บาลี ข้อ 221-234 พระไตรปิฎกเล่มที่ 11

                           สงฺคีติสุตฺตํ
     [๒๒๑]  เอวมฺเม  สุตํ  ฯ เอกํ สมยํ ภควา มลฺเลสุ จาริกญฺจรมาโน
มหตา   ภิกฺขุสงฺเฆน   สทฺธึ   ปญฺจมตฺเตหิ   ภิกฺขุสเตหิ   เยน   ปาวา
นาม   มลฺลานํ   นครํ  ตทวสริ  ฯ  ตตฺร  สุทํ  ภควา  ปาวายํ  วิหรติ
จุนฺทสฺส กมฺมารปุตฺตสฺส อมฺพวเน ฯ
     [๒๒๒]  เตน  โข  ปน  สมเยน  ปาเวยฺยกานํ  มลฺลานํ  อุพฺภตกํ
นาม   นวํ   สณฺาคารํ   อจิรการิตํ   โหติ  อนชฺฌาวุตฺถํ  สมเณน  วา
พฺราหฺมเณน  วา  เกนจิ  วา  มนุสฺสภูเตน  ฯ  อสฺโสสุํ  โข ปาเวยฺยกา
มลฺลา   ภควา   กิร   มลฺเลสุ   จาริกญฺจรมาโน   มหตา  ภิกฺขุสงฺเฆน
สทฺธึ   ปญฺจมตฺเตหิ   ภิกฺขุสเตหิ   ปาวํ   อนุปฺปตฺโต   ปาวายํ   วิหรติ
จุนฺทสฺส   กมฺมารปุตฺตสฺส   อมฺพวเนติ   ฯ   อถโข  ปาเวยฺยกา  มลฺลา
เยน    ภควา   เตนุปสงฺกมึสุ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ   อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ   นิสีทึสุ   ฯ   เอกมนฺตํ   นิสินฺนา   โข  ปาเวยฺยกา  มลฺลา
ภควนฺตํ   เอตทโวจุํ   อิธ  ภนฺเต  ปาเวยฺยกานํ  มลฺลานํ  อุพฺภตกนฺนาม
นวํ   สณฺาคารํ   อจิรการิตํ   โหติ   ^๑-   อนชฺฌาวุตฺถํ  สมเณน  วา
พฺราหฺมเณน  วา  เกนจิ  วา  มนุสฺสภูเตน  ตญฺจ  โข  ^๒- ภนฺเต ภควา
ปมํ   ปริภุญฺชตุ   ภควตา   ปมํ  ปริภุตฺตํ  ปจฺฉา  ปาเวยฺยกา  มลฺลา
ปริภุญฺชิสฺสนฺติ   ตทสฺส   ^๓-   ปาเวยฺยกานํ   มลฺลานํ   ทีฆรตฺตํ  หิตาย
สุขายาติ  ฯ  อธิวาเสสิ  โข ^๔- ภควา ตุณฺหีภาเวน ฯ อถโข ปาเวยฺยกา
@เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. อยํ น ทิสฺสติ ฯ ^๒ ยุ. ตํ ภนฺเต ฯ ^๓ ยุ. ปาเวยฺยกา มลฺลา ปริภุญฺชิสฺสนฺติ
@ตทสุสาติ อิเม ปาา น ทิสฺสนฺติ ฯ ^๔ ยุ. โขสทฺโท น ทิสฺสติ ฯ
มลฺลา  ภควโต  อธิวาสนํ  วิทิตฺวา  อุฏฺายาสนา  ภควนฺตํ  อภิวาเทตฺวา
ปทกฺขิณํ    กตฺวา    เยน    สณฺาคารํ   เตนุปสงฺกมึสุ   อุปสงฺกมิตฺวา
สพฺพสนฺถรึ    สณฺาคารํ    สนฺถริตฺวา   ^๑-   อาสนานิ   ปญฺาเปตฺวา
อุทกมณิกํ    ปติฏฺาเปตฺวา   เตลปฺปทีปํ   อาโรเปตฺวา   เยน   ภควา
เตนุปสงฺกมึสุ  อุปสงฺกมิตฺวา  ภควนฺตํ  อภิวาเทตฺวา  เอกมนฺตํ  อฏฺสุ  ฯ
เอกมนฺตํ  ิตา  โข  เต  ^๒-  ปาเวยฺยกา  มลฺลา  ภควนฺตํ  เอตทโวจุํ
สพฺพสนฺถริสนฺถตํ   ^๓-   ภนฺเต  สณฺาคารํ  ^[๔]-  อาสนานิ  ปญฺตฺตานิ
อุทกมณิโก   ปติฏฺาปิโต   เตลปฺปทีโป   อาโรปิโต   ยสฺสทานิ   ภนฺเต
ภควา กาลํ มญฺตีติ ฯ
     [๒๒๓]  อถโข   ภควา   นิวาเสตฺวา   ปตฺตจีวรมาทาย   สทฺธึ
ภิกฺขุสงฺเฆน    เยน   สณฺาคารํ   เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ปาเท
ปกฺขาเลตฺวา  สณฺาคารํ  ปวิสิตฺวา  มชฺฌิมํ  ถมฺภํ  นิสฺสาย  ปุรตฺถาภิมุโข
นิสีทิ   ฯ   ภิกฺขุสงฺโฆปิ   โข   ^๕-   ปาเท  ปกฺขาเลตฺวา  สณฺาคารํ
ปวิสิตฺวา   ปจฺฉิมํ   ภิตฺตึ   นิสฺสาย   ปุรตฺถาภิมุโข   นิสีทิ  ภควนฺตํเยว
ปุรกฺขตฺวา   ปาเวยฺยกาปิ  โข  มลฺลา  ปาเท  ปกฺขาเลตฺวา  สณฺาคารํ
ปวิสิตฺวา   ปุรตฺถิมํ   ภิตฺตึ   นิสฺสาย  ปจฺฉิมาภิมุขา  นิสีทึสุ  ภควนฺตํเยว
ปุรกฺขตฺวา  ฯ  อถโข  ภควา  ปาเวยฺยเก  มลฺเล  พหุเทว รตฺตึ ธมฺมิยา
กถาย    สนฺทสฺเสตฺวา    สมาทเปตฺวา   สมุตฺเตเชตฺวา   สมฺปหํเสตฺวา
อุยฺโยเชสิ    อภิกฺกนฺตา   โข   วาเสฏฺา   รตฺติ   ยสฺสทานิ   ^[๖]-
กาลํ   มญฺถาติ   ฯ  เอวํ  ภนฺเตติ  โข  ปาเวยฺยกา  มลฺลา  ภควโต
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. สนฺถริตฺวา ภควโต ฯ ยุ. สนฺถราเปตฺวา ฯ ^๒ ยุ. อยํ น ทิสฺสติ ฯ
@^๓ ยุ. สพฺพสนฺถรึ สนฺถตํ ฯ ^๔ ม. ภควโต ฯ ^๕ ยุ. โขสทฺโท น ทิสฺสติ ฯ
@^๖ ม. ยุ. ตุเมฺห ฯ
ปฏิสฺสุตฺวา    อุฏฺายาสนา   ภควนฺตํ   อภิวาเทตฺวา   ปทกฺขิณํ   กตฺวา
ปกฺกมึสุ ฯ
     [๒๒๔]  อถโข  ภควา  อจิรปกฺกนฺเตสุ  ปาเวยฺยเกสุ  ^๑-  มลฺเลสุ
ตุณฺหีภูตํ   ภิกฺขุสงฺฆํ   อนุวิโลเกตฺวา   อายสฺมนฺตํ   สารีปุตฺตํ  อามนฺเตสิ
วิคตถีนมิทฺโธ   โข   สารีปุตฺต   ภิกฺขุสงฺโฆ   ปฏิภาตุ  ^[๒]-  สารีปุตฺต
ภิกฺขูนํ  ธมฺมิยา  กถาย ^๓- ปิฏฺิ เม อาคิลายติ ตมหํ อายเมยฺยามีติ ^๔- ฯ
เอวํ   ภนฺเตติ   โข   อายสฺมา   สารีปุตฺโต   ภควโต  ปจฺจสฺโสสิ  ฯ
อถโข   ภควา   จตุคฺคุณํ   สงฺฆาฏึ   ปญฺาเปตฺวา   ทกฺขิเณน  ปสฺเสน
สีหเสยฺยํ   กปฺเปสิ   ปาเทน   ^๕-  ปาทํ  อจฺจาธาย  สโต  สมฺปชาโน
อุฏฺานสญฺ มนสิกริตฺวา ฯ
     [๒๒๕]  เตน   โข   ปน  สมเยน  นิคณฺโ  นาฏปุตฺโต  ปาวายํ
อธุนา   กาลกโต   โหติ   ฯ   ตสฺส   กาลกิริยาย   ภินฺนา   นิคณฺา
เทฺวฬฺหกชาตา     ^๖-     ภณฺฑนชาตา     กลหชาตา    วิวาทาปนฺนา
อญฺมญฺ   มุขสตฺตีหิ   วิตุทนฺตา   วิจรนฺติ   น   ตฺวํ   อิมํ   ธมฺมวินยํ
อาชานิสฺสสิ   ^๗-   กึ  ตฺวํ  อิมํ  ธมฺมวินยํ  อาชานิสฺสสิ  มิจฺฉาปฏิปนฺโน
ตฺวมสิ   อหมสฺมิ   สมฺมาปฏิปนฺโน   สหิตํ  เม  อสหิตนฺเต  ปุเร  วจนียํ
ปจฺฉา  อวจ  ปจฺฉา  วจนียํ  ปุเร อวจ อธิจิณฺณนฺเต วิปราวตฺตํ อาโรปิโต
เต   วาโท   นิคฺคหิโต  ตฺวมสิ  ปรวาทปโมกฺขาย  ^๘-  นิพฺเพเหิ  วา
สเจ   ปโหสีติ   ฯ   วโธเยเวโก   มญฺเ   นิคณฺเสุ   นาฏปุตฺติเยสุ
อนุวตฺตติ   ฯ  เยปิ  นิคณฺสฺส  นาฏปุตฺตสฺส  สาวกา  คิหี  โอทาตวสนา
@เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ ฯ ^๒ ม. ยุ. ตํ ฯ ^๓ ม. ยุ. ธมฺมี กถา ฯ
@^๔ ม. ยุ. อายมิสฺสามีติ ฯ ^๕ ม. ยุ. ปาเท ฯ ^๖ ม. ยุ. เทฺวธิกชาตา ฯ
@^๗ ม. ยุ. อาชานาสิ อหํ อิมํ ธมฺมวินยํ อาชานามิ ฯ ^๘ ยุ. จรวาทปฺปโมกฺขาย ฯ
เตปิ  นิคณฺเสุ  นาฏปุตฺติเยสุ  นิพฺพินฺนรูปา  วิรตฺตรูปา  ^๑-  ปฏิวานรูปา
ยถา    ตํ    ทุรากฺขาเต    ธมฺมวินเย    ทุปฺปเวทิเต    อนิยฺยานิเก
อนุปสมสํวตฺตนิเก อสมฺมาสมฺพุทฺธปฺปเวทิเต ภินฺนถูเป อปฺปฏิสรเณ ฯ
     {๒๒๕.๑}  อถโข  อายสฺมา  สารีปุตฺโต  ภิกฺขู  อามนฺเตสิ นิคณฺโ
อาวุโส   นาฏปุตฺโต   ปาวายํ   อธุนา   กาลกโต   ตสฺส  กาลกิริยาย
ภินฺนา    นิคณฺา    เทฺวฬฺหกชาตา    ฯเปฯ   ภินฺนถูเป   อปฺปฏิสรเณ
เอวเญฺหตํ   อาวุโส   โหติ   ^๒-  ทุรากฺขาเต  ธมฺมวินเย  ทุปฺปเวทิเต
อนิยฺยานิเก   อนุปสมสํวตฺตนิเก   อสมฺมาสมฺพุทฺธปฺปเวทิเต   ฯ  อยํ  โข
ปนาวุโส  อมฺหากํ  ภควตา  ธมฺโม  สฺวากฺขาโต  สุปฺปเวทิโต  นิยฺยานิโก
อุปสมสํวตฺตนิโก   สมฺมาสมฺพุทฺธปฺปเวทิโต   ตตฺถ  สพฺเพเหว  สงฺคายิตพฺพํ
น   วิวทิตพฺพํ   ยถยิทํ   พฺรหฺมจริยํ   อทฺธนิยํ   อสฺส  จิรฏฺิติกํ  ตทสฺส
พหุชนหิตาย    พหุชนสุขาย   โลกานุกมฺปาย   อตฺถาย   หิตาย   สุขาย
เทวมนุสฺสานํ ฯ
     {๒๒๕.๒}  กตโม  จาวุโส  อมฺหากํ  ภควตา  ธมฺโม  สฺวากฺขาโต
สุปฺปเวทิโต     นิยฺยานิโก    อุปสมสํวตฺตนิโก    สมฺมาสมฺพุทฺธปฺปเวทิโต
ตตฺถ   ^๓-   สพฺเพเหว   สงฺคายิตพฺพํ  น  วิวทิตพฺพํ  ยถยิทํ  พฺรหฺมจริยํ
อทฺธนิยํ     อสฺส    จิรฏฺิติกํ    ตทสฺส    พหุชนหิตาย    พหุชนสุขาย
โลกานุกมฺปาย อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ ฯ
     [๒๒๖]  อตฺถิ  โข  อาวุโส  เตน  ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน    เอโก    ธมฺโม   สมฺมทกฺขาโต   ตตฺถ   สพฺเพเหว
สงฺคายิตพฺพํ    น    วิวทิตพฺพํ    ยถยิทํ   พฺรหฺมจริยํ   อทฺธนิยํ   อสฺส
@เชิงอรรถ: ^๑-๒ ยุ. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ ฯ  ^๓ ม. ยุ. ยตฺถ ฯ
จิรฏฺิติกํ   ตทสฺส   พหุชนหิตาย   พหุชนสุขาย   โลกานุกมฺปาย  อตฺถาย
หิตาย  สุขาย  เทวมนุสฺสานํ  ฯ  กตโม  เอโก  ธมฺโม  ฯ สพฺเพ สตฺตา
อาหารฏฺิติกา   สพฺเพ   สตฺตา   สงฺขารฏฺิติกา  ฯ  อยํ  โข  อาวุโส
เตน   ภควตา   ชานตา   ปสฺสตา   อรหตา   สมฺมาสมฺพุทฺเธน  เอโก
ธมฺโม   สมฺมทกฺขาโต   ตตฺถ   สพฺเพเหว   สงฺคายิตพฺพํ   น  วิวทิตพฺพํ
ยถยิทํ   พฺรหฺมจริยํ   อทฺธนิยํ   อสฺส   จิรฏฺิติกํ   ตทสฺส   พหุชนหิตาย
พหุชนสุขาย โลกานุกมฺปาย อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ ฯ
                  สงฺคีติยเอกกํ นิฏฺิตํ ^๑- ฯ
     [๒๒๗]  อตฺถิ  โข  อาวุโส  เตน  ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน    เทฺว    ธมฺมา    สมฺมทกฺขาตา   ตตฺถ   สพฺเพเหว
สงฺคายิตพฺพํ   ฯเปฯ   อตฺถาย  หิตาย  สุขาย  เทวมนุสฺสานํ  ฯ  กตเม
เทฺว ธมฺมา ^๒- ฯ
     {๒๒๗.๑}   นามญฺจ   รูปญฺจ   ฯ  อวิชฺชา  จ  ภวตณฺหา  จ  ฯ
ภวทิฏฺิ   จ   วิภวทิฏฺิ   จ   ฯ  อหิริกญฺจ  อโนตฺตปฺปญฺจ  ฯ  หิริ  จ
โอตฺตปฺปญฺจ   ฯ   โทวจสฺสตา  จ  ปาปมิตฺตตา  จ  ฯ  โสวจสฺสตา  จ
กลฺยาณมิตฺตตา   จ  ฯ  อาปตฺติกุสลตา  จ  อาปตฺติวุฏฺานกุสลตา  จ  ฯ
สมาปตฺติกุสลตา   จ   สมาปตฺติวุฏฺานกุสลตา   จ   ฯ  ธาตุกุสลตา  จ
มนสิการกุสลตา    จ   ฯ   อายตนกุสลตา   จ   ปฏิจฺจสมุปฺปาทกุสลตา
จ  ฯ  านกุสลตา  จ  อฏฺานกุสลตา  จ  ฯ อาชฺชวญฺจ มทฺทวญฺจ ^๓- ฯ
ขนฺติ   จ   โสรจฺจญฺจ   ฯ   สาขลฺยญฺจ   ปฏิสนฺถาโร  จ  ฯ  อวิหึสา
จ    โสเจยฺยญฺจ    ฯ    มุฏฺสจฺจญฺจ   อสมฺปชญฺญฺจ   ฯ   สติ   จ
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. สงฺคีติยเอกกํ นิฏฺิตนฺติ น ทิสฺสนฺติ ฯ ^๒ ม. ยุ. อยํ น ทิสฺสติ ฯ
@^๓ ม. ยุ. อชฺชวญฺจ ลชฺชวญฺจ ฯ
สมฺปชญฺญฺจ   ฯ   อินฺทฺริเยสุ   อคุตฺตทฺวารตา  จ  โภชเน  อมตฺตญฺุตา
จ   ฯ   อินฺทฺริเยสุ   คุตฺตทฺวารตา   จ   โภชเน   มตฺตญฺุตา  จ  ฯ
ปฏิสงฺขานพลญฺจ   ภาวนาพลญฺจ   ฯ   สติพลญฺจ  สมาธิพลญฺจ  ฯ  สมโถ
จ   วิปสฺสนา   จ   ฯ   สมถนิมิตฺตญฺจ   ปคฺคหนิมิตฺตญฺจ   ฯ   ปคฺคโห
จ   อวิกฺเขโป   จ   ฯ   สีลวิปตฺติ  จ  ทิฏฺิวิปตฺติ  จ  ฯ  สีลสมฺปทา
จ   ทิฏฺิสมฺปทา   จ   ฯ  สีลวิสุทฺธิ  จ  ทิฏฺิวิสุทฺธิ  จ  ฯ  ทิฏฺิวิสุทฺธิ
โข  ปน  ยถา  ทิฏฺิสฺส  จ  ปธานํ  ฯ  สํเวโค  จ สํเวชนีเยสุ าเนสุ
สํวิคฺคสฺส   จ   โยนิโส   ปธานํ  ฯ  อสนฺตุฏฺิตา  จ  กุสเลสุ  ธมฺเมสุ
อปฺปฏิวานิตา   จ  ปธานสฺมึ  ฯ  วิชฺชา  จ  วิมุตฺติ  จ  ฯ  ขเย  าณํ
อนุปฺปาเท   าณํ   ฯ   อิเม   โข   อาวุโส  เตน  ภควตา  ชานตา
ปสฺสตา    อรหตา    สมฺมาสมฺพุทฺเธน    เทฺว   ธมฺมา   สมฺมทกฺขาตา
ตตฺถ สพฺเพเหว สงฺคายิตพฺพํ ฯเปฯ สุขาย เทวมนุสฺสานนฺติ ฯ
                   สงฺคีติยทุกํ นิฏฺิตํ ^๑- ฯ
     [๒๒๘]  อตฺถิ  โข  อาวุโส  เตน  ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน    ตโย    ธมฺมา    สมฺมทกฺขาตา   ตตฺถ   สพฺเพเหว
สงฺคายิตพฺพํ    ฯเปฯ    อตฺถาย   หิตาย   สุขาย   เทวมนุสฺสานํ   ฯ
กตเม ตโย ธมฺมา ฯ
     {๒๒๘.๑}   ตีณิ  อกุสลมูลานิ  โลโภ  อกุสลมูลํ  โทโส  อกุสลมูลํ
โมโห   อกุสลมูลํ   ฯ   ตีณิ   กุสลมูลานิ   อโลโภ   กุสลมูลํ  อโทโส
กุสลมูลํ    อโมโห    กุสลมูลํ    ฯ    ตีณิ   ทุจฺจริตานิ   กายทุจฺจริตํ
วจีทุจฺจริตํ     มโนทุจฺจริตํ     ฯ     ตีณิ     สุจริตานิ    กายสุจริตํ
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. สงฺคีติยทุกํ นิฏฺิตนฺติ น ทิสฺสนฺติ ฯ
วจีสุจริตํ มโนสุจริตํ ฯ
     {๒๒๘.๒}   ตโย   อกุสลวิตกฺกา   กามวิตกฺโก   พฺยาปาทวิตกฺโก
วิหึสาวิตกฺโก      ฯ      ตโย      กุสลวิตกฺกา     เนกฺขมฺมวิตกฺโก
อพฺยาปาทวิตกฺโก      อวิหึสาวิตกฺโก     ฯ    ตโย    อกุสลสงฺกปฺปา
กามสงฺกปฺโป     พฺยาปาทสงฺกปฺโป      วิหึสาสงฺกปฺโป     ฯ    ตโย
กุสลสงฺกปฺปา           เนกฺขมฺมสงฺกปฺโป          อพฺยาปาทสงฺกปฺโป
อวิหึสาสงฺกปฺโป ฯ
     {๒๒๘.๓}    ติสฺโส    อกุสลสญฺา   กามสญฺา   พฺยาปาทสญฺา
วิหึสาสญฺา   ฯ   ติสฺโส   กุสลสญฺา   เนกฺขมฺมสญฺา  อพฺยาปาทสญฺา
อวิหึสาสญฺา    ฯ    ติสฺโส   อกุสลธาตุโย   กามธาตุ   พฺยาปาทธาตุ
วิหึสาธาตุ    ฯ   ติสฺโส   กุสลธาตุโย   เนกฺขมฺมธาตุ   อพฺยาปาทธาตุ
อวิหึสาธาตุ ฯ
     {๒๒๘.๔}  อปราปิ  ติสฺโส  ธาตุโย  กามธาตุ รูปธาตุ อรูปธาตุ ฯ
อปราปิ   ติสฺโส   ธาตุโย   รูปธาตุ  อรูปธาตุ  นิโรธธาตุ  ฯ  อปราปิ
ติสฺโส   ธาตุโย  หีนธาตุ  มชฺฌิมธาตุ  ปณีตธาตุ  ^๑-  ฯ  ติสฺโส  ตณฺหา
กามตณฺหา    ภวตณฺหา    วิภวตณฺหา    ฯ   อปราปิ   ติสฺโส   ตณฺหา
กามตณฺหา    รูปตณฺหา    อรูปตณฺหา    ฯ   อปราปิ   ติสฺโส   ตณฺหา
รูปตณฺหา     อรูปตณฺหา     นิโรธตณฺหา     ฯ    ตีณิ    สญฺโชนานิ
สกฺกายทิฏฺิ    วิจิกิจฺฉา    สีลพฺพตปรามาโส    ฯ    ตโย    อาสวา
กามาสโว   ภวาสโว   อวิชฺชาสโว  ฯ  ตโย  ภวา  กามภโว  รูปภโว
อรูปภโว ฯ
     {๒๒๘.๕}  ติสฺโส  เอสนา  กาเมสนา ภเวสนา พฺรหฺมจริเยสนา ฯ
ติสฺโส     วิธา     เสยฺโยหมสฺมีติ     วิธา    สทิโสหมสฺมีติ    วิธา
หีโนหมสฺมีติ   วิธา   ฯ  ตโย  อทฺธา  อตีโต  อทฺธา  อนาคโต  อทฺธา
@เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. หีนาธาตุ มชฺฌิมาธาตุ ปณีตาธาตุ ฯ
ปจฺจุปฺปนฺโน   อทฺธา  ฯ  ตโย  อนฺตา  สกฺกาโย  อนฺโต  สกฺกายสมุทโย
อนฺโต  สกฺกายนิโรโธ  อนฺโต  ฯ  ติสฺโส  เวทนา  สุขา  เวทนา ทุกฺขา
เวทนา    อทุกฺขมสุขา   เวทนา   ฯ   ติสฺโส   ทุกฺขตา   ทุกฺขทุกฺขตา
สงฺขารทุกฺขตา    วิปริณามทุกฺขตา    ฯ    ตโย   ราสี   มิจฺฉตฺตนิยโต
ราสิ สมฺมตฺตนิยโต ราสิ อนิยโต ราสิ ฯ
     {๒๒๘.๖}  ติสฺโส  กงฺขา  ^๑-  อตีตํ  วา  อทฺธานํ อารพฺภ กงฺขติ
วิจิกิจฺฉติ  นาธิมุจฺจติ  น  สมฺปสีทติ  อนาคตํ  วา  อทฺธานํ อารพฺภ กงฺขติ
วิจิกิจฺฉติ   นาธิมุจฺจติ   น  สมฺปสีทติ  เอตรหิ  วา  ปจฺจุปฺปนฺนํ  อทฺธานํ
อารพฺภ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ นาธิมุจฺจติ น สมฺปสีทติ ฯ
     {๒๒๘.๗}  ตีณิ  ตถาคตสฺส  อรกฺเขยฺยานิ ^๒- ปริสุทฺธกายสมาจาโร
อาวุโส  ตถาคโต  นตฺถิ  ตถาคตสฺส  กายทุจฺจริตํ  ยํ  ตถาคโต รกฺเขยฺย
มา   เม  อิทํ  ปโร  อญฺาสีติ  ปริสุทฺธวจีสมาจาโร  อาวุโส  ตถาคโต
นตฺถิ   ตถาคตสฺส   วจีทุจฺจริตํ   ยํ  ตถาคโต  รกฺเขยฺย  มา  เม  อิทํ
ปโร    อญฺาสีติ    ปริสุทฺธมโนสมาจาโร   อาวุโส   ตถาคโต   นตฺถิ
ตถาคตสฺส   มโนทุจฺจริตํ   ยํ  ตถาคโต  รกฺเขยฺย  มา  เม  อิทํ  ปโร
อญฺาสีติ   ฯ   ตโย   กิญฺจนา   ราโค  กิญฺจนํ  โทโส  กิญฺจนํ  โมโห
กิญฺจนํ   ฯ   ตโย  อคฺคี  ราคคฺคิ  โทสคฺคิ  โมหคฺคิ  ฯ  อปเรปิ  ตโย
อคฺคี   อาหุเนยฺยคฺคิ   ทกฺขิเณยฺยคฺคิ   คหปตคฺคิ  ฯ  ติวิเธน  รูปสงฺคโห
สนิทสฺสนสปฺปฏิฆรูปํ           อนิทสฺสนสปฺปฏิฆรูปํ           อนิทสฺสน-
อปฺปฏิฆรูปํ   ฯ   ตโย   สงฺขารา   ปุญฺาภิสงฺขาโร  อปุญฺาภิสงฺขาโร
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. ตโย ตมา ฯ  ^๒ ยุ. อารกฺเขยฺยานิ ฯ
อาเนญฺชาภิสงฺขาโร   ฯ   ตโย   ปุคฺคลา   เสกฺโข  ปุคฺคโล  อเสกฺโข
ปุคฺคโล  เนวเสกฺโข  นาเสกฺโข  ปุคฺคโล  ฯ  ตโย  เถรา  ชาติตฺเถโร
ธมฺมตฺเถโร    สมฺมติตฺเถโร    ^๑-   ฯ   ตีณิ   ปุญฺกิริยาวตฺถูนิ   ^๒-
ทานมยํ    ปุญฺกิริยาวตฺถุ    ^๓-   สีลมยํ   ปุญฺกิริยาวตฺถุ   ภาวนามยํ
ปุญฺกิริยาวตฺถุ ฯ ตีณิ โจทนาวตฺถูนิ ทิฏฺเน สุเตน ปริสงฺกาย ฯ
     {๒๒๘.๘}  ติสฺโส  กามูปปตฺติโย  สนฺตาวุโส สตฺตา ปจฺจุปฏฺิตกามา
เต  ปจฺจุปฏฺิเตสุ  กาเมสุ  วสํ  วตฺเตนฺติ  เสยฺยถาปิ  มนุสฺสา เอกจฺเจ
จ  เทวา  เอกจฺเจ  จ  วินิปาติกา  อยํ  ปมา  กามูปปตฺติ  สนฺตาวุโส
สตฺตา   นิมฺมิตกามา   เต   นิมฺมินิตฺวา   นิมฺมินิตฺวา  ^๔-  กาเมสุ  วสํ
วตฺเตนฺติ   เสยฺยถาปิ   เทวา   นิมฺมานรตี   อยํ   ทุติยา   กามูปปตฺติ
สนฺตาวุโส   สตฺตา   ปรนิมฺมิตกามา   เต   ปรนิมฺมิเตสุ   กาเมสุ  วสํ
วตฺเตนฺติ เสยฺยถาปิ เทวา ปรนิมฺมิตวสวตฺตี อยํ ตติยา กามูปปตฺติ ฯ
     {๒๒๘.๙}   ติสฺโส   สุขูปปตฺติโย   สนฺตาวุโส   สตฺตา  สุขํ  ^๕-
อุปฺปาเทตฺวา    อุปฺปาเทตฺวา    สุขํ    วิหรนฺติ    เสยฺยถาปิ   เทวา
พฺรหฺมกายิกา     อยํ     ปมา     สุขูปปตฺติ    สนฺตาวุโส    สตฺตา
สุเขน   อภิสนฺนา   ปริสนฺนา   ปริปูรา   ปริปฺผุฏา  เต  กทาจิ  กรหจิ
อุทานํ   อุทาเนนฺติ   อโห   สุขํ   อโห   สุขนฺติ   เสยฺยถาปิ   เทวา
อาภสฺสรา    อยํ    ทุติยา    สุขูปปตฺติ   สนฺตาวุโส   สตฺตา   สุเขน
อภิสนฺนา    ปริสนฺนา   ปริปูรา   ปริปฺผุฏา   เต   สนฺตํเยว   สํตุสิตา
จิตฺตสุขํ  ปฏิเวเทนฺติ  ^๖-  เสยฺยถาปิ  เทวา  สุภกิณฺหา  ^๗-  อยํ ตติยา
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. สมฺมุติเถโร ฯ ^๒ ม. ยุ. ... กิริยวตฺถูนิ ฯ ^๓ ม. ยุ. ...กิริยวตฺถุ ฯ
@^๔ ยุ. นิมฺเมตฺวา นิมฺเมตฺวา ฯ ^๕ ม. ยุ. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ ฯ ^๖ ม. ยุ.
@ตุสิตา สุขํ ปฏิสํเวเทนฺติ ฯ ^๗ ยุ. สุภกิณฺณา ฯ
สุขูปปตฺติ   ฯ   ติสฺโส   ปญฺา   เสกฺขา   ปญฺา   อเสกฺขา   ปญฺา
เนวเสกฺขา    นาเสกฺขา    ปญฺา    ฯ    อปราปิ   ติสฺโส   ปญฺา
จินฺตามยา    ปญฺา    สุตมยา    ปญฺา    ภาวนามยา   ปญฺา   ฯ
ตีณาวุธานิ    สุตาวุธํ    ปวิเวกาวุธํ    ปญฺาวุธํ    ฯ    ตีณินฺทฺริยานิ
อนญฺาตญฺสฺสามีตินฺทฺริยํ     อญฺินฺทฺริยํ     อญฺาตาวินฺทฺริยํ    ฯ    ตีณิ
จกฺขูนิ   มํสจกฺขุ   ทิพฺพจกฺขุ  ปญฺาจกฺขุ  ฯ  ติสฺโส  สิกฺขา  อธิสีลสิกฺขา
อธิจิตฺตสิกฺขา    อธิปญฺาสิกฺขา    ฯ    ติสฺโส   ภาวนา   กายภาวนา
จิตฺตภาวนา    ปญฺาภาวนา    ฯ   ตีณิ   อนุตฺตริยานิ   ทสฺสนานุตฺตริยํ
ปฏิปทานุตฺตริยํ วิมุตฺตานุตฺตริยํ ฯ
     {๒๒๘.๑๐}    ตโย    สมาธี    สวิตกฺกวิจาโร    ^๑-   สมาธิ
อวิตกฺกวิจารมตฺโต    ^๒-   สมาธิ   อวิตกฺกวิจาโร   ^๓-   สมาธิ   ฯ
อปเรปิ    ตโย    สมาธี    สุญฺโต    สมาธิ    อนิมิตฺโต    สมาธิ
อปฺปณิหิโต   สมาธิ   ฯ   ตีณิ   โสเจยฺยานิ  กายโสเจยฺยํ  วจีโสเจยฺยํ
มโนโสเจยฺยํ    ฯ    ตีณิ    โมเนยฺยานิ   กายโมเนยฺยํ   วจีโมเนยฺยํ
มโนโมเนยฺยํ    ฯ    ตีณิ    โกสลฺลานิ    อายโกสลฺลํ   อปายโกสลฺลํ
อุปายโกสลฺลํ  ฯ  ตโย  มทา  อาโรคฺยมโท  โยพฺพนมโท ชาติมโท ^๔- ฯ
ตีณาธิปเตยฺยานิ   ^๕-  อตฺตาธิปเตยฺยํ  โลกาธิปเตยฺยํ  ธมฺมาธิปเตยฺยํ  ฯ
ตีณิ   กถาวตฺถูนิ   อตีตํ   วา   อทฺธานํ   อารพฺภ  กถํ  กเถยฺย  เอวํ
อโหสิ  อตีตมทฺธานนฺติ  อนาคตํ  วา  อทฺธานํ  อารพฺภ  กถํ กเถยฺย เอวํ
ภวิสฺสติ    อนาคตมทฺธานนฺติ    เอตรหิ    วา    ปจฺจุปฺปนฺนํ   อทฺธานํ
อารพฺภ  กถํ  กเถยฺย  เอวํ  ^๖-  เอตรหิ  ปจฺจุปฺปนฺนนฺติ  ^๗-  ฯ ติสฺโส
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. สวิตกฺกสวิจาโร ฯ ยุ. สวิตกฺโก สวิจาโร ฯ ^๒ ยุ. อวิตกฺโก วิจารมตฺโต ฯ
@^๓ ม. อวิตกฺกอวิจาโร ฯ ยุ. อวิตกฺโก อวิจาโร ฯ ^๔ ม. ยุ. ชีวิตมโท ฯ
@^๕ ม. ตีณิ อธิปเตยฺยานิ ฯ ^๖ ม. ยุ. เอวํ โหติ ฯ ^๗ ม. ปจฺจุปฺปนฺนํ อทฺธานนฺติ ฯ
วิชฺชา    ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาณํ   วิชฺชา   สตฺตานํ   จุตูปปาเต   าณํ
วิชฺชา   อาสวานํ   ขเย   าณํ   วิชฺชา   ฯ   ตโย  วิหารา  ทิโพฺย
วิหาโร  ^๑-  พฺรหฺมวิหาโร  ^๒-  อริโย  วิหาโร  ฯ  ตีณิ  ปาฏิหาริยานิ
อิทฺธิปาฏิหาริยํ   อาเทสนาปาฏิหาริยํ   อนุสาสนีปาฏิหาริยํ  ฯ  อิเม  โข
อาวุโส   เตน   ภควตา   ชานตา   ปสฺสตา  อรหตา  สมฺมาสมฺพุทฺเธน
ตโย    ธมฺมา    สมฺมทกฺขาตา   ตตฺถ   สพฺเพเหว   สงฺคายิตพฺพํ   น
วิวทิตพฺพํ ฯเปฯ อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ ฯ
                  สงฺคีติยตฺติกํ นิฏฺิตํ ^๓- ฯ
     [๒๒๙]  อตฺถิ  โข  อาวุโส  เตน  ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน   จตฺตาโร   ธมฺมา   สมฺมทกฺขาตา   ตตฺถ   สพฺเพเหว
สงฺคายิตพฺพํ    ฯเปฯ    อตฺถาย   หิตาย   สุขาย   เทวมนุสฺสานํ   ฯ
กตเม   จตฺตาโร   ฯ   จตฺตาโร  สติปฏฺานา  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  กาเย
กายานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย   โลเก
อภิชฺฌาโทมนสฺสํ   ฯ  เวทนาสุ  เวทนา  ฯ  จิตฺเต  จิตฺตา  ฯ  ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย   โลเก
อภิชฺฌาโทมนสฺสํ ฯ
     [๒๓๐]  จตฺตาโร   สมฺมปฺปธานา   อิธาวุโส   ภิกฺขุ  อนุปฺปนฺนานํ
ปาปกานํ   อกุสลานํ   ธมฺมานํ   อนุปฺปาทาย   ฉนฺทํ   ชเนติ   วายมติ
วิริยํ    อารภติ    จิตฺตํ   ปคฺคณฺหาติ   ปทหติ   อุปฺปนฺนานํ   ปาปกานํ
อกุสลานํ   ธมฺมานํ   ปหานาย   ฉนฺทํ   ชเนติ  วายมติ  วิริยํ  อารภติ
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ทิพฺโพ วิหาโร ฯ ^๒ ม. พฺรหฺมา วิหาโร ฯ ^๓ ม. ยุ. สงฺคีติยตฺติกํ
@นิฏฺิตนฺติ น ทิสฺสนฺติ ฯ
จิตฺตํ   ปคฺคณฺหาติ   ปทหติ   อนุปฺปนฺนานํ   กุสลานํ  ธมฺมานํ  อุปฺปาทาย
ฉนฺทํ   ชเนติ   วายมติ   วิริยํ   อารภติ   จิตฺตํ   ปคฺคณฺหาติ   ปทหติ
อุปฺปนฺนานํ    กุสลานํ    ธมฺมานํ   ิติยา   อสมฺโมสาย   ภิยฺโยภาวาย
เวปุลฺลาย   ภาวนาย  ปาริปูริยา  ฉนฺทํ  ชเนติ  วายมติ  วิริยํ  อารภติ
จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ ฯ
     [๒๓๑]  จตฺตาโร  อิทฺธิปาทา อิธาวุโส ภิกฺขุ ฉนฺทสมาธิปธานสงฺขาร-
สมนฺนาคตํ     อิทฺธิปาทํ    ภาเวติ    วิริยสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ
อิทฺธิปาทํ     ภาเวติ     จิตฺตสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ     อิทฺธิปาทํ
ภาเวติ วีมํสาสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ อิทฺธิปาทํ ภาเวติ ฯ
     [๒๓๒]  จตฺตาริ   ฌานานิ   อิธาวุโส   ภิกฺขุ  วิวิจฺเจว  กาเมหิ
วิวิจฺจ    อกุสเลหิ    ธมฺเมหิ    สวิตกฺกํ   สวิจารํ   วิเวกชํ   ปีติสุขํ
ปมชฺฌานํ    อุปสมฺปชฺช    วิหรติ   วิตกฺกวิจารานํ   วูปสมา   อชฺฌตฺตํ
สมฺปสาทนํ   เจตโส   เอโกทิภาวํ   อวิตกฺกํ   อวิจารํ  สมาธิชํ  ปีติสุขํ
ทุติยชฺฌานํ    อุปสมฺปชฺช    วิหรติ   ปีติยา   จ   วิราคา   อุเปกฺขโก
จ   วิหรติ   สโต   จ  สมฺปชาโน  สุขญฺจ  กาเยน  ปฏิสํเวเทติ  ยนฺตํ
อริยา    อาจิกฺขนฺติ    อุเปกฺขโก    สติมา    สุขวิหารีติ   ตติยชฺฌานํ
อุปสมฺปชฺช  วิหรติ  สุขสฺส  จ  ปหานา  ทุกฺขสฺส  จ  ปหานา  ปุพฺเพ  ว
โสมนสฺสโทมนสฺสานํ     อตฺถงฺคมา    อทุกฺขมสุขํ    อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ
จตุตฺถชฺฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ฯ
     [๒๓๓]  จตสฺโส  สมาธิภาวนา  อตฺถาวุโส  สมาธิภาวนา  ภาวิตา
พหุลีกตา   ทิฏฺธมฺมสุขวิหาราย   สํวตฺตติ   ฯ  อตฺถาวุโส  สมาธิภาวนา
ภาวิตา    พหุลีกตา    าณทสฺสนปฏิลาภาย   สํวตฺตติ   ฯ   อตฺถาวุโส
สมาธิภาวนา    ภาวิตา    พหุลีกตา    สติสมฺปชญฺาย    สํวตฺตติ   ฯ
อตฺถาวุโส    สมาธิภาวนา    ภาวิตา    พหุลีกตา   อาสวานํ   ขยาย
สํวตฺตติ ฯ
     {๒๓๓.๑}   กตมา   จาวุโส   สมาธิภาวนา   ภาวิตา  พหุลีกตา
ทิฏฺธมฺมสุขวิหาราย   สํวตฺตติ   ฯ   อิธาวุโส  ภิกฺขุ  วิวิจฺเจว  กาเมหิ
วิวิจฺจ   อกุสเลหิ   ธมฺเมหิ   สวิตกฺกํ   สวิจารํ   ฯเปฯ   จตุตฺถชฺฌานํ
อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   อยํ   อาวุโส   สมาธิภาวนา   ภาวิตา  พหุลีกตา
ทิฏฺธมฺมสุขวิหาราย สํวตฺตติ ฯ
     {๒๓๓.๒}   กตมา   จาวุโส   สมาธิภาวนา   ภาวิตา  พหุลีกตา
าณทสฺสนปฏิลาภาย    สํวตฺตติ    ฯ    อิธาวุโส   ภิกฺขุ   อาโลกสญฺ
มนสิกโรติ   ทิวาสญฺ   อธิฏฺาติ  ยถา  ทิวา  ตถา  รตฺตึ  ยถา  รตฺตึ
ตถา   ทิวา   อิติ   วิวเฏน   เจตสา  อปริโยนทฺเธน  สปฺปภาสํ  จิตฺตํ
ภาเวติ     อยํ     อาวุโส     สมาธิภาวนา    ภาวิตา    พหุลีกตา
าณทสฺสนปฏิลาภาย สํวตฺตติ ฯ
     {๒๓๓.๓}   กตมา   จาวุโส   สมาธิภาวนา   ภาวิตา  พหุลีกตา
สติสมฺปชญฺาย    สํวตฺตติ   ฯ   อิธาวุโส   ภิกฺขุโน   วิทิตา   เวทนา
อุปฺปชฺชนฺติ    วิทิตา   อุปฏฺหนฺติ   วิทิตา   อพฺภตฺถํ   คจฺฉนฺติ   วิทิตา
สญฺา    อุปฺปชฺชนฺติ   วิทิตา   อุปฏฺหนฺติ   วิทิตา   อพฺภตฺถํ   คจฺฉนฺติ
วิทิตา    วิตกฺกา   อุปฺปชฺชนฺติ   วิทิตา   อุปฏฺหนฺติ   วิทิตา   อพฺภตฺถํ
คจฺฉนฺติ     อยํ     อาวุโส     สมาธิภาวนา    ภาวิตา    พหุลีกตา
สติสมฺปชญฺาย สํวตฺตติ ฯ
     {๒๓๓.๔}   กตมา   จาวุโส   สมาธิภาวนา   ภาวิตา  พหุลีกตา
อาสวานํ  ขยาย  สํวตฺตติ  ฯ  อิธาวุโส ภิกฺขุ ปญฺจสุ อุปาทานกฺขนฺเธสุ ^๑-
อุทยพฺพยานุปสฺสี   วิหรติ   อิติ   รูปํ  อิติ  รูปสฺส  สมุทโย  อิติ  รูปสฺส
อตฺถงฺคโม  ฯ  อิติ  เวทนา  ฯ อิติ สญฺา ฯ อิติ สงฺขารา ฯ อิติ วิญฺาณํ
อิติ   วิญฺาณสฺส   สมุทโย   อิติ   วิญฺาณสฺส   อตฺถงฺคโม   ^๒-   อยํ
อาวุโส สมาธิภาวนา ภาวิตา พหุลีกตา อาสวานํ ขยาย สํวตฺตติ ฯ
     [๒๓๔]  จตสฺโส   อปฺปมญฺา   อิธาวุโส   ภิกฺขุ  เมตฺตาสหคเตน
เจตสา   เอกํ   ทิสํ   ผริตฺวา  วิหรติ  ตถา  ทุติยํ  ตถา  ตติยํ  ตถา
จตุตฺถํ    อิติ    อุทฺธมโธ    ติริยํ   สพฺพธิ   สพฺพตฺตตาย   สพฺพาวนฺตํ
โลกํ    เมตฺตาสหคเตน   เจตสา   วิปุเลน   มหคฺคเตน   อปฺปมาเณน
อเวเรน  อพฺยาปชฺเฌน  ผริตฺวา  วิหรติ  ฯ  กรุณาสหคเตน  เจตสา  ฯ
มุทิตาสหคเตน   เจตสา   ฯ   อุเปกฺขาสหคเตน   เจตสา   เอกํ  ทิสํ
ผริตฺวา    วิหรติ   ตถา   ทุติยํ   ตถา   ตติยํ   ตถา   จตุตฺถํ   อิติ
อุทฺธมโธ  ติริยํ  สพฺพธิ  สพฺพตฺตตาย  สพฺพาวนฺตํ  โลกํ  อุเปกฺขาสหคเตน
เจตสา   วิปุเลน   มหคฺคเตน   อปฺปมาเณน   อเวเรน   อพฺยาปชฺเฌน
ผริตฺวา วิหรติ ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๒๒๒-๒๓๕. https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=11&item=221&items=14 อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=11&item=221&items=14&mode=bracket อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=11&item=221&items=14 อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=11&item=221&items=14 ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=221 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๑ https://84000.org/tipitaka/read/?index_11 https://84000.org/tipitaka/english/?index_11