อรรถกถาเล่มที่ ๔๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๘ ปญฺญาส-อสีตินิปาต

                     มหาสุตโสมชาตกํ
     กสฺมา ตุวํ รสก อีทิสานีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
องฺคุลิมาลตฺเถรํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตสฺส อุปฺปตฺติ จ ปพฺพชฺชา จ องฺคุลิมาลสุตฺตวณฺณนายํ
วุตฺตนเยเนว วิตฺถารโต เวทิตพฺพา ฯ โส ปน สจฺจกิริยาย
มุฬฺหคพฺภาย อิตฺถิยา โสตฺถิภาวํ กตฺวา ตโต ปฏฺาย สุลภปิณฺโฑ
หุตฺวา วิเวกมนุพฺรูหนฺโต อปรภาเค อรหตฺตํ ปตฺวา อภิญฺาโตว
อสีติยา มหาเถรานํ อพฺภนฺตโร อโหสิ ฯ ตสฺมึ กาเล ธมฺมสภายํ
กถํ สมุฏฺาเปสุํ อาวุโส อโห วต ภควตา ตถารูปํ ลุทฺทํ
โลหิตปาณึ มหาโจรํ องฺคุลิมาลํ อทณฺเฑน อสตฺเถน ทเมตฺวา
นิพฺพิเสวนํ กโรนฺเตน ทุกฺกรํ กตํ อโห พุทฺธา นาม
ทุกฺกรการกาติ ฯ สตฺถา คนฺธกุฏิยํ ิโตว ทิพฺพโสเตน เตสํ ภิกฺขูนํ
กถํ สุตฺวา อชฺช มม คมนํ พหูปการํ ภวิสฺสติ มหาธมฺมเทสนา
ปวตฺติสฺสตีติ ตฺวา คนฺธกุฏิโต นิกฺขมิตฺวา อโนปมาย พุทฺธลีลาย
ธมฺมสภํ คนฺตฺวา ปวรปญฺตฺตาสเน นิสีทิตฺวา กายนุตฺถ ภิกฺขเว
เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต
อนจฺฉริยํ ภิกฺขเว อิทาเนว ปรมาภิสมฺโพธิปฺปตฺเตน มยา
เอตสฺส องฺคุลิมาลตฺเถรสฺส ทมนํ สฺวาหํ ปุพฺพจริยํ จรนฺโต
ปเทสาเณ ิโตปิ เอตํ ทเมสินฺติ วตฺวา ตุณฺหี อโหสิ เตหิ
ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต กุรุรฏฺเ อินฺทปตฺตนคเร โกรโพฺย นาม ราชา ธมฺเมน
รชฺชํ กาเรสิ ฯ ตทา อมฺหากํ โพธิสตฺโต ตสฺส อคฺคมเหสิยา
กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺติ ฯ สุตวิตฺตตาย ปน ตํ สุตโสโมติ สญฺชานึสุ ฯ
ตเมนํ วยปฺปตฺตํ ทิสฺวา ราชา นิกฺขสหสฺสํ ทตฺวา ทิสาปาโมกฺขสฺส
อาจริยสฺส สนฺติเก สิปฺปุคฺคหณตฺถาย ตกฺกสิลํ เปเสสิ ฯ โส
อาจริยภาคํ อาทาย นิกฺขมิตฺวา มคฺคํ ปฏิปชฺชิ ฯ พาราณสิยํ
กาสิกรญฺโ ปุตฺโต พฺรหฺมทตฺตกุมาโรปิ ตเถว วตฺวา ปิตรา
เปสิโต นิกฺขมิตฺวา ตํ มคฺคํ ปฏิปชฺชิ ฯ อถ สุตโสโม มคฺคํ
คนฺตฺวา นครทฺวาเร สาลาย ผลเก วิสฺสมตฺถาย นิสีทิ ฯ
พฺรหฺมทตฺตกุมาโรปิ คนฺตฺวา เตน สทฺธึ เอกผลเก นิสีทิ ฯ อถ
นํ สุตโสโม ปฏิสนฺถารํ กโรนฺโต สมฺม มคฺคํ ปฏิปชฺชนฺโต
กิลนฺโตสิ กุโต อาคจฺฉสีติ ปุจฺฉิตฺวา พาราณสิโตติ วุตฺเต
กสฺส ปุตฺโตสีติ กาสิกรญฺโ ปุตฺโตสฺมีติ โกนาโมสีติ
พฺรหฺมทตฺตกุมาโร นามาหนฺติ เกน การเณน อิธาคโตสีติ ปุจฺฉิ ฯ
โส สิปฺปุคฺคหณตฺถายาติ วตฺวา ตฺวํปิ มคฺคํ ปฏิปชฺชนฺโต กิลนฺโตสิ
กุโต อาคจฺฉสีติ เตเนว นเยน อิตรํ ปุจฺฉิ ฯ โสปิ ตสฺส สพฺพํ
อาจิกฺขิ ฯ เต อุโภปิ มยํ ขตฺติยา เอกาจริยสฺเสว สนฺติเก
สิปฺปุคฺคหณตฺถาย คจฺฉามาติ อญฺมญฺ มิตฺตภาวํ กตฺวา นครํ
ปวิสิตฺวา อาจริยกุลํ คนฺตฺวา อาจริยํ อภิวาเทตฺวา อตฺตโน ชาตึ
อาจิกฺขิตฺวา สิปฺปุคฺคหณตฺถาย อาคตภาวํ กเถสุํ ฯ โส สาธูติ
สมฺปฏิจฺฉิ ฯ เต อาจริยภาคํ ทตฺวา สิปฺปํ ปฏฺเปสุํ ฯ น
เกวลญฺจ เต เทฺว อญฺเปิ ตทา ชมฺพูทีเป เอกสตมตฺตา
ราชปุตฺตา ตสฺส สนฺติเก สิปฺปํ อุคฺคณฺหนฺติ ฯ สุตโสโม เตสํ
เชฏฺนฺเตวาสิโก หุตฺวา สิปฺปํ อุปทิสนฺโต น จิรสฺเสว
นิปฺผตฺตึ ปาปุณิ ฯ โส อญฺเสํ สนฺติกํ อคนฺตฺวา สหาโย เมติ
พฺรหฺมทตฺตกุมารเมว คนฺตฺวา ตสฺส ปิฏฺาจริโย หุตฺวา ขิปฺปํ
สิกฺขาเปสิ ฯ อิตเรสํปิ อนุกฺกเมเนว สิปฺปํ นิฏฺิตํ ฯ เต อนุโยคํ
ทตฺวา อาจริยํ วนฺทิตฺวา สุตโสมํ ปริวาเรตฺวา นิกฺขมึสุ ฯ อถ
เน สุตโสโม มคฺคนฺตเร ตฺวา อุยฺโยเชนฺโต ตุมฺเห อตฺตโน
มาตาปิตูนํ สิปฺปํ ทสฺเสตฺวา รชฺเชสุ ปติฏฺหิสฺสถ ปติฏฺิตา จ ปน
มโมวาทํ กเรยฺยาถาติ อาห ฯ กึ อาจริยาติ ฯ ปกฺขทิวเสสุ อุโปสถิกา
หุตฺวา มา ฆาฏํ กเรยฺยาถาติ ฯ เต สาธูติ สมฺปฏิจฺฉึสุ ฯ โพธิสตฺโตปิ
องฺควิชฺชาปากฏตฺตา อนาคเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺตกุมารํ นิสฺสาย
มหาภยํ อุปฺปชฺชิสฺสตีติ ตฺวา เตสํ โอวทิตฺวา อุยฺโยเชสิ ฯ
     เต สพฺเพปิ อตฺตโน อตฺตโน ชนปทํ คนฺตฺวา มาตาปิตูนํ
สิปฺปํ ทสฺเสตฺวา รชฺเชสุ ปติฏฺาย ปติฏฺิตภาวญฺเจว โอวาเท
วตฺตมานภาวญฺจ ราชาโน ชานาเปตุํ ปณฺณากาเรน สทฺธึ ปณฺณานิ
ปหิณึสุ ฯ มหาสตฺโต ตํ ปวุตฺตึ สุตฺวา อปฺปมตฺตา โหถาติ
ปณฺณานิ ปฏิเปเสสิ ฯ เตสุ พาราณสิราชา วินา มํเสน ภตฺตํ น
ภุญฺชิ ฯ อุโปสถทิวสตฺถายปิสฺส มํสํ คเหตฺวา เปนฺติ ฯ อเถกทิวสํ
เอวํ ปิตมํสํ ภตฺตการกสฺส ปมาเทน ราเคเห โกเลยฺยสุนขา
ขาทึสุ ฯ ภตฺตการโก มํสํ อทิสฺวา กหาปณมุฏฺึ อาทาย จรนฺโต
มํสํ อุปฺปาเทตุํ อสกฺโกนฺโต สเจ อมํสกํ ภตฺตํ อุปนาเมสฺสามิ
ชีวิตํ เม นตฺถิ กึ นุโข กริสฺสามีติ จินฺเตตฺวา อตฺเถโส
อุปาโยติ วิกาเล อามกสุสานํ คนฺตฺวา ตํมุหุตฺตมตสฺส ปุริสสฺส
อูรุมํสํ อาหริตฺวา สุปกฺกํ ปจิตฺวา ภตฺตํ ปจิตฺวา ภตฺตมํสํ อุปนาเมสิ ฯ
รญฺโ มํสขณฺฑํ ชิวฺหคฺเค ปิตมตฺตเมว สตฺต รสหรณิสหสฺสานิ
ผริ สกลสรีรํ โขเภสิ ฯ กึการณา ฯ ปุพฺเพ เสวนตาย ฯ โส
กิร อตีตานนฺตเร อตฺตภาเว ยกฺโข หุตฺวา พหุํ มนุสฺสมํสํ ขาทิ
เตนสฺส ตํ ปิยํ อโหสิ ฯ โส สจาหํ ตุณฺหีเยว ปริภุญฺชิสฺสามิ
น เม อยํ อิมํ มํสํ กเถสฺสตีติ จินฺเตตฺวา สห เขเฬน ภูมิยํ
ปาเตสิ ฯ นิทฺโทสํ เทว ขาทาหีติ วุตฺเต มนุสฺเส ปฏิกฺกมาเปตฺวา
อหเมวสฺส นิทฺโทสภาวํ ชานามิ กินฺนาเมตํ มํสนฺติ ภตฺตการํ
ปุจฺฉิ ฯ ปุริมทิวเสสุ ตยา ขาทิตมํสํ เทวาติ ฯ นนุ อญฺสฺมึ
กาเล อยํ รโส นตฺถีติ ฯ อชฺเชว สุฏฺุ ปกฺกํ เทวาติ ฯ นนุ
ปุพฺเพปิ เอวรูปํ ปจสีติ ฯ อถ นํ ตุณฺหีภูตํ ตฺวา สภาวเมว
กเถหิ โน เจ กเถสิ ชีวิตนฺเต นตฺถีติ อาห ฯ โส อภยํ
ยาจิตฺวา ยถาภูตํ กเถสิ ฯ ราชา มา สทฺทมกาสิ ปกติปจนมํสํ
ตฺวํ ขาทิตฺวา มยฺหํ มนุสฺสมํสเมว ปจาหีติ อาห ฯ นนุ
ทุกฺกรํ เทวาติ อาห ฯ มา ภายิ น ทุกฺกรนฺติ ฯ นิวทฺธํ
กุโต ลภิสฺสามิ เทวาติ อาห ฯ นนุ พนฺธนาคาเร พหู มนุสฺสาติ ฯ
โส ตโต ปฏฺาย ตถา อกาสิ ฯ อปรภาเค พนฺธนาคาเร มนุสฺเสสุ
ขีเณสุ อิทานิ กึ กโรมีติ อาห ฯ ตฺวํ อนฺตรามคฺเค สหสฺสภณฺฑิกํ
ขิปิตฺวา โย ตํ คณฺหติ ตํ โจโรติ คเหตฺวา มาเรหีติ ฯ
โส ตถา อกาสิ ฯ อปรภาเค ภเยน สหสฺสภณฺฑิกํ โอโลเกนฺตํปิ
อทิสฺวา อิทานิ กึ กโรมีติ อาห ฯ ยทา มชฺฌิมยาเม เภรีเวลาย
นครํ อากุลํ โหติ ตฺวํ เอกสฺมึ ฆรสนฺธิมฺหิ วา วีถิยํ วา
จตุกฺเก วา ตฺวา มนุสฺเส มาเรตฺวา มํสํ คณฺหาหีติ ฯ โส ตโต
ปฏฺาย ถูลมํสํ อาทาย คจฺฉติ ฯ เตสุ เตสุ าเนสุ กเฬวรานิ
ทิสฺสนฺติ ฯ นครํ อากุลํ โหติ ฯ มม มาตา น ปญฺายติ
มม ปิตา น ปญฺายติ มม ภาตา ภคินี จ น ปญฺายตีติ
มนุสฺสานํ ปริเทวนสทฺโท สุยฺยติ ฯ
     นาครา ภีตตสิตา หุตฺวา อิเม มนุสฺเส สีโห นุโข ขาทติ
พฺยคฺโฆ นุโข ขาทติ ยกฺโข นุโข ขาทตีติ โอโลเกนฺตา
ปหารมุขํ ทิสฺวา เอโก มนุสฺสโจโร อิเม ขาทติ มญฺเติ ฯ
มหาชโน ราชงฺคเณ สนฺนิปติตฺวา อุปกฺโกสิ ฯ ราชา กึ ตาตาติ
ปุจฺฉิ ฯ เทว อิมสฺมึ นคเร มนุสฺสขาทโก โจโร อตฺถิ ต
คณฺหาเปถ เทวาติ ฯ อหํ กถํ ชานิสฺสามิ กึ อหํ นครํ
รกฺขนฺโต วิจรามีติ ฯ มหาชนา ราชา นคเรน อนตฺถิโกติ
กาฬหตฺถิเสนาปติสฺส อาจิกฺขิสฺสามาติ คนฺตฺวา ตสฺส กเถตฺวา โจรํ
ปริเยสตุํ วฏฺฏตีติ วทึสุ ฯ โส สตฺตาหํ อาคเมถ ปริเยสิตฺวา
โจรํ โว ทสฺสามีติ มหาชนํ อุยฺโยเชตฺวา ปุริเส อาณาเปสิ
ตาตา นคเร กิร มนุสฺสขาทกโจโร อตฺถิ ตุมฺเห เตสุ เตสุ
าเนสุ นิลียิตฺวา ตํ คณฺหถาติ ฯ เต สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา
ตโต ปฏฺาย นครํ ปริคฺคณฺหนฺติ ฯ ภตฺตการโกปิ เอกสฺมึ
ฆรสนฺธิมฺหิ ปฏิจฺฉนฺโน หุตฺวา เอกํ อิตฺถึ มาเรตฺวา ฆนํ ฆนํ มํสํ
อาทาย ปจฺฉึ ปูเรตุํ อารภิ ฯ อถ นํ เต ปุริสา คเหตฺวา
โปเถตฺวา ปจฺฉาพาหุํ พนฺธิตฺวา คหิโต มนุสฺสขาทโก โจโรติ
มหาสทฺทํ กรึสุ ฯ มหาชโน ตํ ปริวาเรสิ ฯ อถ นํ สุฏฺุ
พนฺธิตฺวา มํสปจฺฉึ คีวายํ พนฺธิตฺวา อาทาย เสนาปติสฺส ทสฺเสสุํ ฯ
อถ นํ เสนาปติ ทิสฺวา กินฺนุ โข เอส อิมํ มํสํ ขาทติ
อุทาหุ อญฺเน มํเสน มิสฺสิตฺวา วิกฺกีณาติ อุทาหุ รญฺโ วจเนน
มาเรตีติ จินฺเตตฺวา ตมตฺถํ ปุจฺฉนฺโต ปมํ คาถมาห
                กสฺมา ตุวํ รสก อีทิสานิ
                กโรสิ กมฺมานิ สุทารุณานิ
                หนาสิ อิตฺถี ปุริเส จ มุฬฺเห
                มํสสฺส เหตุ อาทู ธนสฺส การณาติ ฯ
     ตตฺถ รสกาติ ภตฺตการกํ อาลปติ ฯ อิโต ปรํ อุตฺตานสมฺพนฺธนานิ
วจนปฏิวจนปาลิวเสเนว เวทิตพฺพานีติ ฯ
     ตโต รสโก นํ อาห
                น อตฺตเหตุ น ธนสฺส การณา
                น ปุตฺตทารสฺส สหายาตินํ
                ภตฺตา จ เม ภควา ภูมิปาโล
                โส ขาทตี มํสมิทํ ภทนฺเตติ ฯ
     อถ นํ เสนาปติ อาห
                สเจ ตุวํ ภตฺตุรตฺเถ ปยุตฺโต
                กโรสิ กมฺมานิ สุทารุณานิ
                ปาโตว อนฺเตปุรํ ปาปุณิตฺวา
                ลเปยฺยาสิ เม ราชิโน สมฺมุเข ตนฺติ ฯ
     อถ นํ รสโก อาห
                ตถา กริสฺสามิ อหํ ภทนฺเต
                ยถา ตุวํ ภาสสิ กาฬหตฺถิ
                ปาโตว อนฺเตปุรํ ปาปุณิตฺวา
                วกฺขามิ เต ราชิโน สมฺมุเข ตนฺติ ฯ
     ตตฺถ ภควาติ คารววจนํ ฯ สเจ ตุวนฺติ สจฺจํ นุโข ภณติ
อุทาหุ มรณภเยน มุสา ภณตีติ วีมํสนฺโต เอวมาห ฯ ตตฺถ
สุทารุณานีติ มนุสฺสฆาฏกมฺมานิ ฯ สมฺมุเข ตนฺติ สมฺมุเข ตฺวา
เอวํ วเทยฺยาสิ ฯ โส สมฺปฏิจฺฉนฺโต ตถาปิ คาถมาห ฯ
     อถ นํ เสนาปติ คาฬฺหพนฺธนเมว สยาเปตฺวา วิภาตาย รตฺติยา
อมจฺเจหิ จ นาคเรหิ จ สทฺธึ มนฺเตตฺวา สพฺเพสุ เอกจฺฉนฺเทสุ ชาเตสุ
สพฺพฏฺาเนสุ อารกฺขํ เปตฺวา นครํ หตฺถคตํ กตฺวา รสกสฺส คีวายํ
มํสปจฺฉึ พนฺธิตฺวา อาทาย ราชนิเวสนํ ปาวิสิ ฯ สกลนครํ วิรวิ ฯ
ราชา หิยฺโย ภุตฺตปาตราโส สายํ มํสํปิ อลภิตฺวา รสโก อิทานิ
อาคมิสฺสตีติ นิสินฺโนว ตํ รตฺตึ วีตินาเมตฺวา อชฺชาปิ รสโก
นาคจฺฉติ นาครานญฺจ มหาสทฺโท สุยฺยติ กินฺนุ โข เอตนฺติ
วาตปาเนน โอโลเกนฺโต ตํ ตถา อานียมานํ ทิสฺวา ปากฏํ อิทํ
การณํ ชาตนฺติ จินฺเตตฺวา สตึ ปจฺจุปฏฺเปตฺวา ปลฺลงฺเกว นิสีทิ ฯ
กาฬหตฺถีปิ นํ อุปสงฺกมิตฺวา อนุยุญฺชิ ฯ โสปิสฺส กเถสิ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห
        ตโต รตฺยา วิวสเน     สุริยสฺสุคฺคมนํ ปติ
        กาโฬ รสกมาทาย      ราชานํ อุปสงฺกมิ
        อุปสงฺกมิตฺวา ราชานํ    อิทํ วจนมพฺรวิ ฯ
        สจฺจํ กิร มหาราช      รสโก เปสิโต ตยา
        หนติ อิตฺถีปุริเส        ตุวํ มํสานิ ขาทสีติ ฯ
     ตโต ราชา อาห
        เอวเมวํ ตถา กาฬ     รสโก เปสิโต มยา
        มม อตฺถํ กโรนฺตสฺส     กิเมตํ ปริภาสสีติ ฯ
     ตตฺถ กาฬาติ กาฬหตฺถิ ฯ เอวเมวนฺติ เตชวนฺเตน เสนาปตินา
อนุยุญฺชิโต ราชา มุสา วตฺตุํ อสกฺโกนฺโต เอวมาห ฯ ตตฺถ
ตถาติ อิทํ ปุริมสฺเสว เววจนํ ฯ มม อตฺถนฺติ มม วุฑฺฒึ ฯ
กโรนฺตสฺสาติ กโรนฺตํ ฯ กิเมตนฺติ กสฺมา เอตํ ปริภาสสิ ฯ
     อถ ราชา อโห ทุกฺกรํ กโรสีติ กาฬหตฺถิ ตฺวํ นาม
อญฺ โจรํ อคเหตฺวา มม เปสการํ คณฺหาเปสีติ ตสฺส ภยํ
ชเนนฺโต กเถสิ ฯ ตํ สุตฺวา เสนาปติ อยํ สเกเนว มุเขน
ปฏิชานาติ อโห สาหสิโก เอตฺตกํ กาลํ มนุสฺสมํสา เอเตน
ขาทิตา วาเรสฺสามิ นนฺติ จินฺเตตฺวา อาห มหาราช มา เอวํ
กริ มา มนุสฺสมํสํ ขาทถาติ ฯ ราชา อาห กาฬหตฺถิ กึ กเถสิ
นาหํ อิโต วิรมิตุํ สกฺโกมีติ ฯ เทว สเจ ตฺวํ น วิรมิสฺสสิ อตฺตานํ
รฏฺญฺจ ตฺวเมว นสฺสิสฺสสีติ ฯ เอวํ นสฺสนฺโตปิ อหํ ตโต เนว
วิรมิตุํ สกฺโกมีติ ฯ ตโต เสนาปติ ตสฺส สญฺาปนตฺถาย วตฺถุํ
อาหริตฺวา ทสฺเสสิ ฯ
     อตีตสฺมึ หิ กาเล มหาสมุทฺเท ฉ มหามจฺฉา อเหสุํ ฯ
เตสุ อานนฺโท อุปนนฺโท อชฺโฌหาโรติ อิเม ตโย มหามจฺฉา
ปญฺจโยชนสติกา ติมิงฺคโล ติมิรมิงฺคโล มหาติมิรมิงฺคโลติ อิเม
ตโย มหามจฺฉา สหสฺสโยชนิกา โหนฺติ เต สพฺเพปิ ปาสาณเสวาลภกฺขา
อเหสุํ ฯ เตสุ อานนฺโท มหาสมุทฺทสฺส เอกปสฺเส วสติ ฯ ตํ พหู
มจฺฉา ทสฺสนาย อุปสงฺกมนฺติ ฯ เอกทิวสํ สพฺเพสํ ทฺวิปทจตุปฺปทานํ
ราชา ปญฺายติ อมฺหากํ ราชา นตฺถิ มยเมกํ ราชานํ กริสฺสามาติ
จินฺเตตฺวา สพฺเพ เอกจฺฉนฺทา หุตฺวา อานนฺทํ ราชานํ กรึสุ ฯ
เต มจฺฉา ตโต ปฏฺาย ตสฺส สายํ
ปาโต อุปฏฺานํ คจฺฉนฺติ ฯ อเถกทิวสํ อานนฺโท เอกสฺมึ ปพฺพเต
ปาสาณเสวาลํ ขาทนฺโต มจฺฉํ อชานิตฺวา เสวาโลติ สญฺาย
เอกํ มจฺฉํ ขาทิ ฯ ตสฺส ตํ มํสํ สกลสรีรํ ฉาเทติ ฯ โส กึ
นุโข อิทํ อติวิย มธุรนฺติ นีหริตฺวา โอโลเกนฺโต มจฺฉขณฺฑํ ทิสฺวา
เอตฺตกํ กาลํ อชานิตฺวา ขาทามีติ จินฺเตตฺวา ตโต ปฏฺาย สายํปิ
ปาโตปิ มจฺฉานํ อุปฏฺานํ อาคนฺตฺวา คมนกาเล เอกํ เทฺว มจฺเฉ
ขาทิสฺสามิ ปากฏํ กตฺวา ขาทิยมาเนสุ จ เอโกปิ มํ น
อุปสงฺกมิสฺสติ สพฺเพปิ ปลายิสฺสนฺติ ปฏิจฺฉนฺโน หุตฺวา ปจฺฉา
โอสกฺกิโตสกฺกิตํ ปหริตฺวา ขาทิสฺสามีติ ตถา อกาสิ ฯ เต มจฺฉา
ปริกฺขยํ คจฺฉนฺตา จินฺตยึสุ กุโต นุโข าตีนํ ภยํ อุปฺปชฺชตีติ ฯ
อเถโก ปณฺฑิตมจฺโฉ มยฺหํ อานนฺทสฺส กิริยํ น รุจฺจติ
ปริคฺคณฺหิสฺสามิ นนฺติ มจฺเฉสุ อุปฏฺานํ คเตสุ อานนฺทสฺส กณฺณปตฺเต
ปฏิจฺฉนฺโน หุตฺวา อฏฺาสิ ฯ อานนฺโท มจฺเฉ อุยฺโยเชตฺวา
สพฺพปจฺฉโต คจฺฉนฺตํ ขาทิ ฯ โส ปณฺฑิตมจฺโฉ ตํ กิริยํ ทิสฺวา
อิตเรสํ อาโรเจสิ ฯ เต สพฺเพปิ ภีตตสิตา ปลายึสุ ฯ อานนฺโท
ตโต ปฏฺาย มจฺฉมํสคิทฺเธน อญฺ โคจรํ น คณฺหาติ ฯ โส
ชิฆจฺฉาย ปีฬิโต กิลมนฺโต กหํ นุโข อิเม คตาติ เต มจฺเฉ
ปริเยสนฺโต เอกํ ปพฺพตํ ทิสฺวา มม ภเยน อิมํ ปพฺพตํ นิสฺสาย
วสนฺติ มญฺเติ ปพฺพตํ ปริกฺขิปิตฺวา อุปธาเรสฺสามีติ นงฺคุฏฺเน
จ สีเสน จ อุโภ ปสฺเส ปริกฺขิปิตฺวา คณฺหิ ฯ ตโต สพฺเพ
อิธ วสิสฺสนฺติ กุโต ปลายิสฺสนฺตีติ ปพฺพตํ ปริกฺขิปิตฺวา อตฺตโน
นงฺคุฏฺ ทิสฺวา อยํ มจฺโฉ มํ วญฺเจตฺวา ปพฺพตํ นิสฺสาย
วสตีติ กุทฺโธ ปญฺาสโยชนมตฺตํ สกนงฺคุฏฺ ทฬฺหํ อญฺ มจฺฉนฺติ
สญฺาย คเหตฺวา มุรุมุรายนฺโต ขาทิ ฯ ทุกฺขา เวทนา อุปฺปชฺชติ ฯ
โลหิตคนฺเธน มจฺฉา สนฺนิปติตฺวา ลุญฺจิตฺวา ขาทนฺตา ยาว สีสํ
อคมํสุ ฯ มหาสรีรตาย ปริวตฺเตตุํ อสกฺโกนฺโต ตตฺเถว ชีวิตกฺขยํ
ปาปุณิ ฯ ปพฺพตราสิ วิย อฏฺิราสิ อโหสิ ฯ อากาสจาริโน
ตาปสปริพฺพาชกา มนุสฺสานํ กถยึสุ ฯ สกลชมฺพูทีเป มนุสฺสา ชานึสุ ฯ
     ตํ วตฺถุํ อาหริตฺวา ทสฺเสนฺโต กาฬหตฺถี อาห
          อานนฺโท สพฺพมจฺฉานํ     ขาทิตฺวา รสคิทฺธิมา
          ปริกฺขีณาย ปริสาย       อตฺตานํ ขาทิย มโต ฯ
                เอวํ ปมตฺโต รสคารเว รโต
                พาโล ยทิ อายตึ นาวพุชฺฌสิ
                วิธมฺม ปุตฺเต จ จชิ าตเก จ
                ปริวตฺติตฺวา อตฺตานเมว ขาทติ ฯ
                อิทํ เต สุตฺวาน วิรชฺชตุ ฉนฺโท
                มา ภกฺขยิ ราช มนุสฺสมํสํ
                มา ตฺวํ อิมํ เกวลํ วาริโชว
                ทฺวิปาทาธิป สุญฺมกาสิ รฏฺนฺติ ฯ
     ตตฺถ มหาราช อตีตสฺมึ กาเล มหาสมุทฺเท ปญฺจสตโยชนิโก
อานนฺโท นาม มหามจฺโฉ สพฺเพสํ มจฺฉานํ ราชา สมุทฺทสฺส เอกปสฺเส
ิโต ฯ ขาทิตฺวาติ สกชาติกานํ มจฺฉานํ รสคิทฺธิมา มจฺเฉ ขาทิตฺวา ฯ
ปริกฺขีณายาติ มจฺฉปริสาย ขยํ ปตฺตาย ฯ อตฺตานนฺติ อญฺ
โคจรํ อคเหตฺวา ปพฺพตํ ปริกฺขิปนฺโต ปณฺณาสโยชนมตฺตํ อตฺตโน
นงฺคุฏฺขณฺฑํ มจฺฉสญฺาย ขาทิตฺวา มโต มรณปฺปตฺโต หุตฺวา
อิทานิ มหาสมุทฺเท ปพฺพตมตฺโต อฏฺิราสิ อโหสีติ ฯ เอวํ ปมตฺโตติ
เอวํปิ ยถา มหามจฺโฉ อานนฺโท เอวํ ตถา ตฺวํ ตณฺหาย คิทฺธิโต
หุตฺวา ปมตฺโต ปมาทภาวมาปนฺโน ฯ รสฺคารเว รโตติ มนุสฺสมํสสฺส
รสคารเว รตฺโต อติรตฺตจิตฺโต อโหสิ ฯ พาโลติ ยทิ ตฺวํ
พาโล ทุปฺปญฺโ อายตึ อนาคเต อุปฺปชฺชนกทุกฺขํ นาวพุชฺฌสิ น
ชานาสีติ อตฺโถ ฯ วิธมฺม ปุตฺเต จาติ ปุตฺเต ภริยาโย จ าตเก
จาติ าตเก สหายเก จ ฯ วิธมฺมาติ วิธมิตฺวา อญฺ อาหารํ
อลภิตฺวา ชิฆจฺฉาย ปีฬิโต สกลนครํ ปริวตฺติย มนุสฺสมํสํ อลภิตฺวา
อตฺตานํ ขาทนฺโต อานนฺโท มหามจฺโฉ วิย อตฺตานญฺเว ขาทติ ฯ
อิทนฺเต สุตฺวานาติ มหาราช เต ตุยฺหํ มยา อานีตํ อิทํ อุทาหรณํ
สุตฺวาน ฯ ฉนฺโท วิรชฺชตูติ วิคจฺฉตุ วิรมตุ ฯ มา ภกฺขยีติ
ราช มนุสฺสมํสํ มา ภกฺขย มา ขาทิ ฯ มา ตฺวํ อิมํ เกวลนฺติ
มหาสมุทฺทํ สุญฺ กโรนฺโต วาริโช อานนฺโท มจฺโฉ อิว ฯ
ทฺวิปทาธิปาติ โภ ทฺวิปทานํ มนุสฺสานํ อิสฺสร มหาราช ตฺวํ เกวลํ
สจฺจโต อิมํ ตว กาสิการฏฺ นครํ สุญฺ มา อกาสีติ อตฺโถ ฯ
     ตํ สุตฺวา ราชา โภ กาฬหตฺถิ ตฺวเมว อุปมํ ชานาสิ
อหํปิ น ชานามีติ มนุสฺสมํสคิทฺธตาย โปราณกวตฺถุํ อาหริตฺวา
ทสฺเสนฺโต อาห
        สุชาโต นาม นาเมน     โอรโส ตสฺส อตฺรโช
        ชมฺพูเปสึ อลทฺธาน       มโต โส ตสฺส สงฺขเย
        เอวเมว อหํ กาฬ       ภุตฺวา ภกฺขํ รสุตฺตมํ
        อลทฺธา มนุสฺสมํสํ        มญฺเ เหสฺสามิ ชีวิตนฺติ ฯ
     ตตฺถ ตสฺสาติ ตสฺส สุชาตสฺส ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ สุชาโต นาม กุฏุมฺพิโก โลณมฺพิลเสวนตฺถาย
หิมวฺนฺตโต อาคตานิ ปญฺจ อิสิสตานิ ทิสฺวา เต อตฺตโน
อุยฺยาเน วสาเปตฺวา อุปฏฺหิ ฯ ฆเร จสฺส นิจฺจํ ปญฺจสตมตฺตา
ภิกฺขา อเหสุํ ฯ เต ปน ตาปสา กทาจิ ชนปเท ภิกฺขาย จรนฺติ
มหาชมฺพูเปสึปิ อาหริตฺวา ขาทนฺติ ฯ เตสํ ชมฺพูเปสึ อาหริตฺวา
ขาทนกาเล สุชาโต จินฺเตสิ อชฺช ภทนฺตา ตโย จตฺตาโร ทิวสา
อนาคจฺฉนฺตา กหํ นุโข คตาติ ฯ โส ปุตฺตํ อตฺตโน องฺคุลิยํ
คาหาเปตฺวา เตสํ ภตฺตกิจฺจกาเล ตตฺถ อคมาสิ ฯ ตสฺมึ สมเย
มหลฺลกานํ มุขวิกฺขาลนอุทกํ ทตฺวา สพฺพนวโก ชมฺพูเปสึ ขาทติ ฯ
สุชาโต ตาปเส วนฺทิตฺวา นิสินฺโนว กึ ภนฺเต ขาทถาติ ปุจฺฉิ ฯ
นวโก มหาชมฺพูเปสึ ขาทามิ อาวุโสติ ฯ ตํ สุตฺวา กุมาโร
ปิปาสํ อุปฺปาเทสิ ฯ อถสฺส คณเชฏฺโก โถกํ ทาเปสิ ฯ โส ตํ
ขาทิตฺวา รเส พชฺฌิตฺวา ชมฺพูเปสึ เม เทถ ชมฺพูเปสึ เม
เทถาติ ปุนปฺปุนํ ยาจิ ฯ กุฏุมฺพิโก ธมฺมํ สุณนฺโต ปุตฺตก มา
วิรวิ เคหํ คนฺตฺวา ขาทิสฺสสีติ ตํ วญฺเจตฺวา อิมํ นิสฺสาย
ภทนฺตา อุกฺกณฺเยฺยุนฺติ ตํ สมสฺสาเสนฺโต อิสิคณํ อนาปุจฺฉิตฺวาว
เคหํ คโต ฯ คตกาลโต ปฏฺาย จ ตสฺส ปุตฺโต ชมฺพูเปสึ เม
เทถาติ ปริเทวิ ฯ อิสโยปิ อิธ จิรํ วสิมฺหาติ วตฺวา หิมวนฺตเมว
คตา ฯ อาราเม อิสโย อปสฺสนฺโต ตสฺส อมฺพชมฺพูปนสโมจาทีนํ
เปสิโย มธุสกฺขรสํยุตฺตา อทาสิ ฯ ตาปิสฺส ชิวฺหคฺเค ปิตมตฺตาว
หลาหลวิสสทิสา โหนฺติ ฯ โส สตฺตาหํ นิราหาโร หุตฺวา ชีวิตกฺขยํ
ปาปุณิ ฯ
     ราชา อิทํ การณํ อาหริตฺวา ทสฺเสนฺโต เอวมาห ฯ ตสฺส
สงฺขเยติ ตสฺสา ชมฺพูเปสิยา ขเย อญฺ อาหารํ อนาหริตฺวา มโต ฯ
ภกฺขนฺติ ขาทนียํ ฯ รสุตฺตมนฺติ อุตฺตมรสํ ฯ เหสฺสามีติ ชเหสฺสามิ ฯ
หิสฺสามีติปิ ปาโ ฯ
     ตโต กาฬหตฺถี อยํ ราชา อติวิย รสคิทฺโธ อปรานิปิสฺส
อุทาหรณานิ อาหริสฺสามีติ จินฺเตตฺวา มหาราช วิรมาหีติ อาห ฯ
โส อหํ มนุสฺสมํสา วิรมิตุํ น สกฺโกมีติ ฯ เทว สเจ น วิรมิสฺสสิ
าติมณฺฑลโต เจว รชฺชสิริโต จ ตฺวํ ปริหายิสฺสสิ ฯ
     อตีตสฺมึ หิ มหาราช อิธ พาราณสิยํ ปญฺจสีลรกฺขิตํ เสฏฺิกุลํ
อโหสิ ฯ ตสฺส กุลสฺส เอกปุตฺตโก อโหสิ มาตาปิตูนํ ปิโย มนาโป
ปณฺฑิโต ติณฺณํ เวทานํ ปารคู ฯ โส สมวเยหิ ตรุเณหิ สทฺธึ
คณพนฺเธหิ วิจริ ฯ เสสา คณพนฺธา มจฺฉมํสาทีนิ ขาทนฺตา สุรํ
ปิวนฺติ ฯ มาณโว มํสาทีนิ น ขาทติ สุรํ น ปิวติ ฯ เต
จินฺตยึสุ อยํ สุรํ อปิวนฺโต อมฺหากํ มูลํ น เทติ อุปาเยน
นํ สุรํ ปายาเปสฺสามาติ ฯ เต สนฺนิปติตฺวา สมฺม อุยฺยาเน
ฉณกีฬํ กีฬิสฺสามาติ อาหํสุ ฯ สมฺม ตุมฺเห สุรํ ปิวถ อหํ น
ปิวามิ ตุมฺเหว คจฺฉถาติ ฯ สมฺม ตว ปานตฺถาย ขีรํ
คณฺหาเปสฺสามาติ ฯ โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิ ฯ ธุตฺตา อุยฺยานํ คนฺตฺวา
ปทุมินิปตฺเตสุ ติขิณสุรํ พนฺธิตฺวา ปยึสุ ฯ อถ เนสํ ปานกาเล
มาณวสฺส ขีรํ อุปนยึสุ ฯ เอโก ธุตฺโต โปกฺขรมธุํ โภ อาหรถาติ
เต อาหราเปตฺวา ปทุมินิปตฺตปูฏํ คเหตฺวา เหฏฺา ฉิทฺทํ กตฺวา
องฺคุลึ มุเข เปตฺวา อากฑฺฒิ ฯ เอวํ อิตเรปิ อาหราเปตฺวา
ปิวึสุ ฯ มาณโว กิเมตนฺติ ปุจฺฉิ ฯ โปกฺขรมธุ นามาติ ฯ อหํปิ
โถกํ ลภิสฺสามีติ ฯ เทถ โภติ ตสฺสาปิ ทาปยึสุ ฯ โส
โปกฺขรมธุสญฺาย สุรํ ปิวิ ฯ อถ ตสฺส องฺคารปกฺกมํสํ อทํสุ ฯ
ตํปิ ขาทิ ฯ เอวมสฺส ปุนปฺปุนํ ปิวนฺตสฺส มตฺตกาเล น เอตํ
โปกฺขรมธุ สุรา เอสาติ วทึสุ ฯ โส เอตฺตกํ กาลํ เอวํ มธุรรสํ
น ชานามิ อาหรถ โภนฺโต สุรนฺติ อาห ฯ ปุนปิ อทํสุ ฯ
ปิปาสา มหตี อโหสิ ฯ อถสฺส ปุนปฺปุนํ ยาจนฺตสฺส ขีณาติ
วทึสุ ฯ โส หนฺท ตํ โภ สุรํ อาหรถาติ องฺคุลิมุทฺทิกํ อทาสิ ฯ
โส สกลทิวสํ เตหิ สทฺธึ ปิวิตฺวา มตฺโต รตฺตกฺโข กมฺปนฺโต
วิลปนฺโต เคหํ คนฺตฺวา นิปชฺชิ ฯ อถสฺส ปิตา สุราย ปีตภาวํ
ตฺวา วิคเตปิสฺส มเท ตาต อยุตฺตนฺเต กตํ เสฏฺิกุเล ชาเตน
สุรํ ปิวนฺเตน มา ปุน เอวมกาสีติ อาห ฯ ตาต โก มยฺหํ
โทโสติ ฯ สุราย ปีตภาเวนาติ ฯ ตาต กึ กเถสิ มยา เอวรูปํ
มธุรรสํ เอตฺตกํ กาลํ อลทฺธปุพฺพนฺติ ฯ พฺราหฺมโณ ปุนปฺปุนํ
ยาจิ ฯ โสปิ น สกฺโกมิ วิรมิตุนฺติ อาห ฯ อถ พฺราหฺมโณ เอวํ
สนฺเต อมฺหากํ กุลวํโส อุปจฺฉิชฺชิสฺสติ ธนญฺจ วินสฺสิสฺสตีติ
จินฺเตตฺวา คาถมาห
        มาณว อภิรูโปสิ       กุเล ชาโตสิ โสตฺถิเย
        น ตฺวํ อรหสิ ตาต     อภกฺขํ ภกฺขเยตเวติ ฯ
     ตตฺถ อภกฺขํ ภกฺขเยตเวติ อภกฺขิตพฺพยุตฺตกํ ภกฺขยิตุํ ฯ
     เอวญฺจ ปน วตฺวา ตาต วิรมาหิ สเจ น วิรมิสฺสสิ
กามา จ อิโต เคหา จ นิกฺขม ตว รฏฺา ปพฺพาชนียกมฺมํ
กาเรสฺสามีติ อาห ฯ มาณโว เอวํ สนฺเตปิ นิกฺขมิสฺสามิ สุรํ
ชหิตุํ น สกฺโกมีติ วตฺวา คาถาทฺวยมาห
        รสานญฺตรํ เอตํ      กสฺมา มํ ตฺวํ นิวารเย
        โสหํ ตตฺถ คมิสฺสามิ    ยตฺถ ลจฺฉามิ เอทิสํ ฯ
        โสวาหํ นิปฺปติสฺสามิ    น เต วจฺฉามิ สนฺติเก
        ยสฺส เม ทสฺสเนน ตฺวํ  นาภินนฺทสิ พฺราหฺมณาติ ฯ
     ตตฺถ รสานนฺติ โลณมฺพิลติตฺตกกฏุกขาริกมธุรกสาวสงฺขาตานํ
สตฺตนฺนํ รสานํ อญฺตรํ อุตฺตมรสภูตเมตํ มชฺชนฺนาม ฯ โสวาหนฺติ
โส อหเมว ฯ นิปฺปติสฺสามีติ นิกฺขมิสฺสามิ ฯ
     เอวญฺจ ปน วตฺวา นาหํ สุราปานา วิรมิสฺสามิ ตาต
ยนฺเต รุจฺจติ ตํ กโรหีติ อาห ฯ อถ พฺราหฺมโณ ตยิ
อมฺเห ปริจฺจชนฺเต มยํปิ ตํ ปริจฺจชิสฺสามาติ วตฺวา คาถมาห
        อทฺธา อญฺเปิ ทายาเท     ปุตฺเต ลจฺฉาม มาณว
        ตฺวญฺจ ชมฺม วินสฺสสฺสุ       ยตฺถ ปตฺตํ น ตํ สุเณติ ฯ
     ตตฺถ ยตฺถ ปตฺตนฺติ ยตฺถ คตํ อสุกฏฺาเน นาม วสตีติ น
สุโณมิ ตตฺถ คจฺฉาหีติ อตฺโถ ฯ
     อถ นํ วินิจฺฉยฏฺานํ เนตฺวา อปุตฺตภาวํ กตฺวา นีหราเปสิ ฯ
โส อปรภาเค นิปฺปจฺจโย กปโณ ปิโลติกํ นิวาเสตฺวา กปาลหตฺโถ
ปิณฺฑาย จรนฺโต อญฺตรํ กุฑฺฑํ นิสฺสาย กาลมกาสิ ฯ
     อิทํ การณํ อาหริตฺวา กาฬหตฺถี รญฺโ ทสฺเสตฺวา มหาราช
สเจ อมฺหากํ วจนํ น กริสฺสสิ ปพฺพาชนียกมฺมนฺเต กริสฺสนฺตีติ
วตฺวา คาถมาห
        เอวเมว ตุวํ ราช        ทีปทินฺท สุโณหิ เม
        ปพฺพาชิสฺสนฺติ ตํ รฏฺา     โสณฺฑมาณวกํ ยถาติ ฯ
     เอวํ กาฬหตฺถินา นานาอุปมาย อานีตายปิ ราชา ตโต
วิรมิตุํ อสกฺโกนฺโต อปรํปิ อุทาหรณํ ทสฺสนตฺถํ อาห
        สุชาโต นาม นาเมน      ภาวิตตฺตาน สาวโก
        อจฺฉรํ กามยนฺโตว        น โส ภุญฺชิ น โส ปิวิ ฯ
        กุสคฺเคนูทกมาทาย        สมุทฺเท อุทกํ มิเน
        เอวํ มานุสิกา กามา      ทิพฺพกามาน สนฺติเก ฯ
        เอวเมว อหํ กาฬ        ภุตฺวา ภกฺขํ รสุตฺตมํ
        อลทฺธา มานุสํ มํสํ        มญฺเ เหสฺสามิ ชีวิตนฺติ ฯ
วตฺถุ ปน เหฏฺา วุตฺตสทิสเมวาติ ฯ
     ตตฺถ ภาวิตตฺตานนฺติ ภาวิตตฺตานํ เตสํ ปญฺจนฺนํ อิสิสตานํ ฯ
อจฺฉรํ กามยนฺโตวาติ โส กิร เตสํ อิสีนํ มหาชมฺพูเปสิยา ขาทนกาเล
อนาคมนํ วิทิตฺวา เกน นุโข การเณน นาคจฺฉนฺติ สเจ กตฺถจิ
คตา ชานิสฺสามิ โน เจ อถ เตสํ อิสีนํ สนฺติเก ธมฺมํ
สุณิสฺสามีติ อุยฺยานํ คนฺตฺวา อิสีนํ ปาเท วนฺทิตฺวา คณเชฏฺกสฺส
สนฺติเก ธมฺมํ สุณนฺโต นิสีทิ ฯ สุริเย อตฺถงฺคเต อุยฺโยชิยมาโนปิ
อชฺช อิเธว วสิสฺสามีติ วตฺวา อิสิคณํ วนฺทิตฺวา ปณฺณสาลํ
ปวิสิตฺวา นิปชฺชิ ฯ รตฺติภาเค สกฺโก เทวราชา
เทวจฺฉราสงฺฆปรวุโต สทฺธึ อตฺตโน ปริจาริกาหิ อิสิคณํ วนฺทิตุํ
อาคโต ฯ สกลาราโม เอโกภาโส อโหสิ ฯ สุชาโต กินฺนุ โข
เอตนฺติ อุฏฺาย ปณฺณสาลฉิทฺเทน โอโลเกนฺโต สกฺกํ อิสิคณํ
วนฺทิตุํ อาคตํ เทวจฺฉราปริวุตํ ทิสฺวา อจฺฉรานํ สห ทสฺสเนน
ราครตฺโต อโหสิ ฯ สกฺโก นิสีทิตฺวา ธมฺมกถํ สุตฺวา สกฏฺานเมว
คโต ฯ กุฏุมฺพิโกปิ ปุนทิวเส อิสิคณํ วนฺทิตฺวา ปุจฺฉิ ภนฺเต
โก นาเมโส รตฺติภาเค ตุมฺหากํ วนฺทนตฺถาย อาคโตติ ฯ
สกฺโก อาวุโสติ ฯ ตํ ปริวาเรตฺวา นิสินฺนา กา นาเมตาติ ฯ
เทวจฺฉรา นาเมตาติ ฯ โส อิสิคณํ วนฺทิตฺวา เคหํ คนฺตฺวา
คตกาลโต ปฏฺาย อจฺฉรํ เม เทถ อจฺฉรํ เม เทถาติ
วิลปิ ฯ อถ นํ าตกา ปริวาเรตฺวา ภูตาวิฏฺโ นุโขติ อจฺฉรํ
ปหรึสุ ฯ โส นาหํ เอตํ อจฺฉรํ กเถมิ เทวจฺฉรํ กเถมีติ
วตฺวา อยํ อจฺฉราติ อลงฺกริตฺวา อานีตํ ภริยํปิ คณิกํปิ
โอโลเกนฺโต นายํ อจฺฉรา ยกฺขินี เอสาติ เทวจฺฉรํ เม เทถาติ
วิลปนฺโต นิราหาโร ตตฺเถว ชีวิตกฺขยํ ปาปุณิ ฯ เตน วุตฺตํ
        อจฺฉรํ กามยนฺโตว     น โส ภุญฺชิ น โส ปิวิ
        กุสคฺเคนูทกมาทาย     สมุทฺเท อุทกํ มิเนติ ฯ
     ตตฺถ สมุทฺเท อุทกํ มิเนติ สมฺม กาฬหตฺถิ โย กุสคฺเคน
อุทกํ คเหตฺวา เอตฺตกํ สิยา สมุทฺเท อุทกนฺติ เตน สทฺธึ อุปมาย
มิเนยฺย โส เกวลํ มิเนยฺย กุสคฺเค อุทกํ ปน อติปริตฺตเมว ยถา
ตํ เอวํ มานุสิกา กามา ทิพฺพกามานํ สนฺติเก ตสฺมา โส สุชาโต
อญฺ อิตฺถึ น โอโลเกสิ อจฺฉรเมว ปตฺเถนฺโต มโต ฯ
เอวเมวาติ ยถา โส ทิพฺพกามํ อลภนฺโต ชีวิตํ ชหิ เอวํ อหํปิ
อุตฺตมรสํ มนุสฺสมํสํ อลภนฺโต ชีวิตํ ชหิสฺสามีติ อาห ฯ
     ตํ สุตฺวา กาฬหตฺถี อยํ ราชา อติวิย รสคิทฺโธ สญฺาเปสฺสามิ
นนฺติ สกชาติกานํ มํสํ ขาทิตฺวา อากาสจาริโน สุวณฺณหํสาปิ
ตาวเทว นฏฺาติ ทสฺเสตุํ คาถาทฺวยมาห
        ยถาปิ เต ธตรฏฺา    หํสา เวหาสยงฺคมา
        อยุตฺตปริโภเคน       สพฺเพ อพฺภตฺถตํ คตา ฯ
        เอวเมว ตุวํ ราช     ทีปทินฺท สุโณหิ เม
        อภกฺขํ ราช ภกฺขสิ     ตสฺมา ปพฺพาชิสฺสนฺติ ตนฺติ ฯ
     ตตฺถ อยุตฺตปริโภเคนาติ อตฺตโน อนาชีวภูเตน ปริโภเคน ฯ
อพฺภตฺถตํ คตาติ สพฺเพ มรณเมว ปตฺตา ฯ
     อตีเต กิร จิตฺตกูเฏ สุวณฺณคุหายํ นวุติหํสสหสฺสานิ สาลึ
ขาทนฺตา วสนฺติ ฯ เต วสฺสิเก จตฺตาโร มาเส น นิกฺขมนฺติ
สเจ นิกฺขเมยฺยุํ อุทกปุณฺเณหิ ปกฺเขหิ อุปฺปติตุํ อสกฺโกนฺตา
สมุทฺเทเยว ปเตยฺยุํ ตสฺมา น นิกฺขมนฺติ ฯ อุปกฏฺเ ปน
วสฺสกาเล ชาตสฺสรโต สยญฺชาตสาลิโย อาหริตฺวา คุหํ ปูเรตฺวา
สาลึ ขาทนฺตา วสนฺติ ฯ เตสํ ปน คุหํ ปวิฏกาเล คุหทฺวาเร เอโก
รถจกฺกปฺปมาโณ อุณฺณานาภิมกฺกฏโก เอเกกสฺมึ มาเส เอเกกํ ชาลํ
วิตฺถนติ ฯ ตสฺส เอเกกํ สุตฺตํ โครชฺชุปฺปมาณํ โหติ ฯ หํสา ตํ
ชาลํ ภินฺทิสฺสามาติ เอกสฺส ตรุณหํสสฺส เทฺว โกฏฺาเส เทนฺติ ฯ
เต วิคเต เทเว ปุรโต คนฺตฺวา ตํ ชาลํ ภินฺทนฺติ ฯ เตน มคฺเคน
เสสา คจฺฉนฺติ ฯ อเถกสฺมึ กาเล ปญฺจมาเส อติกฺกนฺเต วสฺโส
วุฏฺโ อโหสิ ฯ เต หํสา ขีณโคจรา กินฺนุ โข กตฺตพฺพนฺติ
มนฺเตตฺวา ชีวนฺตา อณฺฑานิ ลภิสฺสามาติ ปมํ อณฺฑานิ
ขาทึสุ ฯ ตโต โปตเก ตโต ชิณฺณหํเส ปญฺจมาสจฺจเยน
วสฺเส อุปคเต มกฺกฏโก ปญฺจ ชาลานิ วิตฺถนติ ฯ หํสา
สกชาติกานํ มํสํ ขาทิตฺวา อปฺปถามา ชาตา ฯ ทฺวิคุณโกฏฺาสลาภี
หํสตรุโณ ชาเล ปหริตฺวา จตฺตาริ ฉินฺทิตฺวา ปญฺจมํ ฉินฺทิตุํ
นาสกฺขิ ตตฺเถว ลคฺคิ ฯ อถสฺส สีสํ วิชฺฌิตฺวา มกฺกฏโก
โลหิตํ ปิวิ ฯ อญฺโปิ อาคนฺตฺวา ชาลํ ปหริ โสปิ ตตฺเถว
ลคฺคีติ เอวํ สพฺเพสํปิ มกฺกฏโก โลหิตํ ปิวิ ฯ ตทา ธตรฏฺกุลํ
อุจฺฉินฺนนฺติ วทนฺติ ฯ เตน วุตฺตํ สพฺเพ อพฺภตฺถตํ คตาติ ฯ
     เอวเมว ตุวนฺติ ยถา เต หํสา อภกฺขิตพฺพํ สกชาติกานํ
มํสํ ขาทึสุ ตถา ตฺวํปิ ขาทสิ ฯ ตสฺมึ ขเณ สกลนครํ
ภยปฺปตฺตํ ฯ ตสฺมา ปพฺพาชิสฺสนฺติ ตนฺติ วิรมถ มหาราช ยสฺมา
อภกฺขํ สกชาติมํสํ ภกฺขสิ ตสฺมา อิเม นครวาสิโน ตํ รฏฺา
ปพฺพาเชสฺสนฺติ ฯ
     ราชาปิ อญฺ อุปมํ วตฺตุกาโม อโหสิ ฯ นาครา ปน
อุฏฺาย เสนาปติ กึ กโรสิ กึ มนุสฺสมํสขาทกโจรํ คเหตฺวา
วิจรสิ สเจ น วิรมิสฺสติ ตฺวํ รฏฺโต ตํ ปพฺพาเชหีติ
นาสฺส กเถตุํ อทํสุ ฯ ราชา พหูนํ กถํ สุตฺวา ภีโต ปุนปิ วตฺตุํ
นาสกฺขิ ฯ ปุนปิ ตํ เสนาปติ กึ มหาราช วิรมิตุํ สกฺขิสฺสิ
โนติ วตฺวา น สกฺโกมีติ วุตฺเต สพฺพํ โอโรธคณญฺจ ปุตฺตธีตโร
จ สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิเต เอกปสฺเส เปตฺวา มหาราช
อิมํ าติมณฺฑลญฺจ อมจฺจคณญฺจ รชฺชสิริญฺจ โอโลเกหิ มา
เอวํ นสฺสิสฺสสิ วิรมถ มหาราช มนุสฺสมํสขาทนโตติ อาห ฯ
ราชา น มยฺหํ เอเต มนุสฺสมํสโต ปิยตรนฺติ วตฺวา เตนหิ
ตุมฺเห มหาราช อิมมฺหา นครา จ รฏฺา จ นิกฺขมถาติ วุตฺเต
กาฬหตฺถิ น เม รชฺเชนตฺโถ นครา นิกฺขมามิ เอกํ ปน เม
ขคฺคญฺจ รสกญฺจ ภาชนญฺจ เทหีติ อาห ฯ อถสฺส ขคฺคญฺจ
มนุสฺสมํสปจนภาชนญฺจ ปจฺฉิญฺจ อุกฺขิปาเปตฺวา รสกญฺจ ทตฺวา
รฏฺา ปพฺพาชนียกมฺมํ กรึสุ ฯ โส ขคฺคญฺจ รสกญฺจ อาทาย นครา
นิกฺขมิตฺวา อรญฺ ปวิสิตฺวา เอกสฺมึ นิโคฺรธมูเล วสนฏฺานํ กตฺวา
ตตฺเถว วสนฺโต อฏวิมคฺเค ตฺวา มนุสฺเส คตาคเต มาเรตฺวา
อาหริตฺวา รสกสฺส เทติ ฯ โสปิสฺส มํสํ ปจิตฺวา รญฺโ อุปนาเมสิ ฯ
เอวํ อุโภปิ ชีวนฺติ ฯ อหํ มนุสฺสโจโร โปริสาโทติ วตฺวา ตสฺมึ
ปกฺขนฺเต โกจิ สกภาเวน สณฺาเรตุํ น สกฺโกติ สพฺเพ ภูมิยํ
ปตึสุ ฯ เตสุ ยํ ยํ อิจฺฉติ ตํ ตํ อุทฺธํปาทํ อโธสิรํ กตฺวา
อาหริตฺวา รสกสฺส เทติ ฯ โส เอกทิวสํ อรญฺเ กิญฺจิ มนุสฺสํ
อลภิตฺวา อาคโต รสเกน กึ เทวาติ วุตฺเต รสก อุทฺธเน
อุกฺขลึ อาโรเปหีติ อาห ฯ มํสํ กหํ เทวาติ ฯ ลภิสฺสามิ อหํ มํสนฺติ
อาห ฯ โส นตฺถิ เม ชีวิตนฺติ กมฺปมาโน ราชานํ วนฺทิตฺวา
โรทมาโน อุทฺธเน อคฺคึ กตฺวา อุกฺขลึ อาโรเปสิ ฯ อถ นํ
โปริสาโท อสินา ปหริตฺวา มาเรตฺวา สยเมวสฺส มํสํ ปจิตฺวา
ขาทิ ตโต ปฏฺาย เอกโกว ชาโต ยํ ยํ ลภิตฺวา สยเมว
ปจิตฺวา ขาทติ ฯ โปริสาโท มนุสฺสานํ มคฺคํ ปฏิหนตีติ สกลชมฺพูทีเป
ปากโฏ อโหสิ ฯ ปพฺพาชนียกณฺฑํ นิฏฺิตํ ฯ
     ตทา เอโก สมฺปนฺนวิภโว พฺราหฺมโณ ปญฺจหิ สกฏสเตหิ
โวหารํ กโรนฺโต ปุพฺพนฺตโต อปรนฺตํ สญฺจรติ ฯ โส จินฺเตสิ
โปริสาโท นาม กิร โจโร มคฺเค มนุสฺเส มาเรติ ธนํ ทตฺวา
ตํ อฏวึ อติกฺกมิสฺสามีติ ฯ โส อฏวิมุขวาสีนํ มนุสฺสานํ มํ
อฏวึ อติกฺกเมถาติ สหสฺสํ ทตฺวา เตหิ สทฺธึ มคฺคํ ปฏิปชฺชิ ฯ
คจฺฉนฺโต จ สพฺพสตฺถํ ปุรโต กตฺวา สุนหาตานุลิตฺโต
สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิโต เสตโคณยุตฺเต สุขยานเก นิสินฺโน เตหิ
อติวาหิกปุริเสหิ ปริวุโต สพฺพปจฺฉโต อคมาสิ ฯ ตสฺมึ ขเณ โปริสาโท
รุกฺขํ อารุยฺห ปุริเส อุปธาเรนฺโต เสสมนุสฺเสสุ กึ อิเมสุ
ขาทิตพฺพํ อตฺถีติ วิคตจฺฉนฺโท หุตฺวา พฺราหฺมณํ ทิฏฺกาลโต ปฏฺาย
ตํ ขาทิตุกามตาย ปคฺฆริตเขโฬ อโหสิ ฯ โส ตสฺมึ อตฺตโน
สนฺติกํ อาคเต รุกฺขา โอรุยฺห อหํ หเร โจโร โปริสาโทติ
ติกฺขตฺตุํ นามํ สาเวตฺวา ขคฺคํ ปริวตฺเตนฺโต วาลุกาย เตสํ
มนุสฺสานํ อกฺขีนิ ปูเรนฺโต วิย ปกฺขนฺทิ ฯ เอโกปิ สณฺาเรตุํ
สมตฺโถ นาม นาโหสิ ฯ สพฺเพ ภูมิยํ อุเรน นิปชฺชึสุ ฯ โส
สุขยานเก นิสินฺนํ พฺราหฺมณํ ปาเท คเหตฺวา ปิฏฺิยํ อโธสีสกํ
โอลมฺเพตฺวา สีสํ โคปฺผเกหิ ปหรนฺโต อุกฺขิปิตฺวา ปายาสิ ฯ
ปุริสา อุฏฺาย โภ ตสฺส มยํ พฺราหฺมณสฺส หตฺถโต กหาปณสหสฺสํ
คณฺหิมฺหา โก นาม อมฺหากํ ปุริสกาโร สกฺโกนฺโต วา
อสกฺโกนฺโต วา โถกํ อนุพนฺธามาติ ตํ อนุพนฺธึสุ ฯ โปริสาโทปิ
นิวตฺติตฺวา โอโลเกนฺโต กญฺจิ อทิสฺวา สนิกํ ปายาสิ ฯ
ตสฺมึ ขเณ เอโก ถามสมฺปนฺโน สูรปุริโส เวเคน อนุพนฺธิตฺวา
ตํ สมฺปาปุณิ ฯ โส ตํ ทิสฺวา เอกํ วตึ ลงฺฆนฺโต ขทิรขาณุกํ
อติกฺกมิ ฯ ขาณุโก ปิฏฺิปาเทน นิกฺขมิ ฯ โส โลหิเตน
ปคฺฆรนฺเตน ขญฺชิยมาโน ปายาสิ ฯ อถ นํ โส ปุริโส ทิสฺวา โภ
มยา เอส วิทฺโธ เกวลํ ตุมฺเห ปจฺฉโต เอถ คณฺหิสฺสาม
นนฺติ อาห ฯ เต ทุพฺพลภาวํ ตฺวา ตํ อนุพนฺธึสุ ฯ โส เตหิ
อนุพนฺธภาวํ ตฺวา พฺราหฺมณํ วิสชฺเชตฺวา อตฺตานํ โสตฺถิมกาสิ ฯ
อติวาหิกปุริสา พฺราหฺมณสฺส ลทฺธกาลโต ปฏฺาย กึ อมฺหากํ
โจเรนาติ ตโตว นิวตฺตึสุ ฯ โปริสาโทปิ อตฺตโน นิโคฺรธมูลํ
คนฺตฺวา ปาโรหพฺภนฺตรํ ปวิสิตฺวา นิปนฺโน อยฺเย รุกฺขเทวเต
สเจ เม สตฺตาหพฺภนฺตเรเยว วณํ ผาสุกํ กาตุํ สกฺขิสฺสสิ
สกลชมฺพูทีเป เอกสตขตฺติยานํ คลโลหิเตน ตว ขนฺธํ โธวิตฺวา
อนฺเตหิ ปริกฺขิปาเปตฺวา ปญฺจมธุรมํเสน พลิกมฺมํ กริสฺสามีติ
อายาจนํ อกาสิ ฯ ตสฺส ปน มํสญฺจ อนฺนปานญฺจ อลภนฺตสฺส
สรีรํ สุสฺสิ ฯ อนฺโตสตฺตาเหเยว วโณ ผาสุโก อโหสิ ฯ โส
เทวตานุภาเวน ตสฺส ผาสุกภาวํ สลฺลกฺเขสิ ฯ โส กติปาหํ
มนุสฺสมํสํ ขาทิตฺวา พลํ ลภิตฺวา เอวํ จินฺเตสิ พหูปการา เม
เทวตา อายาจนมสฺสา มุญฺจิสฺสามีติ ฯ โส ขคฺคํ อาทาย
รุกฺขมูลโต นิกฺขมิตฺวา ราชาโน อาเนสฺสามีติ ปายาสิ ฯ
     อถ นํ ปุริมภเว ยกฺขกาเล เอกโต มนุสฺสมํสขาทโก สหายโก
ยกฺโข อนุวิจรนฺโต ทิสฺวา อยํ มม อตีตภเว สหาโยติ ตฺวา
สมฺม มํ สญฺชานาสีติ ปุจฺฉิ ฯ น สญฺชานามิ สมฺมาติ ฯ อถสฺส
ปุริมภเว ยกฺขกาเล กตการณํ กเถสิ ฯ โส ตํ สญฺชานิตฺวา
ปฏิสนฺถารมกาสิ ฯ กหํ นิพฺพตฺโตสีติ ยกฺเขน ปุฏฺโ นิพฺพตฺตฏฺานญฺจ
รฏฺา ปพฺพาชนียการณญฺจ อิทานิ วสนฏฺานญฺจ ขาณุนา
วิทฺธการณญฺจ เทวตาย อายาจนา โมจนตฺถํ คมนการณญฺจ สพฺพํ
อาโรเจตฺวา สมฺม ตยาปิ มเมตํ กิจฺจํ นิตฺถริตพฺพํ อุโภปิ
มยํ คจฺฉาม สมฺมาติ อาห ฯ สมฺม น คจฺฉามิ เอกํ ปน เม
กมฺมํ อตฺถิ อหํ โข ปน อนคฺฆํ ปทลกฺขณํ นาม มนฺตํ ชานามิ
โส พลญฺจ ชวญฺจ เตชุสฺสทญฺจ กโรติ ตํ มนฺตํ คณฺหาหีติ ฯ
โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิ ฯ ยกฺโขปิสฺส ตํ ทตฺวา ปกฺกามิ ฯ
โปริสาโท มนฺตํ อุคฺคเหตฺวา ตโต ปฏฺาย วาตชโว อติสูโร
มหาพลปรกฺกโม อโหสิ ฯ โส สตฺตาหพฺภนฺตเรเยว เอกสตราชาโน
อุยฺยานาทีนิ คจฺฉนฺเต ทิสฺวา วาตเวเคน ปกฺขนฺทิตฺวา นามํ สาเวตฺวา
วคฺคนฺโต นทนฺโต ภยปฺปตฺเต กตฺวา ปาเท คเหตฺวา อโธสิเร
กตฺวา ปณฺหิยา สีสํ ปหรนฺโต วาตเวเคน เนตฺวา หตฺถตเลสุ
ฉิทฺทานิ กตฺวา รชฺชุยา นิโคฺรธรุกฺเข โอลมฺเพสิ ฯ อคฺคปาทงฺคุลีหิ
ภูมิยํ ผุสมานาหิ อถ เต สพฺเพ ราชาโน วาเต ปหรนฺเต
มิลาตโกรณฺฑกทามานิ วิย ปริวตฺเตนฺตา โอลมฺพึสุ ฯ สุตโสโม
มม ปิฏฺาจริโย โหติ สเจ คณฺหิสฺสามิ สกลชมฺพูทีโป ตุจฺโฉ
ภวิสฺสตีติ ตํ น เนสิ ฯ โสหํ พลิกมฺมํ กริสฺสามีติ อคฺคึ กตฺวา
สูเล ตจฺเฉนฺโต นิสีทิ ฯ รุกฺขเทวตา ตํ กิริยํ ทิสฺวา มยฺหํ
กิเรส พลิกมฺมํ กโรติ วเณปิสฺส มยา กิญฺจิ ผาสุกํ กตํ นตฺถิ
อิทานิ ตํ อิเมสํ มหาวินาสํ กริสฺสติ กินฺนุ โข กตฺตพฺพนฺติ
จินฺเตตฺวา อหเมตํ นิวาเรตุํ น สกฺขิสฺสามีติ จตุนฺนํ มหาราชานํ
สนฺติกํ คนฺตฺวา ตมตฺถํ กเถตฺวา นิวาเรถ นนฺติ อาห ฯ เตหิปิ
น มยํ โปริสาทํ นิวาเรตุํ สกฺขิสฺสามาติ วุตฺเต สกฺกํ อุปสงฺกมิตฺวา
ตมตฺถํ กเถตฺวา นิวาเรถ นนฺติ อาห ฯ โสปิ นาหํ สกฺโกมิ
นิวาเรตุํ เอกมตฺถํ ปน อาจิกฺขิสฺสามีติ วตฺวา โก นามาติ วุตฺเต
สเทวเก โลเก สทิโส อญฺโ นตฺถิ กุรุรฏฺเ ปน อินฺทปตฺตนคเร
โกรพฺยราชปุตฺโต สุตโสโม นาม ตํ นิพฺพิเสวนํ กตฺวา ทเมสฺสติ
ราชูนญฺจ ชีวิตํ ทสฺสติ ตญฺจ มนุสฺสมํสํ ขาทนโต โอรมาเปสฺสติ
สกลชมฺพูทีเป อมตํ วิย อภิสิญฺจิสฺสติ สเจปิ ราชูนํ ชีวิตํ
ทาตุกาโม สุตโสมํ อาเนตฺวา พลิกมฺมํ กาตุํ วฏฺฏตีติ วเทหีติ ฯ
สา สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ขิปฺปํ อาคนฺตฺวา ปพฺพชิตเวเสน
ตสฺส อวิทูเร ปายาสิ ฯ โส ปน ปทสทฺเทน ราชา นุโข
โกจิ ปลาโต ภวิสฺสตีติ โอโลเกนฺโต ตํ ทิสฺวา ปพฺพชิตา
นาม ขตฺติยาว อิมํ คเหตฺวา เอกสตํ ปูเรตฺวา พลิกมฺมํ กริสฺสามีติ
อุฏฺาย อสิหตฺโถ อนุพนฺธิ ติโยชนํ อนุพนฺธิตฺวาปิ ปาปุณิตุํ
นาสกฺขิ ฯ คตฺเต หิ เสทา มุญฺจึสุ ฯ โส จินฺเตสิ อหํ ปุพฺเพ
หตฺถึปิ อสฺสํปิ รถํปิ ธาวนฺตํ อนุพนฺธิตฺวา คณฺหามิ อชฺช อิมํ
ปพฺพชิตํ สกาย ปกติยา คจฺฉนฺตํ สพฺพถาเมเนว ธาวนฺโตปิ คณฺหิตุํ
น สกฺโกมิ กินฺนุ โข การณนฺติ ฯ ตโต โส ปพฺพชิโต นาม
วจนกโร โหติ ติฏฺาติ นํ วตฺวา ิตํ คณฺหิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา
ติฏฺ สมณาติ อาห ฯ อหํ ตาว ิโต ตฺวํ ปน าตุํ วายามํ
กโรสีติ ฯ อถ นํ โภ ปพฺพชิตา นาม ชีวิตเหตุปิ อลิกํ น
ภณนฺติ ตฺวํ ปน มุสา กเถสีติ วตฺวา คาถมาห
        ติฏฺาหีติ มยา วุตฺโต    โส ตฺวํ คจฺฉสิ ปมฺมุโข
        อฏฺิโต ตฺวํ ิโตมฺหีติ    ลปสิ พฺรหฺมจารินิ
        อิทํ โข สมณยุตฺตํ       อสิญฺจ เม มญฺสิ กงฺขปตฺตนฺติ ฯ
     ตตฺถ ติฏฺาหีติ สมณ ติฏฺาหิ อิติ วจนํ มยา วุตฺโต โส
ตฺวํ คจฺฉสิ พฺรหฺมจารินิ อฏฺิโต ตฺวํ ิโต อมฺหิ อิติ ลปสิ
เม อสิญฺจ กงฺขปตฺตํ มญฺสิ ฯ ปมฺมุโขติ ปรมฺมุโข ฯ
     ตโต เทวตา คาถาทฺวยมาห
                ิโตหมสฺมิ สธมฺเมสุ ราช
                น นามโคตฺตํ ปริวตฺตยามิ
                โจรญฺจ โลเก อิตํ วทนฺติ
                อาปายิกํ เนรยิกํ อิโต จุตํ ฯ
        สเจ เม สทฺธสิ ราช     สุตํ คณฺหาหิ ขตฺติยํ
        เตน ยญฺ ยชิตฺวาน      เอวํ สคฺคํ คมิสฺสสีติ ฯ
     ตตฺถ สธมฺเมสูติ มหาราช อหํ สเกสุ ทสกุสลกมฺมปถธมฺเมสุ
ิโต อสฺมิ ภวามิ ฯ น นามโคตฺตนฺติ ยถา ตฺวํ ปุพฺเพ พฺรหฺมทตฺโต
หุตฺวา ตํ นามํ ชหิตฺวา ปุริสาโท หุตฺวา อิทานิ กมฺมาสปาโท
ชาโต ขตฺติยกุเล ชาโตปิ อภกฺขํ มนุสฺสมํสํ ภกฺเขสิ อตฺตโน
นามโคตฺตํ ยถา ปริวตฺเตสิ นาหํ ตถา นามโคตฺตํ ปริวตฺตยามิ
โลเก โจรญฺจ ทสกุสลกมฺมปเถสุ อฏฺิตํ นาม วทนฺติ ฯ อิโต
จุตนฺติ อิโต จุตํ หุตฺวา อปาเย นิรเย นิพฺพตฺตมานํ ฯ โส หิ
นิรเย ปตมาโน อตฺตโน ปติฏฺ น ลภติ ฯ สุตนฺติ สุตโสมํ ฯ
โภ ปุริสาท มุสาวาทีสิ ตฺวํ ตยา มยฺหํ สกลชมฺพูทีเป ราชาโน
อาเนตฺวา พลิกมฺมํ กริสฺสามีติ วุตฺตํ ปฏิสฺสุตํ ฯ อิทานิ เย วา
เต วา ทุพฺพลราชาโน อาเนสิ ชมฺพูทีปตเล เชฏฺกํ
สุตโสมมหาราชานํ น อาเนสิ วจนนฺเต มุสา นาม อโหสิ ตสฺมา สุตโสมํ
คณฺหาหีติ ฯ
     เอวญฺจ ปน วตฺวา เทวตา ปพฺพชิตเวสํ อนฺตรธาเปตฺวา
สเกเนว วณฺเณน อากาเส สุริโย วิย ชชฺชลมานา อฏฺาสิ ฯ
โส ตสฺส กถํ สุตฺวา รูปญฺจ โอโลเกตฺวา กาสิ ตฺวนฺติ อาห ฯ
อหํ อิมสฺมึ รุกฺเข นิพฺพตฺตเทวตาติ ฯ โส ทิฏฺา เม อตฺตนา
เทวตาติ ตุสฺสิตฺวา สามิ เทวราช มา สุตโสมสฺส การณา จินฺตยิ
อตฺตโน รุกฺขํ ปวิสาหีติ ฯ อถ เทวตา ตสฺส ปสฺสนฺตสฺเสว รุกฺขํ
ปาวิสิ ฯ ตสฺมึ ขเณ สุริโย อตฺถงฺคโต จนฺโท อุคฺคโต ฯ
โปริสาโท เวทงฺคกุสโล นกฺขตฺตจารํ ชานาติ ฯ โส นภํ
โอโลเกตฺวา เสฺว ผุสฺสนกฺขตฺตํ ภวิสฺสติ สุตโสโม นหายิตุํ อุยฺยานํ
คมิสฺสติ ตตฺถ นํ คณฺหิสฺสามิ อารกฺโข ปนสฺส มหา ภวิสฺสติ
สมนฺตา ติโยชนํ สกลนครวาสิโน รกฺขนฺตา วิจริสฺสนฺติ อสํวิทหิเต
อารกฺเข ปมยาเมเยว มิคาจิรวนุยฺยานํ คนฺตฺวา มงฺคลโปกฺขรณึ
โอตริตฺวา วสิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา ตตฺถ คนฺตฺวา โปกฺขรณึ โอรุยฺห
ปทุมินิปตฺเตน สีสํ ปฏิจฺฉาเทตฺวา อฏฺาสิ ฯ ตสฺส เตเชน
มจฺฉกจฺฉปาทโย โอสกฺกิตฺวา อุทกปริยนฺเต วคฺควคฺคา หุตฺวา
วิจรึสุ ฯ กุโต ปน ลทฺธายํ เตโชติ ฯ ปุพฺพโยควเสน ฯ โส หิ
กสฺสปทสพลสฺส กาเล ขีรสลากภตฺตํ ปฏฺเปสิ ฯ เตน มหาถาโม
อโหสิ ฯ อคฺคิสาลํ กาเรตฺวา ภิกฺขุสงฺฆสฺส สีตวิโนทนตฺถํ อคฺคิญฺจ
ทารูนิ จ ทารุจฺเฉทนวาสิญฺจ ผรสุญฺจ อทาสิ ฯ เตน เตชวา อโหสิ ฯ
เอวํ ตสฺมึ อนฺโตอุยฺยานํ คเตเยว พลวปจฺจูสกาเล สมนฺตา ติโยชเน
อารกฺขํ คณฺหึสุ ฯ ราชาปิ ปาโตว ภุตฺตปาตราโส อลงฺกตหตฺถิขนฺธวรคโต
จตุรงฺคินิยา เสนาย ปริวุโต นครโต นิกฺขมิ ฯ
     ตทา ตกฺกสิลโต นนฺโท นาม พฺราหฺมโณ จตสฺโส สตารหา
คาถาโย อาทาย วีสติโยชนสติกํ มคฺคํ อติกฺกมฺม ตํ นครํ ปตฺวา
ทฺวารคาเม วสิตฺวา สุริเย อุคฺคเต นครํ ปวิสนฺโต ราชานํ
ปาจีนทฺวาเร นิกฺขมนฺตํ ทิสฺวา หตฺถํ ปสาเรตฺวา ชยาเปสิ ฯ ราชา
ทิสาจกฺขุโก หุตฺวา คจฺฉนฺโต อุนฺนตปฺปเทเส ิตสฺส พฺราหฺมณสฺส
ปสาริตหตฺถํ ทิสฺวา หตฺถินาคํ เปเสตฺวา พฺราหฺมณํ อุปสงฺกมิตฺวา
ปุจฺฉนฺโต คาถมาห
                กิสฺมึ นุ รฏฺเ วต ชาติภูมิ
                อถ เกน อตฺเถน อิธานุปตฺโต
                อกฺขาหิ เม พฺราหฺมณ เอตมตฺถํ
                กิมิจฺฉสิ เทมิ ตยชฺช ปตฺถิตนฺติ ฯ
      อถ นํ โส คาถมาห
                คาถา จตสฺโส ธรณีมหิสฺสร
                สุคมฺภีรตฺถวรา สาครูปมา
                ตเวว อตฺถาย อิธาคโตสฺมิ
                สุโณหิ คาถา ปรมตฺถสญฺหิตาติ ฯ
     ตตฺถ ธรณีมหิสฺสราติ ภูมิสฺสร ภูมิปาล จตสฺโส คาถา
กึภูตา สุคมฺภีรอตฺถวรา สาครูปมา ตว เอว อตฺถาย อิทํ
านํ อนุปฺปตฺโต อสฺมิ ภวามิ ฯ สุโณหีติ กสฺสปทสพเลน เทสิตา
ปรมตฺถสญฺหิตา อิมา สตารหา คาถาโย สุโณหีติ อตฺโถ ฯ
     พฺราหฺมโณ ตํ วจนํ วตฺวา มหาราช อิมา กสฺสปทสพเลน
เทสิตา จตสฺโส สตารหา คาถาโย ตุมฺเห สุตวิตฺตกาติ สุตฺวา
ตุมฺหากํ เทสิตุํ อาคโตมฺหีติ อาห ฯ ราชา ตุฏฺมานโส หุตฺวา
อาจริย สุฏฺุ เต อาคตํ มยา ปน อิโต นิวตฺติตุํ น สกฺกา
อชฺช ผุสฺสนกฺขตฺตโยเคน สีสํ นหายิตุํ อาคโตมฺหีติ อหํ ปุนทิวเส
อาคนฺตฺวา โสสฺสามิ ตฺวํ มา อุกฺกณฺีติ วตฺวา คจฺฉถ ตุมฺเห
พฺราหฺมณสฺส อสุกเคเห สยนํ ปญฺเปตฺวา เทถ ฆาสจฺฉาทนํ
สํวิทหถาติ อมจฺเจ อาณาเปตฺวา คนฺตฺวา อุยฺยานํ ปาวิสิ ฯ ตํ
อฏฺารสหตฺเถน ปากาเรน ปริกฺขิตฺตํ อโหสิ ฯ ตํ อญฺมญฺ
สํฆฏฺฏยนฺตา หตฺถิโน ปริกฺขิปึสุ ฯ ตโต อสฺสา ปริกฺขิปึสุ ตโต
รถา ตโต ธนุคฺคหา ตโต ปตฺติกาติ ฯ สงฺขุภิตมหาสมุทฺโท
วิย อุนฺนาเทนฺโต พลนิกาโยเยว อโหสิ ฯ ราชา โอฬาริกานิ
อาภรณานิ โอมุญฺจิตฺวา มสฺสุกมฺมํ การาเปตฺวา นหานจุณฺเณน
อุพฺพฏฺฏิตสรีโร โปกฺขรณิยา อนฺโต ราชวิภเวน นหาตฺวา
ปจฺจุตฺตริตฺวา อุทกคหณสาฏเกน นิวาเสตฺวา อฏฺาสิ ฯ อถสฺส
ทุสฺสคนฺธมาลาลงฺการานิ อุปนยึสุ ฯ อถ โปริสาโท จินฺเตสิ อยํ
ราชา อลงฺกตกาเล ภาริโก ภวิสฺสติ สลฺลหุกกาเลเยว นํ
คณฺหิสฺสามีติ ฯ โส นทนฺโต วคฺคนฺโต มจฺจุ วิย มตฺถเก ขคฺคํ
ปริภมนฺโต อหํ หเร โจโร โปริสาโทติ นามํ สาเวตฺวา องฺคุลึ
นลาเต เปตฺวา อุทกา อุตฺตริ ฯ ตสฺส สทฺทํ สุตฺวา หตฺถาโรหา
สห หตฺถีหิ อสฺสาโรหา สห อสฺเสหิ ภสฺสึสุ รถาโรหา สห
รเถหิ ภสฺสึสุ พลนิกายา คหิตคหิตานิ อาวุธานิ ฉฑฺเฑตฺวา
อุเรน ภูมิยํ นิปชฺชึสุ ฯ โปริสาโท สุตโสมํ อุกฺขิปิตฺวา คณฺหิ ฯ
เสสราชาโน คหณกาเล ปาเท คเหตฺวา อโธสีสกํ กตฺวา ปณฺหิยา
สีสํ ปหรนฺโต คจฺฉติ ฯ โพธิสตฺตํ ปน อุปคนฺตฺวา โอนโต
อุกฺขิปิตฺวา ขนฺเธ นิสีทาเปสิ ฯ โส โปริสาโท ทฺวาเรน คมนํ
ปปญฺโจ ภวิสฺสตีติ จินฺเตตฺวา คมนํ อปสฺสนฺโต สมฺมุขฏฺาเนเยว
อฏฺารสหตฺถุพฺเพธํ ปาการํ อุลฺลงฺฆิตฺวา ปุรโต จ ปคฺคลิตปาเทน
มตฺตวรวารณกุมฺเภ อกฺกมิตฺวา ปพฺพตกูฏานิ ปาเตนฺโต วิย วาตชเวน
อสฺสรถปิฏฺเ อกฺกมนฺโต ปาเตตฺวา รถธุเร รถสีเส อกฺกมิตฺวา
ภมรจกฺกํ ภมนฺโต วิย นีลผลกานิ นิโคฺรธปตฺตานิ มทฺทนฺโต วิย
เอกเวเคเนว ติโยชนมคฺคํ คนฺตฺวา อตฺถิ นุโข โกจิ สุตโสมสฺสตฺถาย
ปจฺฉโต อาคจฺฉนฺโตติ โอโลเกตฺวา กิญฺจิ อทิสฺวา สนิกํ คจฺฉนฺโต
สุตโสมสฺส เกสคฺคโต อุทกพินฺทูนิ อตฺตโน อุเร ปติตานิ ทิสฺวา
มรณสฺส อภายนกสตฺโต นาม นตฺถิ สุตโสโมปิ มรณภเยน
โรทติ มญฺเติ จินฺเตตฺวา อาห
                น เว รุทนฺติ มติมนฺโต สปญฺา
                พหุสฺสุตา เย พหุานจินฺติโน
                ทีปํ หิ เอตํ ปรมํ นรานํ
                ยํ ปณฺฑิตา โสกนุทา ภวนฺติ ฯ
                อตฺตาน าตี อุทาหุ ปุตฺตทารํ
                ธญฺ ธนํ รชตํ ชาตรูปํ
                กิเมว ตฺวํ สุตโสมานุตปฺเป
                โกรพฺย เสฏฺ วจนํ สุโณม เตติ ฯ
     ตตฺถ ยํ ปณฺฑิตาติ ยํ ตุมฺหาทิสา ปณฺฑิตา อญฺเสํ โสกนุทา
ภวนฺติ เอตํ โสกวิโนทนํ อญฺเสํ ทีปํ มหาสมุทฺเท ภินฺนนาวานํ
ทีโป วิย ปติฏฺา โหติ ตสฺมา ตุมฺหาทิสา มติมนฺโต น
รุทนฺตีติ อตฺโถ ฯ กิเมว ตฺวนฺติ สมฺม สุตโสม ตุมฺหาทิเส
มรณภเยน โรทนฺเต อญฺเ อนฺธพาลา กึ กริสฺสนฺติ อปิ จ
ตํ ปุจฺฉามิ อิเมสุ อตฺตาทีสุ กิเมว ตฺวํ สุตโสมานุตปฺเปติ
กิเมว โสจสิ กึ จินฺเตสีติ อตฺโถ ฯ
     สุตโสโม อาห
                น จาหมตฺตานมนุตฺถุนามิ
                น ปุตฺตทารํ น ธนํ น รฏฺ
                สตญฺจ ธมฺโม จริโต ปุราโณ
                ตํ สงฺครํ พฺราหฺมณสฺสานุตปฺเป ฯ
                กโต มยา สงฺคโร พฺราหฺมเณน
                รฏฺเ สเก อิสฺสริเย ิเตน
                ตํ สงฺครํ พฺราหฺมณสมฺปทาย
                สจฺจานุรกฺขํ ปุนราวชิสฺสนฺติ ฯ
     ตตฺถ อนุตฺถุนามีติ อหํ ตาว เนว โรทามิ น โสจามิ
อิเมสํปิ อตฺตาทีนํ อตฺถาย น อนุตฺถุนามิ น โสจามิ อปิ จ
โข สตํ ปณฺฑิตานํ จริโต ปุราโณ ธมฺโม อตฺถิ ยํ สงฺครํ
กตฺวา สจฺจํ นาม ตํ สงฺครํ พฺราหฺมณสฺส อนุโสจามีติ อตฺโถ ฯ
สจฺจานุรกฺขนฺติ สจฺจํ อนุรกฺขนฺโต ฯ โส หิ วต พฺราหฺมโณ
ตกฺกสิลโต กสฺสปทสพลสฺส เทสิตา จตสฺโส คาถาโย อาทาย
อาคโต ตสฺสาหํ อาคนฺตุกวตฺตํ กาเรตฺวา นหาตฺวา อาคโต
สุณิสฺสามิ ยาว มมาคมนา อาคเมหีติ สงฺครํ กตฺวา อาคโต
ตฺวํ ปน คาถา โสตุํ อทตฺวาว มํ คณฺหิ สเจ มํ วิสชฺเชสิ
ตํ ธมฺมํ สุตฺวา สจฺจานุรกฺขํ ปุนราวชิสฺสนฺติ วทติ ฯ
     อถ นํ โปริสาโท อาห
                น วาหเมตํ อภิสทฺทหามิ
                สุขี นโร มจฺจุมุขา ปมุตฺโต
                อมิตฺตหตฺถํ ปุนราวเชยฺย
                โกรพฺย เสฏฺ น หิ มํ อุเปติ ฯ
                มุตฺโต ตุวํ โปริสาทสฺส หตฺถา
                คนฺตฺวา สกํ มนฺทิรํ กามกามี
                มธุรํ ปิยํ ชีวิตํ ลทฺธ ราช
                กุโต ตฺวํ เอหิสิ เม สกาสนฺติ ฯ
     ตตฺถ สุขีติ สุขปฺปตฺโต หุตฺวา ฯ มจฺจุมุขา ปมุตฺโตติ
มาทิสสฺส โจรสฺส หตฺถโต มุตฺตตาย มรณมุขา มุตฺโต นาม
หุตฺวา ปุน อาวเชยฺย อาคจฺเฉยฺย อหํ เอตํ วจนํ น อภิสทฺทหามิ
โกรพฺย เสฏฺ มํ สนฺติเก น หิ อุเปติ ฯ ตตฺถ สุตโสม ตุวํ
โปริสาทสฺส หตฺถโต มุตฺโต ฯ สกํ มนฺทิรนฺติ ราชธานิเคหํ ฯ
กามกามีติ กามํ กามยมาโนติ อตฺโถ ฯ ตุวํ เม มม สนฺติเก
กุโต เอหิสิ ฯ
     ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต เกสรสีโห วิย อสมฺภีโต อาห
                มตํ วเรยฺย ปริสุทฺธสีโล
                น ชีวิตํ ครหิโต ปาปธมฺโม
                น หิ  ตํ นรํ ตายเต ทุคฺคตีภิ
                ยสฺสาปิ เหตุ อลิกํ ภเณยฺย ฯ
                สเจปิ วาโต คิริมาวเหยฺย
                จนฺโท จ สุริโย จ ฉมา ปเตยฺย
                สพฺพาว นชฺโช ปฏิโสตํ วเหยฺยุํ
                น เตฺววาหํ ราช มุสา ภเณยฺยนฺติ ฯ
     ตตฺถ มตํ วเรยฺยาติ โปริสาท โย นโร ปริสุทฺธสีโล มรณํ
อิจฺเฉยฺย อิจฺฉตุ ปตฺเถตูติ อตฺโถ ฯ น ชีวิตนฺติ ปาปธมฺโม
ปน ครหิโต ชีวิตํ น วเรยฺย มา อิจฺฉตุ ฯ ชีวิตํ หิ ตสฺส
อายตึ อภทฺทกตฺตา ทุชฺชีวิตํ นาม ฯ ยสฺสาติ ยสฺส อตฺตโน
อตฺถาย ทุสฺสีโล อลิกํ ภเณยฺย เอตมตฺตาทิวตฺถุํ ตํ ปุริสํ
ทุคฺคตีภิ น ตายเต น รกฺขติ ฯ คิริมาวเหยฺยาติ สมฺม โปริสาท
มยา สทฺธึ  เอกาจริยกุเล สิกฺขิโต เอวรูโป สหายโก หุตฺวา อหํ
ชีวิตเหตุ มุสา น กเถมิ สเจ ปุรตฺถิมาทิเภโท วาโต อุฏฺาย
มหนฺตํ ปพฺพตํ ตูลปิจุ วิย อากาเส อาวเหยฺย ตํปิ สทฺทหาตพฺพํ
อหํ มุสา น ภเณยฺยนฺติ อิทํ วจนํ เตฺวว สทฺทหาตพฺพํ จนฺโท
จ สุริโย จ อตฺตโน วิมาเนน สทฺธึ ปวิยํ ปเตยฺย สพฺพาปิ
นชฺโช ปฏิโสตํ วฏฺเฏยฺยุํ โภ โปริสาท เอวรูปํ วจนํ สเจ
ภเณ สทฺทหิตพฺพํ อหํ มุสา ภเณยฺยํ อิติ วจนํ ตุยฺหํ
ชเนหิ วุตฺตํ นาม ตํ น สทฺทหิตพฺพํ
                นภํ ผเลยฺย อุทธิ วิสุสฺเส
                สํวตฺเตยฺย ภูตธรา วสุนฺธรา
                สิลุจฺจโย เมรุ สมุฏฺเหยฺย ปพฺพโต
                น เตฺววาหํ ราช มุสา ภเณยฺยนฺติ ฯ
เอวํ วุตฺเตปิ โส น สทฺทหติเยว ฯ
     อถ โพธิสตฺโต อยํ มยฺหํ น สทฺทหติ สปเถนปิ นํ
สทฺทหาเปสฺสามีติ จินฺเตตฺวา สมฺม โปริสาท ขนฺธโต ตาว มํ
โอตาเรหิ สปถํ กตฺวา ตํ สทฺทหาเปสฺสามีติ วตฺวา เตน
โอตาเรตฺวา ภูมิยํ ปิโต สปถํ กโรนฺโต คาถมาห
                อสิญฺจ สตฺติญฺจ ปรามสามิ
                สปถํปิ เต สมฺม อหํ กโรมิ
                ตยา ปมุตฺโต อนโณ ภวิตฺวา
                สจฺจานุรกฺขํ ปุนราวชิสฺสนฺติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ สมฺม โปริสาท สเจ อิจฺฉสิ เอวรูเปหิ อาวุเธหิ
สํวิทหิตารกฺเข ขตฺติยกุเล เม นิพฺพตฺติ นาม มา โหตูติ อสิญฺจ
สตฺติญฺจ ปรามสามิ อญฺ วา ยํ อิจฺฉสิ ตํ สปถํปิ เต
สมฺม อหํ กโรมิ ยถาหํ ตยา ปมุตฺโต คนฺตฺวา พฺราหฺมณสฺส
อนโณ หุตฺวา สจฺจมนุรกฺขนฺโต ปุนาคมิสฺสามีติ ฯ
     ตโต โปริสาโท อยํ สุตโสโม ขตฺติเยหิ อกตฺตพฺพํ สปถํ
กโรติ กึ เม อิมินา เอตุ วา มา วา อหํปิ ขตฺติยราชา
มเมว พาหุโลหิตํ คเหตฺวา เทวตาย พลิกมฺมํ กริสฺสามิ อยํ
อติวิย กิลมตีติ จินฺเตตฺวา คาถมาห
                โย เต กโต สงฺคโร พฺราหฺมเณน
                รฏฺเ สเก อิสฺสริเย ิเตน
                ตํ สงฺครํ พฺราหฺมณสมฺปทาย
                สจฺจานุรกฺขํ ปุนราวชสฺสูติ ฯ
     ตตฺถ ปุนราวชสฺสูติ ปุน อาคจฺเฉยฺยาสิ ฯ
     อถ นํ มหาสตฺโต สมฺม โปริสาท มา จินฺตยิ จตสฺโส
สตารหา คาถาโย สุตฺวา ธมฺมกถิกสฺส ปูชํ ทตฺวา ปาโตว
อาคมิสฺสามีติ วตฺวา คาถมาห
                โย เม กโต สงฺคโร พฺราหฺมเณน
                รฏฺเ สเก อิสฺสริเย ิเตน
                ตํ สงฺครํ พฺราหฺมณสมฺปทาย
                สจฺจานุรกฺขํ ปุนราวชิสฺสนฺติ ฯ
     ตตฺถ ปุนราวชิสฺสนฺติ ปุน อาคจฺฉามิ ฯ
     อถ นํ โปริสาโท มหาราช ตุมฺเห ขตฺติเยหิ อกตฺตพฺพํ
สปถํ กริตฺถ ตํ อนุสฺสเรยฺยาถาติ วตฺวา สมฺม โปริสาท ตฺวํ
มํ ทหรกาลโต ปฏฺาย ชานาสิ หสฺเสนาปิ เม มุสา น
กถิตปุพฺพา กึ มุสา กเถสฺสามิ สฺวาหํ อิทานิ รชฺเช ปติฏฺิโต
ธมฺมาธมฺมํ ชานนฺโต กึ มุสา กเถสฺสามิ สทฺทหสิ มยฺหํ อหนฺเต
เสฺว พลิกมฺมํ ปาปุณิสฺสามีติ สทฺทหาปิโต เตนหิ คจฺฉ มหาราช
ตุมฺเหสุ อนาคเตสุ พลิกมฺมํ น ภวิสฺสติ เทวตาปิ ตุมฺเหหิ วินา
น สมฺปฏิจฺฉิ มา เม พลิกมฺมสฺส อนฺตรายํ กริตฺถาติ มหาสตฺตํ
อุยฺโยเชสิ ฯ โส ราหุมุขา มุตฺตจนฺโท วิย นาคพโล ถามสมฺปนฺโน
ขิปฺปเมว นครํ ปาปุณิ ฯ
     อถ เสนาปิสฺส สุตโสมมหาราชา ปณฺฑิโต มธุรธมฺมกถิโก
เอกํ เทฺว กถา กเถตุํ ลภนฺโต โปริสาทํ ทเมตฺวา สีหมุขา
มุตฺตมตฺตวรวารโณ วิย อาคมิสฺสติ อิเม ราชานํ โปริสาทสฺส
ทตฺวา อาคตาติ อมฺเห นครวาสิโน ชนา ครหิสฺสนฺตีติ จินฺเตตฺวา
พหินคเรเยว ิตา ตํ ทูรโต อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา ปจฺจุคฺคนฺตฺวา วนฺทิตฺวา
กถํ มหาราช โปริสาเทน กิลมิโตติ ปฏิสนฺถารํ กตฺวา โปริสาเทน
มยฺหํ มาตาปิตูหิ ทุกฺกรํ กตํ ตถารูโป นาม จณฺโฑ สาหสิโก
มม ธมฺมกถํ สุตฺวา มํ วิสชฺเชสีติ วุตฺเต ราชานํ อลงฺกริตฺวา
หตฺถิกฺขนฺธํ อาโรเปตฺวา ปริวาเรตฺวา นครํ ปาวิสิ ฯ ตํ ทิสฺวา
สพฺเพ นาครา ตุสฺสึสุ ฯ โสปิ ธมฺมครุตาย ธมฺมโสณฺฑตาย
มาตาปิตโร อทิสฺวาว ปจฺฉาปิ เต ปสฺสิสฺสามีติ ราชนิเวสนํ ปวิสิตฺวา
ราชาสเน นิสีทิตฺวา พฺราหฺมณํ ปกฺโกสาเปตฺวา มสฺสุกมฺมาทีนิ จสฺส
อาณาเปตฺวา กปฺปิตมสฺสุํ นหาตานุลิตฺตํ วตฺถาลงฺการปฏิมณฺฑิตํ
กตฺวา อาเนตฺวา ทสฺสิตกาเล สยํ ปจฺฉา นหาตฺวา ตสฺส อตฺตโน
โภชนํ ทาเปสิ ฯ ตสฺมึ ภุตฺเต สยํ ภุญฺชิตฺวา ตํ มหารเห ปลฺลงฺเก
นิสีทาเปตฺวา ธมฺมครุกตาย อสฺส คนฺธมาลาทีหิ ปูชํ กตฺวา สยํ
นีจาสเน นิสีทิตฺวา ตุมฺเหหิ มยฺหํ อานีตา สตารหา คาถา สุโณมิ
อาจริยาติ ยาจิ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห
                มุตฺโต จ โส โปริสาทสฺส หตฺถา
                คนฺตฺวาน ตํ พฺราหฺมณ เอตทโวจ
                สุโณมิ คาถาโย สตารหาโย
                ยา เม สุตา อสฺสุ หิตาย พฺรเหฺมติ ฯ
     ตตฺถ เอตทโวจาติ เอตํ อโวจ ฯ
     อถ พฺราหฺมโณ โพธิสตฺเตน ยาจิตกาเล คนฺเธหิ หตฺเถ
อุพฺพฏฺเฏตฺวา ปสิพฺพกา มโนรมํ โปตฺถกํ นีหริตฺวา อุโภหิ หตฺเถหิ
คเหตฺวา เตนหิ มหาราช กสฺสปทสพเลน เทสิตา ราคมทนาทินิมฺมทนา
อมตมหานิพฺพานสมฺปาปิกา จตสฺโส สตารหา คาถาโย สุโณหีติ วตฺวา
โปตฺถกํ โอโลเกนฺโต อาห
        สกิเทว สุตโสม          สพฺภิ โหติ สมาคโม
        สา นํ สงฺคติ ปาเลติ      นาสพฺภิ พหุสงฺคโม ฯ
        สพฺภิเรว สมาเสถ        สพฺภิ กุพฺเภถ สนฺถวํ
        สตํ สทฺธมฺมมญฺาย        เสยฺโย โหติ น ปาปิโย ฯ
                ชิรนฺติ เว ราชรถา สุจิตฺตา
                อโถ สรีรมฺปิ ชรํ อุเปติ
                สตญฺจ ธมฺโม น ชรํ อุเปติ
                สนฺโต หเว สพฺภิ ปเวทยนฺติ ฯ
                นภญฺจ ทูเร ปวี จ ทูเร
                ปารํ สมุทฺทสฺส ตทาหุ ทูเร
                ตโต หเว ทูรตรํ วทนฺติ
                สตญฺจ ธมฺโม อสตญฺจ ราชาติ ฯ
     ตตฺถ สกิเทวาติ เอกวารเมว ฯ สพฺภีติ สปฺปุริเสหิ ฯ สา
นนฺติ สา สพฺภิ สห สงฺคติ สมาคโม เอกวารํ ปวตฺโตปิ ตํ
ปุคฺคลํ ปาเลติ รกฺขติ โคเปติ ฯ นาสพฺภีติ อสปฺปุริเสหิ ปน พหุ
สุจิรํปิ กโต สงฺคโม เอกฏฺาเน นิวาโส น ปาเลติ อนตฺถาวโห
โหตีติ อตฺโถ ฯ สมาเสถาติ สทฺธึ นิสีเทยฺย สพฺพอิริยาปเถ
ปณฺฑิเตเหว สทฺธึ ปวตฺเตยฺยาติ อตฺโถ ฯ สนฺถวนฺติ มิตฺตสนฺถวํ ฯ
สตํ สทฺธมฺมนฺติ ปณฺฑิตานํ พุทฺธาทีนํ สตฺตตึสโพธิปกฺขิยธมฺมสงฺขาตํ
สทฺธมฺมํ ฯ เสยฺโยติ เอตํ ธมฺมํ ตฺวา วุฑฺฒิเยว โหติ หานิ
นาม นตฺถีติ อตฺโถ ฯ ราชรถาติ ราชูนํ อาโรหณียรถา ฯ สุจิตฺตาติ
สุปริกมฺมกตา ฯ สพฺภิ ปเวทยนฺตีติ พุทฺธาทโย สนฺโต สพฺภีติ
สํขฺยํ คตํ โสภนํ อุตฺตมํ นิพฺพานํ ปเวทยนฺติ โส นิพฺพานสงฺขาโต
สตํ ธมฺโม ชรํ น อุเปติ น ชิรติ ฯ นภนฺติ อากาโส ฯ ทูเรติ
ปวี หิ ปติฏฺา สงฺคหณา อากาโส นิราลมฺโพ อปฺปติฏฺโ
อิติ อุโภ เอเต เอกาพทฺธาปิ วิสํโยคฏฺเน อนุปลิตฺตฏฺเน ทูเร
นาม โหนฺติ ฯ ปารนฺติ โอริมตีรโต ปรตีรํ  ฯ ตทาหูติ ตํ อาหุ ฯ
     อิติ พฺราหฺมโณ จตสฺโส สตารหา คาถาโย กสฺสปทสพเลน
เทสิตนิยาเมน กเถตฺวา ตุณฺหี อโหสิ ฯ
     ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต สผลํ วต เม อาคมนนฺติ ตุฏฺจิตฺโต
หุตฺวา อิมา คาถา เนว สาวกภาสิตา น อิสิภาสิตา น
กวิภาสิตา สพฺพญฺุภาสิตา กึ นุโข อคฺฆนฺตีติ จินฺเตตฺวา อิมาสํ
สกลํปิ จกฺกวาฬํ ยาว พฺรหฺมโลกา สตฺตรตนปริปุณฺณํ กตฺวา
ททมาโน เนว อนุจฺฉวิกํ กาตุํ สกฺโกติ อหํ ปนสฺส ติโยชนสเต
กุรุรฏฺเ สตฺตโยชนิเก อินฺทปตฺตนคเร รชฺชํ ทาตุํ ปโหมิ อตฺถิ
นุขฺวสฺส รชฺชํ กาตุํ ภาคฺยนฺติ องฺควิชฺชานุภาเวน โอโลเกนฺโต นาทฺทส
ตโต เสนาปติฏฺานาทีนิ โอโลเกนฺโต เอกคามโภชกสฺสาปิ ภาคฺยํ
อทิสฺวา ธนลาภสฺส โอโลเกนฺโต โกฏิธนโต ปฏฺาย โอโลเกตฺวา
จตุนฺนํเยว กหาปณสหสฺสานํ ภาคฺยํ ทิสฺวา เอตฺตเกน นํ ปูเชสฺสามีติ
จตสฺโส สหสฺสตฺถวิกา ทาเปตฺวา อาจริย ตุมฺเห อญฺเสํ ขตฺติยานํ
อิมา คาถา เทเสตฺวา กิตฺตกํ ธนํ ลภิตฺถาติ ปุจฺฉิ ฯ เอเกกาย
สตํ สตํ มหาราชาติ เตเนว สตารหา คาถา นาม ชาตาติ ฯ อถ
นํ มหาสตฺโต อาจริย ตฺวํ อตฺตโน คเหตฺวา วิจรณภณฺฑสฺส
อคฺฆํ น ชานาสิ อิโต ปฏฺาย เอตา คาถา สหสฺสารหา นาม
โหนฺตูติ วตฺวา คาถมาห
        สหสฺสิโย อิมา คาถา     นยิมา คาถา สตารหา
        จตฺตาริ ตฺวํ สหสฺสานิ     ขิปฺปํ คณฺหาหิ พฺราหฺมณาติ ฯ
     อถสฺส เอกํ สุขยานกํ ทตฺวา พฺราหฺมณํ โสตฺถินา เคหํ
สมฺปาเปถาติ ปุริเส อาณาเปตฺวา ตํ อุยฺโยเชสิ ฯ ตสฺมึ ขเณ
สุตโสมรญฺา สตารหา คาถา สหสฺสารหา กตฺวา ปูชิตา สาธุ สาธูติ
มหาสาธุการสทฺโท อโหสิ ฯ ตสฺส มาตาปิตโร ตํ สทฺทํ สุตฺวา
กึสทฺโท นาเมโสติ ปุจฺฉิตฺวา ยถาภูตํ สุตฺวา ธนโลภตาย
มหาสตฺตสฺส กุชฺฌึสุ ฯ โสปิ พฺราหฺมณํ อุยฺโยเชตฺวา เตสํ สนฺติกํ
คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา อฏฺาสิ ฯ อถสฺส ปิตา กถํ ตาต เอวรูปสฺส
สาหสิกสฺส โจรสฺส หตฺถโต มุตฺโตสีติ ปฏิสนฺถารมตฺตํปิ อกตฺวา
อตฺตโน ธนโลภตาย สจฺจํ กิร ตาต ตยา จตสฺโส คาถา สุตฺวา
จตฺตาริ สหสฺสานิ ทินฺนานีติ ปุจฺฉิตฺวา สจฺจนฺติ วุตฺเต อาห
                อสีติยา นวุติยา จ คาถา
                สตารหา จาปิ ภเวยฺยุ คาถา
                อจฺจนฺตเมว สุตโสม วิชานาหิ
                สหสฺสิโย นาม กา อตฺถิ คาถาติ ฯ
     ตตฺถ อจฺจนฺตเมวาติ อตฺตนาว ชานาหิ ฯ กา อตฺถีติ กุหึ
อตฺถิ ฯ
     อถ นํ มหาสตฺโต นาหํ ตาว ธเนน วุฑฺฒึ อิจฺฉามิ สุเตน
อิจฺฉามีติ สญฺาเปนฺโต อาห
                อิจฺฉามิ โวหํ สุตวุฑฺฒิมตฺตโน
                สนฺโตว มํ สปฺปุริสา ภเชยฺยุํ
                อหํ สวนฺตีหิ มโหทธีว
                น หิ ตาต ตปฺปามิ สุภาสิเตน ฯ
                อคฺคิ ยถา ติณกฏฺ ทหนฺโต
                น ตปฺปติ สาคโรว นทีหิ
                เอวํปิ เม ปณฺฑิตา ราชเสฏฺ
                สุตฺวา น ตปฺปนฺติ สุภาสิเตน ฯ
                สกสฺส ทาสสฺส ยถา สุโณมิ
                คาถํ อหํ อตฺถวตึ ชนินฺท
                ตเมว สกจฺจ นิสามยามิ
                น หิ ตาต ธมฺเมสุ มมตฺถิ ติตฺตีติ ฯ
     ตตฺถ โวติ นิปาตมตฺตํ ฯ สนฺโตติ เอเตว มํ ภเชยฺยุนฺติ
อิจฺฉามิ ฯ สวนฺตีหีติ นทีหิ ฯ สกสฺสาติ ติฏฺตุ นนฺทพฺราหฺมโณ
ยทา อหํ อตฺตโน ทาสสฺสาปิ สุโณมิ ฯ
     เอวญฺจ ปน วตฺวา มา มํ ตาต ธนสฺส เหตุ ปริภาสสิ
อหํ ธมฺมํ สุตฺวา อาคมิสฺสามีติ สปถํ กตฺวา อาคโต อิทานาหํ
โปริสาทสฺส สนฺติกํ คมิสฺสามิ อิทํ โว รชฺชํ คณฺหถาติ รชฺชํ
นิยฺยาเทนฺโต คาถมาห
                อิทนฺเต รฏฺ สธนํ สโยคฺคํ
                สกายุรํ สพฺพกามูปปนฺนํ
                กึ กามเหตุ ปริภาสเส มํ
                คจฺฉามหํ โปริสาทสฺส นฺเตติ ฯ
     ตตฺถ นฺเตติ สนฺติเก ฯ
     ตสฺมึ สมเย ปิตุรญฺโ หทยํ อุณฺหํ อโหสิ ฯ โส ตาต
สุตโสม กินฺนาเมตํ กเถสิ จตุรงฺคินิยา เสนาย โจรํ คณฺหิสฺสามีติ
วตฺวา คาถมาห
                อตฺตานุรกฺขาย ภวนฺติ เหเก
                หตฺถาโรหา รถิกา ปตฺติกา จ
                อสฺสาโรหาเยว ธนุคฺคหาเส
                เสนํ ปยุญฺชาม หนาม สตฺตุนฺติ ฯ
     ตตฺถ หนามาติ สเจ เอวํ ปโยชิตา เสนา ตํ คเหตุํ
สกฺโกนฺติ อถ นํ สกลรฏฺวาสิโน คเหตฺวา คนฺตฺวา หนาม
สตฺตุํ มาเรม ตํ อมฺหากํ ปจฺจามิตฺตนฺติ ฯ
     อถ นํ มาตาปิตโร อสฺสุปุณฺณมุขา โรทมานา วิลปนฺตา
ตาต มา คจฺฉ คนฺตุํ น ลพฺภาติ ยาจึสุ ฯ โสฬสสหสฺสนาฏกิตฺถิโยปิ
เสสปริชนาปิ อมฺเห อนาเถ กตฺวา กุหึ คจฺฉสิ เทวาติ
ปริเทวึสุ ฯ สกลนคเร จ โกจิ สกภาเวน สณฺาเรตุํ น สกฺโกติ ฯ
โปริสาทสฺส กิร ปฏิญฺ คเหตฺวา อาคโต อิทานิ จตสฺโส
สตารหา คาถา สุตฺวา ธมฺมกถิกสฺส สกฺการํ กตฺวา มาตาปิตโร
วนฺทิตฺวา ปุน กิร โจรสฺส สนฺติกํ คมิสฺสตีติ สกลนครํ เอกโกลาหลํ
อโหสิ ฯ โสปิ มาตาปิตูนํ วจนํ สุตฺวา มหาสตฺโต อิมํ คาถมาห
                สุทุกฺกรํ ปุริสาโท อกาสิ
                ชีวํ คเหตฺวาน วิสชฺชยี มํ
                ตํ ตาทิสํ ปุพฺพกิจฺจํ สรนฺโต
                ทุพฺเภ อหํ ตสฺส กถํ ชนินฺทาติ ฯ
     ตตฺถ ชีวํ คเหตฺวานาติ ชีวมานํ คเหตฺวาน ฯ ตํ ตาทิสนฺติ
ตํ เตน กตํ ตถารูปํ ฯ ปุพฺพกิจฺจนฺติ ปุริมอุปการํ ฯ ชนินฺทาติ
ปิตรํ อาลปติ ฯ
     โส มาตาปิตโร อนุสาเสตฺวา อมฺมตาตา ตุมฺเห มยฺหํ
มา จินฺตยิตฺถ กตกลฺยาโณ อหํ มม ฉกามาวจรอิสฺสริยํ น
ทุลฺลภนฺติ มาตาปิตโร วนฺทิตฺวา อาปุจฺฉิตฺวา เสสชเน อนุสาเสตฺวา
ปกฺกามิ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห
                วนฺทิตฺวา โส ปิตรํ มาตรญฺจ
                อนุสาเสตฺวา นิคมญฺจ พลญฺจ
                สจฺจวาที สจฺจานุรกฺขมาโน
                อคมาสิ โส ยตฺถ โปริสาโทติ ฯ
     ตตฺถ สจฺจานุรกฺขมาโนติ สจฺจํ อนุรกฺขมาโน อคมาสีติ ฯ
     โพธิสตฺโต ตํ รตฺตึ นิเวสเนเยว วสิตฺวา ปุนทิวเส ปาโตว
อรุณุคฺคมนเวลาย มาตาปิตโร วนฺทิตฺวา อาปุจฺฉิตฺวา เสสชนํ
อนุสาเสตฺวา อสฺสุมุเขน นานปฺปการํ ปริเทวนฺเตน อิตฺถาคาราทิ-
มหาชเนน อนุคโต นครา นิกฺขมิตฺวา ตํ ชนํ ปริวตฺเตตุํ อสกฺโกนฺโต
มหามคฺเค ทณฺฑเกน ติริยํ เลขํ กตฺวา สเจ มยิ สิเนโห อตฺถิ
อิมํ มา อติกฺกมถาติ อาห ฯ มหาชโน สีลวโต เตชวนฺตสฺส
อาณํ อติกฺกมิตุํ อสกฺโกนฺโต มหาสทฺเทน ปริเทวมาโน ตํ
สีหวิชมฺภิเตน คจฺฉนฺตํ โอโลเกตฺวา ตสฺมึ มหาสตฺเต ทสฺสนูปจารํ
อติกฺกนฺเต เอกรวํ รวนฺโต นครํ ปาวิสิ ฯ โสปิ อาคตมคฺเคเนว
ตสฺส สนฺติกํ คโต ฯ เตน วุตฺตํ อคมาสิ โส ยตฺถ โปริสาโทติ ฯ
ธมฺมสฺสวนกณฺฑํ นิฏฺิตํ ฯ
     โพธิสตฺตสฺส คตกาลโต ปฏฺาย โปริสาโท จินฺเตสิ สเจ
มม สหาโย สุตโสโม อาคนฺตุกาโม อาคจฺฉตุ อนาคนฺตุกาโม
มา อาคจฺฉตุ รุกฺขเทวตา ยํ มยฺหํ อิจฺฉติ ตํ กโรตุ อิเม
ราชาโน มาเรตฺวา ปญฺจมธุรมํเสน พลิกมฺมํ กริสฺสามีติ ฯ จิตกํ
กตฺวา อคฺคึ ชาเลตฺวา องฺคารา ตาว โหนฺตูติ ตสฺส สูเล
ตจฺฉนฺตสฺส นิสินฺนกาเล โพธิสตฺโต ตสฺส สนฺติกํ คโต ฯ อถ นํ
โปริสาโท ทิสฺวา ตุฏฺจิตฺโต สมฺม คนฺตฺวา กตฺตพฺพกิจฺจนฺเต
กตนฺติ ปุจฺฉิ ฯ มหาสตฺโต อาม มหาราช กสฺสปทสพเลน
เทสิตา เม คาถา สุตา ธมฺมกถิกสกฺกาโร จ กโต ตสฺมา
คนฺตฺวา กตฺตพฺพกิจฺจํ กตํ นาม โหตีติ ทสฺเสนฺโต คาถมาห
                กโต มยา สงฺคโร พฺราหฺมเณน
                รฏฺเ สเก อิสฺสริเย ิเตน
                ตํ สงฺครํ พฺราหฺมณสมฺปทาย
                สจฺจานุรกฺขํ ปุนราคโตสฺมิ
                ยชสฺสุ ยญฺ ขาท มํ โปริสาทาติ ฯ
     ตตฺถ ยชสฺสูติ มํ มาเรตฺวา เทวตาย วา ยญฺ ยชสฺสุ
มํสํ วา เม ขาทาหีติ ฯ
     ตํ สุตฺวา โปริสาโท อยํ ราชา น ภายติ วิคตมรณภโย
หุตฺวา กเถสิ กิสฺส นุโข เอโส อานุภาโวติ จินฺเตตฺวา อญฺ
นตฺถิ อยํ สุตโสโม กสฺสปทสพเลน เทสิตา คาถา เม สุตาติ
วทติ ตาสํ เอเตนานุภาเวน ภวิตพฺพํ อหเมตํ ราชานํ กถาเปตฺวา
คาถา โสสฺสามิ เอวํ อหํ นิพฺภโย ภวิสฺสามีติ สนฺนิฏานํ กตฺวา
คาถมาห
                น หายเต ขาทิตุํ มยฺหํ ปจฺฉา
                จิตกา อยํ ตาว สธูมกา จ
                นิทฺธูมเก ปจิตํ สาธุ ปกฺกํ
                สุโณม คาถาโย สตารหาโยติ ฯ
     ตตฺถ ขาทิตุนฺติ ขาทนํ ตว ขาทนํ มยฺหํ ปจฺฉา วา ปุเร
วา น ปริหายติ ปจฺฉาปิ หิ ตฺวํ ขาทิตพฺโพว ฯ ปจิตนฺติ
นิทฺธูเม นิชฺชาเล อคฺคิมฺหิ ปกฺกมํสํ สาธุ ปกฺกํ นาม โหติ ฯ
     ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต อยํ โปริสาโท ปาปธมฺโม อหํ
อิมํ โถกํ นิคฺคเหตฺวา ลชฺชาเปตฺวา กเถสฺสามีติ จินฺเตตฺวา อาห
                อธมฺมิโก ตฺวํ ปุริสาทกาสิ
                รฏฺโต ภฏฺโ อุทรสฺส เหตุ
                ธมฺมญฺจิมา อภิวทนฺติ คาถา
                ธมฺโม อธมฺโม จ กุหึ สเมติ ฯ
        อธมฺมิกสฺส ลุทฺทสฺส        นิจฺจํ โลหิตปาณิโน
        นตฺถิ สจฺจํ กุโต ธมฺโม     กึ สุเตน กริสฺสสีติ ฯ
     ตตฺถ ธมฺมญฺจิมาติ อิมา จ คาถา นวโลกุตฺตรธมฺมํ
อภิวทนฺติ ฯ กุหึ สเมตีติ กตฺถ สมาคจฺฉติ ธมฺโม หิ สุคตึ วา
ปาเปติ นิพฺพานํ วา อธมฺโม ทุคฺคตึ ฯ สจฺจนฺติ วจีสจฺจมตฺตํปิ
นตฺถิ กุโต ธมฺโม ฯ กึ สุเตนาติ ตฺวํ เอเตน สุเตน กึ กริสฺสสิ
มตฺติกภาชนํ วิย หิ สีหวสาย อภาชนํ ตฺวํ ธมฺมสฺส ฯ
     โส เอวํ กถิเตปิ เนวสฺส กุชฺฌิ กสฺมา มหาสตฺตสฺส
เมตฺตาภาวนาย มหนฺตตาย ฯ อถ นํ กึ ปน สมฺม สุตโสม
อหเมว อธมฺมิโกสฺมีติ วตฺวา คาถมาห
                โย มํสเหตุ มิควํ หเนยฺย
                โย วา หเนยฺย ปุริสํ อตฺตเหตุ
                อุโภปิ เต เปจฺจ สมา ภวนฺติ
                กสฺมา โน อธมฺมิกํ พฺรูสิ มํ ตฺวนฺติ ฯ
     ตตฺถ กสฺมา โนติ เย ชมฺพูทีปตเล ราชาโน อลงฺกตปฏิยตฺตา
มหาพลปริวารา รถวรคตา มิควํ จรนฺตา ติขิเณหิ สเรหิ มิเค
วิชฺฌิตฺวา มาเรนฺติ เต อวตฺวา กสฺมา ตฺวํ มญฺเว อธมฺมิกํ
วทสิ ยทิ เต นิทฺโทสา อหํปิ นิทฺโทโส เอวาติ ทีเปติ ฯ
     ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต ตสฺส ลทฺธึ ภินฺทนฺโต อาห
        ปญฺจ ปญฺจ น ขา ภกฺขา    ขตฺติเยน ปชานตา
        อภกฺขํ ราช ภกฺเขสิ       ตสฺมา อธมฺมิโก ตุวนฺติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ สมฺม โปริสาท ขตฺติเยน นาม ขตฺติยธมฺมํ
ชานนฺเตน ปญฺจ ปญฺจาปิ หตฺถิอาทโย ทเสว สตฺตา มํสวเสน
อภกฺขา น ขาทิตพฺพยุตฺตกา ฯ น โขเตฺวว วา ปาโ ฯ อปโร
นโย ขตฺติเยน ขตฺติยธมฺมํ ชานนฺเตน ปญฺจนเขสุ สตฺเตสุ สสโก
สลฺลโก โคโธ สาวี กุมฺโมติ อิเม ปญฺเจว สตฺตา ภกฺขา
ภกฺขิตพฺพยุตฺตกา น อญฺเ ตฺวํ ปน อภกฺขํ มนุสฺสมํสํ ภกฺเขสิ
ตสฺมา ตุวํ อธมฺมิโกติ ฯ
     อิติ โส เตน นิคฺคหิโต อญฺ ปฏิสรณํ อทิสฺวา อตฺตโน
ปาปํ สมฺปฏิจฺฉาเทนฺโต คาถมาห
                มุตฺโต ตุวํ โปริสาทสฺส หตฺถา
                คนฺตฺวา สกํ มนฺทิรํ กามกามี
                อมิตฺตหตฺถํ ปุนราคโตสิ
                น ขตฺติยธมฺเม กุสโลสิ ราชาติ ฯ
     ตตฺถ น ขตฺติยธมฺเมติ ตฺวํ ขตฺติยธมฺมสงฺขาเต นิติสตฺเถ
น กุสโล โย อตฺตโน อตฺถานตฺถํ น ชานาสิ อการเณเนว
เต โลเก ปณฺฑิโตติ กิตฺติ ปตฺถฏา อหํ ปน เต ปณฺฑิตภาวํ
น ปสฺสามิ น ชานามิ อติพาโลสีติ วทติ ฯ
     ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต สมฺม ขตฺติยธมฺเม กุสเลน นาม
มยา สทิเสเนว ภวิตพฺพํ อหํ หิ ตํ ชานามิ น ปน ตถตฺตาย
ปฏิปชฺชามีติ วตฺวา คาถมาห
                เย ขตฺติยธมฺเม กุสลา ภวนฺติ
                ปาเยน เต เนรยิกา ภวนฺติ
                ตสฺมา อหํ ขตฺติยธมฺมํ ปหาย
                สจฺจานุรกฺขํ ปุนราคโตสฺมิ
                ยชสฺสุ ยญฺ ขาท มํ โปริสาทาติ ฯ
     ตตฺถ กุสลาติ ตถตฺตาย ปฏิปชฺชนกุสลา ฯ ปาเยนาติ เยภุยฺเยน
เนรยิกา เย ปน ตตฺถ น นิพฺพตฺตนฺติ เต เสสาปาเยสุ
นิพฺพตฺตนฺติ ฯ
     โปริสาโท อาห
                ปาสาทวาสา ปวีควสฺสา
                กามิตฺถิโย กาสิกจนฺทนญฺจ
                สพฺพํ ตหึ ลภสิ สามิตาย
                สจฺเจน กึ ปสฺสติ อานิสํสนฺติ ฯ
     ตตฺถ ปาสาทวาสาติ สมฺม สุตโสม ตว ติณฺณํ อุตูนํ อนุจฺฉวิกา
ทิพฺพวิมานกปฺปา ตโย นิวาสปาสาทา ฯ ปวีควสฺสาติ ปวี จ
คาโว จ อสฺสา จ ฯ กามิตฺถิโยติ กามวตฺถุภูตา อิตฺถิโย ฯ
กาสิกจนฺทนญฺจาติ กาสิกวตฺถญฺจ โลหิตจนฺทนญฺจ ฯ สพฺพํ ตหินฺติ
เอตญฺจ อญฺญฺจ อุปโภคปริโภคํ สพฺพํ ตฺวํ ตหึ อตฺตโน นคเร
สามิตาย ลภสิ สามี หุตฺวา ยถา อิจฺฉสิ ตถา ปริภุญฺชิตุํ
ลภสิ โส ตฺวํ สพฺพเมตํ ปหาย สจฺจานุรกฺขี อิธาคจฺฉนฺโต
สจฺเจน กิมานิสํสํ ปสฺสสีติ ฯ
     ตโต โพธิสตฺโต อาห
                เย เกจิเม อตฺถิ รสา ปพฺยา
                สจฺจํ เตสํ สาธุตรํ รสานํ
                สจฺเจ ิตา สมณพฺราหฺมณา จ
                ตรนฺติ ชาติมรณสฺส ปารนฺติ ฯ
     ตตฺถ สาธุตรนฺติ ยสฺมา สพฺเพปิ รสา สตฺตานํ สพฺพกาเลเยว
ปณีตา โหนฺติ ตสฺมา สจฺจํ เตสํ สาธุตรํ ยสฺมา วา วิรติสจฺจวจีสจฺเจ
ิตา ชาติมรณสงฺขาตสฺส เตภูมิกวฏฺฏสฺส ปารํ อมตมหานิพฺพานํ
ตรนฺติ ปาปุณนฺติ ตสฺมา สาธุตรนฺติ ฯ
     เอวมสฺส มหาสตฺโต สจฺเจ อานิสํสํ กเถสิ ฯ ตโต โปริสาโท
วิกสิตปทุมปุณฺณจนฺทสสฺสิรีกมิวสฺส มุขํ โอโลเกตฺวา อยํ สุตโสโม
องฺคารจิตกํ ปสฺสติปิ มํ สูลํ ตจฺเฉนฺตํ ปสฺสติปิ จิตฺตุตฺราสมตฺตํปิสฺส
นตฺถิ กึ นุโข เอส สตารหานํ คาถานํ อานุภาโว อุทาหุ สจฺจสฺส
อญฺสฺเสว วา กสฺสจีติ จินฺเตตฺวา ปุจฺฉามิ ตาว นนฺติ ปุจฺฉนฺโต
คาถมาห
                มุตฺโต ตุวํ โปริสาทสฺส หตฺถา
                คนฺตฺวา สกํ มนฺทิรํ กามกามี
                อมิตฺตหตฺถํ ปุนราคโตสิ
                นหิ นูน เต มรณภยํ ชนินฺท
                อลีนจิตฺโต จสิ สจฺจวาทีติ ฯ
     อถ มหาสตฺโตปิสฺส อาจิกฺขนฺโต อาห
                กตา เม กลฺยาณา อเนกรูปา
                ยญฺา ยิฏฺา เย วิปุลา ปสตฺถา
                วิโสธิโต ปรโลกสฺส มคฺโค
                ธมฺเม ิโต โก มรณสฺส ภาเย ฯ
                กตา เม กลฺยาณา อเนกรูปา
                ยญฺา ยิฏฺา เย วิปุลา ปสตฺถา
                อนานุตปฺปํ ปรโลกํ คมิสฺสํ
                ยชสฺสุ ยญฺ ขาท มํ โปริสาท ฯ
                ปิตา จ มาตา จ อุปฏฺิตา เม
                ธมฺเมน เม อิสฺสริยํ ปสตฺถํ
                วิโสธิโต ปรโลกสฺส มคฺโค
                ธมฺเม ิโต โก มรณสฺส ภาเย ฯ
                ปิตา จ มาตา จ อุปฏฺิตา เม
                ธมฺเมน เม อิสฺสริยํ ปสตฺถํ
                อนานุตปฺปํ ปรโลกํ คมิสฺสํ
                ยชสฺสุ ยญฺ ขาท มํ โปริสาท ฯ
                าตีสุ มิตฺเตส กตูปการา
                ธมฺเมน เม อิสฺสริยํ ปสตฺถํ
                วิโสธิโต ปรโลกสฺส มคฺโค
                ธมฺเม ิโต โก มรณสฺส ภาเย ฯ
                าตีสุ มิตฺเตสุ กตูปการา
                ธมฺเมน เม อิสฺสริยํ ปสตฺถํ
                อนานุตปฺปํ ปรโลกํ คมิสฺสํ
                ยชสฺสุ ยญฺ ขาท มํ โปริสาท ฯ
                ทินฺนํ เม ทานํ พหุธา พหูนํ
                สนฺตปฺปิตา สมณพฺราหฺมณา จ
                วิโสธิโต ปรโลกสฺส มคฺโค
                ธมฺเม ิโต โก มรณสฺส ภาเย ฯ
                ทินฺนํ เม ทานํ พหุธา พหูนํ
                สนฺตปฺปิตา สมณพฺราหฺมณา จ
                อนานุตปฺปํ ปรโลกํ คมิสฺสํ
                ยชสฺสุ ยญฺ ขาท มํ โปริสาทาติ ฯ
     ตตฺถ กลฺยาณา อเนกรูปาติ อนฺนาทิวเสน อเนกธา ฯ ยญฺาติ
ทสวิธทานวตฺถุปริจฺจาควเสน อติวิปุลา ปณฺฑิตปสตฺถา ยญฺา จ
ยิฏฺา ปวตฺติตา ฯ ธมฺเม ิโตติ เอวํ ธมฺเม ิโต มาทิโส โก
นาม มรณสฺส ภาเยยฺย ฯ อนานุตปฺปนฺติ อนานุตปฺปมาโน ฯ
ธมฺเมน เม อิสฺสริยํ ปสตฺถนฺติ ทสวิธํ ราชธมฺมํ อโกเปตฺวา
ธมฺเมเนว มยา รชฺชํ ปสาสิตํ ฯ กตูปการาติ าตีสุ าติกิจฺจานิ
มิตฺเตสุ จ มิตฺตกิจฺจานิ ฯ ทานนฺติ สวตฺถุกเจตนา ฯ พหุธาติ พหูหิ
อากาเรหิ ฯ พหูนนฺติ น ปญฺจนฺนํ น ทสนฺนํ สตสฺสปิ สหสฺสสฺสปิ
ทินฺนเมว ฯ สนฺตปฺปิตาติ คหิตภาชนานิ ปูเรตฺวา สุฏฺุ ตปฺปิตา ฯ
     ตํ สุตฺวา โปริสาโท อยํ สุตโสโม มหาราชา สปฺปุริโส
าณสมฺปนฺโน มธุรธมฺมกถิโก สจาหํ เอตํ ขาเทยฺยํ มุทฺธาปิ
เม สตฺตธา ผเลยฺย ปวี วา ปน เม วิวรํ ทเทยฺยาติ ภีตตสิโต
หุตฺวา สมฺม สุตโสม น ตฺวํ มยา ขาทิตพฺพยุตฺตรูโปติ วตฺวา
คาถมาห
                วิสํ ปชานํ ปุริโส อเทยฺย
                อาสีวิสํ ชลิตํ อุคฺคเตชํ
                มุทฺธาปิ ตสฺส วิผเลยฺย สตฺตธา
                โย ตาทิสํ สจฺจวาทึ อเทยฺยาติ ฯ
     ตตฺถ วิสนฺติ ตตฺเถว มรณสมตฺถํ หลาหลวิสํ ฯ ชลิตนฺติ
อตฺตโน วิสเตเชน ชลิตํ เตเนว อุคฺคเตชํ อคฺคิกฺขนฺธํ วิย จรนฺตํ
อาสีวิสํ วา ปน โส คีวายํ คณฺเหยฺย ฯ
     อิติ โส มหาสตฺตํ หลาหลวิสสทิโส ตฺวํ สมฺม โก ตํ
ขาทิสฺสตีติ วตฺวา คาถา โสตุกาโม ตํ ยาจิตฺวา เตน
ธมฺมคารวชนนตฺถํ เอวรูปานํ อนวชฺชคาถานํ ตฺวํ อภาชนนฺติ
ปฏิกฺขิตฺโตปิ สกลชมฺพูทีเป อิมินา สทิโส ปณฺฑิโต นาม นตฺถิ อยํ
มม หตฺถา มุญฺจิตฺวา คนฺตฺวา ตา คาถา สุตฺวา ธมฺมกถิกสฺส
สกฺการํ กตฺวา นลาเตน มจฺจุํ อาทาย ปุนาคโต อติวิย สาธุรูปา
คาถา ภวิสฺสนฺตีติ สุฏฺุตรํ สญฺชาตสวนาทโร หุตฺวา ตํ ยาจนฺโต
คาถมาห
        สุตฺวา ธมฺมํ วิชานนฺติ     นรา กลฺยาณปาปกํ
        อปิ คาถา สุณิตฺวาน      ธมฺเม เม รมติ มโนติ  ฯ
     ตสฺสตฺโถ สมฺม สุตโสม นรา นาม ธมฺมํ สุตฺวา กลฺยาณํปิ ปาปกํปิ
ชานนฺติ อปฺเปว นาม ตา คาถา สุตฺวา มมปิ ทสกุสลกมฺมปถธมฺเม
มโน รเมยฺยาติ ฯ
     อถ มหาสตฺโต โสตุกาโมทานิ โปริสาโท กเถสฺสามีติ จินฺเตตฺวา
เตนหิ สมฺม สาธุกํ สุโณหีติ ตํ โอหิตโสตํ กตฺวา นนฺทพฺราหฺมเณน
กถิตนิยาเมเนว คาถานํ ถุตึ กเถตฺวา ฉกามาวจรเทเวสุ
เอกโกลาหลํ กตฺวา เทวตาสุ สาธุการํ ททมานาสุ มหาสตฺโต
ปุริสาทสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต อาห
        สกิเทว มหาราช        สพฺภิ โหติ สมาคโม
        สา นํ สงฺคติ ปาเลติ     นาสพฺภิ พหุสงฺคโม ฯ
        สพฺภิเรว สมาเสถ       สพฺภิ กุพฺเภถ สนฺถวํ
        สตํ สทฺธมฺมมญฺาย       เสยฺโย โหติ น ปาปิโย ฯ
                ชิรนฺติ เว ราชรถา สุจิตฺตา
                อโถ สรีรํปิ ชรํ อุเปติ
                สตญฺจ ธมฺโม น ชรํ อุเปติ
                สนฺโต หเว สพฺภิ ปเวทยนฺติ ฯ
                นภญฺจ ทูเร ปวี จ ทูเร
                ปารํ สมุทฺทสฺส ตทาหุ ทูเร
                ตโต หเว ทูรตรํ วทนฺติ
                สตญฺจ ธมฺโม อสตญฺจ ราชาติ ฯ
     ตสฺส เตน สุกถิตตฺตา เจว อตฺตโน ปณฺฑิตภาเวน จ ตา คาถา
สพฺพญฺุพุทฺธกถิตา วิยาติ จินฺเตนฺตสฺเสว สกลสรีรํ ปญฺจวณฺณาย
ปีติยา ปริปูริ ฯ โพธิสตฺเต มุทุจิตฺตํ อโหสิ ฯ เสตจฺฉตฺตสฺส
ทายกํ สกปิตรํ วิย ตํ อมญฺิ ฯ โส อหํ สุตโสมสฺส ทาตพฺพํ
กิญฺจิ หิรญฺสุวณฺณํ น ปสฺสามิ เอเกกาย ปน คาถาย เอเกกํ
วรํ ทสฺสามีติ จินฺเตตฺวา คาถมาห
                คาถา อิมา อตฺถวตี สุพฺยญฺชนา
                สุภาสิตา ตุยฺห ชนินฺท สุตฺวา
                อานนฺทิ วิตฺโต สุมโน ปตีโต
                จตฺตาริ เต สมฺม วเร ททามีติ ฯ
     ตตฺถ อานนฺทีติ อานนฺทชาโต ฯ เสสานิ ตสฺเสว เววจนานิ ฯ
จตฺตาโรปิ เหเต ตุฏฺาการา เอว ฯ
     อถ นํ มหาสตฺโต กึ นาเมตํ วรํ ทสฺสสีติ อปสาเทนฺโต
คาถมาห
                โย นตฺตโน มรณํ พุชฺฌเส ตุวํ
                หิตาหิตํ วินิปาตญฺจ สคฺคํ
                คิทฺโธ รเส ทุจฺจริเต นิวิฏฺโ
                กึ ตฺวํ วรํ ทสฺสสิ ปาปธมฺมํ ฯ
                อหญฺจ ตํ เทหิ วรนฺติ วชฺชํ
                ตฺวญฺจาปิ ทตฺวาน อวากเรยฺย
                สนฺทิฏฺิกํ กลหมิมํ วิวาทํ
                โก ปณฺฑิโต ชานมุปพฺพเชยฺยาติ ฯ
     ตตฺถ โยติ โย ตฺวํ มรณธมฺโมหมสฺมีติ อตฺตโนปิ มรณํ น
พุชฺฌสิ น ชานาสิ ปาปธมฺมเมว กโรสิ ฯ หิตาหิตนฺติ อิทํ เม
กมฺมํ หิตํ อิทํ อหิตํ อิทํ วินิปาตํ เนสฺสติ อิทํ สคฺคนฺติ น
ชานาสิ ฯ รเสติ มนุสฺสมํสรเส ฯ วชฺชนฺติ วเทยฺยํ ฯ อวากเรยฺยาติ
วาจาย ทตฺวา เทหิ เม นํ วรนฺติ วุจฺจมาโน น อวากเรยฺยาสิ ฯ
อุปพฺพเชยฺยาติ โก อิมํ กลหํ ปณฺฑิโต อุปคจฺเฉยฺย ฯ
     ตโต โปริสาโท นายํ มยฺหํ สทฺทหติ สทฺทหาเปสฺสามิ
     นนฺติ จินฺเตตฺวา คาถมาห
                น ตํ วรํ อรหติ ชนฺตุ ทาตุํ
                ยํ วาปิ ทตฺวาน อวากเรยฺย
                วรสฺสุ สมฺม อวิกมฺปมาโน
                ปาณํ จชิตฺวานปิ ทสฺสเมวาติ ฯ
     ตตฺถ อวิกมฺปมาโนติ อโนลีนมานโส ฯ
     อถ นํ มหาสตฺโต อติวิย สูโร หุตฺวา กเถติ กริสฺสติ
เม วจนํ วรํ คณฺหิสฺสามีติ สเจ ปน มนุสฺสมํสํ น ขาทิตพฺพนฺติ
ปมเมว วรํ ยาจิสฺสํ โส อติวิย กิลมิสฺสติ ปมํ อญฺเ
ตโย วเร คเหตฺวา ปจฺฉา เอตํ วรํ คณฺหิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา คาถมาห
                อริยสฺส อริเยน สเมติ สกฺขิ
                ปญฺสฺส ปญฺาณวตา สเมติ
                ปสฺเสยฺย ตํ วสฺสสตํ อโรคํ
                เอตํ วรานํ ปมํ วรามีติ ฯ
     ตตฺถ อริยสฺสาติ อาจารอริยสฺส ฯ สกฺขีติ สกฺขิธมฺโม
มิตฺตธมฺโม ฯ ปญฺาณวตาติ าณสมฺปนฺเนน ฯ สเมตีติ คงฺโคทกํ
วิย ยมุโนทเกน สํสนฺทติ ฯ ธาตุโส หิ สตฺตา สํสนฺทนฺติ ฯ ปสฺเสยฺย
ตนฺติ  สุตโสโม โปริสาทสฺส จิรํ ชีวิตํ อิจฺฉนฺโต วิย ปมํ ชีวิตวรํ
ยาจติ ปณฺฑิตสฺส หิ มม ชีวิตํ เทหีติ วตฺตุํ อยุตฺตํ อปิ จ
โส ตํ สุตฺวา มยฺหเมว เอส อาโรคฺยํ อิจฺฉตีติ จินฺเตตฺวา
เอวมาห ฯ
     โสปิ ตํ สุตฺวา อยํ อิสฺสริยา ธํสิตฺวา อิทานิ มํสํ ขาทิตุกามสฺส
เอวํ มหาอนตฺถการกสฺส มหาโจรสฺส มยฺหเมว ชีวิตํ อิจฺฉติ
อโห มม หิตกาโมติ ตุฏฺมานโส หุตฺวา วญฺเจตฺวา วรสฺส
คหิตภาวํ อนุชานิตฺวา ตํ วรํ ททมาโน คาถมาห
                อริยสฺส อริเยน สเมติ สกฺขิ
                ปญฺสฺส ปญฺาณวตา สเมติ
                ปสฺเสยฺย มํ วสฺสสตํ อโรคํ
                เอวํ วรานํ ปมํ ททามีติ ฯ
     ตตฺถ วรานนฺติ จตุนฺนํ วรานํ ปมํ ฯ
     ตโต โพธิสตฺโต อาห
                เย ขตฺติยาเส อิธ ภูมิปาลา
                มุทฺธาภิสิตฺตา กตนามเธยฺยา
                น ตาทิเส ภูมิปตี อเทสิ
                เอตํ วรานํ ทุติยํ วรามีติ ฯ
     ตตฺถ กตนามเธยฺยาติ มุทฺธนิ อภิสิตฺตตฺตา จ มุทฺธาภิสิตฺตาติ
กตนามเธยฺยา ฯ น ตาทิเสติ ตาทิเส ขตฺติเย น อเทสิ มา ขาทิ ฯ
     อิติ โส ทุติยํ วรํ คณฺหนฺโต ปโรสตานํ ขตฺติยานํ ชีวิตวรํ
คณฺหิ ฯ โปริสาโทปิสฺส วรํ ททมาโน อาห
                เย ขตฺติยาเส อิธ ภูมิปาลา
                มุทฺธาภิสิตฺตา กตนามเธยฺยา
                น ตาทิเส ภูมิปตี อเทมิ
                เอตํ วรานํ ทุติยํ ททามีติ ฯ
     กึ ปน เต สพฺเพ เตสํ สทฺทํ สุณนฺตีติ ฯ น สพฺพํ สุณนฺติ ฯ
โปริสาเทน หิ รุกฺขสฺส ธูมชาลูปทฺทวภเยน ปฏิกฺกมิตฺวา อคฺคิ
กโต อคฺคิโน จ รุกฺขสฺส จ อนฺตเร นิสีทิตฺวา มหาสตฺโต เตน
สทฺธึ กเถสิ ฯ ตสฺมา สพฺพํ อสุณิตฺวา อุปฑฺฒูปฑฺฒํ สุณึสุ ฯ เต
อิทานิ สุตโสโม โปริสาทํ ทเมสฺสติ มา ภายิตฺถาติ อญฺมญฺ
สมสฺสาเสสุํ ฯ ตสฺมึ ขเณ มหาสตฺโต อิมํ คาถมาห
                ปโรสตํ ขตฺติยา เต คหีตา
                ตลาวุตา อสฺสุมุขา รุทนฺตา
                สเก เต รฏฺเ ปฏิปาทยาหิ
                เอตํ วรานํ ตติยํ วรามีติ ฯ
     ตตฺถ ปโรสตนฺติ อติเรกสตํ ฯ เต คหีตาติ ตยา คหิตา ฯ
ตลาวุตาติ หตฺถตเลสุ อาวุตา ฯ
     อิติ โส มหาสตฺโต ตติยํ วรํ คณฺหนฺโต เตสํ ขตฺติยานํ
สกรฏฺนิยฺยาตนวรํ คณฺหิ ฯ กึการณาติ ฯ โส อขาทนฺโตปิ
เวริภเยน สพฺเพ เต ทาเส กตฺวา อรญฺเเยว วาสาเปยฺย
มาเรตฺวา วา ฉฑฺเฑยฺย ปจฺจนฺตํ วา เนตฺวา วิกฺกีเณยฺย ตสฺมา
เตสํ สกรฏฺนิยฺยาตนวรํ คณฺหิ ฯ อิตโรปิสฺส ททมาโน อิมํ คาถมาห
                ปโรสตํ ขตฺติยา เม คหีตา
                ตลาวุตา อสฺสุมุขา รุทนฺตา
                สเก เต รฏฺเ ปฏิปาทยามิ
                เอตํ วรานํ ตติยํ ททามีติ ฯ
     จตุตฺถํ ปน วรํ คณฺหนฺโต โพธิสตฺโต อิมํ คาถมาห
                ฉิทฺทนฺเต รฏฺ พฺยถิตา ภยา หิ
                ปุถู นรา เลณมนุปฺปวิฏฺา
                มนุสฺสมํสํ วิรมาหิ ราช
                เอตํ วรานํ จตุตฺถํ วรามีติ ฯ
     ตตฺถ ฉิทฺทนฺต ฆนสนฺนิวาสํ ตตฺถ ตตฺถ คามาทีนํ อุฏฺิตตฺตา
สวิวรํ ฯ พฺยถิตา ภยาหีติ โปริสาโท อิทานิ อาคมิสฺสตีติ ตว
ภเยน กมฺปิตา ฯ เลณมนุปฺปวิฏฺาติ ทารเก หตฺเถสุ คเหตฺวา
ติณคหนาทินิลียนฏฺานํ ปวิฏฺา ฯ มนุสฺสมํสนฺติ ทุคฺคนฺธํ เชคุจฺฉํ
ปฏิกฺกูลํ มนุสฺสมํสํ ปชห ฯ นิสฺสกฺกตฺเถ วา อุปโยคํ ฯ มนุสฺสมํสโต
วิรมาหีติ อตฺโถ ฯ
     เอวํ วุตฺเต โปริสาโท ปาณึ ปหริตฺวา หสนฺโต สมฺม สุตโสม
กึ นาเมตํ กเถสิ กถาหํ ตุมฺหากํ เอตํ วรํ ปาณสมํ ทสฺสามิ
สเจ คณฺหิตุกาโมสิ อญฺ คณฺหาหีติ วตฺวา คาถมาห
                อทฺธา หิ โส ภกฺโข มมํ มนาโป
                เอตสฺส เหตุมฺหิ วนํ ปวิฏฺโ
                โสหํ กถํ เอตฺโต อุปารเมยฺยํ
                อญฺ วรานํ จตุตฺถํ วรสฺสูติ ฯ
    ตตฺถ วนนฺติ รชฺชํ ปหาย อิมํ วนํ ปวิฏฺโ ฯ
    อถ นํ มหาสตฺโต ตฺวํ มนุสฺสมํสสฺส ปิยตรตฺตา ตโต วิรมิตุํ
น สกฺโกมีติ วทสิ โย หิ ปิยํ นิสฺสาย ปาปํ กโรติ อยํ
อนฺธพาโลติ วตฺวา คาถมาห
                น เว ปิยํ เมติ ชนินฺท ตาทิโส
                อตฺตํ นิรงฺกตฺวา ปิยานิ เสวติ
                อตฺตาว เสยฺโย ปรมาว เสยฺโย
                ลพฺภา ปิยา โอจิตตฺเตน ปจฺฉาติ ฯ
     ตตฺถ ตาทิโสติ ชนินฺท ตาทิโส ยุวา อภิรูโป มหายโส
อิทนฺนาม เม ปิยนฺติ ปิยวตฺถุโลเภน อตฺตานํ นิรงฺกตฺวา สพฺพสุคตีหิ
เจว สุขวิสเยหิ จ จวิตฺวา นิรเย ปาเตตฺวา น เว ปิยานิ เสวติ ฯ
ปรมาว เสยฺโยติ ปุริสสฺส หิ ปรมมฺหา ปิยวตฺถุมฺหา อตฺตาว
วรตโร ฯ กึการณา ฯ ลพฺภา ปิยาติ ปิยา นาม ปิยวิสยวเสน
เจว ปุญฺเน จ โอจิตตฺเตน จ วุฑฺฒิตตฺเตน จ ทิฏฺธมฺเม เจว
ปรตฺถ จ เทวมนุสฺสสมฺปตฺตึ กตฺวา สกฺกา ลทฺธุํ ฯ
     เอวํ วุตฺเต โปริสาโท ภยปฺปตฺโต หุตฺวา อหญฺหิ สุตโสเมน
คหิตํ วรํ วิสชฺชาเปตุํปิ น สกฺโกมิ มนุสฺสมํสโต วิรมิตุํปิ น
สกฺโกมิ กึ นุ โข กริสฺสามิ สเจ โส อญฺ วรํ จตุตฺถํ
ยาจติ ขิปฺปเมว ตสฺส ทสฺสามิ กถมหํ ชีวิสฺสามีติ อสฺสุปุณฺเณหิ
เนตฺเตหิ คาถมาห
        ปิยํ เม มนุสฺสมํสํ        สุตโสม วิชานหิ
        นมฺหิ สกฺกา นิวาเรตุํ     อญฺ ตุวํ สมฺม วรํ วรสฺสูติ ฯ
     ตตฺถ วิชานหีติ วิชานาหิ ฯ
     ตโต โพธิสตฺโต อาห
                โย เว ปิยํ เมติ ปิยานุรกฺขี
                อตฺตํ นิรงฺกตฺวา ปิยานิ เสวติ
                โสณฺโฑ ปิวิตฺวาน วิสมิสฺส ปานํ
                เตเนว โส โหติ ทุกฺขี ปรตฺถ ฯ
                โย จีธ สงฺขาย ปิยานิ หิตฺวา
                กิจฺเฉนปิ เสวติ อริยธมฺเม
                ทุกฺเขน ปิวิตฺวาน ยโถสธานิ
                เตเนว โส โหติ สุขี ปรตฺถาติ ฯ
     ตตฺถ โย เวติ สมฺม โปริสาท โย ปุริโส อิทํ เม ปิยนฺติ
ปาปกิริยาย อตฺตานํ นิรงฺกตฺวา ปิยานิ วตฺถูนิ เสวติ โส สุราเปเมน
วิสมิสฺสํ สุรํ ปิวิตฺวา โสณฺโฑ วิย เตน ปาปกมฺเมน ปรตฺถ นิรยาทีสุ
ทุกฺขี โหติ ฯ สงฺขายาติ ชานิตฺวา ตุลยิตฺวา ฯ ปิยานิ หิตฺวาติ
อธมฺมปฏิสํยุตฺตานิ ปิยานิ ฉฑฺเฑตฺวา ฯ
     เอวํ วุตฺเต โปริสาโท กลูนํ ปริเทวนฺโต คาถมาห
                โอหายหํ ปิตรํ มาตรญฺจ
                มนาปิเก กามคุเณปิ ปญฺจ
                เอตสฺส เหตุมฺหิ วนํ ปวิฏฺโ
                ตนฺเต วรํ กินฺติมหํ ททามีติ ฯ
     ตตฺถ เอตสฺสาติ มนุสฺสมํสํ ทสฺเสติ ฯ กินฺติมหนฺติ กินฺติ
กตฺวา อหํ วรํ เทมิ ฯ
     ตโต มหาสตฺโต อิมํ คาถมาห
                น ปณฺฑิตา ทิคุณมาหุ วากฺยํ
                สจฺจปฺปฏิญฺาว ภวนฺติ สนฺโต
                วรสฺสุ สมฺม อิติ มํ อโวจ
                อิจฺจพฺรวี ตฺวํ น หิ เต สเมตีติ ฯ
    ตตฺถ ทิคุณนฺติ สมฺม โปริสาท ปณฺฑิตา นาม เอกํ วตฺวา
ปุน ตํ วิสํวาเทนฺโต ทุติยวจนํ น วทนฺติ ฯ อิติ มํ อโวจาติ
สมฺม สุตโสม วรสฺสุ วรนฺติ เอวํ มํ อภาสสิ ฯ อิจฺจพฺรวีติ ตสฺมา ยํ
ตฺวํ อิติ อพฺรวิ ตนฺเต อิทานิ น สเมติ ฯ
     โส ปุน โรทนฺโต เอวํ คาถมาห
                อปุญฺลาภํ อยสํ อกิตฺตึ
                ปาปํ พหุํ ทุจฺจริตกิเลสํ
                มนุสฺสมํสสฺส ภโว อุปาคา
                ตนฺเต วรํ กินฺติมหํ ทเทยฺยนฺติ ฯ
     ตตฺถ ปาปนฺติ กมฺมปถํ อปฺปตฺตํ ฯ ทุจฺจริตนฺติ กมฺมปถปฺปตฺตํ ฯ
กิเลสนฺติ ทุกฺขํ ฯ มนุสฺสมํสสฺส ภโวติ มนุสฺสมํสสฺส เหตุ ฯ อุปาคาติ
อุปคโตมฺหิ ฯ ตนฺเตติ ตํ ตุยฺหํ กถาหํ วรํ เทมิ มา มํ วารยิ
อนุกมฺปํ การุญฺ มยิ กโรหิ อญฺ วรํ คณฺหาหีติ อาห ฯ
     อถ นํ มหาสตฺโต อาห
                น ตํ วรํ อรหติ ชนฺตุ ทาตุํ
                ยํ วาปิ ทตฺวาน อวากเรยฺย
                วรสฺสุ สมฺม อวิกมฺปมาโน
                ปาณํ จชิตฺวานปิ ทสฺสเมวาติ ฯ
     เอวนฺเตน ปมํ วุตฺตํ คาถํ อาหริตฺวา ทสฺเสตฺวา วรทาเน
อุสฺสาเหนฺโต อาห
                ปาณํ จชนฺติ สตํ เนส ธมฺโม
                สจฺจปฺปฏิญฺาว ภวนฺติ สนฺโต
                ทตฺวา วรํ ขิปฺปมวากโรหิ
                เอเตน สมฺปชฺช สุราชเสฏฺ ฯ
                จเช ธนํ องฺควรสฺส เหตุ
                องฺคํ จเช ชีวิต รกฺขมาโน
                องฺคํ ธนํ ชีวิตญฺจาปิ สพฺพํ
                จเช นโร ธมฺมมนุสฺสรนฺโตติ ฯ
     ตตฺถ ปาณนฺติ ชีวิตํ สนฺโต นาม อปิ ชีวิตํ จชนฺติ ขิปฺปมวากโรหิ
อิธ ขิปฺปํ มยฺหํ เทหีติ อตฺโถ ฯ เอเตนาติ เอเตน ธมฺเมน เจว
สจฺเจน จ สมฺปชฺช สมฺปนฺโน อุปปนฺโน โหติ ฯ สุราชเสฏฺาติ
ตํ ปคฺคณฺหนฺโต อาลปติ ฯ จเช ธนนฺติ สมฺม โปริสาท ปณฺฑิโต
ปุริโส หตฺถปาทาทิมฺหิ องฺเค วิชฺชมาเน ตสฺส รกฺขนตฺถาย
พหุํปิ ธนํ จเชยฺย ฯ ธมฺมมนุสฺสรนฺโตติ องฺคธนชีวิตานิ
ปริจฺจชนฺโตปิ สตํ ธมฺมํ น วีติกฺกมิสฺสามีติ เอวํ ธมฺมํ อนุสฺสรนฺโต ฯ
     เอวํ มหาสตฺโต อิเมหิ การเณหิ ตํ สจฺเจ ปติฏฺาเปตฺวา
อิทานิ อตฺตโน ครุภาวํ ทสฺเสตุํ คาถมาห
                ยสฺสา หิ ธมฺมํ ปุริโส วิชญฺา
                เย จสฺส กงฺขํ วินยนฺติ สนฺโต
                ตญฺหิสฺส ทีปญฺจ ปรายนญฺจ
                น เตน เมตฺตึ ชิรเยถ ปญฺโติ ฯ
     ตตฺถ ยสฺสาติ ยมฺหา ปุริสา ฯ ธมฺมนฺติ กุสลากุสลโชตกํ การณํ ฯ
วิชญฺาติ วิชาเนยฺย ฯ ตญฺหิสฺสาติ ตํ อาจริยปุคฺคลํ เอตสฺส ปุคฺคลสฺส
ปติฏฺานฏฺเน ทีปํ อุปฺปนฺเน ภเย คนฺตพฺพฏฺานฏฺเน ปรายนญฺจ ฯ น
เตน เมตฺตินฺติ เตน อาจริยปุคฺคเลน สห ปณฺฑิโต เกนจิปิ การเณน
เมตฺตึ น ชิรเยถ น วินาเสยฺยาติ อตฺโถ ฯ
     เอวญฺจ ปน วตฺวา สมฺม โปริสาท คุณวนฺตสฺส อาจริยสฺส
วจนํ นาม ภินฺทิตุํ น วฏฺฏติ อหญฺจ ตรุณกาเลปิ ตว ปิฏฺาจริโย
พหุํ สิปฺปํ สิกฺขาเปสึ อิทานิ พุทฺธลีลาย สตารหา คาถา เต กเถสึ
เตน เม วจนํ กาตุํ อรหสีติ อาห ฯ
     ตํ สุตฺวา โปริสาโท สุตโสโม มยฺหํ อาจริโย เจว วโร
จสฺส มยา ทินฺโน กึ สกฺกา กาตุํ เอกสฺมึ อตฺตภาเว มรณํ
นาม ธุวํ มนุสฺสมํสํ น ขาทิสฺสามิ ทสฺสามิ วรนฺติ อสฺสุธาราหิ
ปวตฺตมานาหิ อุฏฺาย สุตโสมนรินฺทสฺส ปาเท วนฺทิตฺวา ตํ วรํ
ททมาโน อิมํ คาถมาห
                อทฺธา หิ โส ภกฺโข มม มนาโป
                เอตสฺส เหตุมฺหิ วนํ ปวิฏฺโ
                สเจ จ มํ ยาจสิ เอตมตฺถํ
                เอตํปิ เต สมฺม วรํ ททามีติ ฯ
     อถ นํ มหาสตฺโต สมฺม สีเส ิตสฺส มรณํปิ วรํ มหาราช
ตยา ทินฺนํ วรํ คณฺหามิ ตุวญฺจ อชฺชโต ปฏฺาย อริยปเถ
ปติฏฺิโตสิ เอวํ สนฺเตปิ ตํ ยาจามิ สเจ เต มยิ สิเนโห
อตฺถิ ปญฺจ สีลานิ คณฺหาหิ มหาราชาติ อาห ฯ สาธุ สมฺม
เทหิ เม ปญฺจ สีลานีติ ฯ คณฺห มหาราชาติ ฯ โส มหาสตฺตํ
ปญฺจงฺคปติฏฺิเตน วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ มหาสตฺโตปิ ตํ
สีเลสุ ปติฏฺาเปสิ ฯ ตสฺมึ ขเณ ตตฺถ สนฺนิปติตา ภุมฺมา เทวตา
มหาสตฺเต ปีตึ ชเนตฺวา อวีจิโต ยาว ภวคฺคา อญฺโ โปริสาทํ
มนุสฺสมํสโต นิวาเรตุํ สมตฺโถ นาม นตฺถิ อโห สุตโสเมน
ทุกฺกรํ กตนฺติ มหนฺเตน สทฺเทน วนฆฏํ อุนฺนาเทนฺโต สาธุการมกํสุ ฯ
เตสํ สุตฺวา จาตุมฺมหาราชิกาติ เอวํ ยาว พรฺหฺมโลกา เอกโกลาหลํ
อโหสิ ฯ รุกฺเข ลคฺคิตราชาโนปิ ตํ เทวตานํ สาธุการสทฺทํ สุณึสุ ฯ
รุกฺขเทวตาปิ วิมาเน ิตาว สาธุการมทํสุ ฯ อิติ เทวตานํ
สาธุการสทฺโทว อนุสุยฺยติ รูปํ น ทิสฺสติ ฯ เทวตานํ สาธุการสทฺทํ
สุตฺวา ราชาโน จินฺตยึสุ สุตโสมํ นิสฺสาย โน ชีวิตํ ลทฺธํ ทุกฺกรํ
กตํ สุตโสเมน โปริสาทํ ทเมนฺเตนาติ โพธิสตฺตสฺส ถุตึ กรึสุ ฯ
โปริสาโท มหาสตฺตสฺส ปาเท วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺาสิ ฯ อถ
นํ โพธิสตฺโต สมฺม อิเม ขตฺติเย โมเจหีติ อาห ฯ โส จินฺเตสิ
อหํ เอเตสํ ปจฺจามิตฺโต เอเต มยา โมจิตา คณฺหถ โน
ปจฺจามิตฺตนฺติ มํ หึเสยฺยุํ มยา ชีวิตํ จชนฺเตนาปิ น สกฺกา สุตโสมสฺส
สนฺติกา คหิตํ สีลํ ภินฺทิตุํ อิมินา สทฺธึเยว คนฺตฺวา โมเจสฺสามิ
เอวํ เม ภยํ น ภวิสฺสตีติ ฯ อถ โพธิสตฺตํ วนฺทิตฺวา สมฺม
สุตโสม อุโภปิ คนฺตฺวา ขตฺติเย โมเจสฺสามาติ วตฺวา คาถมาห
                สตฺถา จ เม โหสิ สขา จ เมสิ
                วจนํปิ เต สมฺม อหํ อกาสึ
                ตฺวํปิ เม สมฺม กโรหิ วากฺยํ
                อุโภปิ คนฺตฺวาน ปโมจยามาติ ฯ
     ตตฺถ สตฺถาติ สคฺคมคฺคสฺส เทสิตตฺตา สตฺถา ตรุณกาลโต
ปฏฺาย สขา ฯ
     อถ นํ โพธิสตฺโต อาห
                สตฺถา จ เต โหมิ สขา จ ตฺยมฺหิ
                วจนํปิ เม สมฺม ตุวํ อกาสิ
                อหํปิ เต สมฺม กโรมิ วากฺยํ
                อุโภปิ คนฺตฺวาน ปโมจยามาติ  ฯ
     เอวํ วตฺวา เต อุปสงฺกมิตฺวา อาห
                กมฺมาสปาเทน วิเหิตมฺหา
                ตลาวุตา อสฺสุมุขา รุทนฺตา
                น ชาตุ ทุพฺเภถ อิมสฺส รญฺโ
                สจฺจปฺปฏิญฺ เม ปฏิสุณาถาติ ฯ
     ตตฺถ กมฺมาสปาเทนาติ อิทํ มหาสตฺโต อุโภปิ คนฺตฺวา
ปโมจยามาติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ขตฺติยา นาม มานถทฺธา มุตฺตมตฺตาว
อิมินา วิเหิตมฺหาติ โปริสาทํ โปเถยฺยุํปิ หเนยฺยุํปิ น โข ปเนส เตสุ
ทุพฺภิสฺสติ อหํ เอกโกว คนฺตฺวา ปฏิญฺ ตาว เนสํ คณฺหิสฺสามีติ
จินฺเตตฺวา ตตฺถ คนฺตฺวา เต ขตฺติเย หตฺถตเลสุ อาวุณิตฺวา
โปริสาเทน อคฺคปาทงฺคุลีสุ ภูมึ ผุสมานาสุ รุกฺขสาขาสุ โอลคฺคิเต
วาตปฺปหรณกาเล นาคทนฺเตสุ โอลคฺคิตกรณฺฑกทามานิ วิย
สํปริวตฺตนฺเต อทฺทส ฯ เตปิ ตํ ทิสฺวา อิทานิมฺหา อโรคาติ
เอกปฺปหาเรเนว มหาวิรวํ วิรวึสุ ฯ อถ เต มหาสตฺโต มา
ภายิตฺถาติ อสฺสาเสตฺวา โปริสาทโต ตุมฺหากํ อภยํ ปฏิคฺคหิตํ ตุมฺเห
ปน เม วจนํ กโรถาติ วตฺวา เอวมาห ฯ ตตฺถ น ชาตูติ เอกํเสน
น จ ทุพฺเภถ ฯ
     เต อาหํสุ
                กมฺมาสปาเทน วิเหิตมฺหา
                ตลาวุตา อสฺสุมุขา รุทนฺตา
                น ชาตุ ทุพฺเภม อิมสฺส รญฺโ
                สจฺจปฺปฏิญฺ เต ปฏิสุโณมาติ ฯ
     ตตฺถ ปฏิสุโณมาติ เอวํ ปฏิญฺ อธิวาเสม สมฺปฏิจฺฉาม อปิจ
โข ปน มยํ กิลมนฺตา กเถตุํ น สกฺโกม ตุมฺเห สพฺพสตฺตานํ
ปฏิสรณํ ตุมฺเหว กเถถ มยํ โว วจนํ สุตฺวา ปฏิญฺ ทสฺสามาติ ฯ
     อถ เต โพธิสตฺโต เตนหิ ปฏิญฺ เทถาติ วตฺวา คาถมาห
                ยถา ปิตา วา อถวาปิ มาตา
                อนุกมฺปิกา อตฺถกามา ปชานํ
                เอวํปิ โว โหตุ อยญฺจ ราชา
                ตุมฺเห จ โว โหถ ยเถว ปุตฺตาติ ฯ
     เตปิ สมฺปฏิจฺฉมานา อิมํ คาถมาหํสุ
                ยถา ปิตา วา อถวาปิ มาตา
                อนุกมฺปิกา อตฺถกามา ปชานํ
                เอวํปิ โน โหตุ อยญฺจ ราชา
                มยํปิ เหสฺสาม ยเถว ปุตฺตาติ ฯ
     ตตฺถ ตุมฺเห จ โวติ โวกาโร นิปาตมตฺตํ ฯ
     อิติ มหาสตฺโต เตสํ ปฏิญฺ คเหตฺวา โปริสาทํ ปกฺโกสิตฺวา
เอหิ สมฺม ขตฺติเย โมเจหีติ อาห ฯ โส ขคฺคํ คเหตฺวา เอกสฺส
รญฺโ พนฺธนํ ฉินฺทิ ฯ ราชา สตฺตาหํ นิราหาโร หุตฺวา
เวทนาปฺปตฺโต สห พนฺธนจฺเฉทา มุตฺโต ภูมิยํ ปตติ ฯ ตํ ทิสฺวา
มหาสตฺโต การุญฺ กตฺวา สมฺม โปริสาท มา เอวํ ฉินฺทาหิ เอกํ
ราชานํ อุโภปิ ทฬฺหํ คเหตฺวา อุเร กตฺวา อิทานิ พนฺธนํ ฉินฺทามาติ
อาห ฯ โปริสาโท ขคฺเคน ฉินฺทิ ฯ มหาสตฺโต ถามสมฺปนฺนตาย
ตํ อุเร นิปชฺชาเปตฺวา โอรสปุตฺตํ วิย มุทุจิตฺเตน โอตาเรตฺวา
ภูมิยํ นิปชฺชาเปสิ ฯ เอวํปิ เต สพฺเพ ภูมิยํ นิปชฺชาเปตฺวา
วเณ โธวิตฺวา ทารกานํ กณฺณโต สุตฺตกํ วิย สนิกํ รชฺชุโย
นิกฺกฑฺฒิตฺวา ปุพฺพโลหิตํ โธวิตฺวา วเณ นิทฺโทเส กตฺวา สมฺม
โปริสาท เอตํ รุกฺขตจํ ปาสาเณ ฆํสิตฺวา อาหรถาติ อาหราเปตฺวา
สจฺจกิริยํ กตฺวา เตสํ หตฺถตเลสุ มกฺเขสิ ฯ ตํ ขณญฺเว ผาสุกํ
อโหสิ ฯ โปริสาโท ตณฺฑุลํ คเหตฺวา วารณํ ปจิ ฯ อุโภปิ ชนา
ปโรสตํ ขตฺติเย วารณํ ปาเยสุํ ฯ
     อิติ เต สพฺเพว สนฺตปฺปิตา สุริโย อตฺถงฺคโต ฯ ปุนทิวเสปิ
ปาโต จ มชฺฌนฺติเก จ สายณฺเห จ วารณเมว ปาเยตฺวา
ตติยทิวเส สสิตฺถกํ ยาคุํ ปาเยสุํ ฯ ยาวตา เต อโรคา อเหสุํ ฯ
อถ เน มหาสตฺโต คนฺตุํ สกฺขิสฺสถาติ ปุจฺฉิตฺวา คจฺฉามาติ
วุตฺเต เอหิ สมฺม โปริสาท สกํ รฏฺ คจฺฉามาติ อาห ฯ สุตฺวา
โส โรทมาโน ตสฺส ปาเทสุ ปติตฺวา ตฺวํ สมฺม ราชาโน คเหตฺวา
คจฺฉ อหํ อิเธว วนมูลผลานิ ขาทนฺโต วสิสฺสามีติ อาห ฯ
สมฺม อิธ กึ กริสฺสสิ สมฺม รมณียนฺเต รฏฺ พาราณสิยํ
รชฺชํ กาเรหีติ ฯ สมฺม กึ กเถสิ น สกฺกา มยา ตตฺถ คนฺตุํ
สกลนครวาสิโน หิ เม เวริโน เต มยฺหํ อิมินา มาตา ขาทิตา
มยฺหํ ปิตาติ มํ ปริภาสิสฺสนฺติ คณฺหถ อิมํ โจรนฺติ เอเต ทณฺเฑน
วา เลฑฺฑุนา วา มุคฺคเรน วา สตฺติยา วา ผรสุนา วา มํ ชีวิตา
โวโรเปสฺสนฺติ อหญฺจ ตุมฺหากํ สนฺติเก สีเลสุ ปติฏฺิโต
ชีวิตเหตุปิ น สกฺกา มยา ปรํ มาเรตุํ ตสฺมา นาหํ คจฺฉามิ อหํ
มนุสฺสมํสโต วิรหิตตฺตา กิตฺตกํ ชีวิสฺสามิ อิทานิ มม ตุมฺหากํ
ทสฺสนํ นตฺถีติ โรทิตฺวา คจฺฉถ ตุมฺเหติ อาห ฯ อถ มหาสตฺโต
ตสฺส ปิฏฺึ ปริมชฺชิตฺวา สมฺม โปริสาท สุตโสโม นามาหํ มยา
ตาทิโส กกฺขโล ผรุโส สาหสิโก วินีโต พาราณสิวาสิเกสุ
ชเนสุ กึ อตฺถิ อหํ ตํ ตตฺถ ปติฏฺาเปสฺสามิ อสกฺโกนฺโต
อตฺตโน รชฺชํ ทฺวิธา ภินฺทิตฺวา ตว ทสฺสามีติ ตุมฺหากํปิ นคเร
มม เวริโน อตฺถิเยวาติ วุตฺเต อิมินา มม วจนํ กโรนฺเตน
ทุกฺกรํ กตํ เยน เกนจิ อุปาเยน โปราณกยเส ปติฏฺาเปตพฺโพ
เอส มยาติ จินฺเตตฺวา ตสฺส ปโลภนตฺถาย นครสมฺปตฺตึ วณฺเณนฺโต
อาห
                จตุปฺปทํ สกุณญฺจาปิ มํสํ
                สูเทหิ รนฺธํ สุกตํ สุนิฏฺิตํ
                สุธํว อินฺโท ปริภุญฺชมาโน
                หิตฺวา กเถโก รมสิ อรญฺเ ฯ
                ตา ขตฺติยา เวลฺลิวิลากมชฺฌา
                อลงฺกตา สมฺปริวารยนฺตา
                อินฺทํว เทเวสุ ปโมทยึสุ
                หิตฺวา กเถโก รมสิ อรญฺเ ฯ
                ตมฺพูปธาเน พหุโคณกมฺหิ
                สุภมฺหิ สพฺพสยนมฺหิลงฺกเต
                สยนสฺส มชฺฌมฺหิ สุขํ สยิตฺวา
                หิตฺวา กเถโก รมสิ อรญฺเ ฯ
                ปาณิสฺสรํ กุมฺภถูนํ นิสฺสิเว
                อโถปิ เว นิปฺปุริสํปิ ตุริยํ
                พหุํ สุคีตญฺจ สุวาทิตญฺจ
                หิตฺวา กเถโก รมสิ อรญฺเ ฯ
                อุยฺยาน สมฺปนฺนปหูตมาลฺยํ
                มิคาชินูเปตปุรํ สุรมฺมํ
                หเยหิ นาเคหิ รเถหุเปตํ
                หิตฺวา กเถโก รมสิ อรญฺเติ ฯ
     ตตฺถ สุกตนฺติ นานปฺปกาเรหิ สุฏฺุ กตํ ฯ สุนิฏฺิตนฺติ
นานาสมฺภารโยชเนน สุฏฺุ นิฏฺิตํ ฯ กถํ เอโก รมสีติ มูลผลาทีนิ
ขาทนฺโต กถํ รมิสฺสสิ เอหิ มหาราช คมิสฺสามาติ ฯ เวลฺลิวิลากมชฺฌาติ
เอตฺถ เวลฺลีติ ราสิ วิลากมชฺฌาติ วิลคฺคมชฺฌา อุตฺตตฺตฆนสุวณฺณราสิปภา
เจว ตนุทีฆมชฺฌา จาติ ฯ เทเวสูติ เทวโลเก อจฺฉรา
อินฺทํ วิย รมณีเย พาราณสินคเร ปุพฺเพ ปโมทยึสุ ตา
หิตฺวา อิธ กึ กริสฺสสิ เอหิ สมฺม คจฺฉามาติ ฯ ตมฺพูปธาเนติ
รตฺตูปธาเน ฯ สพฺพสยนมฺหีติ สพฺพตฺถรณตฺถเต สยเน ฯ อลงฺกเตติ
อเนกภูมิกา ทสฺเสตฺวา อทฺธรตฺตาลงฺกตยุตฺเต ตตฺถ ตุวํ ปุพฺเพ สยีติ
อตฺโถ ฯ สุขนฺติ ตาทิสสฺส สยนสฺส มชฺฌมฺหิ สุขํ สยิตฺวา อิทานิ กถํ
อรญฺเ รมิสฺสสิ เอหิ คจฺฉาม สมฺมาติ ฯ นิสฺสิเวติ รตฺติภาเค ฯ
เหตฺวาติ เอวรูปํ สมฺปตฺตึ ฉฑฺเฑตฺวา ฯ อุยฺยาน สมฺปนฺนปหูตมาลฺยนฺติ
มหาราช ตว อุยฺยานํ สมฺปนฺนนานาวิธปุปฺผํ ฯ มิคาชินูเปตปุรํ
สุรมฺมนฺติ ตํ อุยฺยานํ มิคาชินํ นาม นาเมน เตน อุเปตํ ปุรํปิ
เต สุฏฺุ รมฺมํ ฯ หิตฺวาติ เอวรูปํ มโนรมํ นครํ ฉฑฺเฑตฺวา ฯ
     อิติ มหาสตฺโต อปฺเปว นาเมส ปุพฺเพ อนุภุตฺตํ อุปโภคปริโภครสํ
สริตฺวา คนฺตุกาโม ภเวยฺยาติ โปริสาทํ ปมํ โภชเนน ปโลเภสิ ฯ
ทุติยํ กิเลสวเสน ตติยํ สยเนน จตุตฺถํ นจฺจคีตวาทิเตน ปญฺจมํ
อุยฺยาเนน เจว นคเรน จาติ อิเมหิ เอตฺตเกหิ ปโลเภตฺวา
เอหิ มหาราช อหนฺตํ อาทาย พาราณสิยํ ปติฏฺเปตฺวา ปจฺฉา
สกรฏฺ คมิสฺสามิ สเจ พาราณสิยํ รฏฺ น ลภิสฺสสิ มม อุปฑฺฒรชฺชํ
เต ทสฺสามิ กินฺเต อรญฺวาเสน มม วจนํ กโรหีติ อาห ฯ
ตสฺส วจนํ สุตฺวา คนฺตุกาโม หุตฺวา สุตโสโม มยฺหํ อตฺถกาโม
อนุกมฺปโก ปมํ มํ กลฺยาเณ ปติฏฺเปตฺวา อิทานิ โปราณยเสว
ปติฏฺเปสฺสามีติ วทติ สกฺขิสฺสติ เจส ปติฏฺเปตุํ อิมินา สทฺธึเยว
คนฺตุํ วฏฺฏติ กึ เม อรญฺวาเสนาติ จินฺเตตฺวา ตุฏฺจิตฺโต ตสฺส
คุณํ นิสฺสาย วณฺณํ กเถตุกาโม สมฺม สุตโสม กลฺยาณมิตฺตสํสคฺคโต
สาธุตรํ ปาปมิตฺตสํสคฺคโต ปาปตรํ นาม นตฺถีติ วตฺวา อาห
        กาฬปกฺเข ยถา จนฺโท         หายเตว สุเว สุเว
        กาฬปกฺขูปโม ราช            อสตํ โหติ สมาคโม ฯ
        ตถาหํ รสกมาคมฺม            สูทํ กาปุริสาธมํ
        อกาสึ ปาปกํ กมฺมํ            เยน คจฺฉามิ ทุคฺคตึ ฯ
        สุกฺกปกฺเข ยถา จนฺโท         วฑฺฒเตว สุเว สุเว
        สุกฺกปกฺขูปโม ราช            สตํ โหติ สมาคโม ฯ
        ตถาหํ ตวมาคมฺม             สุตโสม วิชานหิ
        กาหามิ กุสลํ กมฺมํ            เยน คจฺฉามิ สุคฺคตึ ฯ
                ถเล ยถา วาริ ชนินฺท วุฏฺ
                อนทฺธเนยฺยํ น จิรฏฺิติกํ
                เอวํปิ เม โหติ อสตํ สมาคโม
                อนทฺธเนยฺยํ อุทกํ ถเลว ฯ
                สเร ยถา วาริ ชนินฺท วุฏฺ
                จิรฏฺิติกํ นรวีรเสฏฺ
                เอวํปิ เม โหติ สตํ สมาคโม
                จิรฏฺิติโก อุทกํ สเรว ฯ
                อพฺยายิโก โหติ สตํ สมาคโม
                ยาวมฺปิ ติฏฺเยฺย ตเถว โหติ
                ขิปฺปํ หิ เวติ อสตํ สมาคโม
                ตสฺมา สตํ ธมฺโม อสพฺภิ อารกาติ ฯ
     ตตฺถ สุเว สุเวติ ทิวเส ทิวเส ฯ อนทฺธเนยฺยนฺติ น อทฺธานกฺขมํ ฯ
สเรติ สมุทฺเท ฯ นรวีรเสฏฺาติ นรปุริเสน เสฏฺ ฯ อุทกํ สเรวาติ
สมุทฺเท วุฏฺอุทกํ วิย ฯ อพฺยายิโกติ อวิคจฺฉนโก ฯ ยาวมฺปิ
ติฏฺเยฺยาติ ยตฺตกํ กาลํ ชีวิตํ ติฏฺเยฺย ตตฺตกํ กาลํ ตเถว
โหติ น ชิรติ สปฺปุริเสหิ มิตฺตภาโวติ ฯ
     อิติ โปริสาโท สตฺตหิ คาถาหิ มหาสตฺตสฺส คุณํ กเถสิ ฯ
มหาสตฺโตปิ โปริสาทญฺจ เต จ ราชาโน คเหตฺวา ปจฺจนฺตคามํ
อคมาสิ ฯ ปจฺจนฺตคามวาสิโน มหาสตฺตํ ทิสฺวา นครํ คนฺตฺวา
อาจิกฺขึสุ ฯ อมจฺจา พลนิกายํ อาทาย คนฺตฺวา ปริวารยึสุ ฯ
มหาสตฺโต เตน ปริวาเรน พาราณสึ อคมาสิ ฯ อนฺตรามคฺเค
ชนปทวาสิโน ปณฺณาการํ ทตฺวา อนุคจฺฉึสุ ฯ มหาสตฺโต
มหาปริวาโร อโหสิ เตน สทฺธึ พาราณสึ ปาปุณิ ฯ ตทา
โปริสาทสฺส ปุตฺโต ราชา โหติ เสนาปติ กาลหตฺถีเยว ฯ นาครา
รญฺโ อาโรจยึสุ มหาราช สุตโสโม กิร โปริสาทํ ทเมตฺวา
อาทาย อิธาคจฺฉติ นครสฺส ปวิสิตุํ น ทสฺสามาติ สีฆํ นครทฺวารานิ
ปิทหิตฺวา อาวุธหตฺถา อฏฺสุ ฯ มหาสตฺโต ทฺวารานํ ปิทหิตภาวํ
ตฺวา โปริสาทญฺจ ปโรสเต จ ราชาโน โอหาย กติปเยหิ อมจฺเจหิ
สทฺธึ ทฺวารสมีปํ คนฺตฺวา อหํ สุตโสมมหาราชา ทฺวารํ วิวรถาติ
อาห ฯ ปุริสา คนฺตฺวา รญฺโ อาโรเจสุํ ฯ โส ราชา
สุตโสมมหาราชา ปณฺฑิโต ธมฺมราชา สีเล ิโต นิสฺสํสยํ โน
ภยํ นตฺถีติ วตฺวา ขิปฺปํ วิวรถาติ วิวราเปสิ ฯ มหาสตฺโต นครํ
ปาวิสิ ฯ ราชา จ กาลหตฺถี จสฺส ปจฺจุคฺคมนํ กตฺวา ตํ อาทาย
ปาสาทํ อาโรปยึสุ ฯ โส ราชาสเน นิสีทิตฺวา โปริสาทสฺส
อคฺคมเหสิญฺจ เสสอมจฺเจ จ ปกฺโกสาเปตฺวา ราชานํ อาห กาลหตฺถิ
กสฺมา รญฺโ นครํ ปวิสิตุํ น เทถาติ ฯ โส รชฺชํ กาเรนฺโต
อิมสฺมึ นคเร พหู มนุสฺเส ขาทิ ขตฺติเยหิ อกตฺตพฺพกมฺมํ กริ
สกลชมฺพูทีเป ฉิทฺทํ อกาสิ เอวรูโป ปาปธมฺโม เตน การเณนาติ ฯ
อิทานิ โส เอวรูปํ กริสฺสตีติ ตุมฺเห มา จินฺตยิตฺถ อหนฺตํ
ทเมตฺวา สีเลสุ ปติฏฺาเปสึ ชีวิตเหตุปิ กิญฺจิ น วิเหเสฺสติ
นตฺถิ โว ตโต ภยํ เอวํ มา กริตฺถ ปุตฺเตหิ นาม มาตาปิตโร
ปฏิชคฺคิตพฺพา มาตาปิตุโปสกา หิ สคฺคํ คจฺฉนฺติ อิตเร ชนา
นิรยํ คจฺฉนฺตีติ ฯ
     เอวํ โส นีจาสเน นิสินฺนสฺส ราชปุตฺตสฺส โอวาทํ ทตฺวา
กาลหตฺถิ ตฺวํ รญฺโ สหาโย เจว เสวโก จ รญฺาปิ มหนฺเต
อิสฺสริเย ปติฏฺาปิโต ตยาปิ รญฺโ อตฺถํ จริตุํ วฏฺฏตีติ
เสนาปตึ อนุสาเสตฺวา เทวิ ตฺวํปิ กุลเคหา อาคนฺตฺวา ตสฺส
สนฺติเก อคฺคมเหสิฏฺานํ ปตฺวา ปุตฺตธีตาหิ วุฑฺฒิปฺปตฺตา ตยาปิ
ตสฺส อตฺถํ จริตุํ วฏฺฏตีติ เทวิยาปิ โอวาทํ ทตฺวา ตเมวตฺถํ
มตฺถกํ ปาเปตุํ ธมฺมํ เทเสนฺโต อาห
                น โส ราชา โย อเชยฺยํ ชินาติ
                น โส สขา โย สขารํ ชินาติ
                น สา ภริยา ยา ปติโน น วิเภติ
                น เต ปุตฺตา เย น ภรนฺติ ชิณฺณํ ฯ
                น สา สภา ยตฺถ น สนฺติ สนฺโต
                น เต สนฺโต เย น ภณนฺติ ธมฺมํ
                ราคญฺจ โทสญฺจ ปหาย โมหํ
                ธมฺมํ ภณนฺตาเยว ภวนฺติ สนฺโต ฯ
        นาภาสมานํ ชานนฺติ      มิสฺสํ พาเลหิ ปณฺฑิตํ
        ภาสมานญฺจ ชานนฺติ      เทเสนฺตํ อมตํ ปทํ ฯ
        ภาสเย โชตเย ธมฺมํ     ปคฺคณฺเห อิสินํ ธชํ
        สุภาสิตธชา อิสโย       ธมฺโมว อิสินํ ธโชติ ฯ
     ตตฺถ อเชยฺยนฺติ อเชยฺยา นาม มาตาปิตโร เต ชินนฺโต
ราชา นาม น โหติ สเจ ตว ปิตุสนฺตกํ รชฺชํ ลภิตฺวา ตสฺส
ปฏิสตฺตุ อโหสิ อกิจฺจการี นาม ภวิสฺสสิ ฯ สขารํ ชินาตีติ
กูฏฏฺเฏน ชินาติ สเจ ตฺวํ กาลหตฺถิ รญฺา สทฺธึ มิตฺตธมฺมํ
น ปูเรสิ อธมฺมฏฺโ หุตฺวา นิรเย นิพฺพตฺติสฺสสิ ฯ น วิเภตีติ
น ภายติ สเจ ตฺวํ รญฺโ น ภายสิ ภริยา ธมฺเม ิตา
นาม นาโหสิ ฯ ชิณฺณนฺติ มหลฺลกํ ตสฺมึ หิ กาเล อภรนฺตา
ปุตฺตา ปุตฺตา นาม น โหนฺติ ฯ สนฺโตติ ปณฺฑิตา ฯ ธมฺมนฺติ
เย ปุจฺฉิตา สจฺจสภาวํ น วทนฺติ น เต ปณฺฑิตา นาม ฯ
ธมฺมํ ภณนฺตาติ เอเต ราคาทโย ปหาย ปรสฺส หิตานุกมฺปกา
หุตฺวา สภาวํ ภณนฺตา ปณฺฑิตา นาม โหนฺติ ฯ นาภาสมานนฺติ
น อภาสมานํ ฯ อมตํ ปทนฺติ อมตมหานิพฺพานํ เทเสนฺตํ ปณฺฑิโตติ
ชานนฺติ ฯ เตเนว โปริสาโท ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปสนฺนจิตฺโต จตฺตาโร
วเร ทตฺวา ปญฺจสุ สีเลสุ ปติฏฺิโต ฯ ภาสเยติ ตสฺมา ปณฺฑิโต
ปุริโส ธมฺมํ ภาเสยฺย โชเตยฺย ฯ พุทฺธาทโย หิ อิสโย ยสฺมา
ธมฺโม เอเตสํ ธโช ตสฺมา สุภาสิตธชา นาม สุภาสิตํ ปคฺคณฺหนฺติ
พาลา ปน สุภาสิตํ ปคฺคณฺหนฺตา นาม นตฺถีติ ฯ
     อิมสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวา ราชา จ เสนาปติ จ ตุสฺสิตฺวา
คจฺฉาม ตํ ราชานํ อาเนสฺสามาติ นคเร เภริญฺจาราเปตฺวา นาคเร
สนฺนิปาเตตฺวา ตุมฺเห มา ภายิตฺถ ราชา กิร ธมฺเม ปติฏฺิโต
เอถ นํ อาเนสฺสามาติ มหาชนํ อาทาย มหาสตฺตํ ปุรโต กตฺวา
รญฺโ สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา กปฺปเก อุปฏฺเปตฺวา กปฺปิตเกสมสฺสุํ
นหาตานุลิตฺตปสาธิตํ ราชานํ รตนราสิมฺหิ เปตฺวา อภิสิญฺจิตฺวา
นครํ ปเวเสสุํ ฯ โปริสาทราชา ปโรสตานํ ขตฺติยานํ มหาสตฺตสฺส
จ มหาสกฺการํ กาเรสิ ฯ สุตโสมนรินฺเทน กิร โปริสาโท ทเมตฺวา
รชฺเช ปติฏฺาปิโตติ สกลชมฺพูทีเป มหาโกลาหลํ อุทปาทิ ฯ
อินฺทปตฺตนครวาสิโน อาคจฺฉนฺตูติ ทูเต ปหิณึสุ ฯ โส ตตฺถ
มาสมตฺตํ วสิตฺวา สมฺม คจฺฉาม มยํ ตฺวํ อปฺปมตฺโต โหหิ
จตูสุ นครทฺวาเรสุ จ นิเวสนทฺวาเร จาติ ปญฺจ ทานสาลาโย
การาเปหิ ทานํ เทหิ ทส ราชธมฺเม อโกเปตฺวา อคติคมนํ
ปชห มหาราชาติ โปริสาทํ โอวทิ ฯ ปโรสตาหิ ราชธานีหิ
พลนิกายา เยภุยฺเยน สนฺนิปติตา ฯ โส เตหิ พลนิกาเยหิ ปริวุโต
พาราณสิโต นิกฺขมิ ฯ โปริสาโทปิ นิกฺขมิตฺวา อุปฑฺฒปถา
นิวตฺตติ ฯ มหาสตฺโต อพาหนานํ ราชูนํ พาหนานิ ทตฺวา สพฺเพ
เต อุยฺโยเชสิ ฯ เตปิ เตน สทฺธึ สมฺโมทิตฺวา ยถารหํ วนฺทนาลปนาทีนิ
กตฺวา อตฺตโน อตฺตโน ชนปทํ อคมํสุ ฯ มหาสตฺโตปิ นครํ
ปวิสิตฺวา อินฺทปตฺตนครวาสีหิ ชเนหิ เทวนครํ วิย อลงฺกตนครํ
ปวิสิตฺวา มาตาปิตโร วนฺทิตฺวา มธุรปฏิสนฺถารํ กตฺวา มหาตลํ
อภิรุหิ ฯ โส ธมฺเมน รชฺชํ กาเรนฺโต จินฺเตสิ รุกฺขเทวตา มยฺหํ
พหูปการา พลิกมฺมลาภมสฺส กริสฺสามีติ ฯ โส นิโคฺรธรุกฺขสฺส
อวิทูเร มหนฺตํ ตฬากํ กาเรตฺวา พหูนิ กุลานิ เปตฺวา คามํ
นิวาสาเปสิ ฯ คาโม มหา อโหสิ อสีติมคฺคอาปณสหสฺเสน
ปฏิมณฺฑิโต ฯ ตํปิ รุกฺขมูลํ สาขนฺตโต ปฏฺาย ภูมึ สมตลํ กาเรตฺวา
ปริกฺขิตฺตเวทิกปาการโตรณทฺวารยุตฺตํ กาเรสิ ฯ เทวตา อภิปฺปสีทิ ฯ
กมฺมาสปาทสฺส ทมิตฏฺาเน นิวุฏฺตฺตา โส คาโม กมฺมาสปาทนิคโม
นาม ชาโต ฯ เต สพฺเพปิ ราชาโน มหาสตฺตสฺส โอวาเท ตฺวา
ทานาทีนิ ปุญฺานิ กตฺวา สคฺคปทํ ปูรยึสุ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา นาหํ
ภิกฺขเว อิทาเนว องฺคุลิมาลํ ทเมสึ ปุพฺเพปิ องฺคุลิมาโล มยา
ทมิโตเยวาติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา โปริสาโท องฺคุลิมาโล
อโหสิ กาลหตฺถี สารีปุตฺโต นนฺทพฺราหฺมโณ อานนฺโท รุกฺขเทวตา
กสฺสโป สกฺโก อนุรุทฺโธ เสสราชาโน พุทฺธปริสา มาตาปิตโร
มหาราชกุลานิ อเหสุํ สุตโสมราชา ปน อหเมว สมฺมาสมฺพุทฺโธติ ฯ
                   สุตโสมชาตกํ นิฏฺิตํ ฯ
                        ปญฺจมํ ฯ
                อิติ อสีตินิปาตวณฺณนา นิฏฺิตา ฯ
             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๒ หน้า ๔๐๕-๔๘๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=8275&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=8275&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=315
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=2258
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=2687
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=2687
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘
http://84000.org/tipitaka/read/?index_28