อรรถกถาเล่มที่ ๕๔ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วิภงฺค.อ. (สมฺโมห.)

                        ๓. ปญฺหาปุจฺฉกวณฺณนา
     [๗๔๗] ปญฺหาปุจฺฉเก ปาลิอนุสาเรเนว จตุนฺนํ ปฏิสมฺภิทานํ กุสลาทิภาโว
เวทิตพฺโพ. อารมฺมณตฺติเกสุ ปน นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา สทฺทเมว อารมฺมณํ กโรตีติ
ปริตฺตารมฺมณา. อตฺถปฏิสมฺภิทา กามาวจรวิปากกิริยาสงฺขาตญฺเจว
ปจฺจยสมุปฺปนฺนญฺจ อตฺถํ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส ปริตฺตารมฺมณา, วุตฺตปฺปเภทเมว
รูปาวจรารูปาวจรํ อตฺถํ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส มหคฺคตารมฺมณา, โลกุตฺตรวิปากตฺถญฺเจว
ปรมตฺถญฺจ นิพฺพานํ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส อปฺปมาณารมฺมณา. ธมฺมปฏิสมฺภิทา
กามาวจรกุสลธมฺมํ อกุสลธมฺมํ ปจฺจยธมฺมญฺจ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส ปริตฺตารมฺมณา,
รูปาวจรารูปาวจรกุสลธมฺมํ ปจฺจยธมฺมญฺจ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส มหคฺคตารมฺมณา,
โลกุตฺตรกุสลธมฺมํ ปจฺจยธมฺมญฺจ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส อปฺปมาณารมฺมณา.
ปฏิภาณปฏิสมฺภิทา กามาวจรกุสลวิปากกิริยาาณานิ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส ปริตฺตารมฺมณา,
รูปาวจรารูปาวจรานิ กุสลวิปากกิริยาาณานิ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส ตาสํ ๑- อารมฺมณานิ
วิชานนฺตสฺส มหคฺคตารมฺมณา, โลกุตฺตรานิ กุสลวิปากาณานิ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส
อปฺปมาณารมฺมณา.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. เตสํ
     อตฺถปฏิสมฺภิทา สหชาตเหตุวเสน สิยา มคฺคเหตุกา, วิริยเชฏฺิกาย
มคฺคภาวนาย สิยา มคฺคาธิปติ, ฉนฺทจิตฺตเชฏฺิกาย นวตฺตพฺพา, ผลกาเลปิ
นวตฺตพฺพาเอว. ธมฺมปฏิสมฺภิทา มคฺคปจฺจเวกฺขณกาเล มคฺคารมฺมณา, มคฺคํ ครุํ
กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส อารมฺมณาธิปติวเสน มคฺคาธิปติ. ปฏิภาณปฏิสมฺภิทา
มคฺคาณปจฺจเวกฺขณกาเล มคฺคารมฺมณา, มคฺคํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส
มคฺคาธิปติ. เสสาณปจฺจเวกฺขณกาเล นวตฺตพฺพารมฺมณา. นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา
ปจฺจุปฺปนฺนเมว สทฺทํ อารมฺมณํ กโรตีติ ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณา.
     อตฺถปฏิสมฺภิทา อตีตํ วิปากตฺถํ กิริยตฺถํ ปจฺจยสมุปฺปนฺนญฺจ
ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส อตีตารมฺมณา, อนาคตํ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส อนาคตารมฺมณา, ปจฺจุปฺปนฺนํ
ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณา, โลกุตฺตรํ ปรมตฺถํ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส
นวตฺตพฺพารมฺมณา. ธมฺมปฏิสมฺภิทา อตีตํ กุสลํ อกุสลํ ปจฺจยธมฺมญฺจ
ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส อตีตารมฺมณา, อนาคตํ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส อนาคตารมฺมณา,
ปจฺจุปฺปนฺนํ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณา. ปฏิภาณปฏิสมฺภิทา อตีตํ
กุสลาณํ วิปากาณํ กิริยาาณญฺจ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส อตีตารมฺมณา, อนาคตํ
ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส อนาคตารมฺมณา, ปจฺจุปฺปนฺนํ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณา.
     นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา สทฺทารมฺมณตฺตา พหิทฺธารมฺมณา. อิตราสุ ตีสุ
อตฺถปฏิสมฺภิทา อชฺฌตฺตํ วิปากตฺถํ กิริยตฺถํ ปจฺจยสมุปฺปนฺนญฺจ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส
อชฺฌตฺตารมฺมณา, พหิทฺธา ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส พหิทฺธารมฺมณา, อชฺฌตฺตพหิทฺธา
ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส อชฺฌตฺตพหิทฺธารมฺมณา, ปรมตฺถํ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส
พหิทฺธารมฺมณาเอว. ธมฺมปฏิสมฺภิทา อชฺฌตฺตกุสลากุสลปจฺจยธมฺมปจฺจเวกฺขณกาเล
อชฺฌตฺตารมฺมณา, พหิทฺธากุสลากุสลปจฺจยธมฺมปจฺจเวกฺขณกาเล พหิทฺธารมฺมณา,
อชฺฌตฺตพหิทฺธากุสลากุสลปจฺจยธมฺมปจฺจเวกฺขณกาเล อชฺฌตฺตพหิทฺธารมฺมณา.
ปฏิภาณปฏิสมฺภิทา อชฺฌตฺตกุสลวิปากกิริยาาณปจฺจเวกฺขณกาเล อชฺฌตฺตารมฺมณา,
พหิทฺธากุสลวิปากกิริยาาณปจฺจเวกฺขณกาเล พหิทฺธารมฺมณา,
อชฺฌตฺตพหิทฺธากุสลวิปากกิริยาาณปจฺจเวกฺขณกาเล อชฺฌตฺตพหิทฺธารมฺมณาติ.
                      ปญฺหาปุจฺฉกวณฺณนา นิฏฺิตา.
     อิธาปิ ติสฺโส ปฏิสมฺภิทา โลกิยา, อตฺถปฏิสมฺภิทา โลกิยโลกุตฺตรา.
อิมสฺมิญฺหิ ปฏิสมฺภิทาวิภงฺเค สมฺมาสมฺพุทฺเธน ตโยปิ นยา
โลกิยโลกุตฺตรมิสฺสกตฺตา เอกปริจฺเฉทาว กถิตา. ตีสุปิ หิ เอตาสุ ๑- ติสฺโส
ปฏิสมฺภิทา โลกิยา, อตฺถปฏิสมฺภิทา โลกิยโลกุตฺตราติ เอวมยํ ปฏิสมฺภิทาวิภงฺโคปิ
เตปริวฏฺฏํ นีหริตฺวาว ภาเชตฺวา ทสฺสิโตติ.
                     สมฺโมหวิโนทนิยา วิภงฺคฏฺกถาย
                     ปฏิสมฺภิทาวิภงฺควณฺณนา นิฏฺิตา.
                         --------------
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. เอเตสุ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้า ๔๒๑-๔๒๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=54&A=9954&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=54&A=9954&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=35&i=789
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=35&A=10513
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=35&A=8364
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=35&A=8364
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_35