโธ วณมุเขหิ สมนฺตโต จ ๒- อสุจึ สวนฺตํ. พาลานํ อภินนฺทิตนฺติ พาเลหิ
อนฺธปุถุชฺชเนหิ ทิฏฺฐิตณฺหาภินนฺทนาหิ ๓- "อหํ มมนฺ"ติ อภินิวิสฺส นนฺทิตํ.
      ธมฺมาทาสนฺติ ธมฺมมยํ อาทาสํ. ยถา หิ สตฺตา อาทาเสน อตฺตโน มุเข
กาเย วา คุณโทเส ปสฺสนฺติ, เอวํ โยคาวจโร เยน อตฺตภาเว สงฺกิเลสโวทานธมฺเม
ยาถาวโต ปสฺสติ, ตํ วิปสฺสนาญาณํ อิธ "ธมฺมาทาสนฺ"ติ วุตฺตํ. ตํ ญาณทสฺสนสฺส
มคฺคญาณสงฺขาตสฺส ธมฺมจกฺขุสฺส อธิคมาย อตฺตโน สนฺตาเน อุปฺปาเทตฺวา.
ปจฺจเวกฺขึ อิมํ กายนฺติ อิมํ กรชกายํ นิจฺจสาราทิวิรหโต ตุจฺฉํ อตฺตปรสนฺตานานํ
วิภาคโต สนฺตรพาหิรํ ญาณจกฺขุนา ปติอเวกฺขึ ปสฺสึ.
      ยถา ปน ปจฺจเวกฺขึ, ตํ ทสฺเสตุํ "ยถา อิทนฺ"ติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ ยถา
อิทํ ตถา เอตนฺติ ยถา อิทํ มยฺหํ สรีรสงฺขาตํ อสุภํ อายุอุสฺมาวิญฺญาณานํ
@เชิงอรรถ:  ปาลิ. รตฺติ     สี.,อิ. สวนโตว     สี.,อิ. ทิฏฺฐิตณฺหามานาทีหิ
อนปคมา นานาวิธํ มาโยปมํ กิริยํ ทสฺเสติ, ตถาว เอตํ มตสรีรํ ปุพฺเพ เตสํ
ธมฺมานํ อนปคมา อโหสิ. ยถา เอตํ เอตรหิ มตสรีรํ เตสํ ธมฺมานํ อปคมา น
กิญฺจิ กิริยํ ๑- ทสฺเสติ, ตถา อิทํ มม สรีรมฺปิ เตสํ ธมฺมานํ อปคมา นสฺสเตวาติ.
ยถา จ อิทํ มม สรีรํ เอตรหิ สุสาเน น มตํ น สยิตํ, น อุทฺธุมาตกาทิภาวํ
อุปคตํ, ตถา เอตํ เอตรหิ มตสรีรมฺปิ ปุพฺเพ อโหสิ. ยถา ปเนตํ เอตรหิ
มตสรีรํ สุสาเน สยิตํ อุทฺธุมาตกาทิภาวํ อุปคตํ, ตถา อิทํ มม สรีรมฺปิ ภวิสฺสติ.
อถวา ยถา อิทํ มม สรีรํ อสุจิ ทุคฺคนฺธํ เชคุจฺฉํ ปฏิกฺกูลํ อนิจฺจํ ทุกฺขํ
อนตฺตา, ตถา เอตํ มตสรีรมฺปิ. ยถา วา เอตํ มตสรีรํ อสุจิอาทิสภาวญฺเจว
อนิจฺจาทิสภาวญฺจ, ตถา อิทํ มม สรีรมฺปิ. ยถา อโธ ตถา อุทฺธนฺติ ๒- ยถา
นาภิโต อโธ เหฏฺฐา อยํ กาโย อสุจิ ทุคฺคนฺโธ เชคุจฺโฉ ปฏิกฺกูโล อนิจฺโจ
ทุกฺโข อนตฺตา จ, ตถา อุทฺธํ นาภิโต อุปริ อสุจิอาทิสภาโว จ. ยถา อุทฺธํ
ตถา อโธติ ยถา จ นาภิโต อุทฺธํ อสุจิอาทิสภาโว,  ตถา อโธ นาภิโต เหฏฺฐาปิ.
      ยถา ทิวา ตถา รตฺตินฺติ ยถา อยํ กาโย ทิวา "อกฺขิมฺหา อกฺขิคูถโก"ติ-
อาทินา ๓- อสุจิ ปคฺฆรติ, ตถา รตฺติมฺปิ. ยถา รตฺตึ ตถา ทิวาติ ยถา จ รตฺตึ
อยํ กาโย อสุจิ ปคฺฆรติ, ตถา ทิวาปิ, นยิมสฺส กาลวิภาเคน อญฺญถาภาโวติ
อตฺโถ. ยถา ปุเร ตถา ปจฺฉาติ ยถา อยํ กาโย ปุเร ปุพฺเพ ตรุณกาเล
อสุจิ ทุคฺคนฺโธ เชคุจฺโฉ ปฏิกฺกูโล, ตถา จ ปจฺฉา ชิณฺณกาเล. ยถา จ ปจฺฉา
ชิณฺณกาเล อสุจิอาทิสภาโว, ตถา ปุเร ตรุณกาเลปิ. ยถา วา ปุเร อตีตกาเล
สวิญฺญาณกาเล อสุจิอาทิสภาโว จ อนิจฺจาทิสภาโว จ, ตถา ปจฺฉา อนาคตกาเล
อวิญฺญาณกาเลติ เอวเมตฺถ ๔- อตฺโถ เวทิตพฺโพ.
      ปญฺจงฺคิเกน ตุริเยนาติ "อาตตํ วิตตํ อาตตวิตตํ ฆนํ สุสิรนฺ"ติ เอวํ
ปญฺจงฺคิเกน ปญฺจหิ องฺเคหิ สมนฺนาคเตน ตุริเยน ปริจริยมานสฺส กามสุขสมงฺคิโน
@เชิงอรรถ:  ม. อปคตมานตํ กิริยํ   สี.,อิ. ยถา อโธติ   ขุ.สุตฺต. ๒๕/๑๙๙/๓๗๑ วิชยสุตฺต
@ ฉ.ม. เอวมฺเปตฺถ
อิสฺสรชนสฺส ตาทิสี ตถารูปา รติ สุขสฺสาโท น โหติ. ยถา เอกคฺคจิตฺตสฺส,
สมฺมา ธมฺมํ วิปสฺสโตติ สมถวิปสฺสนํ ยุคนทฺธํ กตฺวา อินฺทฺริยานํ เอกรสภาเวน ๑-
วีถิปฏิปนฺนาย วิปสฺสนาย ขนฺธานํ อุทยพฺพยํ ปสฺสนฺตสฺส โยคาวจรสฺส ยาทิสา
ธมฺมรติ, ตสฺสา กลมฺปิ กามรติ น อุเปตีติ. วุตฺตเญฺเหตํ ภควตา:-
             "ยโต ยโต สมฺมสติ     ขนฺธานํ อุทยพฺพยํ
              ลภตี ปีติปาโมชฺชํ      อมตํ ตํ วิชานตนฺ"ติ. ๒-
             อิมาเอว จ เถรสฺส อญฺญาพฺยากรณคาถาปิ อเหสุํ.
                     กุลฺลตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         --------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๑๐๑-๑๐๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=2314&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=2314&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=350              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6537              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6669              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6669              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]