อรรถกถาเล่มที่ ๔๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๖ เอกาทสก-ปกิณฺณก

                    ๒ ภทฺทสาลชาตกํ ฯ
     กา ตฺวํ สุทฺเธหิ วตฺเถหีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
าตตฺถจริยํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     สาวตฺถิยํ หิ อนาถปิณฺฑิกสฺส นิเวสเน ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ
นิพทฺธํ โภชนํ ปวตฺตติ ตถา วิสาขาย จ โกสลรญฺโ จ ฯ
ตตฺถ ปน กิญฺจาปิ นานคฺครสโภชนํ ทียติ ฯ ภิกฺขูนํ ปเนตฺถ โกจิ
วิสฺสาสิโก นตฺถิ ตสฺมา ภิกฺขู ราชนิเวสเน น ภุญฺชนฺติ ฯ เต
ภตฺตํ คเหตฺวา อนาถปิณฺฑิกสฺส วา วิสาขาย วา อญฺเสํ วา
วิสฺสาสิกานํ ฆรํ คนฺตฺวา ภุญฺชนฺติ ฯ ราชา เอกทิวสํ ปณฺณาการํ
อาภตํ ภิกฺขูนํ เทถาติ ภตฺตคฺคํ เปเสตฺวา ภตฺตคฺเค ภิกฺขู นตฺถีติ
วุตฺเต กหํ คตาติ ปุจฺฉิตฺวา อตฺตโน วิสฺสาสิกเคเหสุ นิสีทิตฺวา
ภุญฺชนฺตีติ สุตฺวา ภุตฺตปาตราโส สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ภนฺเต
โภชนํนาม กึ ปรมนฺติ ปุจฺฉิ ฯ วิสฺสาสิกปรมํ มหาราช
กญฺชิกกาณาชภตฺตํปิ หิ วิสฺสาสิเกน ทินฺนํ มธุรํ โหตีติ ฯ ภนฺเต เกหิ
ปน สทฺธึ ภิกฺขูนํ วิสฺสาโส โหตีติ ฯ าตีหิ วา เสกฺขกุเลหิ วา
มหาราชาติ ฯ ตโต ราชา จินฺเตสิ เอกํ สากิยธีตรํ อาเนตฺวา
อคฺคมเหสึ กริสฺสามิ เอวํ มยา สทฺธึ ภิกฺขูนํ าติโก ปรมวิสฺสาโส
ภวิสฺสตีติ ฯ โส อุฏฺายาสนา อตฺตโน นิเวสนํ คนฺตฺวา
กปิลวตฺถุปุรํ ทูตํ เปเสสิ ธีตรํ กิร เม เทนฺตุ อหํ ตุมฺเหหิ
สทฺธึ าติภาวํ อิจฺฉามีติ ฯ สากิยา ทูตสฺส วจนํ สุตฺวา
สนฺนิปติตฺวา มนฺตยึสุ มยํ โกสลรญฺโ อาณาปวตฺติฏฺาเน
วสาม สเจ ทาริกํ น ทสฺสาม มหนฺตํ วรํ ภวิสฺสตีติ สเจ
ทสฺสาม กุลวํโส โน ภิชฺชิสฺสติ กึ นุโข กาตพฺพนฺติ ฯ อถ
เน มหานาโม อาห มา จินฺตยิตฺถ มม ธีตา วาสภขตฺติยานาม
นาคมุณฺฑายนาม ทาสิยา กุจฺฉิสฺมึ นิพฺพตฺตา โสฬสวสฺสุทฺเทสิกา
อุตฺตมรูปธรา โสภคฺคปฺปตฺตา ปิตุ วเสน ขตฺติยชาติกา ตมสฺส
ขตฺติยกญฺาติ เปเสสฺสามาติ ฯ สากิยา สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา
ทูเต ปกฺโกสาเปตฺวา สาธุ ทาริกํ ทสฺสาม อิทาเนว นํ คเหตฺวา
คจฺฉถาติ อาหํสุ ฯ ตํ สุตฺวา ทูตา จินฺเตสุํ อิเม  สากิยานาม
ชาตึ นิสฺสาย อติมานิโน สทิสี โนติ วตฺวา อสทิสึปิ ทเทยฺยุํ
เอเตหิ สทฺธึ เอกโต ภุญฺชมานเมว คณฺหิสฺสามาติ ฯ เต เอวมาหํสุ
มยํ คเหตฺวา คจฺฉนฺตา ยา ตุมฺเหหิ สทฺธึ เอกโต ภุญฺชติ ตํ
คเหตฺวา คมิสฺสามาติ ฯ สากิยา เตสํ นิวาสนฏฺานํ ทาเปตฺวา
กึ กริสฺสามาติ จินฺตยึสุ ฯ มหานาโม อาห มา ตุมฺเห จินฺตยิตฺถ
อหํ อุปายํ กริสฺสามิ ตุมฺเห มม โภชนกาเล วาสภขตฺติยํ
อลงฺกริตฺวา อาเนตฺวา มยา เอกสฺมึ กวเล คหิตมตฺเตเยว อสุโก
ราชานาม ปณฺณํ ปหิณิ อิมํ ตาว สาสนํ สุณาถาติ ปณฺณํ
ทสฺเสยฺยาถาติ ฯ เต สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ตสฺมึ ภุญฺชมาเน
กุมาริกํ อลงฺกรึสุ ฯ มหานาโม ธีตรํ เม อาเนถ มยา สทฺธึ
ภุญฺชตูติ ฯ อถ นํ อลงฺกริตฺวา ตาวเทว โถกํ ปปญฺจํ กตฺวา
อานยึสุ ฯ สา ปิตรา สทฺธึ ภุญฺชิสฺสามีติ เอกปาติยา หตฺถํ
โอตาเรสิ ฯ มหานาโม ตาย สทฺธึ เอกปิณฺฑํ คเหตฺวา มุเข
เปสิ ทุติยปิณฺฑสฺส หตฺเถ ปสาริตมตฺเต เทว อสุกรญฺานาม
ปณฺณํ ปหิตํ อิมํ ตาว สาสนํ สุณาถาติ ปณฺณํ อุปนาเมสุํ ฯ
มหานาโม อมฺม ตฺวํ ภุญฺชาหีติ ทกฺขิณหตฺถํ ปาติยาเยว
กตฺวา วามหตฺเถน ปณฺณํ คเหตฺวา ปณฺณํ โอโลเกสิ ฯ ตสฺส
สาสนํ อุปธาเรนฺตสฺเสว อิตรา ภุญฺชิ ฯ โส ตสฺส ภุตฺตกาเล
หตฺถํ โธวิตฺวา มุขํ วิกฺขาเลสิ ฯ เต ทิสฺวา ทูตา นิจฺจเยเนว
สา เอตสฺส ธีตาติ นิฏฺมคมํสุ น ตํ อนฺตรํ ชานิตุํ สกฺขึสุ ฯ
มหานาโม มหนฺเตน ปริวาเรน ธีตรํ เปเสสิ ฯ ทูตาปิ นํ
สาวตฺถึ เนตฺวา อยํ กุมาริกา ชาติสมฺปนฺนา มหานามสฺส ธีตาติ
วทึสุ ฯ อถ ตํ สุตฺวา ราชา ตุสิตฺวา สกลนครํ อลงฺการาเปตฺวา
ตํ รตนราสิมฺหิ เปตฺวา อคฺคมเหสิฏฺาเน เปตฺวา อภิสิญฺจาเปสิ ฯ
สา รญฺโ ปิยา อโหสิ มนาปา ฯ อถสฺสา น จิรสฺเสว คพฺโภ
ปติฏฺหิ ฯ ราชา คพฺภปริหารํ อทาสิ ฯ สา ทสมาสจฺจเยน
สุวณฺณวณฺณํ ปุตฺตํ วิชายิ ฯ อถสฺส นามคหณทิวเส
ราชา อตฺตโน อยฺยกสฺส สนฺติกํ เปเสสิ สากฺยราชธีตา
วาสภขตฺติยา ปุตฺตํ วิชายิ กิมสฺส นามํ กโรตูติ ฯ ตํ ปน
สาสนํ คเหตฺวา คโต อมจฺโจ โถกพธิรธาตุโก ฯ โส ตํ คนฺตฺวา
รญฺโ อยฺยกสฺส อาโรเจสิ ฯ โส ตํ สุตฺวา วาสภขตฺติยา
ปุตฺตํ วิชายิตฺวาปิ สพฺพชนํ อภิภวติ อิทานิ ปน รญฺโ อติวิย
วลฺลภา ภวิสฺสตีติ อาห ฯ พธิรามจฺโจ วลฺลภาติ วจนํ ทุสฺสุตํ
สุตฺวา วิฏฏุโภติ สลฺลกฺเขตฺวา ราชานํ อุปคนฺตฺวา เทว กุมารกสฺส
กิร วิฏฏุโภติ นามํ กโรถาติ อาห ฯ ราชา โปราณกํ โน
กุลทตฺติกํ นามํ ภวิสฺสตีติ จินฺเตตฺวา วิฏฏุโภติสฺส นามํ อกาสิ ฯ
ตโต ปฏฺาย กุมาโร กุมารปริหาเรน วฑฺฒนฺโต สตฺตวสฺสิกกาเล
อญฺเสํ กุมารานํ มาตามหากุลโต หตฺถีรูปกอสฺสรูปกาทีนิ
อาหริยมานานิ ทิสฺวา มาตรํ ปุจฺฉิ อมฺม อญฺเสํ ปิตามหากุลโต
ปณฺณาการํ อาหริยติ มยฺหํ โกจิ กิญฺจิ น เปเสติ กึ ตฺวํ นิมฺมาตา
นิปฺปิติกาติ ฯ อถ นํ สา ตาต ตว สากฺยราชาโน มาตามหา
ทูเร วสนฺตา เตน เต กิญฺจิ น เปเสนฺตีติ วตฺวา วญฺเจสิ ฯ
ปุน โสฬสวสฺสกาเล อมฺม มาตามหากุลํ ปสฺสิตุกาโมมฺหีติ
วตฺวา อลํ ตาต กึ ตตฺถ กริสฺสสีติ วาริยมาโนปิ ปุนปฺปุนํ
ยาจิ ฯ อถสฺส มาตา เตนหิ คจฺฉาติ สมฺปฏิจฺฉิ ฯ โส ปิตุ
อาโรเจตฺวา มหนฺเตน ปริวาเรน นิกฺขมิ ฯ วาสภขตฺติยา
ปุเรตรํ ปณฺณํ เปเสสิ อหํ อิธ สุขํ วสามิ สามิโน มาสฺส
กิญฺจิ อนฺตรํ ทสฺเสถาติ ฯ สากิยา วิฏฏุภสฺส อาคมนํ ตฺวา
ตํ วนฺทิตุํ น สกฺกาติ ตสฺมา ทหรทหเร กุมารเก ชนปทํ
ปหิณึสุ ฯ กุมาเร กปิลวตฺถุํ สมฺปตฺเต สากิยา สณฺาคาเร
สนฺนิปตึสุ ฯ กุมาโร สณฺาคารํ คนฺตฺวา อฏฺาสิ ฯ อถ นํ
อยนฺเต ตาต ปิตามหา อยํ มาตุโลติ วทึสุ ฯ โส สพฺเพ
วนฺทมาโน วิจริ ฯ โส ยาว ปิฏฺิยา รุชนปมาณา วนฺทิตฺวา
เอกํปิ อตฺตานํ วนฺทนฺตํ อทิสฺวา กินฺนุ โข มํ วนฺเทนฺตา นตฺถีติ
ปุจฺฉิ ฯ สากิยา ตาต ตว กนิฏฺกุมารา ชนปทํ คตาติ วตฺวา
ตสฺส มหนฺตํ สกฺการํ กรึสุ ฯ โส กติปาหํ วสิตฺวา มหนฺเตน
ปริวาเรน นิกฺขมิ ฯ อเถกา ทาสี สณฺาคาเร เตน นิสินฺนผลกํ
อิทํ วาสภขตฺติยาย ทาสิยา ปุตฺตสฺส นิสินฺนผลกนฺติ อกฺโกสิตฺวา
ขีโรทเกน โธวิ ฯ เอโก ปุริโส อตฺตโน อาวุธํ ปมุสฺสิตฺวา
นิวตฺโต ตํ คณฺหนฺโต วิฏฏุภกุมารสฺส ตํ อกฺโกสนสทฺทํ สุตฺวา ตํ
อนฺตรํ ปุจฺฉิตฺวา วาสภขตฺติยา ทาสิยา กุจฺฉิมฺหิ มหานามสกฺกสฺส
ชาตาติ ตฺวา คนฺตฺวา พลนิกายสฺส กเถสิ ฯ วาสภขตฺติยา กิร
ทาสีธีตาติ มหาโกลาหลํ อโหสิ ฯ กุมาโร ตํ สุตฺวา เอเต ตาว
มม นิสินฺนผลกํ ขีโรทเกน โธวนฺตุ อหํ ปน รชฺเช ปติฏฺิตกาเล
เอเตสํ คลโลหิตํ คเหตฺวา มม นิสินฺนผลกํ โธวิสฺสามีติ จิตฺตํ
เปสิ ฯ ตสฺมึ สาวตฺถึ คเต อมจฺจา สพฺพํ ปวุตฺตึ รญฺโ อาโรเจสุํ ฯ
ตํ สุตฺวา ราชา มยฺหํ ทาสีธีตรํ อทํสูติ สากิยานํ กุชฺฌิตฺวา
วาสภขตฺติยาย จ ปุตฺตสฺส จ ทินฺนํ ปริหารํ อจฺฉินฺทิตฺวา ทาสทาสีหิ
ลทฺธพฺพปริหารมตฺตเมว ทาเปสิ ฯ ตโต กติปาหจฺจเยน สตฺถา
ราชนิเวสนํ คนฺตฺวา นิสีทิ ฯ ราชา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา ภนฺเต
ตุมฺหากํ าตเกหิ ทาสีธีตา มยฺหํ ทินฺนา เตนสฺสาหํ สปุตฺตาย
ปริหารํ อจฺฉินฺทิตฺวา ทาสทาสีหิ ลทธพฺพปริหารมตฺตเมว ทาเปสินฺติ
อาห ฯ สตฺถา อยุตฺตเมว มหาราช สากิเยหิ กตํ ททนฺเตหินาม
สมชาติกา ทาตพฺพา อสฺส ตํ ปน มหาราช วทามิ วาสภขตฺติยา
ราชธีตา ขตฺติยรญฺโ เคเห อภิเสกํ ลภิ วิฏฏุโภปิ
ขตฺติยราชานเมว ปฏิจฺจ ชาโต มาตุ โคตฺตํนาม กึ กริสฺสติ
ปิตุ โคตฺตเมว ปมาณนฺติ โปราณกปณฺฑิตา ทลิทฺทิตฺถิยา
กฏฺหาริกาย อคฺคมเหสิฏฺานํ อทํสุ ตสฺสา จ กุจฺฉิมฺหิ ชาตกุมาโร
ทฺวาทสโยชนิกาย พาราณสิยา รชฺชํ ปตฺวา กฏฺหาริกราชานาม
ชาโตติ กฏฺหาริกชาตกํ กเถสิ ฯ ราชา สตฺถุ ธมฺมกถํ สุตฺวา ปิตุ
โคตฺตเมว กิร ปมาณนฺติ ตุสิตฺวา มาตาปุตฺตานํ ปกติปริหารเมว
ทาเปสิ ฯ รญฺโ ปน พนฺธุโลนาม เสนาปติ มลฺลิกํนาม
อตฺตโน ภริยํ วญฺฌึ ตว กุลฆรเมว คจฺฉาหีติ กุสินารเมว
เปเสสิ ฯ สา สตฺถารํ ทิสฺวาว คมิสฺสามีติ เชตวนํ ปวิสิตฺวา
ตถาคตํ วนฺทิตฺวา  เอกมนฺตํ ิตา กหํ คจฺฉสีติ ปุฏฺา สามิโก
เม ภนฺเต กุลฆรํ เปเสตีติ วตฺวา กสฺมาติ วุตฺตา วญฺฌา
อปุตฺตกา ภนฺเตติ วตฺวา สตฺถารา ยทิ เอวํ คมนกิจฺจํ
นตฺถิ นิวตฺตาหีติ วุตฺตา ตุฏฺา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา นิเวสนเมว
อคมาสิ ฯ กสฺมา นิวตฺตาสีติ จ ปุฏฺา ทสพเลน นิวตฺติตาหํ
สามีติ อาห ฯ เสนาปติ ทิฏฺ ภวิสฺสติ ตถาคเตน การณนฺติ
อาห ฯ สา น จิรสฺเสว คพฺภํ ปฏิลภิตฺวา อุปฺปนฺนโทหฬา โทหโฬ
เม อุปฺปนฺโนติ อาโรเจสิ ฯ กึโทหโฬติ ฯ สามิ เวสาลินคเร
คณราชกุลานํ อภิเสกมงฺคลโปกฺขรณิยํ โอตริตฺวา นฺหาตฺวา ปานียํ
ปาตุกามมฺหิ สามีติ ฯ เสนาปติ สาธูติ วตฺวา สหสฺสถามธนุํ
คเหตฺวา ตํ รเถ อาโรเปตฺวา สาวตฺถิโต นิกฺขมิตฺวา
รถํ วาเหนฺโต เวสาลึ ปาวิสิ ฯ ตสฺมิญฺจ กาเล โกสลรญฺา
จ พนฺธุลเสนาปตินา จ สทฺธึ เอกาจริยกุเล อุคฺคหิตสิปฺโป มหาลิ
อนฺโธ ลิจฺฉวีนํ อตฺถญฺจ ธมฺมญฺจ อนุสาสนฺโต ทฺวารสมีเปเยว
วสติ ฯ โส รถสฺส อุมฺมาเร ปฏิฆาฏสทฺทํ สุตฺวา พนฺธุลมลฺลสฺส
รถวาหนสทฺโท เอโส อชฺช ลิจฺฉวีนํ ภยํ อุปฺปชฺชิสฺสตีติ อาห ฯ
โปกฺขรณิยา อนฺโต จ พหิ จ อารกฺขา พลวา อุปริ
โลหชาลํ ปตฺถตํ สกุณานํปิ โอกาโส นตฺถิ ฯ เสนาปติ
ปน รถา โอตริตฺวา อารกฺขเก ขคฺเคน ปหรนฺโต ปลาเปตฺวา
โลหชาลํ ฉินฺทิตฺวา อนฺโตโปกฺขรณิยํ ภริยํ โอตาราเปตฺวา
นฺหาเปตฺวา ปาเยตฺวา สยํปิ นฺหาตฺวา มลฺลิกํ รเถ อาโรเปตฺวา
นครา นิกฺขมิตฺวา อาคมนมคฺเคเนว ปายาสิ ฯ อารกฺขกา คนฺตฺวา
ลิจฺฉวีนํ อาโรเจสุํ ฯ เต ลิจฺฉวีราชาโน กุชฺฌิตฺวา ปญฺจรถสตานิ
อารุยฺห พนฺธุลมลฺลํ คณฺหิสฺสามาติ นิกฺขมึสุ ตํ ปวุตฺตึ
มหาลิสฺส อาโรเจสุํ ฯ มหาลิ มา คมิตฺถ โส หิ โว
สพฺเพ ฆาเฏสฺสตีติ อาห ฯ เตปิ มยํ คมิสฺสามเยวาติ วทึสุ ฯ
เตนหิ จกฺกสฺส ยาว นาภิโต ปวิฏฺฏฺานํ ทิสฺวา นิวตฺเตยฺยาถ
ตโต อนิวตฺตนฺตา ปุรโต อสนิสทฺทํ วิย สุณิสฺสถ ตมฺหา านา
นิวตฺเตยฺยาถ ตโต อนิวตฺตนฺตา ตุมฺหากํ รถธุเรสุ ฉิทฺทํ ปสฺสิสฺสถ
ปุรโต มา คมิตฺถาติ ฯ เต ตสฺส วจเนน อนิวตฺติตฺวา ตํ
อนุพนฺธึสุเยว ฯ มลฺลิกา ทิสฺวา รถา สามิ ปญฺายนฺตีติ อาห ฯ
เตนหิ เอกสฺเสว รถสฺส ปญฺายนกาเล มม อาโรเจยฺยาสีติ ฯ
สา ยทา สพฺเพ เอกโต วิย หุตฺวา ปญฺายึสุ ตทา เอกเมว
สามิ รถสีสํ ปญฺายตีติ อาห ฯ พนฺธุโล เตนหิ อิมา รสฺมิโย
คณฺหาติ ตสฺสา รสฺมิโย ทตฺวา รเถ ิโตว ธนุํ อาโรเปสิ ฯ
รถจกฺกํ ยาว นาภิโต ปวึ ปาวิสิ ฯ ลิจฺฉวิโน คนฺตฺวา ตํ านํ
ทิสฺวาปิ น นิวตฺตึสุ ฯ อิตโร โถกํ คนฺตฺวา ขิยํ โปเถสิ ฯ โส
อสนิสทฺโทวิย อโหสิ ฯ เต ตโตปิ น นิวตฺตึสุ อนุพนฺธนฺตา
คจฺฉนฺเตว ฯ พนฺธุโล รเถ ิตโกว เอกํ สรํ ขิปิ ฯ โส ปญฺจนฺนํ
รถสตานํ สีสํ ฉิทฺทํ กตฺวา ปญฺจนฺนํ ราชสตานํ ปริกฺขารพนฺธาเน
วินิวิชฺฌิตฺวา ปวึ ปาวิสิ ฯ เต อตฺตโน วิทฺธภาวํ อชานิตฺวา
ติฏฺ เร ติฏฺ เรติ วทนฺตา อนุพนฺธึสุเยว ฯ พนฺธุโล รถํ
เปตฺวา ตุมฺเห มตกา มตเกหิ สทฺธึ มยฺหํ ยุทฺธํนาม นตฺถีติ
อาห ฯ เต มตกานาม อมฺหาทิสา น โหนฺตีติ วทึสุ ฯ เตนหิ
สพฺพปฺจฺฉิมสฺส ปริกฺขารํ โมเจถาติ อาห ฯ เต โมจยึสุ ฯ
โส มุตฺตมตฺโตเยว มริตฺวา ปติโต ฯ อถ เน สพฺเพปิ ตุมฺเห
เอวรูปา อตฺตโน ฆรานิ คนฺตฺวา สํวิธาตพฺพํ สํวิทหิตฺวา ปุตฺตทารํ
อนุสาเสตฺวา สนฺนาหํ โมเจถาติ อาห ฯ เต ตถา กตฺวา สพฺเพ
ชีวิตกฺขยํ ปตฺตา ฯ พนฺธุโลปิ มลฺลิกํ สาวตฺถึ อาเนติ ฯ สา
โสฬสกฺขตฺตุํ ยมเก ปุตฺเต วิชายิ ฯ สพฺเพปิ ปุตฺตา สูรา
ถามสมฺปนฺนา อเหสุํ สพฺพสิปฺเป นิปฺผตฺตึ ปาปุณึสุ ฯ เอเกกสฺส
ปุริสสหสฺสปริวาโร อโหสิ ฯ ปิตรา สทฺธึ ราชนิเวสนํ คจฺฉนฺเตหิ
เตเหว ราชงฺคณํ ปริปูริ ฯ อเถกทิวสํ วินิจฺฉเย กูฏฏฺฏปราชิตา
มนุสฺสา พนฺธุลํ อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา มหาวิรวํ วิรวนฺตา วินิจฺฉยา-
มจฺจานํ กูฏฏฺฏกรณํ ตสฺส อาโรเจสุํ ฯ โส วินิจฺฉยํ คนฺตฺวา
ตํ อฏฏํ ตีเรตฺวา สามิกเมว สามิกํ อกาสิ อสามิกเมว อสามิกํ
อกาสิ ฯ มหาชโน มหาสทฺเทน สาธุการํ ปวตฺเตสิ ฯ ราชา
กิมิทนฺติ ปุจฺฉิตฺวา ตมตฺถํ สุตฺวา ตุสิตฺวา สพฺเพปิ เต อมจฺเจ
หาเรตฺวา พนฺธุลสฺเสว วินิจฺฉยํ นิยฺยาเทสิ ฯ โส ตโต ปฏฺาย
สมฺมา วินิจฺฉยิ ฯ ตโต โปราณกวินิจฺฉยิกา ลญฺจํ อลภนฺตา
อปฺปลาภา หุตฺวา พนฺธุโล รชฺชํ ปฏฺเตีติ ราชกุเล ปริภินฺทึสุ ฯ
ราชา เตสํ กถํ คเหตฺวา จิตฺตํ นิคฺคเหตุํ นาสกฺขิ ฯ อิมสฺมึ
อิเธว ฆาฏิยมาเน ครหา อุปฺปชฺชิสฺสตีติ ปุน จินฺเตสิ ปยุตฺตปุริเสหิ
ปจฺจนฺตํ ปหราเปตฺวา เต ปุน ปลาเปตฺวา นิวตฺตกาเล
อนฺตรามคฺเค ปุตฺเตหิ สทฺธึ มาราเปตุํ วฏฺฏตีติ จินฺเตตฺวา พนฺธุลํ
ปกฺโกสาเปตฺวา ปจฺจนฺโต กิร กุปิโต ตว ปุตฺเตหิ สทฺธึ
คนฺตฺวา โจเร คณฺหาหีติ ปหิณิตฺวา ตตฺเถวสฺส ทฺวตฺตึสาย ปุตฺเตหิ
สทฺธึ สีสํ ฉินฺทิตฺวา อาหรถาติ เตหิ สทฺธึ อญฺเปิ สมตฺเถ
มหาโยเธ เปเสสิ ฯ ตสฺมึ ปจฺจนฺตํ คจฺฉนฺเตเยว เสนาปติ กิร
อาคจฺฉตีติ ปยุตฺตโจรา ปลายึสุ ฯ โส ตํ ปเทสํ อาวาสาเปตฺวา
ชนปทํ สณฺเปตฺวา นิวตฺติ ฯ อถสฺส นครโต อวิทูเร าเน เต
โยธา สทฺธึ ปุตฺเตหิ สีสํ ฉินฺทึสุ ฯ ตํ ทิวสํ มลฺลิกาย ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ
สทฺธึ เทฺว อคฺคสาวกา นิมนฺติตา โหนฺติ ฯ อถสฺสา ปุพฺพณฺหสมเย
สามิกสฺส เต สทฺธึ ปุตฺเตหิ สีสํ ฉินฺทึสูติ ปณฺณํ อาหริตฺวา อทํสุ ฯ
สา ตํ ปวุตฺตึ ตฺวา กสฺสจิ กิญฺจิ อวตฺวา ปณฺณํ อุจฺจงฺเก กตฺวา
ภิกฺขุสงฺฆเมว ปริวีสิ ฯ อถสฺสา ปริจาริกา ภิกฺขูนํ ภตฺตํ ทตฺวา
สปฺปิปาตึ อาหรนฺตา เถรานํ ปุรโต ปาตึ ภินฺทึสุ ฯ ธมฺมเสนาปติ
อุปาสิเก เภทนธมฺมํ ภินฺนํ น จินฺเตตพฺพนฺติ อาห ฯ สา
อุจฺจงฺกโต ปณฺณํ นีหริตฺวา ทฺวตฺตึสาย ปุตฺเตหิ สทฺธึ ปิตุ สีสํ
ฉินฺนนฺติ เม อิมํ ปณฺณํ อาหรึสุ อหํ อิทํ สุตฺวาปิ น จินฺเตมิ
อิมิสฺสา ปน สปฺปิปาติยา ภินฺนาย กึ จินฺเตยฺยามิ ภนฺเตติ อาห ฯ
ธมฺมเสนาปติ อนิมิตฺตมนญฺาตนฺติอาทีนิ วตฺวา ธมฺมํ เทเสตฺวา
อุฏฺายาสนา วิหารํ อคมาสิ ฯ สาปิ ทฺวตฺตึสสุณิสาโย
ปกฺโกสาเปตฺวา ตุมฺหากํ สามิกา นิรปราธา อตฺตโน
ปุริมกมฺมผลํ ลภึสุ ตุมฺเห มา โสจิตฺถ รญฺโ อุปริ มโนปโทสํ
มา กริตฺถาติ โอวทิ ฯ รญฺโ จารปุริสา ตํ กถํ สุตฺวา คนฺตฺวา
เตสํ นิทฺโทสภาวํ รญฺโ กเถสุํ ฯ ราชา สํเวคปฺปตฺโต ตสฺสา
นิเวสนํ คนฺตฺวา มลฺลิกญฺจ สุณิสาโย จสฺสา โทสํ ขมาเปตฺวา
มลฺลิกาย วรํ อทาสิ ฯ สา คหิโต เม โหตูติ วตฺวา ตสฺมึ
คเต มตกภตฺตํ ทตฺวา นฺหาตฺวา ราชานํ อุปสงฺกมิตฺวา เทว ตุมฺเหหิ
เม วโร ทินฺโน มม อญฺเน อตฺโถ นตฺถิ ทฺวตฺตึสาย เม สุณิสานํ
มมญฺจ กุลคมนํ อนุชานาถาติ อาห ฯ ราชา ตสฺสา วจนํ สมฺปฏิจฺฉิ ฯ
สา ทฺวตฺตึสสุณิสาโย สกสกกุลํ เปเสตฺวา สยํ กุสินารนคเร อตฺตโน
กุลฆรํ อคมาสิ ฯ ราชาปิ พนฺธุลเสนาปติโน ภาคิเนยฺยสฺส
ทีฆการายนสฺสนาม เสนาปติฏฺานํ อทาสิ ฯ โส ปน มาตุโล
เม อิมินา มาริโตติ รญฺโ โอตารํ คเวสนฺโต จรติ ฯ
ราชา นิรปราธสฺส พนธุลสฺส มาริตกาลโต ปฏฺาย วิปฺปฏิสารี
จิตฺตสฺสาทํ น ลภติ รชฺชสุขํ นานุโภติ ฯ ตทา สตฺถา สากิยานํ
เวตฺตนุปฺปนฺนํ กุลํนาม นิคมํ อุปนิสฺสาย วิหรติ ฯ ราชา ตตฺถ
คนฺตฺวา อารามโต อวิทูเร ขนฺธาวารํ นิวาเสตฺวา มหนฺเตน
ปริวาเรน สตฺถารํ วนฺทามีติ วิหารํ คนฺตฺวา ปญฺจราชกกุธภณฺฑานิ
ทีฆการายนสฺส ทตฺวา เอกโกว คนฺธกุฏึ ปาวิสิ ฯ สพฺพํ
ธมฺมเจติยสุตฺตนิยาเมเนว เวทิตพฺพํ ฯ ตสฺมึ คนฺธกุฏึ
ปวิฏฺเ ทีฆการายโน ตานิ ราชกกุธภณฺฑานิ คเหตฺวา วิฏฏุภํ
ราชานํ กตฺวา รญฺโ เอกํ อสฺสํ เอกญฺจ อุปฏฺานการิกํ
มาตุคามํ นิวตฺเตตฺวา สาวตฺถึ อคมาสิ ฯ ราชา สตฺถารา
สทฺธึ ปิยกถํ กเถตฺวา นิกฺขนฺโต เสนํ อทิสฺวา ตํ มาตุคามํ
ปุจฺฉิตฺวา ตํ ปวุตฺตึ สุตฺวา ภาคิเนยฺยํ อาทาย อาคนฺตฺวา วิฏฏุภํ
คเหสฺสามีติ ราชคหนครํ คจฺฉนฺโต วิกาเล ทฺวาเรสุ ปิทหิเตสุ
นครํ ปวิสิตุํ อสกฺโกนฺโต เอกิสฺสา สาลาย นิปชฺชิตฺวา วาตาตเปน
กิลมนฺโต รตฺติภาเค ตตฺเถว กาลมกาสิ ฯ วิภาตาย รตฺติยา
เทว โกสลนรินฺท อิทานิ อนาโถสิ ชาโตติ วิลปนฺติยา ตสฺสา
อิตฺถิยา ปริเทวสทฺทํ สุตฺวา รญฺโ อาโรเจสุํ ฯ โส มาตุลสฺส
มหนฺเตน สกฺกาเรน สรีรกิจฺจํ กาเรสิ ฯ วิฏฏุโภปิ รชฺชํ ลภิตฺวา
ตํ เวรํ สริตฺวา สพฺเพปิ สากิเย มาเรสฺสามีติ มหติยา เสนาย
นิกฺขมิ ฯ ตํ ทิวสํ สตฺถา ปจฺจูสสมเย โลกํ โอโลเกนฺโต
าติสงฺฆสฺส วินาสํ ทิสฺวา าติสงฺคหํ กาตุํ วฏฺฏตีติ จินฺเตตฺวา
ปุพฺพณฺหสมเย ปิณฺฑาย จริตฺวา ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต คนฺธกุฏิยํ
สีหเสยฺยํ กปฺเปตฺวา สายณฺหสมเย อากาเสน คนฺตฺวา
กปิลวตฺถุสามนฺเต เอกสฺมึ กวรจฺฉาเย รุกฺขมูเล นิสีทิ ฯ ตโต
อวิทูเร วิฏฏุภสฺส รชฺชสิมายํ มหนฺโต สณฺฑจฺฉาโย นิโครฺธรุกฺโข
อตฺถิ ฯ วิฏฏุโภ สตฺถารํ ทิสฺวา อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา ภนฺเต กึ
การณา เอวรูปาย อุณฺหเวลาย อิมสฺมึ กวรจฺฉาเย รุกฺขมูเล
นิสีทถ เอกสฺมึ สณฺฑจฺฉาเย นิโคฺรธมูเล นิสีทถ ภนฺเตติ วตฺวา
โหตุ มหาราช าตกานํ ฉายานาม สีตลาติ วุตฺเต าตกานํ
รกฺขณตฺถาย สตฺถา อาคโต ภวิสฺสตีติ จินฺเตตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา
นิวตฺติตฺวา สาวตฺถิเมว ปจฺจาคมิ ฯ สตฺถาปิ อุปฺปติตฺวา เชตวนเมว
คโต ฯ ราชา สากิยานํ โทสํ สริตฺวา ทุติยํปิ นิกฺขมิตฺวา
ตตฺเถว สตฺถารํ ปสฺสิตฺวา ปุน นิวตฺติ ฯ ตติยวาเร นิกฺขมิตฺวา
ตตฺเถว สตฺถารํ ปสฺสิตฺวา นิวตฺติตฺวา จตุตฺถวาเร ปน ตสฺมึ
นิกฺขนฺเต สตฺถา สากิยานํ ปุพฺพกมฺมํ โอโลเกตฺวา เตสํ นทิยํ
วิสปกฺเขปนปาปกมฺมสฺส อปฺปฏิพาหิยภาวํ ตฺวา จตุตฺถวาเร น
อคมาสิ ฯ วิฏฏุโภ ราชา ขีรปิวทารเก อาทึ กตฺวา สพฺเพ สากิเย
ฆาเฏตฺวา คลโลหิเตน นิสินฺนผลกํ โธวิตฺวา ปจฺจาคมาสิ ฯ
สตฺถริ ปน ตติยวาเร คมนโต ปจฺจาคนฺตฺวา ปุนทิวเส ปิณฺฑาย
จริตฺวา นิฏฺาปิตภตฺตกิจฺเจ คนฺธกุฏิยํ ปวีสนฺเต สายณฺเห
สนฺนิปติตา ภิกฺขู ธมฺมสภายํ นิสีทิตฺวา อาวุโส สตฺถา อตฺตานํ
ทสฺเสตฺวา ราชานํ นิวตฺเตตฺวา าตเก มรณภยา โมเจสิ เอวํ
าตกานํ อตฺถจโร สตฺถาติ ภควโต คุณกถํ กเถสุํ ฯ สตฺถา
อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา
อิมายนามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว ตถาคโต าตกานํ
อตฺถํ จรติ ปุพฺเพปิ อจริเยวาติ วตฺวา เตหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺโตนาม ราชา ทสราชธมฺเม
อโกเปตฺวา ธมฺเมน รชฺชํ กาเรนฺโต เอกทิวสํ จินฺเตสิ ชมฺพูทีปตเล
ราชาโน พหุถมฺเภสุ ปาสาเทสุ วสนฺติ ตสฺมา พหูหิ ถมฺเภหิ
ปาสาทกรณํนาม อนจฺฉริยํ ยนฺนูนาหํ เอกถมฺภํ ปาสาทํ กเรยฺยํ
เอวํ สพฺพราชูนํ อคฺคราชา ภวิสฺสามีติ ฯ โส วฑฺฒกึ ปกฺโกสาเปตฺวา
มยฺหํ โสภคฺคปฺปตฺตํ เอกถมฺภกํ ปาสาทํ กโรถาติ อาห ฯ เต สาธูติ
สมฺปฏิจฺฉิตฺวา อรญฺ ปวิสิตฺวา อุชุมหนฺเต เอกถมฺภกปาสาทารเห
พหู รุกฺเข ทิสฺวา อิเม รุกฺขา สนฺติ มคฺโค ปน วิสโม น สกฺกา
โอตาเรตุํ รญฺโ อาจิกฺขิสฺสามาติ จินฺเตตฺวา ตถา อกํสุ ฯ
ราชา เยน เกนจิ อุปาเยน สณิกํ โอตาเรถาติ วตฺวา เทว
เกนจิ อุปาเยน น สกฺกาติ วุตฺเต เตนหิ มม อุยฺยาเน เอกํ รุกฺขํ
อุปธาเรถาติ อาห ฯ วฑฺฒกี อุยฺยานํ คนฺตฺวา เอกํ สุชาตํ อุชุกํ
คามนิคมปูชิตํ ราชกุลโตปิ ลทฺธพลิกมฺมํ มงฺคลสาลรุกฺขํ ทิสฺวา รญฺโ
สนฺติกํ คนฺตฺวา ตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯ ราชา อุยฺยาเน รุกฺโขนาม มม
ปฏิลทฺโธ คจฺฉถ ตํ ฉินฺทถาติ อาห ฯ เต สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา
คนฺธมาลาทิหตฺถา อุยฺยานํ คนฺตฺวา รุกฺเข คนฺธปญฺจงฺคุลิกํ
ทตฺวา สุตฺเตน ปริกฺขิปิตฺวา ปุปฺผกณฺณิกํ พนฺธิตฺวา ทีปํ ชาเลตฺวา
พลิกมฺมํ กตฺวา อิโต สตฺตเม ทิวเส อาคนฺตฺวา รุกฺขํ ฉินฺทิสฺสาม
ราชา เฉทาเปสิ อิมสฺมึ รุกฺเข นิพฺพตฺตเทวตา อญฺตฺถ คจฺฉนฺตุ
อมฺหากํ โทโส นตฺถีติ สาเวสุํ ฯ อถ ตสฺมึ นิพฺพตฺตเทวตา ตํ
วจนํ สุตฺวา นิสฺสํสยํ อิเม วฑฺฒกี อิมํ รุกฺขํ ฉินฺทิสฺสนฺติ วิมานํ เม
นสฺสิสฺสติ วิมานปริยนฺติกเมว โข ปน มยฺหํ ชีวิตํ อิมญฺจ รุกฺขํ
ปริวาเรตฺวา ิเตสุ ตรุณสาลรุกฺเขสุ นิพฺพตฺตานํ มม าติเทวตานํปิ
พหูนิ วิมานานิ นสฺสิสฺสนฺติ น โข ปน มํ ตถา อตฺตโน วินาโส พาธติ
ยถา าตีนํ ตสฺมา มยา เนสํ ชีวิตทานํ ทาตุํ วฏฺฏตีติ จินฺเตตฺวา
อฑฺฒรตฺติกสมเย ทิพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิโต รญฺโ สิริคพฺภํ ปวิสิตฺวา
สกลคพฺภํ เอโกภาสํ กตฺวา อุสฺสีสกปสฺเส โรทมาโน อฏฺาสิ ฯ
ราชา ตํ ทิสฺวา ภีตตสิโต เตน สทฺธึ สลฺลปนฺโต ปมํ คาถมาห
        กา ตฺวํ สุทฺเธหิ วตฺเถหิ    อเฆ เวหาสยํ ิตา
        เกน ตฺยสฺสูนิ วตฺตนฺติ      กุโต ตํ ภยมาคตนฺติ ฯ
     ตตฺถ กา ตฺวนฺติ นาคยกฺขสุปณฺณสกฺกาทีสุ กานาม ตฺวนฺติ
ปุจฺฉติ ฯ วตฺเถหีติ วจนมตฺตเมเวตํ ฯ สพฺเพปิ ปน ทิพฺพาลงฺกาเร
สนฺธาเยวมาห ฯ อเฆติ อปฺปฏิเฆ อากาเส ฯ เวหาสยนฺติ ตสฺเสว
เววจนํ ฯ เกน ตฺยสฺสูนีติ เกน การเณน ตว อสฺสูนิ ปวตฺตนฺติ ฯ
กุโตติ าติวิโยคธนวินาสาทีนํ กึ นิสฺสาย ตํ ภยมาคตนฺติ ปุจฺฉติ ฯ
ตํ สุตฺวา เทวราชา เทฺว คาถา อภาสิ
        ตเวว เทว วิชิเต        ภทฺทสาโลติ มํ วิทู
        สฏฺีวสฺสสหสฺสานิ         ติฏฺโต ปูชิตสฺส เม
        การยนฺตา นครานิ        อคาเร จ ทิสมฺปติ
        วิวิเธ จาปิ ปาสาเท      น มนฺเต อวมญฺึสุ
                 ยเถว มนฺเต ปูเชสุํ
                 ตเถว ตฺวํปิ ปูชยาติ ฯ
     ตตฺถ ติฏฺโตติ มหาราช สกลพาราณสินคเรน เจว คามนิคเมหิ
จ ตยา จ ปูชิตสฺส นิจฺจํ พลิกมฺมญฺจ สกฺการญฺจ ลภนฺตสฺส
มยฺหํ อิมสฺมึ อุยฺยาเน ติฏฺนฺตสฺส เอตฺตโก กาโล คโตติ ทสฺเสติ ฯ
นครานีติ นครปฏิสงฺขรกมฺมานิ ฯ อคาเร จาติ ภูมิเคหานิ ฯ ทิสมฺปตีติ
ทิสานํ ปติ มหาราช ฯ น มนฺเตติ เต นครปฏิสงฺขรณาทีนิ กโรนฺตา
อิมสฺมึ นคเร โปราณกราชาโน มํ นาติมญฺึสุ นาติกฺกมึสุ น
วิเหเสุํ มม นิวาสนรุกฺขํ ฉินฺทิตฺวา อตฺตโน กมฺมํ น กรึสุ มยฺหํ
ปน สกฺการเมว กรึสูติ อวจ ฯ ยเถวาติ ตสฺมา ยเถว เต
โปราณกราชาโน มํ ปูชยึสุ เอโกปิ อิมํ รุกฺขํ น ฉินฺทาเปติ
ตวญฺจาปิ ตเถว ปูชย มา เม รุกฺขํ เฉทยีติ ฯ ตโต ราชา เทฺว
คาถา อภาสิ
        ตว อหํ น ปสฺสามิ        ถูลํ กาเยน เต ทุมํ
        อาโรหปรินาเหน         อภิรูโปสิ ชาติยา
        ปาสาทํ การยิสฺสามิ       เอกถมฺภํ มโนรมํ
        ตตฺถ ตํ อุปเนสฺสามิ       จิรนฺเต ยกฺข ชีวิตนฺติ
     ตตฺถ กาเยนาติ ปมาเณน ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ตว ปมาเณน
ตํ วิย ถูลํ มหนฺตํ อหํ อญฺ ทุมํ น ปสฺสามิ ตฺวญฺเว ปน
อาโรหปริณาเหน สุชาตสงฺขาตาย สมสณฺานอุชุภาวปฺปการาย ชาติยา
จ อภิรูโป โสภคฺคปฺปตฺโต เอกถมฺภปาสาทารโห อโหสิ ฯ ปาสาทนฺติ
ตสฺมา ตํ เฉทาเปตฺวา อหํ ปาสาทํ การาเปสฺสเมว ฯ ตตฺถ ตนฺติ
ตํ ปนาหํ สมฺม เทวราช ตตฺถ ปาสาเท อุปเนสฺสามิ โส ตฺวํ มยา
สทฺธึ เอกโตว วสนฺโต อคฺคคนฺธมาลาทีนิ ลภนฺโต สกฺการปฺปตฺโต
สุขํ ชีวิสฺสสิ นิวาสนฏฺานาภาเวน เม วินาโส ภวิสฺสตีติ มา
จินฺตยิ จิรนฺเต ยกฺข ชีวิตํ ภวิสฺสตีติ ฯ
     ตํ สุตฺวา เทวราชา เทฺว คาถา อภาสิ
        เอวํ จิตฺตํ อุทปาทิ        สรีเรน วินาภาโว
        ปุถุโส มํ วิกนฺเตตฺวา      ขณฺฑโส อวกนฺตถ
        อคฺเค จ เฉตฺวา มชฺเฌ จ ปจฺฉา มูลญฺจ ฉินฺทถ
        เอวํ เม ฉิชฺชมานสฺส      น ทุกฺขํ มรณํ สิยาติ ฯ
     ตตฺถ เอวํ จิตฺตํ อุทปาทีติ ยทิ เอวํ จิตฺตํ ตว อุปฺปนฺนํ ฯ
สรีเรน วินาภาโวติ ยทิ เต มม สรีเรน ภทฺทสาลรุกฺเขน สทฺธึ มม
วินาภาโว ปติฏฺิโต ฯ ปุถุโสติ อถ นํ พหุธา ฯ วิกนฺเตตฺวาติ
ฉินฺทิตฺวา ฯ ขณฺฑโสติ ขณฺฑาขณฺฑํ กตฺวา อวกนฺตถ ฯ อคฺเค จาติ
อวกนฺติตฺวา จ ปน ปมํ อคฺเค ตโต มชฺเฌ เฉตฺวา สพฺพปจฺฉา
มูเล ฉินฺทถ เอวํ เม ฉิชฺชมานสฺส น ทุกฺขํ มรณํ สิยา สุขํ นุ
ขณฺฑโส ภเวยฺยาติ ยาจติ ฯ
     ตโต ราชา เทฺว คาถา อภาสิ
        หตฺถปาทํ ยถา ฉินฺเท      กณฺณนาสญฺจ ชีวิเต
        ตโต ปจฺฉา สีเส ฉินฺเท    ตํ ทุกฺขํ มรณํ สิยา
        สุขํ นุ ขณฺฑโส ฉินฺทํ       ภทฺทสาล วนปฺปติ
        กึ เหตุ กึ อุปาทาย       ขณฺฑโส ฉินฺทมิจฺฉสีติ ฯ
     ตตฺถ หตฺถปาทนฺติ หตฺเถ จ ปาเท จ ฯ ตํ ทุกฺขนฺติ เอวํ
ปฏิปาฏิยา ฉิชฺชนฺตสฺส โจรสฺส มรณํ ทุกฺขํ สิยา ฯ สุขํ นูติ
สมฺม ภทฺทสาล วชฺฌปฺปตฺตา โจรา สุเขน มริตุกามา สีสจฺเฉทํ
ยาจนฺติ น ขณฺฑโส เฉทนํ ตฺวํ ปน เอวํ ยาจสิ เตน ตํ ปุจฺฉามิ
สุขํ นุ ขณฺฑโส ฉินฺทนฺติ ฯ กึ เหตูติ ขณฺฑโส ฉินฺทํนาม น
สุขํ การเณน ปเนตฺถ ภวิตพฺพนฺติ ตํ ปุจฺฉนฺโต เอวมาห ฯ
     อถสฺส อาจิกฺขนฺโต ภทฺทสาโล เทฺว คาถา อภาสิ
        ยญฺจ เหตุํ อุปาทาย      เหตุธมฺมูปสญฺหิตํ
        ขณฺฑโส ฉินฺทมิจฺฉามิ       มหาราช สุโณหิ เม
        าติ เม สุขสํวฑฺฒา       มม ปสฺเส นิวาตชา
        เตปิหํ อุปหึเสยฺยํ         ปเรสํ อสุโขจิตนฺติ ฯ
     ตตฺถ เหตุธมฺมูปสญฺหิตนฺติ มหาราช ยํ เหตุสภาวยุตฺตเมว
น เหตุปฏิรูปกํ เหตุํ อุปาทาย อารพฺภ สนฺธายาห ขณฺฑโส
ฉินฺทมิจฺฉามิ ตํ โอหิตโสโต สุณาหีติ อตฺโถ ฯ าติ เมติ มม
ภทฺทสาลรุกฺขสฺส ฉายาย สุขสํวฑฺฒา ฯ มม ปสฺเสติ ตรุณสาลรุกฺเขสุ
นิพฺพตฺตา มยา กตวาตปริตฺตาณตฺตา นิวาตชา มม าตกา เทวสงฺฆา
อตฺถิ ฯ เต อหํ วิสาลสาขาวิฏโป มูเล ฉินฺทิตฺวา ปตนฺโต อุปหึเสยฺยํ
สมฺภคฺควิมาเน กโรนฺโต วินาเสยฺยนฺติ อตฺโถ ฯ ปเรสํ อสุโขจิตนฺติ
เอวํ สนฺเต มยา เตสํ ปเรสํ าติเทวสงฺฆานํ อสุขํ ทุกฺขํ โอจิตํ
วฑฺฒิตํ นจาหํ เตสํ ทุกฺขกาโม ตสฺมา ภทฺทสาลํ ขณฺฑโส ฉินฺทมิจฺฉามีติ
อยเมตฺถาธิปฺปาโย ฯ
     ตํ สุตฺวา ราชา ธมฺมิโก วตายํ เทวปุตฺโต อตฺตโน
วิมานวินาสโตปิ าตีนํ วิมานวินาสํ น อิจฺฉติ าตีนํ อตฺถํ จรติ
อภยมสฺส ทสฺสามีติ ตุสิตฺวา โอสานคาถมาห
        เจตยรูปํ เจเตสิ      ภทฺทสาล วนปฺปติ
        หิตกาโมสิ าตีนํ      อภยํ สมฺม ททามิ เตติ ฯ
     ตตฺถ เจตยรูปํ เจเตสีติ าตีสุ มุทุจิตฺตํ ตาย จินฺเตตพฺพยุตฺตกเมว
เจเตสิ สมฺม ภทฺทสาล ฯ เจตยรูปํ เฉเทสีติปิ ปาโ ฯ ตสฺสตฺโถ
ขณฺฑโส ฉินฺทมิจฺฉนฺโต เฉเทตพฺพยุตฺตกเมว เฉเทสีติ ฯ อภยนฺติ
เอตสฺมึ เต สมฺม คุเณ ปสีทิตฺวา อภยํ ททามิ น เม
ปาสาเทนตฺโถ นาหํ ตํ เฉทาเปสฺสามิ คจฺฉ าติสงฺฆปริวุโต
สกฺกโต ครุกโต สุขํ ชีวาติ อาห ฯ
     เทวราชา รญฺโ ธมฺมํ เทเสตฺวา อคมาสิ ฯ ราชา ตสฺโสวาเท
ตฺวา ทานาทีนิ ปุญฺานิ กตฺวา สคฺคปทํ ปูเรสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา เอวํ ภิกฺขเว ปุพฺเพปิ
ตถาคโต าตฺถจริยํ อจริเยวาติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
ราชา อานนฺโท อโหสิ ตรุณสาเลสุ นิพฺพตฺตเทวตา พุทฺธปริสา
อเหสุํ ภทฺทสาลเทวราชา ปน อหเมวาติ ฯ
                   ภทฺทสาลชาตกํ ทุติยํ ฯ
                   -----------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๗๕-๙๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=1511&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=1511&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1613
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=6417
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=6620
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=6620
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27