อรรถกถาเล่มที่ ๓๔ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เถรี.อ. (ปรมตฺถที.)

                           ๑๓. วีสตินิปาต
                   ๔๖๗. ๑. อมฺพปาลีเถรีคาถาวณฺณนา
      วีสตินิปาเต กาฬกา ภมรวณฺณสาทิสาติอาทิกา อมฺพปาลิยา เถริยา คาถา.
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิการา ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ
อุปจินนฺตี สิขิสฺส ภควโต สาสเน ปพฺพชิตฺวา อุปสมฺปนฺนา หุตฺวา ภิกฺขุนิสิกฺขาปทํ
สมาทาย วิหรนฺตี เอกทิวสํ สมฺพหุลาหิ ภิกฺขุนีหิ สทฺธึ เจติยํ วนฺทิตฺวา ปทกฺขิณํ
กโรนฺตี ปุเรตรํ คจฺฉนฺติยา ขีณาสวตฺเถริยา ขิปนฺติยา สหสา เขฬปิณฺฑํ
เจติยงฺคเณ ปติตํ ขีณาสวตฺเถริยา อปสฺสิตฺวา คตาย ๑- อยํ ปจฺฉโต คจฺฉนฺตี ตํ
เขฬปิณฺฑํ ทิสฺวา "กา นาม คณิกา อิมสฺมึ าเน เขฬปิณฺฑํ ปาเตสี"ติ อกฺโกสิ. สา
ภิกฺขุนิกาเล สีลํ รกฺขนฺตี คพฺภวาสํ ชิคุจฺฉิตฺวา โอปปาติกตฺตภาเว จิตฺตํ เปสิ.
เตน ปจฺฉิมตฺตภาเว ๒- เวสาลิยํ ราชอุยฺยาเน อมฺพรุกฺขมูเล โอปปาติกา หุตฺวา
นิพฺพตฺติ. ตํ ทิสฺวา อุยฺยานปาโล นครํ อุปเนสิ. อมฺพรุกฺขมูเล นิพฺพตฺตตาย
สา อมฺพปาลีเตฺวว โวหรียิตฺถ. อถ นํ อภิรูปทสฺสนียํ ปาสาทิกํ วิลาสกนฺตตาทิคุณ-
วิเสสสมุทิตํ ทิสฺวา สมฺพหุลา ราชกุมารา อตฺตโน อตฺตโน ปริคฺคหํ กาตุกามา
อญฺมญฺ กลหํ อกํสุ. เตสํ กลหวูปสมนตฺถํ ๓- ตสฺสา กมฺมสญฺโจทิตา โวหาริกา
"สพฺเพสํ โหตู"ติ คณิกาฏฺาเน เปสุํ. สา สตฺถริ ปฏิลทฺธสทฺธา อตฺตโน อุยฺยาเน
วิหารํ กตฺวา พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสํฆสฺส นิยฺยาเทตฺวา ปจฺฉา อตฺตโน ปุตฺตสฺส
วิมลโกณฺฑญฺตฺเถรสฺส สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺตี
อตฺตโน สรีรสฺส ชราชิณฺณภาวํ นิสฺสาย สํเวคชาตา สงฺขารานํ อนิจฺจตํ เอว
วิภาเวนฺตี:-
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ขีณาสวตฺเถรี อปสฺสิตฺวา คตา  ๒ ฉ.ม. จริมตฺตภาเว  ๓ ฉ.ม. กลหวูปสมตฺถํ
              [๒๕๒] "กาฬกา ภมรวณฺณสาทิสา
                     เวลฺลิตคฺคา มม มุทฺธชา อหุํ
                     เต ชราย สาณวากสาทิสา
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๕๓]  วาสิโตว สุรภี กรณฺฑโก
                     ปุปฺผปูร มม อุตฺตมงฺคภูโต ๑-
                     ตํ ชรายถ สโลมคนฺธิกํ
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๕๔]  กานนํว สหิตํ สุโรปิตํ
                     โกจฺฉสูจิวิจิตคฺคโสภิตํ
                     ตํ ชราย วิรลํ ตหึ ตหึ
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๕๕]  กณฺหขนฺธกํ สุวณฺณมณฺฑิตํ
                     โสภเต สุเวณีหิลงฺกตํ
                     ตํ ชราย ขลิตํ สิรํ กตํ
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๕๖]  จิตฺตการสุกตาว เลขิกา
                     โสภเต ๒- สุ ภมุกา ปุเร มม
                     ตา ชราย วลีหิ ปลมฺพิตา ๓-
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อุตฺตมงฺคโช  ๒ ฉ.ม. โสภเร. เอวมุปริปิ  ๓ ฉ.ม. วลิภิปฺปลมฺพิตา
              [๒๕๗]  ภสฺสรา สุรุจิรา ยถา มณี
                     เนตฺตเหสุมภินีลมายตา
                     เต ชรายภิหตา น โสภเต
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๕๘]  สณฺหตุงฺคสทิสี จ นาสิกา
                     โสภเต สุ อภิโยพฺพนํ ปติ
                     สา ชราย อุปกูลิตา วิย
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๕๙]  กงฺกณํว สุกตํ สุนิฏฺิตํ
                     โสภเต สุ มม กณฺณปาฬิโย
                     ตา ชราย วลิภิปฺปลมฺพิตา
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๖๐]  ปตฺตลีมกุลวณฺณสาทิสา
                     โสภเต สุ ทนฺตา ปุเร มม
                     เต ชราย ขณฺฑิตา จาสิตา
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๖๑]  กานนมฺหิ วนสณฺฑจารินี
                     โกกิลาว มธุรํ นิกูชิหํ
                     ตํ ชราย ขลิตํ ตหึ ตหึ
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๖๒]  สณฺหกมฺพุริว สุปฺปมชฺชิตา
                     โสภเต สุ คีวา ปุเร มม
                     สา ชราย ภคฺคา วินามิตา
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๖๓]  วฏฺฏปลิฆสทิโสปมา อุโภ
                     โสภเต สุ พาหา ปุเร มม
                     ตา ชราย ยถา ปาฏลิพฺพลิตา
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๖๔]  สณฺหมุทฺทิกสุวณฺณมณฺฑิตา
                     โสภเต สุ หตฺถา ปุเร มม
                     เต ชราย ยถา มูลมูลิกา
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๖๕]  ปีนวฏฺฏสหิตุคฺคตา อุโภ
                     โสภเต สุ ถนกา ปุเร มม
                     เถวิกีว ลมฺพนฺติ โนทกา
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๖๖]  กญฺจนสฺส ผลกํว สมฺมฏฺ
                     โสภเต สุ กาโย ปุเร มม
                     โส วลีหิ สุขุมาหิ โอตโต
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๖๗]  นาคโภคสทิโสปมา อุโภ
                     โสภเต สุ อูรู ปุเร มม
                     เต ชราย ยถา เวฬุนาฬิโย
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๖๘]  สณฺหนูปุรสุวณฺณมณฺฑิตา
                     โสภเต สุ ชงฺฆา ปุเร มม
                     ตา ชราย ติลทณฺฑการิว
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๖๙]  ตูลปุณฺณสทิโสปมา อุโภ
                     โสภเต สุ ปาทา ปุเร มม
                     เต ชราย ผุฏิตา วลีมตา
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา.
              [๒๗๐]  เอทิโส อหุ อยํ สมุสฺสโย
                     ชชฺชโร พหุทุขานมาลโย
                     โสปเลปปติโต ชราฆโร
                     สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถา"ติ
อิมา คาถาโย อภาสิ.
      ตตฺถ กาฬกาติ กาฬกวณฺณา. ภมรวณฺณสาทิสาติ กาฬกา โหนฺตาปิ
ภมรสทิสวณฺณา, สินิทฺธนีลาติ อตฺโถ. เวลฺลิตคฺคาติ กุญฺจิตคฺคา, มูลโต ปฏฺาย
ยาว อคฺคา กุญฺจิตา เวลฺลิตาติ อตฺโถ. มุทฺธชาติ เกสา. ชรายาติ ชราเหตุ
ชราย อุปหตโสภา. สาณวากสาทิสาติ สาณสทิสา วากสทิสา จ, สาณวากสทิสา
เจว มกจิวากสทิสา จาติปิ อตฺโถ. สจฺจวาทิวจนํ อนญฺถาติ สจฺจวาทิโน
อวิตถวาทิโน สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส "สพฺพํ รูปํ อนิจฺจํ ชราภิภูตนฺ"ติอาทิวจนํ อนญฺถา
ยถาภูตเมว, น ตตฺถ วิตถํ อตฺถีติ.
      วาสิโตว สุรภี กรณฺฑโกติ ปุปฺผคนฺธวาสจุณฺณาทีหิ วาสิโต วาสํ คาหาปิโต
ปสาธนสมุคฺโค วิย สุคนฺธิ. ปุปฺผปูร มม อุตฺตมงฺคภูโตติ จมฺปกสุมนมลฺลิกาทิ-
ปุปฺเผหิ ปูริโต ปุพฺเพ มม เกสกลาโป นิมฺมโลติ อตฺโถ. ตนฺติ อุตฺตมงฺคชํ. อถ
ปจฺฉา เอตรหิ สโลมคนฺธิกํ ปากติกโลมคนฺธเมว ชาตํ. อถ วา สโลมคนฺธิกนฺติ
เมณฺฑกโลเมหิ ๑- สมานคนฺธํ. "เอฬกโลมคนฺธิกนฺ"ติปิ ๒- วทนฺติ.
      กานนํว สหิตํ สุโรปิตนฺติ สุฏฺุ โรปิตํ สหิตํ ฆนสนฺนิเวสํ อุทฺธเมว
อุฏฺิตํ อุชุกทีฆสาขํ อุปวนํ วิย. โกจฺฉสูวิจิตคฺคโสภิตนฺติ ปุพฺเพ โกจฺเฉน
สุวณฺณสูจิยา จ เกสชฏาวิชฏเนน วิจิตคฺคํ หุตฺวา โสภิตํ, ฆนภาเวน วา โกจฺฉสทิสํ
หุตฺวา ปณทนฺตสูจีหิ ๓- วิจิตคฺคตาย โสภิตํ. ตนฺติ อุตฺตมงฺคชํ. วิรลํ ตหึ
ตหินฺติ ตตฺถ ตตฺถ วิรลํ วิลูนเกสํ.
      กณฺหขนฺธกํ สุวณฺณมณฺฑิตนฺติ สุวณฺณวชิราทีหิ วิภูสิตํ กณฺหเกสปุญฺชกํ.
เย ปน "สณฺหกณฺฑกสุวณฺณมณฺฑิตนฺ"ติ วทนฺติ ๔-, เตสํ สณฺหาหิ สุวณฺณสูจีหิ
ชฏาวิชฏเนน มณฺฑิตนฺติ อตฺโถ. โสภเต สุเวณีหิลงฺกตนฺติ สุนฺทเรหิ ราชรุกฺข-
มาลาสทิเสหิ ๕- เกสเวณีหิ อลงฺกตํ หุตฺวา ปุพฺเพ วิราชเต. ตํ ชราย ขลิตํ สิรํ
กตนฺติ ตํ ตถา โสภิตํ สิรํ อิทานิ ชราย ขลิตํ ขณฺฑิตาขณฺฑิตํ ๖- วิลูนเกสํ
กตํ.
      จิตฺตการสุกตาว เลขิกาติ จิตฺตกาเรน สิปฺปินา นีลาย วณฺณธาตุยา สุฏฺุ
กตา เลขา วิย. โสภเต สุ ภมุกา ปุเร มมาติ สุนฺทรา ภมุกา ปุพฺเพ มม
โสภนํ คตา. วลีหิ ปลมฺพิตาติ นลาฏนฺเต อุปฺปนฺนาหิ วลีหิ ปลมฺพนฺตา ิตา.
      ภสฺสราติ ภาสุรา ๗-. สุรุจิราติ สุฏฺุ รุจิรา. ยถา มณีติ มณิมุทฺทิกา วิย.
เนตฺตเหสุนฺติ สุเนตฺตา อเหสุํ. อภินีลมายตาติ อภินีลา หุตฺวา อายตา. เตติ
เนตฺตา. ชรายภิหตาติ ชราย อภิหตา.
      สณฺหตุงฺคสทิสี จาติ สณฺหา ตุงฺคา เสสมุขาวยวานํ อนุรูปา จ. โสภเตติ
วฏฺเฏตฺวา ปิตหริตาลวฏฺฏิ วิย มม นาสิกา โสภเต. สุ อภิโยพฺพนํ ปตีติ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. มตฺถกโลเมหิ  ๒ ฉ.ม....โลมคนฺธนฺติปิ  ๓ สี.,อิ. ผลทนฺตสูจีหิ
@๔ ฉ.ม. ปนฺติ  ๕ อิ. ราชรุกฺขผล...  ๖ ม. ขลฺลาติกํ  ๗ สี.,อิ. ปภสฺสรา
สุนฺทเร อภินวโยพฺพนกาเล สา นาสิกา อิทานิ ชราย นิวาริตโสภตาย ปริเสทิตา ๑-
วิย วรตฺตา วิย จ ชาตา.
      กงฺกณํว สุกตํ สุนิฏฺิตนฺติ สุปริกมฺมกตํ สุวณฺณกงฺกณํ วิย วฏฺฏุลภาวํ
สนฺธาย วทติ. โสภเตติ โสภนฺเต. "โสภนฺเต"ติ วา ปาโ. สุอิติ นิปาตมตฺตํ.
กณฺณปาฬิโยติ กณฺณคนฺธา ๒-. วลิภิปฺปลมฺพิตาติ ตหึ ตหึ อุปฺปนฺนวลีหิ วลิตา
หุตฺวา วฏฺฏนิยา ๓- ปณามิตวตฺถขนฺธา ภสฺสนฺตา ๔- โอลมฺพนฺติ.
      ปตฺตลีมกุลวณฺณสาทิสาติ กทลิมกุลสทิสวณฺณสณฺานา. ขณฺฑิตาติ เภทนปตเนหิ
ขณฺฑิตา ขณฺฑภาวํ คตา. อสิตาติ วณฺณเภเทน อสิตภาวํ คตา.
      กานนมฺหิ วนสณฺฑจารินี, โกกิลาว มธุรํ นิกูชิหนฺติ วนสณฺเฑ โคจรจรเณน ๕-
วนสณฺฑจารินี กานเน อนุสงฺคีตนิวาสินี โกกิลา วิย มธุราลาปํ นิกูชิหํ.
ตนฺติ ตํ นิกูชิตํ อาลาปํ. ขลิตํ ตหึ ตหินฺติ ขณฺฑทนฺตาทิภาเวน ตตฺถ ตตฺถ
ปกฺขลิตํ ชาตํ.
      สณฺหกมฺพุริว สุปฺปมชฺชิตาติ สุฏฺุ ปมชฺชิตา สณฺหา สุวณฺณสงฺขา วิย.
สา ชราย ภคฺคา วินามิตาติ มํสปริกฺขเยน วิภูตสราชาลตาย ๖- ภคฺคา หุตฺวา วินตา.
      วฏฺฏปลิฆสทิโสปมาติ วฏฺเฏน ปลิฆทณฺเฑน สมสมา. ตาติ ตา อุโภปิ
พาหาโย. ยถา ปาฏลิพฺพลิตาติ ชชฺชรภาเวน ปลิตปาฏลิสาขาสทิสา.
      สณฺหมุทฺทิกสุวณฺณมณฺฑิตาติ สุวณฺณมยาหิ มฏฺภาสุราหิ ๗- มุทฺทิกาหิ
วิภูสิตา. ยถา มูลมูลิกาติ มูลกกณฺฑสทิสา ๘-.
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปฏิเสธิกา  ๒ สี. กณฺณปตฺตา, ม. กณฺณพนฺธา  ๓ สี. วทฺธนิยา
@๔ สี. อาสตฺตา, ฉ.ม. ปณามิตวตฺถขนฺธา วิย ภสฺสนฺตา  ๕ สี. โคจรํ จรตีติ
@๖ ฉ.ม. วิภูตสิราชาลตาย  ๗ สี. มฏฺฏภาสุราหิ  ๘ สี. มูลกขณฺฑสทิสา
      ปีนวฏฺฏสหิตุคฺคตาติ ปีนา วฏฺฏา อญฺมญฺ สหิตาว หุตฺวา อุคฺคตา
อุทฺธมุขา. โสภเต สุ ถนกา ปุเร มมาติ มม อุโภปิ ถนา ยถาวุตฺตรูปา หุตฺวา
สุวณฺณกลสิโย วิย โสภึสุ. ปุถุตฺเต หิ อิทํ เอกวจนํ, อตีตตฺเถ จ วตฺตมานวจนํ.
เถวิกีว ลมฺพนฺติ โนทกาติ เต อุโภปิ เม ถนา อนุทกา ๑- คลิตชลา เวณุทณฺฑเก
ปิตอุทกภสฺตา วิย ลมฺพนฺติ.
      กญฺจนสฺส ผลกํว สมฺมฏฺนฺติ ชาตหิงฺคุลเกน ๒- มกฺขิตฺวา จิรปริมชฺชิตํ
โสวณฺณผลกํ วิย โสภเต. โส วลีหิ สุขุมาหิ โอตโตติ โส มม กาโย อิทานิ สุขุมาหิ
วลีหิ ตหึ ตหึ วิตโต วลิตฺตจํ อาปนฺโน.
      นาคโภคสทิโสปมาติ หตฺถินาคสฺส หตฺเถน สมูปมา ๓-. หตฺโถ หิ อิธ ภุญฺชติ
เอเตนาติ โภโคติ วุตฺโต. เตติ อูรุโย. ยถา เวฬุนาฬิโยติ อิทานิ เวฬุปพฺพสทิสา
อเหสุํ.
      สณฺหนูปุรสุวณฺณมณฺฑิตาติ สินิทฺธมฏฺเหิ ๔- สุวณฺณนูปุเรหิ วิภูสิตา.
ชงฺฆาติ อฏฺิชงฺฆาโย. ตาติ ตา ชงฺฆาโย. ติลทณฺฑการิวาติ อปฺปมํสโลหิตตฺตา
กิสภาเวน ลูนาวสิฏฺวิสุกฺขติลทณฺฑกา วิย อเหสุํ. รกาโร ปทสนฺธิกโร.
      ตูลปุณฺณสทิโสปมาติ มุทุสินิทฺธภาเวน สิมฺพลิตูลปุณฺณปลิ ๕- คุณฺิตอุปาหน-
สทิสา. เต มม ปาทา อิทานิ ผุฏิตา ผลิตา ภิชฺชิตา ๖- วลีมตา วลิมนฺโต ชาตา.
      เอทิโสติ เอวรูโป. อหุ อโหสิ ยถาวุตฺตปฺปกาโร. อยํ สมุสฺสโยติ อยํ มม
กาโย. ชชฺชโรติ สิถิลาพนฺโธ. พหุทุขานมาลโยติ ชราทิเหตุกานํ พหูนํ ทุกฺขานํ
อาลยภูโต. โสปเลปปติโตติ โส อยํ สมุสฺสโย อปเลปปติโต อภิสงฺขาราเลปปริกฺขเยน
ปติโต ปาตาภิมุโขติ อตฺโถ. โสปิ อเลปปติโตติ วา ปทวิภาโค, โส เอว อตฺโถ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. โนทกา  ๒ ฉ.ม. ชาติหิงฺคุลเกน  ๓ ฉ.ม. สมสมา
@๔ สี. สินิทฺธมฏฺเฏหิ  ๕ สี....ตูลปุณฺณปฬิ...  ๖ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ
ชราฆโรติ ชิณฺณฆรสทิโส. ชราย วา ฆรภูโต อโหสิ. ตสฺมา สจฺจวาทิโน ธมฺมานํ
ยถาภูตํ สภาวํ สมฺมเทว ตฺวา กถนโต อวิตถวาทิโน สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส มม
สตฺถุ วจนํ อนญฺถา.
      เอวมยํ เถรี อตฺตโน อตฺตภาเว อนิจฺจตาย สลฺลกฺขณมุเขน สพฺเพสุปิ
เตภูมกธมฺเมสุ อนิจฺจตํ อุปธาเรตฺวา ตทนุสาเรน ตตฺถ ทุกฺขลกฺขณํ อนตฺตลกฺขณญฺจ
อาโรเปตฺวา วิปสฺสนํ อุสฺสุกฺกาเปนฺตี มคฺคปฏิปาฏิยา อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ
อปทาเน ๑-:-
            "โย รํสิผุสิตาเวโฬ         ผุสฺโส นาม มหามุนิ
             ตสฺสาหํ ภคินี อาสึ         อชายึ ขตฺติเย กุเล.
             ตสฺส ธมฺมํ สุณิตฺวาหํ        วิปฺปสนฺเนน เจตสา
             มหาทานํ ททิตฺวาน         ปตฺถยึ รูปสมฺปทํ.
             เอกตึเส อิโต กปฺเป       สิขี โลกคฺคนายโก
             อุปฺปนฺโน โลกปชฺโชโต      ติโลกสรโณ ชิโน.
             ตทารุณปุเร รมฺเม         พฺรหฺมญฺกุลสมฺภวา
             วิมุตฺตจิตฺตํ กุปิตา          ภิกฺขุนึ อภิสาปยึ.
             เวสิกาว อนาจารา        ชินสาสนทูสิกา
             เอวํ อกฺโกสยิตฺวาน        เตน ปาเปน กมฺมุนา.
             ทารุณํ นิรยํ คนฺตฺวา        มหาทุกฺขสมปฺปิตา
             ตโต จุตา มนุสฺเสสุ        อุปปนฺนา ตปสฺสินี.
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ.อป. ๓๓/๒๐๔/๔๓๑
             ทสชาติสหสฺสานิ           คณิกตฺตํ อการยึ
             ตมฺหา ปาปา น มุจฺจิสฺสํ     ภุตฺวา ทุฏฺวิสํ ยถา.
             พฺรหฺมเวสมเสวิสฺสํ ๑-      กสฺสเป ชินสาสเน
             เตน กมฺมวิปาเกน         อชายึ ติทเส ปุเร.
             ปจฺฉิเม ภเว สมฺปตฺเต      อโหสึ โอปปาติกา
             อมฺพสาขนฺตเร ชาตา       อมฺพปาลีติ เตนหํ.
             ปริวุตา ปาณโกฏีหิ         ปพฺพชึ ชินสาสเน
             ปตฺตาหํ อจลํ านํ         ธีตา พุทฺธสฺส โอรสา.
             อิทฺธีสุ จ วสี โหมิ         โสตธาตุวิสุทฺธิยา
             เจโตปริยาณสฺส          วสี โหมิ มหามุนิ.
             ปุพฺเพนิวาสํ ชานามิ        ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ
             สพฺพาสวปริกฺขีณา          นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว.
             อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ           ปฏิภาเน ตเถว จ
             าณํ เม วิมลํ สุทฺธํ        พุทฺธเสฏฺสฺส วาหสา.
             กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ       ภวา สพฺเพ สมูหตา
             นาคีว พนฺธนํ เฉตฺวา       วิหรามิ อนาสวา.
             สฺวาคตํ วต เม อาสิ       พุทฺธเสฏฺสฺส สนฺติเก
             ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา     กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. พฺรหฺมจริยมเสวิสํ
             ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส         วิโมกฺขาปิ จ อฏฺิเม
             ฉฬภิญฺา สจฺฉิกตา         กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา อตฺตโน ปฏิปตฺตึ ปจฺจเวกฺขิตฺวา อุทานวเสน ตา
เอว คาถา ปจฺจุทาหาสีติ.
                    อมฺพปาลีเถรีคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
                       ------------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๔ หน้า ๒๖๒-๒๗๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=5613&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=5613&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=467
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9609
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9643
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9643
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26