อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                      มตโรทนชาตกํ
     มตมตเมว โรทถาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต อญฺตรํ
สาวตฺถิยํ กุฏุมฺพิกํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตสฺส กิร ภาตา กาลมกาสิ ฯ โส ตสฺส กาลกิริยาย
โสกาภิภูโต น นฺหายติ น ภุญฺชติ น วิลิมฺปติ ปาโตว สุสานํ
คนฺตฺวา โสกปฺปตฺโต โรทติ ฯ สตฺถา ปจฺจูสสมเย โลกํ โวโลเกนฺโต
ตสฺส โสตาปตฺติผลุปนิสฺสยํ ทิสฺวา  อิมสฺส อตีตํ การณํ
อาหริตฺวา โสกํ วูปสเมตฺวา โสตาปตฺติผลํ ทาตุํ วฏฺฏติ เปตฺวา
มํ อญฺโ โกจิ สมตฺโถ นตฺถิ อิมสฺส มยา อวสฺสเยน ภวิตุํ
วฏฺฏตีติ ปุนทิวเส ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต ปจฺฉาสมณํ
อาทาย ตสฺส ฆรทฺวารํ คนฺตฺวา สตฺถา อาคโตติ สุตฺวา อาสนํ
ปญฺาเปตฺวา ปวิสถาติ กุฏุมฺพิเกน วุตฺโต ปวิสิตฺวา ปญฺตฺตาสเน
นิสีทิ ฯ กุฏุมฺพิโกปิ อาคนฺตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ
นิสีทิ ฯ อถ นํ สตฺถา กึ กุฏุมฺพิก จินฺเตสีติ อาห ฯ
อาม ภนฺเต มม ภาตุ มตกาลโต ปฏฺาย จินฺเตมีติ ฯ อาวุโส
สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา ภิชฺชิตพฺพยุตฺตกํ ภิชฺชติ ตตฺถ น
จินฺเตตพฺพํ โปราณกปณฺฑิตาปิ ภาตริ มเต ภิชฺชิตพฺพยุตฺตกํ
ภิชฺชีติ น จินฺตยึสูติ วตฺวา เตน ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
อสีติโกฏิวิภเว เสฏฺิกุเล นิพฺพตฺติ ฯ ตสฺส วยปฺปตฺตสฺส มาตาปิตโร
กาลมกํสุ ฯ เตสุ กาลกเตสุ โพธิสตฺตสฺส ภาตา กุฏุมฺพํ
วิจาเรสิ ฯ โพธิสตฺโต ตํ นิสฺสาย ชีวติ ฯ โส อปรภาเค
ตถารูเปน พฺยาธินา กาลมกาสิ ฯ าติมิตฺตามจฺจา สนฺนิปติตฺวา
พาหา ปคฺคยฺห กนฺทนฺติ โรทนฺติ ฯ เอโกปิ สกภาเวน สณฺาตุํ
นาสกฺขิ ฯ โพธิสตฺโต ปน เนว กนฺทติ น โรทติ ฯ มนุสฺสา
ปสฺสถ โภ อิมสฺส ภาตริ มเต มุขสงฺโกจนมตฺตมฺปิ นตฺถิ อติวิย
ถทฺธหทโย เทฺวปิ โกฏฺาเส อหเมว ภุญฺชิสฺสามีติ ภาตุ มรณํ
อิจฺฉติ มญฺเติ โพธิสตฺตํ ครหึสุ ฯ าตกาปิ นํ ตฺวํ ภาตริ
มเต น โรทสีติ ครหึสุเยว ฯ โส เตสํ วจนํ สุตฺวา ตุมฺเห
อตฺตโน อนฺธพาลภาเวน อฏฺ โลกธมฺเม อชานนฺตา มม ภาตา
มโตติ โรทถ อหมฺปิ มริสฺสามิ มมฺปิ อยมฺปิ มริสฺสตีติ กสฺมา น
โรทถ ตุมฺเหปิ มริสฺสถ อตฺตานมฺปิ มยมฺปิ มริสฺสาม มริสฺสามาติ
กสฺมา น โรทถ สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา หุตฺวา โหนฺติ เตเนว
สภาเวน สณฺาตุํ สมตฺโถ เอกสงฺขาโรปิ นตฺถิ ตุมฺเห อนฺธพาลา
อญฺาณตาย อฏฺ โลกธมฺเม อชานิตฺวา โรทถ อหํ กิมตฺถํ
โรทิสฺสามีติ วตฺวา อิมา คาถา อภาสิ
         มตมตเมว โรทถ         น หิ ตํ โรทถ โย มริสฺสติ
         สพฺเพว สรีรธาริโน       อนุปุพฺเพน ชหนฺติ ชีวิตํ
         เทวา มนุสฺสา จตุปฺปทา    ปกฺขิคณา อุรคา จ โภคิโน
         ยมฺหิ ๑- สรีเร อนิสฺสรา   รมมานาว ชหนฺติ ชีวิตํ
         เอวํ จลิตํ อสณฺิตํ        สุขทุกฺขํ มนุเชสุ อเปกฺขิยํ
         กนฺทิตํ รุณตํ ๒- นิรตฺถกํ    กึ โว โสกคุณาภิกีรเร
         ธุตฺตา โสณฺฑา จ อกตา    พาลา สูรา อโยคิโน
         ธีรํ มญฺนฺติ พาโลติ       เย ธมฺมสฺส อโกวิทาติ ฯ
     ตตฺถ มตมตเมวาติ มตมตํเยว ฯ อนุปุพฺเพนาติ อตฺตโน อตฺตโน
มรณวาเร สมฺปตฺเต ปฏิปาฏิยา ชหนฺติ ชีวิตํ น เอกโตว สพฺเพ
มรนฺติ ยทิ เอวํ มเรยฺยุํ โลกปฺปวตฺติ อุจฺฉิชฺเชยฺย ฯ โภคิโนติ
มหนฺเตน สรีรโภเคน สมนฺนาคตา ฯ รมมานาติ ตตฺถ ตตฺถ
@เชิงอรรถ: ๑ อสฺมึ ฯ         ๒ กนฺทิตรุทิตํ ฯ
นิพฺพตฺตา สพฺเพปิ เอเต เทวาทโย สตฺตา อตฺตโน อตฺตโน
นิพฺพตฺตฏฺาเน อภิรมมานาว อนุกฺกณฺิตาว ชีวิตํ ชหนฺติ ฯ เอวํ
จลิตนฺติ เอวํ ตีสุ ภเวสุ นิจฺจลภาวสฺส จ สณฺิตภาวสฺส จ
อภาวา จลิตํ อสณฺิตํ ฯ กึ โว โสกคุณาภิกีรเรติ กึการณา
ตุมฺเห โสกราสี อภิกีรนฺติ อชฺโฌตฺถรนฺติ ฯ ธุตฺตา โสณฺฑา จ
อกตาติ อิตฺถีธุตฺตา สุราธุตฺตา อกฺขธุตฺตา จ สุราโสณฺฑา จ
ภตฺตโสณฺฑาทโย โสณฺฑา จ อกตวุฑฺฒิโน ๑- อสิกฺขิตกา จ ฯ
พาลาติ พาเลฺยน สมนฺนาคตา อวิทู ฯ สูรา อโยคิโนติ
อโยนิโสมนสิกาเรน สูรา โยเคน อยุตฺตตาย อโยคิโน ฯ อโยธิโนติปิ
ปาโ ฯ กิเลสมาเรน สทฺธึ ยุชฺฌิตุํ อสมตฺถาติ อตฺโถ ฯ ธีรํ
มญฺนฺติ พาโลติ เย ธมฺมสฺส อโกวิทาติ เย เอวรูปา ธุตฺตาทโย
อฏฺวิธสฺส โลกธมฺมสฺส อโกวิทา เต อปฺปมตฺตเกปิ
ทุกฺขธมฺเม อุปฺปนฺเน อนตฺตมนา กนฺทมานา โรทมานา อฏฺ
โลกธมฺเม ตตฺตโต ๒- อชานิตฺวา าติมรณาทีสุ อกนฺทนฺตํ อโรทนฺตํ
มาทิสํ ธีรํ ปณฺฑิตํ พาโล อยํ น โรทตีติ มญฺนฺตีติ ฯ
     เอวํ โพธิสตฺโต เตสํ ธมฺมํ เทเสตฺวา สพฺเพปิ เต อโสเก
อกาสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา
ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน กุฏุมฺพิโก โสตาปตฺติผเล
ปติฏฺหิ ฯ ตทา มหาชนสฺส ธมฺมํ เทเสตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑ อกตพุทฺธิโน   ฯ              ๒ ตตฺตฺวโต ฯ
     นิสฺโสกภาวกรปณฺฑิโต อหเมวาติ ฯ
                   มตโรทนชาตกํ  สตฺตมํ
                     -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๒๙๕-๒๙๙.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=6149&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=6149&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=566
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2839
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2801
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2801
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27