อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

หน้าที่ ๓๙.
                     สิริกาลกณฺณิชาตกํ
     กา นุ กาเลน วณฺเณนาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อนาถปิณฺฑิกํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส หิ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺิตกาลโต ปฏฺาย อขณฺฑานิ
ปญฺจ สีลานิ รกฺขติ ฯ ภริยาปิสฺส ปุตฺตธีตโรปิ ทาสาปิ ภตึ
คเหตฺวา กมฺมํ กโรนฺตา กมฺมกราปิ สพฺเพ รกฺขึสุเยว ฯ อเถกทิวสํ
ภิกฺขู ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺาเปสุํ อาวุโส อนาถปิณฺฑิโก สุจิ
เจว สุจิปริวาโร จ หุตฺวา จรตีติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กาย
นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย
นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพปิ โปราณกปณฺฑิตาปิ
สุจิ เจว สุจิปริวารา จ อเหสุนฺติ วตฺวา เตหิ ยาจิโต อตีตํ อาหร
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
เสฏฺี หุตฺวา ทานํ อทาสิ สีลํ รกฺขิ อุโปสถกมฺมํ กริ
ภริยาปิสฺส ปญฺจ สีลานิ รกฺขติ ปุตฺตธีตโรปิ ทาสกมฺมกรโปริสาปิ
รกฺขนฺติ ฯ โส สุจิปริวารเสฏฺีเตฺวว ปญฺายิตฺถ ฯ อเถกทิวสํ
โส จินฺเตสิ สเจ มยา สุจิปริวารสีโล โกจิ อาคมิสฺสติ ตสฺส
มม นิสีทนปลฺลงฺกํ วา นิปชฺชนสยนํ วา ทาตุํ น ยุตฺตํ อนุจฺฉิฏฺ
อปริภุตฺตํ ทาตุํ วฏฺฏตีติ ฯ อถ อตฺตโน อุปฏฺาเนเยว เอกปสฺเสน
อปริภุตฺตํ ปลฺลงฺกญฺจ สยนญฺจ ปญฺาเปสิ ฯ ตสฺมึ สมเย
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๐.
จาตุมฺมหาราชิกเทวโลเก วิรูปกฺขมหาราชสฺส ธีตา กาลกณฺณี จ
นาม ธตรฏฺมหาราชสฺส ธีตา สิรี จ นามาติ อิมา เทฺว พหุํ
คนฺธมาลํ อาทาย อโนตตฺเต กีฬิสฺสามาติ อโนตตฺตติตฺถํ อาคจฺฉึสุ ฯ
ตสฺมึ ปน อโนตตฺตทเห พหูนิ ติตฺถานิ เตสุ พุทฺธานํ ติตฺเถ
พุทฺธาว นหายนฺติ ปจฺเจกพุทฺธานํ ติตฺเถ ปจฺเจกพุทฺธาว นหายนฺติ
ภกฺขูนํ ติตฺเถ ภิกฺขูว นหายนฺติ ตาปสานํ ติตฺเถ ตาปสาว
นหายนฺติ จาตุมฺมหาราชิกาทีสุ ฉสุ สคฺเคสุ เทวปุตฺตานํ ติตฺเถ
เทวปุตฺตาว นหายนฺติ เทวธีตานํ ติตฺเถ เทวธีตาว นหายนฺติ ฯ
ตตฺรีมา เทฺว คนฺตฺวา อหํ ปมํ นหายิสฺสามิ อหํ ปมนฺติ
ติตฺถตฺถาย กลหํ กรึสุ ฯ กาลกณฺณี อหํ โลกํ ปาเลมิ วิจาเรมิ
ตสฺมา ปมํ นหายิตุํ ยุตฺตมฺหีติ วทติ ฯ สิรี อหํ มหาราชสฺส
อิสฺสริยทายิกาย สมฺมาปฏิปทาย ิตา ตสฺมา ปมํ นหายิตุํ
ยุตฺตมฺหีติ วทติ ฯ ตา อมฺเหสุ กํ ปมํ นหายิตุํ ยุตฺตรูปํ วา
อยุตฺตรูปํ วา จตฺตาโร มหาราชา ชานิสฺสนฺตีติ เตสํ สนฺติกํ
คนฺตฺวา อมฺเหสุ กา ปมํ อโนตตฺตทเห นหายิตุํ ยุตฺตรูปาติ
ปุจฺฉึสุ ฯ ธตรฏฺวิรูปกฺขา น สกฺกา อมฺเหหิ วินิจฺฉิตุนฺติ
วิรุฬฺหกเวสฺสวณานํ ภารมกํสุ ฯ เต อมฺเหปิ วินิจฺฉิตุํ น สกฺขิสฺสาม
สกฺกสฺส ปาทมูลเมว เปสิสฺสามาติ ตา สกฺกสฺส สนฺติกํ เปเสสุํ ฯ
สกฺโก ตาสํ วจนํ สุตฺวา จินฺเตสิ อิมา เทฺวปิ มม ปริสานญฺเว
ธีตโร น สกฺกา มยา อิมํ อฏฺฏํ วินิจฺฉิตุนฺติ ฯ อถ สกฺโก
อาห พาราณสิยํ สุจิปริวาโร นาม เสฏฺี อตฺถิ ตสฺส ฆเร
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๑.
อนุจฺฉิฏฺาสนญฺเจว อนุจฺฉิฏฺสยนญฺจ ปญฺตฺตํ ยา ตตฺถ นิสีทิตุํ
วา สยิตุํ วา ลภติ สา ปมํ นหายิตุํ ยุตฺตรูปาติ ฯ ตํ
สุตฺวา กาลกณฺณี ตํขณญฺเว นีลวตฺถํ นิวาเสตฺวา นีลวิเลปนํ
วิลิมฺปิตฺวา นีลมณิปิลนฺธนํ ปิลนฺธิตฺวา ยนฺตปาสาโณ วิย เทวโลกโต
โอตริตฺวา มชฺฌิมยามสมนนฺตรเมว เสฏฺิโน ปาสาทสฺส อุปฏฺานทฺวาเร
สยนสฺส อวิทูเร าเน นีลรํสึ วิสฺสชฺเชตฺวา อากาเส อฏฺาสิ ฯ
เสฏฺี โอโลเกตฺวา นํ อทฺทส สห ทสฺสเนเนวสฺส อปฺปิยา
อโหสิ อมนาปา ฯ โส ตาย สทฺธึ สลฺลปนฺโต ปมํ คาถมาห
        กา นุ กาเลน วณฺเณน     น จาสิ ปิยทสฺสนา
        กา วา ตฺวํ กสฺส วา ธีตา  กถํ ชาเนมุ ตํ มยนฺติ ฯ
     ตตฺถ กาเลนาติ นีเลน ฯ วณฺเณนาติ สรีรวณฺเณน
วตฺถาภรณวณฺเณน จ ฯ น จาสิ ปิยทสฺสนาติ ธาตุโส ภิกฺขเว
สตฺตา สํสรนฺตีติ วุตฺตํ ฯ อยญฺจ เทวธีตา อนาจารา ทุสฺสีลา
ตสฺมา สา สห ทสฺสเนเนวสฺส อปฺปิยา ชาตา เตเนวมาห
กา วา ตฺวนฺติ กา จ ตฺวํ อยเมว วา ปาโ ฯ
     ตํ สุตฺวา กาลกณฺณี ทุติยํ คาถมาห
        มหาราชสฺสหํ ธีตา        วิรูปกฺขสฺส จณฺฑิยา
        อหํ กาลี อลกฺขิกา        กาลกณฺณีติ มํ วิทู
        โอกาสํ ยาจิโต เทหิ      วเสมุ ตว สนฺติเกติ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๒.
     ตตฺถ จณฺฑิยาติ โกธนา โกธนภาเวน หิ มยฺหํ จณฺฑีติ
นามํ กรึสุ ฯ อลกฺขิกาติ นิปฺปญฺา ฯ มํ วิทูติ เอวํ มํ
จาตุมฺมหาราชิกเทวโลเก ชานนฺติ ฯ วเสมูติ มยํ อชฺช เอกรตฺตึ ตว
สนฺติเก วเสยฺยาม เอกสฺมึ เม อนุจฺฉิฏฺาสนสยเน โอกาสํ เทหีติ ฯ
     ตํ สุตฺวา ตโต โพธิสตฺโต ตติยํ คาถมาห
        กึ สีเล กึ สมาจาเร    ปุริเส นิวิสเส ตุวํ
        ปุฏฺา เม กาลิ อกฺขาหิ  กถํ ชาเนมุ ตํ มยนฺติ ฯ
     ตตฺถ นิวิสเสติ ตว จิตฺเต นิวิสสิ ปติฏฺหสิ ฯ
     ตโต สา อตฺตโน คุณํ กเถนฺตี จตุตฺถํ คาถมาห
        มกฺขี ปลาสี สารมฺภี     อิสฺสุกี มจฺฉรี สโถ
        โส มยฺหํ ปุริโส กนฺโต   ลทฺธํ ยสฺส วินสฺสตีติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ โย ปุริโส อตฺตโน กตคุณํ น ชานาติ
คุณมกฺขิโก โหติ อตฺตโน กิสฺสมิญฺจิ การเณ กถิเต กึ อหํ เอตํ
น ชานามีติ ยุคคฺคาหํ คณฺหติ อญฺเหิ กิญฺจิ กตํ ทิสฺวา
สารมฺภวเสน การณุตฺตรํ กโรติ ปเร ลาภํ ลภนฺเต น ตุสฺสติ
มยฺหํ อิสฺสริยํ ปเรสํ มา โหตุ มยฺหเมว โหตูติ สกสมฺปตฺตึ
คเหตฺวา ปรสฺส ติณคฺเคน เตลพินฺทุมฺปิ น เทติ เกราฏิยลกฺขเณน
สมนฺนาคโต หุตฺวา อตฺตโน สนฺตกํ ปรสฺส อทตฺวา เตหิ เตหิ
อุปาเยหิ ปรสนฺตกเมว ขาทติ ยสฺส ลทฺธํ ธนํ วา ธญฺ วา
นสฺสติ น ติฏฺติ สุราธุตฺโต วา อกฺขธุตฺโต วา อิตฺถีธุตฺโต
วา หุตฺวา ลทฺธํ ลทฺธํ วินาเสติเยว อยํ เอเตหิ คุเณหิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓.
สมนฺนาคโต ปุริโส มยฺหํ กนฺโต ปิโย มนาโป เอวรูเป อหํ จิตฺเต
ปติฏฺหามีติ ฯ
     อถ สา สยเมว ปญฺจมฉฏฺมสตฺตมาปิ คาถา อภาสิ
        โกธโน อุปนาหี จ      ปิสุโณ จ วิเภทโก
        กณฺกวาโจ ผรุโส      โส เม กนฺตตโร ตโต ฯ
        อชฺช สุเวติ ปุริโส      สทตฺถํ นาวพุชฺฌติ
        โอวชฺชมาโน กุปฺปติ     เสยฺยโส อติมญฺติ ฯ
        ทวปฺปลุทฺโธ ปุริโส      สพฺพมิตฺเตหิ ธํสติ
        โส มยฺหํ ปุริโส กนฺโต   ตสฺมึ โหมิ อนามยาติ ฯ
     ตา อิมินาว นเยน วิตฺถาเรตพฺพา ฯ สงฺเขปตฺโถ ปเนตฺถ
โกธโนติ อปฺปมตฺตเกนาปิ กุชฺฌนโก ฯ อุปนาหีติ ปรสฺส อปราธํ
หทเย เปตฺวา สุจิเรนปิ หิ ตสฺส อนตฺถการโก ฯ ปิสุโณติ
ปิสุณวาโจ ฯ วิเภทโกติ อปฺปมตฺตเกนาปิ มิตฺตภินฺทนโก ฯ
กณฺกวาโจติ สโทสวาโจ ฯ ผรุโสติ ถทฺธวาโจ ฯ กนฺตตโรติ โส
ปุริโส มยฺหํ ปุริมาปิ กนฺตตโร ปิยตโร ฯ อชฺช สุเวติ อิทํ
กมฺมํ อชฺช กาตพฺพํ อิทํ เสฺว อิทํ ตติยทิวสาทีสูติ เอวํ โย
สทตฺถํ อตฺตโน กิจฺจํ นาวพุชฺฌติ น ชานาติ ฯ โอวชฺชมาโนติ
โอวาทิยมาโน ฯ เสยฺยโส อติมญฺตีติ ชาติโคตฺตกุลปฺปเทสสีลาจารคุเณหิ
อุตฺตริตรํ อุตฺตมปุคฺคลํ ตฺวํ มยฺหํ กึ ปโหสีติ อติกฺกมิตฺวา
มญฺติ ฯ ทวปฺปลุทฺโธติ รูปาทีสุ กามคุเณสุ นิรนฺตรทเวน ปลุทฺโธ
อภิภูโต วสํ คโตติ ฯ ธํสตีติ ตยา มยฺหํ กึ กตนฺติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๔.
อาทีนิ วตฺวา สพฺเพเหว มิตฺเตหิ ธํสติ ปริหายติ ฯ หํ จถยาหีติ
อหํ เอเตหิ คุเณหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล นิทฺทุกฺโข นิสฺโสโก
โหตีติ ตํ ลภิตฺวา อญฺตฺถ อนาลยา หุตฺวา วสามีติ ฯ
     อถ นํ ครหนฺโต มหาสตฺโต อฏฺมํ คาถมาห
        อเปหิ เอตฺโต ตฺวํ กาลิ   เนตํ อมฺเหสุ วิชฺชติ
        อญฺ ชนปทํ คจฺฉ        นิคเม ราชธานิโยติ ฯ
     ตตฺถ อเปหีติ อปคจฺฉ ฯ เนตํ อมฺเหสูติ เอตํ มกฺขาทิกํ
ตว ปิยภาวกรณํ อมฺเหสุ น วิชฺชติ นตฺถิ ฯ นิคเม ราชธานิโยติ
อญฺเ นิคเมปิ อญฺา ราชธานิโยปิ อญฺตฺถ คจฺฉ ยตฺถ มยํ
ตํ น ปสฺสาม ตตฺถ คจฺฉาติ ทีเปติ ฯ
     ตํ สุตฺวา กาลกณฺณี ตํ อตีตา หุตฺวา อนนฺตรํ คาถมาห
        อหมฺปิ เจตํ ชานามิ      เนตํ ตุมฺเหสุ วิชฺชติ
        สนฺติ โลเก อลกฺขิกา     สงฺฆรนฺติ พหุํ ธนํ
        อหํ เทโว จ เม ภาตา   อุโภ นํ วิธมามเสติ ฯ
     ตตฺถ เนตํ ตุมฺเหสูติ ยํ มม ปิยภาวกรณํ มกฺขาทิกํ เยน
อหํ อตฺตนาปิ สมนฺนาคตา ตํ ตุมฺเหสุ นตฺถีติ อหมฺปิ เอตํ
ชานาม ฯ สนฺติ โลเก อลกฺขิกาติ อญฺเ ปน พาลา โลเก
นิสฺสีลา นิปฺปญฺา สนฺติ ฯ สงฺฆรนฺตีติ เต นิสฺสีลา นิปฺปญฺาปิ
สมานา เอเตหิ มกฺขิกาทีหิ พหุํ ธนํ สงฺฆรนฺติ ปิณฺฑํ กโรนฺติ ฯ
อุโภ นนฺติ ตํ ปน เอเตหิ สงฺฆริตฺวา ปิตํ ธนํ อหญฺจ มยฺหเมว
ภาตา เทโว จ นาม เทวปุตฺโต เต อุโภปิ เอกโต หุตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๕.
วิธมามเส ฯ อมฺหากํ ปน เทวโลเก พหู ทิพฺพปริโภคา อตฺถิ
ทิพฺพานิ สยนานิ ตฺวํ ทเทยฺยาสิ วา น วา โก เม ตยา
ปนตฺโถติ วตฺวา ปกฺกามิ ฯ
     ตสฺสา ปกฺกนฺตกาเล สิรีเทวธีตา สุวณฺณวณฺเณหิ คนฺธวิเลปเนหิ
สุวณฺณาลงฺกาเรนาคนฺตฺวา อุปฏฺานทฺวาเร ปีตรํสึ วิสฺสชฺเชตฺวา
สเมหิ ปาเทหิ สมํ ปวิยํ ปติฏฺาย สคารวา อฏฺาสิ ฯ ตํ
ทิสฺวา มหาสตฺโต ปมํ คาถมาห
        กา นุ ทิพฺเพน วณฺเณน     ปพฺยา สุปติฏฺิตา
        กา วา ตฺวํ กสฺส วา ธีตา  กถํ ชาเนมุ ตํ มยนฺติ ฯ
     ตตฺถ ทิพฺเพนาติ วิสิฏฺเน อุตฺตเมน ฯ
     ตํ สุตฺวา สิรี ทุติยํ คาถมาห
        มหาราชสฺสหํ ธีตา        ธตรฏฺสฺส สิรีมโต
        อหํ สิรี จ ลกฺขี จ        ภูริปญฺาติ มํ วิทู
        โอกาสํ ยาจิโต เทหิ      วเสมุ ตว สนฺติเกติ ฯ
     ตตฺถ สิรี จ ลกฺขี จาติ สิรีติ จ ลกฺขีติ จ อหเมวํนามา
น อญฺา ฯ ภูริปญฺาติ มํ วิทูติ มํ จาตุมฺมหาราชิกเทวโลเก
ปวีสมาย วิปุลาย ปญฺาย สมนฺนาคตาติ ชานนฺติ ฯ วเสมุ
ตว สนฺติเกติ อนุจฺฉิฏฺาสเน เจว อนุจฺฉิฏฺสยเน จ เอกรตฺตึ
วเสยฺยาม โอกาสํ เม เทหีติ ฯ
     ตโต ปรํ โพธิสตฺโต อาห
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๖.
        กึสีเล กึสมาจาเร        ปุริเส นิวิสเส ตุวํ
        ปุฏฺา เม ลกฺขิ อกฺขาหิ    ยถา ชาเนมุ ตํ มยํ ฯ
                โย วาปิ สีเต อถวาปิ อุณฺเห
                วาตาตเป ฑํสสิรึสเป จ
                อุทฺธํ ปิปาสํ อภิภุยฺย สพฺพํ
                รตฺตินฺทิวํ โย สตตํ นิยุตฺโต
                กาลาคตญฺจ น หาเปติ อตฺถํ
                โส เม มนาโป นิวเส วตมฺหิ ฯ
                อกฺโกธโน มิตฺตวา จาควา จ
                สีลูปปนฺโน อสโถชุภูโต
                สงฺคาหโก สขิโล สณฺหวาโจ
                มหตฺตปตฺโตปิ นิวาตวุตฺติ
                ตสฺสาห โปเส วิปุลา ภวามิ
                อุมฺมี สมุทฺทสฺส ยถาปิ วณฺณํ ฯ
                โย จาปิ มิตฺเต อถวา อมิตฺเต
                เสฏฺเ สริกฺเข อถวาปิ หีเน
                อตฺถํ จรนฺตํ อถวา อนตฺถํ
                อาวี รโห สงฺคหเมว วตฺเต
                วาจํ น วชฺชา ผรุสํ กทาจิ
                มตฺตสฺส ชีวสฺส จ ตสฺส โหมิ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๗.
                เอเตส โย อญฺตรํ ลเภตฺวา
                กนฺตา สิรี มชฺชติ อปฺปมญฺโ
                ตํ ทิตฺตรูปํ วิสเม จรนฺตํ
                กรีสชาตํว วิวชฺชยามิ ฯ
        อตฺตนา กุรุเต ลกฺขึ    อลกฺขึ กุรุตตฺตนา
        น หิ ลกฺขึ อลกฺขึ วา   อญฺโ อญฺสฺส การโกติ ฯ
เสฏฺิสฺส ปุจฺฉา โหติ สิริยา วิสชฺชนํ ฯ
     ตตฺถ ฑํสสิรึสเป จาติ ฑํสา วุจฺจติ ปิงฺคลมกฺขิกา สพฺพา
วา มกฺขิกชาติกา อิธ ฑํสาติ อธิปฺเปโต ฯ สิรึสปาติ ทีฆชาติกา ฯ
ฑํสา จ สิรึสปา ฑํสสิรึสปา ตสฺมึ ฑํสสิรึสเป ฯ อิทํ วุตฺต
โหติ โย มหาเสฏฺิปุริโส สีเต วา อุณฺเห วา วาตาตเป วา
ฑํสสิรึสเป วา สติ เอเตหิ สีตาทีหิ ปีฬิยมาโนปิ เอตานิ เจว
สีตาทีนิ ขุทฺทํ ปิปาสญฺจาติ สพฺพมฺเปตํ ปริสฺสยํ อภิภุยฺย อภิภวิตฺวา
ติณํ วิย อคเณตฺวา รตฺตินฺทิวํ กสิวณิชฺชาทีสุ เจว ทานสีลาทีสุ จ สตตํ
อตฺตโน กมฺเมสุ นิยุตฺโต อตฺตานํ โยเชตฺวา วตฺตติ ฯ กาลาคตญฺจาติ
กสิกาลาทีสุ กสิอาทีนิ ธนปริจฺจาคสีลรกฺขณธมฺมสฺสวนาทีสุ
กาเลสุ จ ธนปริจฺจชฺชนาทิเภทํ ทิฏฺธมฺมสมฺปราเย สุขาวหํ
อตฺถํ น หาเปติ ยุตฺตปยุตฺตกาเล กโรติเยว โส มยฺหํ มนาโป
ตสฺมิญฺจ ปุริเส อหํ นิจฺจํ วสามีติ ฯ อกฺโกธโนติ อธิวาสนกฺขนฺติยา
สมนฺนาคโต ฯ มิตฺตวาติ กลฺยาณมิตฺเตน สมนฺนาคโต ฯ จาควาติ
ธนปริจฺจาคยุตฺโต ฯ สงฺคาหโกติ มิตฺตสงฺคหอามิสสงฺคหธมฺมสงฺคหานํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๘.
การโก ฯ สขิโลติ มุทุวาโจ ฯ สณฺหวาโจติ วิสฏฺวจโน ฯ
มหตฺตปตฺโตปิ นิวาตวุตฺตีติ มหนฺตํ านํ วิปุลํ อิสฺสริยํ ปตฺโตปิ
ยเสน อนุทฺธโต นีจวุตฺติ ปณฺฑิตานํ โอวาทกโร โหติ ฯ ตสฺสาห
โปเสติ ตสฺมึ อหํ ปุริเส ฯ วิปุลา ภวามีติ อขุทฺทกา โหมิ โส
หิ มหติยา สิริยา ปทฏฺาโน ฯ อุมฺมี สมุทฺทสฺส ยถาปิ วณฺณนฺติ
ยถา นาม สมุทฺทสฺส วณฺณํ โอโลเกนฺตานํ อุปรุปริ อาคจฺฉมานา
อุมฺมิ วิปุลา วิย ขายติ เอวาหํ ตสฺมึ ปุคฺคเล วิปุลา โหมีติ
ทีเปติ ฯ อาวี รโหติ สมฺมุขา จ ปรมฺมุขา จ ฯ สงฺคหเมว
วตฺเตติ เอตสฺมึ มิตฺตาทิเภเท ปุคฺคเล จตุพฺพิธสงฺคหเมว วตฺเตติ
ปวตฺเตติ ฯ น วชฺชาติ โย กทาจิ กิสฺมึจิ กาเล ผรุสวจนํ น
วเทยฺย มธุรวจโนว โหติ ฯ มตสฺส ชีวสฺสาติ ตสฺสาหํ ปุคฺคลสฺส
มตสฺสปิ ชีวนฺตสฺสปิ ภชิตา โหมิ ฯ อิธ โลเกปิ ปรโลเกปิ ตาทิสเมว
ภชามีติ ทสฺเสติ ฯ เอเตส โยติ เอเตสํ สีตาภิภวนาทีนํ เหฏฺา
วุตฺตคุณานํ โย ปุคฺคโล เอกํปิ คุณํ ปมชฺชติ ปมุสฺสติ ปุนปฺปุนํ
นานุยุญฺชตีติ อตฺโถ ฯ สิรีติ กนฺตา สิรี กนฺตสิริ ฯ กนฺตํ สิรินฺติ
ตโยปิ ปาา ฯ เตสํ วเสน อยํ อตฺถโยชนา โย ปุคฺคโล
สิรึ ลภิตฺวา กนฺตา เม สิริ ยถาาเน ิตาติ เอเตสํ อญฺตรํ
คุณํ ปมชฺชติ ปมุสฺสติ ฯ โย วา ปุคฺคโล กนฺตสิริ วิย สิรึ
อิจฺฉนฺโต เอเตสํ คุณานํ อญฺตรํ ลภิตฺวา ปมชฺชติ ฯ โย วา
ปุคฺคโล ลภิตฺวา กนฺตํ มนาปํ สิรึ เอเตสํ คุณานํ อญฺตรํ
ปมชฺชติ ฯ อปฺปปญฺโติ นิปฺปญฺโ ฯ ตํ ทิตฺตรูปํ วิสเม จรนฺตนฺติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๙.
อหํ อาทิตฺตสภาวํ กายทุจฺจริตาทิเภทํ วิสมํ จรนฺตํ สุจิชาติโก
มนุสฺโส วา ปุคฺคโล คูถกูปํ วิย ทูรโต วิวชฺเชยฺย เอวํ
วิสฺสชฺเชยฺยามีติ ฯ อญฺโ อญฺสฺส การโกติ เอวํ สนฺเต ลกฺขึ
วา อลกฺขึ วา อญฺโ ปุริโส อญฺสฺส การโก นาม นตฺถิ ฯ
โย โกจิ อตฺตโน ลกฺขึ วา อลกฺขึ วา กโรตีติ ฯ
     เอวํ วตฺวา มหาสตฺโต สิริเทวิยา วจนํ สุตฺวา อภินนฺทิตฺวา
อิทํ อนุจฺฉวิกํ ปลฺลงฺกญฺจ อาสนญฺจ ตุยฺหํเยว อนุจฺฉวิกนฺติ
ปลฺลงฺเก จ อาสเน จ นิสีท เจว นิปชฺช จาติ อาห ฯ สา
ตตฺถ วสิตฺวา ปจฺจูสกาเล นิกฺขมิตฺวา จาตุมฺมหาราชิกเทวโลเก
คนฺตฺวา อโนตตฺตทเห ปมํ นหายิตุํ อลภิ ๑- ฯ ตํปิ สยนํ สิริเทวตาย
ปริภุตฺตภาเวน สิริสยนํ นาม ชาตํ ฯ สิริสยนสฺส อยํ วํโส ฯ
อิมินา การเณน ยาวชฺชตนา สิริสยนนฺติ วุจฺจติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
สิริเทวี อุปฺปลวณฺณา อโหสิ สุจิปริวารเสฏฺี ปน อหเมวาติ ฯ
                  สิริกาลกณฺณิชาตกํ สตฺตมํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ปมํ นหายิ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๓๙-๔๙.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=772&modeTY=1&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=772&modeTY=1&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=869
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3952
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3918
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3918
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27