อรรถกถาเล่มที่ ๔๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๖ เอกาทสก-ปกิณฺณก

                   ๓ สมุทฺทวาณิชชาตกํ ฯ
     กสนฺติ วปนฺติ เต ชนาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
เทวทตฺตสฺส ปญฺจกุลสตานิ คเหตฺวา นิรเย ปวิฏฺภาวํ อารพฺภ
กเถสิ ฯ
     โส หิ อคฺคสาวเกสุ ปริสํ คเหตฺวา ปกฺกนฺเตสุ โสกํ สณฺาเรตุํ
อสกฺโกนฺโต อุณฺหโลหิเต มุขโต นิกฺขมนฺเต พลวเวทนาปีฬิโต
ตถาคตสฺส คุณํ อนุสฺสริตฺวา อหเมว ตถาคตสฺส อนตฺถํ
จินฺเตสึ สตฺถุ ปน มยิ ปาปจิตฺตํนาม นตฺถิ อสีติมหาเถรานํปิ
มยิ อาฆาโตนาม นตฺถิ มยากตกมฺเมน อหเมว อิทานิ อนาโถ
ชาโต สตฺถาราปิมฺหิ วิสฺสฏฺโ มหาเถเรหิปิ าติเสฏฺเน
ราหุลเถเรนปิ สากฺยราชกุเลหิปิ คนฺตฺวา สตฺถารํ ขมาเปสฺสามีติ
ปริสาย สญฺ ทตฺวา อตฺตานํ มญฺจเกน คาหาเปตฺวา รตฺตึ รตฺตึ
คจฺฉนฺโต โกสลรฏฺ สมฺปาปุณิ ฯ อานนฺทตฺเถโร สตฺถุ อาโรเจสิ
เทวทตฺโต กิร ภนฺเต ตุมฺเห ขมาเปตุํ อาคจฺฉตีติ ฯ อานนฺท
เทวทตฺโต มม ทสฺสนํ น ลภิสฺสตีติ ฯ อถ ตสฺมึ สาวตฺถีนครทฺวารํ
สมฺปตฺเต ปุน เถโร อาโรเจสิ ฯ ภควาปิ ตเถว อวจสิ ฯ
ตสฺส เชตวนทฺวาเร เชตวนโปกฺขรณีสมีปํ  อาคตสฺส ปาปํ มตฺถกํ
ปาปุณิ ฯ สรีเร ฑาโห อุปฺปชฺชิ ฯ นฺหาตฺวา ปานียํ ปิวิตุกาโม
หุตฺวา มญฺจกา มํ อาวุโส โอตาเรถ ปานียํ ปิวิสฺสามีติ
อาห ฯ ตสฺส โอตาเรตฺวา ภูมิยํ ปิตมตฺตสฺเสว จิตฺตสฺสาเท
อลทฺเธเยว มหาปวี วิวรํ อทาสิ ฯ ตาวเทว นํ อวีจิโต
อคฺคิชาลา อุฏฺาย ปริกฺขิปิตฺวา คณฺหิ ฯ โส ปาปกมฺมํ เม มตฺถกํ
ปตฺตนฺติ ตถาคตสฺส คุเณ อนุสฺสริตฺวา
                 อิเมหิ อฏฺีหิ ตํ อคฺคปุคฺคลํ
                 เทวาติเทวํ นรทมฺมสารถึ
                 สมนฺตจกฺขุํ สตปุญฺลกฺขณํ
                 ปาเณหิ พุทฺธํ สรณํ อุเปมีติ ฯ
อิมาย คาถาย สรเณ ปติฏฺหนฺโต อวีจิปรายโน อโหสิ ฯ
ตสฺส ปน ปญฺจ อุปฏฺากกุลสตานิ อเหสุํ ฯ ตานิปิ ตสฺส
ปกฺขิกานิ หุตฺวา ทสพลํ อกฺโกสิตฺวา อวีจิมฺหิเยว นิพฺพตฺตึสุ ฯ
เอวํ โส ปญฺจ กุลสตานิ คณฺหิตฺวา อวีจิมฺหิ ปติฏฺิโต ฯ
อเถกทิวสํ ธมฺมสภายํ ภิกฺขู กถํ สมุฏฺาเปสุํ อาวุโส เทวทตฺโต
ปาโป ลาภสกฺการคิทฺธตาย สมฺมาสมฺพุทฺเธ อฏฺานโกปํ พนฺธิตฺวา
อนาคตภยํ อโนโลเกตฺวา ปญฺจหิ กุลสเตหิ สทฺธึ อวีจิปรายโน
ชาโตติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย
สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมายนามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว
เทวทตฺโต ลาภสกฺการคิทฺโธ หุตฺวา อนาคตภยํ น โอโลเกสิ
ปุพฺเพปิ อนาคตภยํ อโนโลเกตฺวา ปจฺจุปฺปนฺนสุขคเวสเนน สทฺธึ
ปริสาย มหาวินาสํ ปตฺโตติ วตฺวา อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต  พาราณสิโต
อวิทูเร กุลสหสฺสนิวาโส มหาวฑฺฒกีคาโม อโหสิ ฯ ตตฺถ วฑฺฒกี
ตุมฺหากํ มญฺจํ กริสฺสาม ปี กริสฺสาม เคหํ กริสฺสามาติ วตฺวา
มนุสฺสานํ หตฺถโต พหุอิณํ คณฺหิตฺวา กิญฺจิ กาตุํ นาสกฺขึสุ ฯ มนุสฺสา
ทิฏฺทิฏฺเ วฑฺฒกี โจเทนฺติ ปลิพุทฺธนฺติ ฯ เต อิณายเกหิ ชเนหิ
อุปทฺทูตา สุขํ วสิตุํ อสกฺโกนฺตา วิเทสํ คนฺตฺวา ยตฺถ กตฺถจิ
วสิสฺสามาติ อรญฺ ปวิสิตฺวา รุกฺเข ฉินฺทิตฺวา มหตึ นาวํ พนฺธิตฺวา
นทึ โอตาเรตฺวา อาหริตฺวา คามโต คาวุตอฑฺฒโยชนมตฺเต าเน
เปตฺวา อฑฺฒรตฺติสมเย คามํ อาคนฺตฺวา ปุตฺตทารํ อาทาย
นาวฏฺานํ คนฺตฺวา ตํ นาวํ อภิรุยฺห อนุกฺกเมน มหาสมุทฺทํ
ปวิสิตฺวา วาตวเสน วิจรนฺตา สมุทฺทมชฺเฌ เอกํ ทีปกํ สมฺปาปุณึสุ ฯ
ตสฺมึ ปน ทีปเก สยํ ชาตสาลิอุจฺฉุกทฺทลิอมฺพชมฺพูปนสตาล
นาฬิเกราทีนิ วิวิธานิ ผลาผลานิ อตฺถิ ฯ อญฺตโรปิ
ภินฺนนาโว ปุริโส ปมตรํ ตํ ทีปกํ ปตฺวา สาลิภตฺตํ ภุญฺชมาโน
อุจฺฉุอาทีนิ ขาทมาโน ถูลสรีโร นคฺโค ปรุฬฺหเกสมสฺสุ ตสฺมึ ทีปเก
ปฏิวสติ ฯ อถ เตปิ วฑฺฒกี จินฺตยึสุ สเจ อยํ ทีปโก รกฺขสปริคฺคหิโต
ภวิสฺสติ สพฺเพปิ วินาสํ ปาปุณิสฺสาม ปริคณฺหิสฺสาม ตาว นนฺติ ฯ
อถ สตฺตฏฺ ปุริสา สุรา พลวนฺโต สนฺนทฺธปญฺจาวุธา หุตฺวา
โอตริตฺวา ทีปกํ ปริคณฺหึสุ ฯ ตสฺมึ ขเณ โส ปุริโส ภุตฺตปาตราโส
อุจฺฉุรสํ ปิวิตฺวา สุขปฺปตฺโต รมฺมณีเย ปเทเส รชฏปฏฺฏสทิเส
วาลุกตเล สีตาย ฉายาย อุตฺตานโก นิปชฺชิตฺวา ชมฺพูทีปวาสิโน
กสนฺตา วปนฺตา เอวรูปํ สุขํ น ลภนฺติ ชมฺพูทีปโต มยฺหํ อยเมว
ทีปโก วรตโรติ คายมาโน อุทานํ อุทาเนสิ ฯ อถ สตฺถา ภิกฺขู
อามนฺเตตฺวา ภิกฺขเว โส ปุริโส อิมํ อุทานํ อุทาเนสีติ ทสฺเสนฺโต
ปมํ คาถมาห
                 กสนฺติ วปนฺติ เต ชนา
                 มนุชา กมฺมผลูปชีวิโน
                 นยิมสฺส ทีปกสฺส ภาคิโน
                 ชมฺพูทีปา อิทํ เม วรนฺติ ฯ
     ตตฺถ เต ชนาติ ชมฺพูทีปวาสิโน ชนา ฯ กมฺมผลูปชีวิโนติ
นานากมฺมานํ ผลูปชีวิโน สตฺตา ฯ
     อถ เต ทีปกํ ปริคณฺหมานา ปุริสา ตสฺส คีตสทฺทํ สุตฺวา
มนุสฺสสทฺโท วิย สุยฺยติ ชานิสฺสาม นนฺติ สทฺทานุสาเรน คนฺตฺวา ตํ
ปุริสํ ทิสฺวา ยกฺโข ภวิสฺสตีติ ภีตา สเร สนฺนหึสุ ฯ โสปิ เต ทิสฺวา
อตฺตโน วธภเยน นาหํ สามิ ยกฺโข ปุริโสมฺหิ ชีวิตทานํ เม เทถาติ
ยาจนฺโต ปุริสานาม ตุมฺหาทิสา นคฺคา น โหนฺตีติ วุตฺเต  ปุนปฺปุนํ
ยาจิตฺวา มนุสฺสภาวํ าเปสิ ฯ เต ตํ ปุริสํ อุปสงฺกมิตฺวา สมฺโมทนียํ
กถํ กตฺวา ตสฺส ตตฺถ อาคตนิยามํ ปุจฺฉึสุ ฯ โสปิ เตสํ สพฺพํ
กเถตฺวา ตุมฺเห อตฺตโน ปุญฺสมฺปตฺติยา อิธาคตา อยํ อุตฺตมทีโป
น เหตฺถ สหตฺเถน กมฺมํ กตฺวา ชีวนฺติ สยํ ชาตสาลิโนเจว
อุจฺฉุอาทีนญฺเจตฺถ อนฺโต นตฺถีติ อนุกฺกณฺา วสถาติ อาห ฯ
อิธ ปน วสนฺตานํ อมฺหากํ อญฺโปิ ปริปนฺโถ นตฺถีติ ฯ
อญฺ ภยํ เอตฺถ นตฺถิ อยํ ปน อมนุสฺสปริคฺคหิโต อมนุสฺสา
ตุมฺหากํ อุจฺจารปสฺสาวํ ทิสฺวา กุชฺเฌยฺยุํ ตสฺมา ตํ กโรนฺตา
วาลุกํ วิยูหิตฺวา วาลุกาย ปฏิจฺฉาเทยฺยาถ เอตฺตกํ อิธ ภยํ
อญฺ นตฺถิ นิจฺจํ อปฺปมตฺตา ภเวยฺยาถาติ ฯ เต ตตฺถ วาสํ
อุปกปฺเปสุํ ฯ ตสฺมึ ปน กุลสหสฺเส ปญฺจนฺนํ ปญฺจนฺนํ กุลสตานํ
เชฏฺกา เทฺว วฑฺฒกี อเหสุํ ฯ เตสุ เอโก พาโล อโหสิ
รสคิทฺโธ เอโก ปณฺฑิโต รเสสุ อคิทฺโธ ฯ อปรภาเค สพฺเพปิ
เต ตตฺถ สุขํ วสนฺตา ถูลสรีรา หุตฺวา จินฺตยึสุ จิรํ วต โน
สูรา อุจฺฉุรเสน เมรยํ กตฺวา ปิวิสฺสามาติ ฯ เต เมรยํ
กาเรตฺวา ปิวิตฺวา มตฺตวเสน คายนฺตา นจฺจนฺตา กีฬนฺตา ปมตฺตา
ตตฺถ อุจฺจารปสฺสาวํ กตฺวา อปฺปฏิจฺฉาเทตฺวา ทีปกํ ชิคุจฺฉํ ปฏิกูลํ
กรึสุ ฯ เทวตา อิเม อมฺหากํ กีฬามณฺฑลํ ปฏิกูลํ กโรนฺตีติ
กุชฺฌิตฺวา สมุทฺทํ อุตฺตราเปตฺวา ทีปกโสธนํ กริสฺสามาติ จินฺเตตฺวา
อยํ กาฬปกฺโข อชฺช อมฺหากํ สมาคโม จ ภินฺโน อิโตทานิ
ปณฺณรสเม ทิวเส ปุณฺณมุโปสถทิวเส จนฺทสฺส อุคฺคมนเวลาย
สมุทฺทํ อุพฺพตฺเตตฺวา สพฺเพปิเม ฆาเตสฺสามาติ ทิวสํ ปยึสุ ฯ
อถ เนสํ อนฺตเร เอโก ธมฺมิโก เทวปุตฺโต มา อิเม มม
ปสฺสนฺตสฺเสว นสฺสนฺตูติ อนุกมฺปาย เตสุ สายมาสํ ภุญฺชิตฺวา
ฆรทฺวาเร สุขกถาย นิสินฺเนสุ สพฺพาภรณปฏิมณฺฑิโต สกลทีปกํ
เอโกภาสํ กตฺวา อุตฺตราย ทิสาย อากาเส ตฺวา อมฺโภ
วฑฺฒกี เทวตา ตุมฺหากํ กุทฺธา อิมสฺมึ าเน มา วสิตฺถ อิโต
อฑฺฒมาสจฺจเยน หิ เทวตา สมุทฺทํ อุพฺพตฺเตตฺวา สพฺเพว ตุมฺเห
ฆาเตสฺสนฺติ อิโต นิกฺขมิตฺวา ปลายถาติ ทุติยํ คาถมาห
                 ติปญฺจรตฺตูปคตมฺหิ จนฺเท
                 เวโค มหา เหสฺสติ สาครสฺส
                 อุปาวสํ ทีปมิมํ อุฬารํ
                 มา โว วธิ คจฺฉถ เลณมญฺนฺติ ฯ
     ตตฺถ อุปาวสนฺติ อิมํ ทีปํ อุปาวสนฺโต อุลฺโลเลนฺโต ภวิสฺสติ ฯ
มา โววธีติ โส สาครเวโค ตุมฺเห มา วธิ ฯ
     อิติ โส เตสํ โอวาทํ ทตฺวา อตฺตโน านเมว คโต ฯ
ตสฺมึ คเต อปโร สาหสิโก กกฺขโล เทวปุตฺโต อิเม อิมสฺส
วจนํ คเหตฺวา ปลาเปยฺยุํ อหํ เนสํ คมนํ นิวาเรตฺวา สพฺเพปิ
มหาวินาสํ ปาเปสฺสามีติ จินฺเตตฺวา ทิพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิโต
สกลคามํ เอโกภาสํ กโรนฺโต อาคนฺตฺวา ทกฺขิณทิสาย อากาเส ตฺวา
เอโก เทวปุตฺโต อิธาคโตติ ปุจฺฉิตฺวา อาคโตติ วุตฺเต โส
โว กึ กเถสีติ วตฺวา อิทํนาม สามีติ วุตฺเต โส ตุมฺหากํ
อิธ นิวาสํ น อิจฺฉติ โรเสน กเถติ ตุมฺเห อญฺตฺถ อคนฺตฺวา
อิเธว วสถาติ วตฺวา เทฺว คาถา อภาสิ
                 น ชาตยํ สาครวาริเวโค
                 อุปาวสํ ทีปมิมํ อุฬารํ
                 ตํ เม นิมิตฺเตหิ พหูหิ ทิฏฺ
                 มา เภถ กึ โสจถ ปโมทถ โว
                 ปหูตภกฺขํ พหุอนฺนปานํ
                 ปตตฺถ อาวาสมิมํ อุฬารํ
                 น โว ภยํ ปฏิปสฺสามิ กิญฺจิ
                 อาปุตฺตปุตฺเตหิ ปโมทถวฺโหติ ฯ
     ตตฺถ น ชาตยนฺติ น ชาตุ อยํ ฯ มาเภถาติ มา ภายิตฺถ ฯ
ปโมทถวฺโหติ ปมุทิตา ปีติโสมนสฺสชาตา โหถ ฯ อาปุตฺตปุตฺเตหีติ
ยาว ปุตฺตานํปิ ปุตฺเตหิ ปโมทถ นตฺถิ โว อิมสฺมึ าเน ภยนฺติ ฯ
     เอวํ โส อิมาหิ ทฺวีหิ คาถาหิ เต อสฺสาเสตฺวา ปกฺกามิ ฯ
ตสฺส ปกฺกนฺตกาเล ธมฺมิกเทวปุตฺตสฺส วจนํ สุตฺวา อนาทิยนฺโต
พาลวฑฺฒกี สุณนฺตุ เม โภนฺโต วจนนฺติ เสสวฑฺฒกี อามนฺเตตฺวา
ปญฺจมํ คาถมาห
                 โย เต อยํ ทกฺขิณสฺสํ ทิสายํ
                 เขมํ ปฏิกฺโกสติ ตสฺส สจฺจํ
                 น อุตฺตโร เวทิ ภยาภยสฺส
                 มา เภถ กึ โสจถ โมทถวฺโหติ ฯ
     ตตฺถ ทกฺขิณสฺสนฺติ ทกฺขิณายํ อยเมว วา ปาโ ฯ
     ตํ สุตฺวา รสคิทฺธา ปญฺจสตวฑฺฒกี ตสฺส พาลสฺส วจนํ
อาทยึสุ ฯ อิตโร ปน ปณฺฑิตวฑฺฒกี ตํ วจนํ อนาทิยนฺโต เต
วฑฺฒกี อามนฺเตตฺวา จตสฺโส คาถา อภาสิ
                 ยถา อิเม วิปฺปวทนฺติ ยกฺขา
                 เอโก ภยํ สํสติ เขมเมโก
                 ตทิงฺฆ มยฺหํ วจนํ สุณาถ
                 ขิปฺปํ ลหุํ มา วินสฺสิมฺห สพฺเพ ฯ
                 สพฺเพ สมาคมฺม กโรม นาวํ
                 โทณึ ทฬฺหํ สพฺพยนฺตูปปนฺนํ
                 สเจ อยํ ทกฺขิโณ สจฺจมาห
                 โมฆํ ปฏิกฺโกสติ อุตฺตโรยํ ฯ
                 สาเจว โน โหหีติ อาปทตฺถา
                 อิมญฺจ ทีปํ น ปริจฺจเชม
                 สเจ จ โข อุตฺตโร สจฺจมาห
                 โมฆํ ปฏิกฺโกสติ ทกฺขิณายํ ฯ
                ตเมว นาวํ อภิรุยฺห สพฺเพ
                เอวํ มยํ โสตฺถิตเรมุปารํ
                น เว สุคณฺหํ ปเมน เสฏฺ
                กนิฏฺมาปาถคตํ คเหตฺวา ฯ
                โย จีธ มชฺฌํ ปวิเจยฺย คณฺหํ
                สเว นโร เสฏฺมุเปติ านนฺติ ฯ
     ตตฺถ วิปฺปวทนฺตีติ อญฺมญฺ วิรุทฺธํ วทนฺติ ฯ ลหุนฺติ ปุริมสฺส
อตฺถทีปนํ ฯ โทณินฺติ คมฺภีรํ มหานาวํ ฯ สพฺพยนฺตูปปนฺนนฺติ
สพฺเพหิ ถิยาริตฺตาทีหิ ยนฺเตหิ อุปปนฺนํ ฯ สา เจว โน
โหหีติ อาปทตฺถาติ สา จ โน นาวา ปจฺฉาปิ อุปฺปนฺนาย
อาปทาย อนตฺถา ภวิสฺสติ อิมญฺจ ทีปํ น ปริจฺจชิสฺสาม ฯ ตเรมูติ
ตเรยฺยาม ฯ น เว สุคณฺหนฺติ น เว เอกนฺเตน สุเขน คณฺหิตพฺพํ ฯ
เสฏฺนฺติ อุตฺตมํ ตถํ สจฺจํ ฯ กนิฏฺนฺติ ปมวจนํ อุปาทาย
ปจฺฉิมวจนํ กนิฏฺนาม ฯ อิธาปิ น เว สุคณฺหนฺติ อนุวตฺตเนว ฯ
อิทํ วุตฺตํ โหติ อมฺโภ วฑฺฒกี เยน เกนจิ ปเมน วุตฺตํ วจนํ
อิทเมว เสฏฺ ตถํ สจฺจนฺติ น สุเขน คณฺหิตพฺพเมว ฯ ยถา
จ ตํ เอวํ กนิฏฺ ปจฺฉา วุตฺตวจนํปิ หิ อิทเมว เสฏฺ ตถํ
สจฺจนฺติ น คณฺหิตพฺพํ ฯ ยํ ปน โสตวิสยอาปาถคตํ โหติ ตํ
อาปาถคตํ คเหตฺวา อิธ ปณฺฑิตปุริโส ปุริมญฺจ ปจฺฉิมญฺจ วจนํ
ปวิเจยฺยํ วิจินิตฺวา ตีเรตฺวา อุปปริกฺขิตฺวา มชฺฌํ คณฺหติ ฯ ยํ
ตถํ สจฺจํ สภาวภูตํ ตเมว ปจฺจกฺขํ กตฺวา คณฺหติ ฯ สเว
นโร เสฏฺมุเปติ านนฺติ โส อุตฺตมํ านํ อุเปติ อธิคจฺฉติ วินฺทติ
ปฏิลภตีติ ฯ
     เอวญฺจ ปน วตฺวา อาห อมฺโภ มยํ ทฺวินฺนํ เทวปุตฺตานํ วจนํ
กริสฺสาม นาวํ ตาว สชฺเชยฺยาม ตโต สเจ ปมสฺส วจนํ สจฺจํ
ภวิสฺสติ ตํ อภิรูหิตฺวา ปลายิสฺสาม อถ อิตรสฺส วจนํ สจฺจํ ภวิสฺสติ
นาวํ เอกมนฺตํ เปตฺวา อิเธว วสิสฺสามาติ ฯ เอวํ วุตฺเต
พาลวฑฺฒกี อมฺโภ ตฺวํ อุทกปาติยํ สุํสุมารํ ปสฺสสิ อติวิย ทีฆสุตฺโตสิ
ปโม เทวปุตฺโต อมฺเหสุ โรเสน กเถสิ ปจฺฉิโม สิเนเหน
อิมํ เอวรูปํ วรทีปํ ปหาย กุหึ คจฺฉิสฺสาม สเจ ปน ตฺวํ คนฺตุกาโม
ตว ปริสํ คณฺหิตฺวา นาวํ กโรหิ อมฺหากํ นาวาย กิจฺจํ นตฺถีติ
อาห ฯ ปณฺฑิโต อตฺตโน ปริสํ คเหตฺวา นาวํ สชฺเชตฺวา
สพฺพูปกรณานิ อาโรเปตฺวา สปริโส นาวาย อฏฺาสิ ฯ ตโต
ปุณฺณมีทิวเส จนฺทุคฺคมนเวลาย สมุทฺทโต อุมฺมิ อุตฺตริตฺวา
ชาณุปฺปมาณา หุตฺวา ทีปกํ โธวนตฺถา คตา ฯ ปณฺฑิโต สมุทฺทสฺส
อุตฺตรณภาวํ ตฺวา นาวํ วิสชฺเชสิ ฯ พาลวฑฺฒกีปกฺขิกานิ
ปญฺจกุลสตานิ สมุทฺทโต อุมฺมิ ทีปโธวนตฺถาย อาคตา เอตฺตกเมว
เอตฺตกเมวาติ กเถนฺตาว นิสีทึสุ ฯ ตโต กฏิปฺปมาณา
ปุริสปฺปมาณา ตาลปฺปมาณาติ สาครอุมฺมิ ทีปกมฺปิ วหมานา
อาคจฺฉติ ฯ ปณฺฑิโต อุปายกุสลตาย รเส อลคฺโค โสตฺถินา
คโต ฯ พาลวฑฺฒกี รสคิทฺเธน อนาคตภยํ อโนโลเกตฺวา ปญฺจหิ
กุลสเตหิ สทฺธึ วินาสํ ปตฺโต ฯ
     อิโต ปรานุสาสนี ตมตฺถํ ทีปยมานา ติสฺโส อภิสมฺพุทฺธคาถาโย
โหนฺติ ฯ
                ยถาปิ เต สาครวาริมชฺเฌ
                สกมฺมุนา โสตฺถิ วหึสุ วาณิชา
                อนาคตตฺถํ ปฏิวิชฺฌิยานํ
                อปฺปํปิ นาจฺเจติ จ ภูริปญฺโ ฯ
                พาลา จ โมเหน รสานุคิทฺธา
                อนาคตํ อปฺปฏิวิชฺฌิยตฺถํ
                ปจฺจุปฺปนฺเน สีทนฺติ อตฺถชาเต
                สมุทฺทมชฺเฌ ยถา เต มนุสฺสา ฯ
                อนาคตํ ปฏิกยิราถ กิจฺจํ
                มา มํ กิจฺจํ กิจฺจกาเล พฺยเธสิ
                ตํ ตาทิสํ ปฏิกตกิจฺจการึ
                น ตํ กิจฺจํ กิจฺจกาเล พฺยเธสีติ ฯ
     ตตฺถ สกมฺมุนาติ อนาคตภยํ ทิสฺวา ปุเรตรํ กเตน อตฺตโน
กมฺเมน ฯ โสตฺถิ วหึสูติ เขเมน คมึสุ ฯ วาณิชาติ สมุทฺเท
วิจรณภาเวน วฑฺฒกี วุตฺตา ฯ ปฏิวิชฺฌิยานนฺติ เอวํ ภิกฺขเว ปมตรํ
กตฺตพฺพํ อนาคตํ อตฺถํ ปฏิวิชฺฌิตฺวา อิธ โลเก ภูริปญฺโ กุลปุตฺโต
อปฺปมตฺตกํปิ อตฺตโน อตฺถํ นาจฺเจติ นาติวตฺตติ น หาเปตีติ อตฺโถ ฯ
อปฺปฏิวิชฺฌิยตฺถนฺติ อปฺปฏิวิชฺฌิตฺวา อตฺถํ ปมเมว กตฺตพฺพํ
อกตฺวาติ อตฺโถ ฯ ปจฺจุปฺปนฺเนติ ยทา ตํ อนาคตํ อตฺถชาตํ อุปฺปชฺชติ
ตทา ตสฺมึ ปจฺจุปฺปนฺเน สีทนฺติ อตฺถชาเต อตฺตโน ปติฏฺ น
ลภนฺติ สมุทฺเท เต พาลวฑฺฒกี มนุสฺสา วิย วินาสํ ปาปุณนฺติ ฯ
อนาคตนฺติ ภิกฺขเว ปณฺฑิตปุริโส อนาคตํ ปมตรํ กตฺตพฺพํ กิจฺจํ
สมฺปรายิกํ วา ทิฏฺธมฺมิกํ วา ปฏิกยิราถ ปุเรตรเมว กเรยฺย ฯ
กึการณา ฯ มา มํ กิจฺจํ กิจฺจกาเล พฺยาเธสีติ ปุเร กตฺตพฺพํ
หิ ปุเร อกยิรมานํ ปจฺฉา ปจฺจุปฺปนฺนภาวปฺปตฺตํ อตฺตโน กิจฺจกาเล
กายจิตฺตาพาเธน พฺยาเธสีติ ปมเมว นํ ปณฺฑิโต กเรยฺย ฯ
ตํ ตาทิสนฺติ ตถา สณฺิตํ ปุริสํ ฯ ปฏิกตกิจฺจการินฺติ ปฏิกิจฺเจว
กตฺตพฺพกิจฺจการินํ ฯ ตํ กิจฺจํ กิจฺจกาเลติ อนาคตํ กิจฺจํ
กยิรมานํ ปจฺฉา ปจฺจุปฺปนฺนภาวปฺปตฺตํ อตฺตโน กิจฺจกาเล
กายจิตฺตาพาธกาเล ตาทิสํ ปุริสํ น พฺยาเธติ น พาธตีติ ฯ
กสฺมา ฯ ปุเรเยว กตตฺตาติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพปิ
เทวทตฺโต ปจฺจุปฺปนฺนสุเข ลคฺโค อนาคตํ ภยํ อโนโลเกตฺวา
สปริโส วินาสํ ปตฺโตติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
พาลวฑฺฒกี เทวทตฺโต ปจฺจุปฺปนฺนสุเข ลคฺโค อโหสิ ทกฺขิณทิสาย
ิโต อธมฺมิกเทวปุตฺโต โกกาลิโก อุตฺตรทิสาย ิโต
ธมฺมิกเทวปุตฺโต สารีปุตฺโต ปณฺฑิตวฑฺฒกี ปน อหเมวาติ ฯ
                  สมุทฺทวาณิชชาตกํ ตติยํ ฯ
                   ----------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๙๓-๑๐๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=1889&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=1889&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1625
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=6448
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=6649
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=6649
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27