อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)

                      ๑๗. ฌานปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา
     [๑๗] ฌานปจฺจยนิทฺเทเส ฌานงฺคานีติ ทฺวิปญฺจวิญฺาณวชฺเชสุ
เสสจิตฺเตสุ อุปฺปนฺนานิ วิตกฺกวิจารปีติโสมนสฺสโทมนสฺสุเปกฺขาจิตฺเตกคฺคตา-
สงฺขาตานิ สตฺต องฺคานิ. ปญฺจนฺนํ ปน วิญฺาณกายานํ อภินิปาตมตฺตตฺตา เตสุ
วิชฺชมานานิปิ อุเปกฺขาสุขทุกฺขานิ อุปนิชฺฌายนาการสฺส ๑- อภาวโต ฌานงฺคนฺติ
น อุทฺธฏานิ. ตตฺถ ปจฺฉินฺนตฺตา ปน เสสาเหตุเกสุปิ ฌานงฺคํ น อุทฺธฏเมว.
๒- ธมฺมสงฺคเห อิธ ปน อุทฺธฏเมวาติ. ๒- ตํสมุฏฺานานนฺติ อิธาปิ กฏตฺตารูปํ
สงฺคหิตนฺติ เวทิตพฺพํ. วุตฺตเญฺหตํ ปญฺหาวาเร:- ปฏิสนฺธิกฺขเณ วิปากา-
พฺยากตานิ ฌานงฺคานิ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ กฏตฺตา จ รูปานํ ฌานปจฺจเยน
ปจฺจโยติ. อยํ ตาเวตฺถ ปาลิวณฺณนา. อยํ ปน ฌานปจฺจโย สตฺตนฺนํ ฌานงฺคานํ
วเสน ิโตปิ ชาติเภทโต กุสลากุสลวิปากกิริยาวเสน จตุธา ภิชฺชติ, ปุน
ภูมิวเสน จตุธา เอกธา จตุธา ติธาติ ทฺวาทสธา ภิชฺชตีติ เอวเมตฺถ
นานปฺปการเภทโต วิญฺาตพฺโพ วินิจฺฉโย.
     เอวํ ภินฺเน ปเนตฺถ จตุภูมิกมฺปิ กุสลฌานงฺคํ ปญฺจโวกาเร สมฺปยุตฺต-
ธมฺมานญฺเจว จิตฺตสมุฏฺานรูปสฺส จ, เปตฺวา รูปาวจรํ อวเสสํ อรูเป
สมฺปยุตฺตธมฺมานญฺเว ฌานปจฺจเยน ปจฺจโย. อกุสเลปิ เอเสว นโย.
กามาวจรรูปาวจรวิปากํ ปวตฺเต สมฺปยุตฺตธมฺมานญฺเจว จิตฺตสมุฏฺานรูปสฺส จ,
ปฏิสนฺธิยํ สมฺปยุตฺตธมฺมานญฺเจว กฏตฺตารูปสฺส จ, อรูปวิปากํ สมฺปยุตฺต-
ธมฺมานญฺเว. ยญฺจ อรูเป โลกุตฺตรวิปากํ อุปฺปชฺชติ, ตญฺจ. ปญฺจโวกาเร ปน
ตํ จิตฺตสมุฏฺานรูปสฺสาปิ ฌานปจฺจเยน ปจฺจโย โหติ. เตภูมิกมฺปิ กิริยาฌานงฺคํ
ปญฺจโวกาเร สมฺปยุตฺตธมฺมานญฺเจว จิตฺตสมุฏฺานรูปสฺส จ. ยํ ปเนตฺถ อรูเป
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อุปนิชฺฌานาการสฺส    ๒-๒ ฉ.ม. อิเม ปาา น ทิสฺสนฺติ
อุปฺปชฺชติ, ตํ สมฺปยุตฺตธมฺมานญฺเว ฌานปจฺจเยน ปจฺจโยติ เอวเมตฺถ
ปจฺจยุปฺปนฺนโตปิ วิญฺาตพฺโพ วินิจฺฉโยติ.
                    ฌานปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺิตา.
                          -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๔๓๕-๔๓๖.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=9823&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=9823&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=40&i=18
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=40&A=220
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=40&A=197
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=40&A=197
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_40