พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๙ ภาษาบาลี อักษรไทย
พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๑ สุตฺต. สํ. มหาวารวคฺโค

                  สุตฺตนฺตปิฏเก สํยุตฺตนิกายสฺส
                      ปญฺจโม ภาโค
                         ----
                      มหาวารวคฺโค
           นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ
                    อวิชฺชาวคฺโค ปฐโม
     [๑]   เอวมฺเม  สุตํ  เอกํ  สมยํ  ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน
อนาถปิณฺฑิกสฺส   อาราเม   ฯ   ตตฺร   โข   ภควา  ภิกฺขู  อามนฺเตสิ
ภิกฺขโวติ   ฯ   ภทนฺเตติ   เต   ภิกฺขู  ภควโต  ปจฺจสฺโสสุํ  ฯ  ภควา
เอตทโวจ ฯ
     [๒]   อวิชฺชา  ภิกฺขเว  ปุพฺพงฺคมา  อกุสลานํ  ธมฺมานํ สมาปตฺติยา
อนฺวเทว  ๑-  อหิริกํ  อโนตฺตปฺปํ  ฯ  อวิชฺชาคตสฺส  ภิกฺขเว  อวิทฺทสุโน
มิจฺฉาทิฏฺฐิ      ปโหติ     มิจฺฉาทิฏฺฐิสฺส     มิจฺฉาสงฺกปฺโป     ปโหติ
มิจฺฉาสงฺกปฺปสฺส    มิจฺฉาวาจา   ปโหติ   มิจฺฉาวาจสฺส   มิจฺฉากมฺมนฺโต
ปโหติ    มิจฺฉากมฺมนฺตสฺส     มิจฺฉาอาชีโว    ปโหติ    มิจฺฉาอาชีวสฺส
มิจฺฉาวายาโม   ปโหติ   มิจฺฉาวายามสฺส  มิจฺฉาสติ  ปโหติ  มิจฺฉาสติสฺส
มิจฺฉาสมาธิ ปโหติ ฯ
     [๓]   วิชฺชา  จ โข ภิกฺขเว ปุพฺพงฺคมา กุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยา
อนฺวเทว    ๒-    หิโรตฺตปฺปํ   ฯ   วิชฺชาคตสฺส   ภิกฺขเว   วิทฺทสุโน
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ยุ. อนุเทว ฯ
สมฺมาทิฏฺฐิ      ปโหติ     สมฺมาทิฏฺฐิสฺส     สมฺมาสงฺกปฺโป     ปโหติ
สมฺมาสงฺกปฺปสฺส    สมฺมาวาจา   ปโหติ   สมฺมาวาจสฺส   สมฺมากมฺมนฺโต
ปโหติ     สมฺมากมฺมนฺตสฺส    สมฺมาอาชีโว    ปโหติ    สมฺมาอาชีวสฺส
สมฺมาวายาโม     ปโหติ     สมฺมาวายามสฺส     สมฺมาสติ     ปโหติ
สมฺมาสติสฺส สมฺมาสมาธิ ปโหตีติ ฯ
     [๔]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ   สมยํ   ภควา   สเกฺยสุ  วิหรติ
สกฺกรํ   นาม   สกฺยานํ   นิคโม   ฯ   อถ   โข  อายสฺมา  อานนฺโท
เยน    ภควา    เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ   อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ   นิสีทิ   ฯ   เอกมนฺตํ   นิสินฺโน   โข   อายสฺมา  อานนฺโท
ภควนฺตํ    เอตทโวจ   อุปฑฺฒมิทํ   ภนฺเต   พฺรหฺมจรยสฺส   ๑-   ยทิทํ
กลฺยาณมิตฺตตา กลฺยาณสหายตา กลฺยาณสมฺปวงฺกตาติ ฯ
     [๕]   มา เหวํ อานนฺท อวจ ๒- มา เหวํ อานนฺท อวจ ๓- สกลเมว ๔-
หิทํ    อานนฺท    พฺรหฺมจริยํ   ยทิทํ   กลฺยาณมิตฺตตา   กลฺยาณสหายตา
กลฺยาณสมฺปวงฺกตา     ฯ     กลฺยาณมิตฺตสฺเสตํ     อานนฺท    ภิกฺขุโน
ปาฏิกงฺขํ    กลฺยาณสหายกสฺส    กลฺยาณสมฺปวงฺกสฺส    อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ ภาเวสฺสติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกริสฺสตีติ ฯ
     [๖]   กถญฺจานนฺท    ภิกฺขุ    กลฺยาณมิตฺโต    กลฺยาณสหาโย
กลฺยาณสมฺปวงฺโก  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  ภาเวติ  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ
พหุลีกโรติ   ฯ    อิธานนฺท   ภิกฺขุ   สมฺมาทิฏฺฐึ   ภาเวติ  วิเวกนิสฺสิตํ
วิราคนิสฺสิตํ     นิโรธนิสฺสิตํ   โวสฺสคฺคปริณามึ   สมฺมาสงฺกปฺปํ   ภาเวติ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. พฺรหฺมจริยํ ฯ ๒-๓ ม. ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ ๔ ม. สกเมวิทํ อานนฺท ... ฯ
วิเวกนิสฺสิตํ    ฯเปฯ    สมฺมาวาจํ    ภาเวติ   ฯเปฯ   สมฺมากมฺมนฺตํ
ภาเวติ   ฯเปฯ   สมฺมาอาชีวํ   ภาเวติ  ฯเปฯ  สมฺมาวายามํ  ภาเวติ
ฯเปฯ   สมฺมาสตึ   ภาเวติ   ฯเปฯ  สมฺมาสมาธึ  ภาเวติ  วิเวกนิสฺสิตํ
วิราคนิสฺสิตํ   นิโรธนิสฺสิตํ   โวสฺสคฺคปริณามึ   ฯ   เอวํ   โข  อานนฺท
ภิกฺขุ     กลฺยาณมิตฺโต     กลฺยาณสหาโย    กลฺยาณสมฺปวงฺโก    อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ ภาเวติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกโรติ ฯ
     [๗]   ตทิมินาเปตํ   ๑-   อานนฺท   ปริยาเยน  เวทิตพฺพํ  ยถา
สกลเมวิทํ     พฺรหฺมจริยํ    ยทิทํ    กลฺยาณมิตฺตตา    กลฺยาณสหายตา
กลฺยาณสมฺปวงฺกตาติ    ฯ    มมญฺหิ    อานนฺท   กลฺยาณมิตฺตํ   อาคมฺม
ชาติธมฺมา   สตฺตา   ชาติยา   ปริมุจฺจนฺติ   ชราธมฺมา   สตฺตา  ชราย
ปริมุจฺจนฺติ    มรณธมฺมา   สตฺตา   มรเณน   ปริมุจฺจนฺติ   โสกปริเทว-
ทุกฺขโทมนสฺสุปายาสธมฺมา    สตฺตา    โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาเสหิ
ปริมุจฺจนฺติ   ฯ  อิมินา  โข  เอตํ  อานนฺท  ปริยาเยน  เวทิตพฺพํ  ยถา
สกลเมวิทํ     พฺรหฺมจริยํ    ยทิทํ    กลฺยาณมิตฺตตา    กลฺยาณสหายตา
กลฺยาณสมฺปวงฺกตาติ ฯ
     [๘]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   อถ  โข  อายสฺมา  สารีปุตฺโต  เยน
ภควา   เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ   อภิวาเทตฺวา  เอกมนฺตํ
นิสีทิ   ฯ   เอกมนฺตํ   นิสินฺโน   โข   อายสฺมา   สารีปุตฺโต  ภควนฺตํ
เอตทโวจ    สกลมิทํ    ภนฺเต    พฺรหฺมจริยํ    ยทิทํ   กลฺยาณมิตฺตตา
กลฺยาณสหายตา กลฺยาณสมฺปวงฺกตาติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ตทมินาเปตํ ฯ
     [๙]   สาธุ   สาธุ   สารีปุตฺต   สกลมิทํ   สารีปุตฺต  พฺรหฺมจริยํ
ยทิทํ     กลฺยาณมิตฺตตา    กลฺยาณสหายตา    กลฺยาณสมฺปวงฺกตา    ฯ
กลฺยาณมิตฺตสฺเสตํ    สารีปุตฺต    ภิกฺขุโน    ปาฏิกงฺขํ   กลฺยาณสหายสฺส
กลฺยาณสมฺปวงฺกสฺส    อริยํ    อฏฺฐงฺคิกํ    มคฺคํ    ภาเวสฺสติ    อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกริสฺสตีติ ฯ
     [๑๐]   กถญฺจ   สารีปุตฺต   ภิกฺขุ   กลฺยาณมิตฺโต  กลฺยาณสหาโย
กลฺยาณสมฺปวงฺโก   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   ภาเวติ   อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ   พหุลีกโรติ   ฯ   อิธ   สารีปุตฺต   ภิกฺขุ   สมฺมาทิฏฺฐึ   ภาเวติ
วิเวกนิสฺสิตํ    วิราคนิสฺสิตํ    นิโรธนิสฺสิตํ    โวสฺสคฺคปริณามึ    ฯเปฯ
สมฺมาสมาธึ     ภาเวติ     วิเวกนิสฺสิตํ    วิราคนิสฺสิตํ    นิโรธนิสฺสิตํ
โวสฺสคฺคปริณามึ    ฯ    เอวํ   โข   สารีปุตฺต   ภิกฺขุ   กลฺยาณมิตฺโต
กลฺยาณสหาโย      กลฺยาณสมฺปวงฺโก     อริยํ     อฏฺฐงฺคิกํ     มคฺคํ
ภาเวติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกโรติ ฯ
     [๑๑]   ตทิมินาเปตํ   สารีปุตฺต   ปริยาเยน   เวทิตพฺพํ   ยถา
สกลมิทํ     พฺรหฺมจริยํ     ยทิทํ     กลฺยาณมิตฺตตา    กลฺยาณสหายตา
กลฺยาณสมฺปวงฺกตาติ      ฯ      มมญฺหิ     สารีปุตฺต     กลฺยาณมิตฺตํ
อาคมฺม    ชาติธมฺมา    สตฺตา    ชาติยา    ปริมุจฺจนฺติ    ชราธมฺมา
สตฺตา   ชราย   ปริมุจฺจนฺติ   มรณธมฺมา   สตฺตา   มรเณน  ปริมุจฺจนฺติ
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสธมฺมา       สตฺตา      โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาเสหิ  ปริมุจฺจนฺติ  ฯ  อิมินา  โข เอตํ สารีปุตฺต ปริยาเยน
เวทิตพฺพํ     ยถา    สกลมิทํ    พฺรหฺมจริยํ    ยทิทํ    กลฺยาณมิตฺตตา
กลฺยาณสหายตา กลฺยาณสมฺปวงฺกตาติ ฯ
     [๑๒]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  อถ  โข  อายสฺมา อานนฺโท ปุพฺพณฺหสมยํ
นิวาเสตฺวา   ปตฺตจีวรมาทาย   สาวตฺถึ   ปิณฺฑาย   ปาวิสิ  ฯ  อทฺทสา
โข    อายสฺมา    อานนฺโท    ชาณุสฺโสณึ    พฺราหฺมณํ    สพฺพเสเตน
วฬวาภิรเถน   สาวตฺถิยา   นิยฺยายนฺตํ   เสตา   สุทํ   อสฺสา   ยุตฺตา
โหนฺติ   เสตาลงฺการา   เสโต   รโถ   เสตปริวาโร  เสตา  รสฺมิโย
เสตา   ปโตทลฏฺฐิ  เสตํ  ฉตฺตํ  เสตํ  อุณฺหีสํ  เสตานิ  วตฺถานิ  เสตา
อุปาหนา   เสตาย   สุทํ   วาลวีชนิยา  ๑-  วีชิยฺยติ  ฯ  ตเมนํ  ชโน
ทิสฺวา เอวมาห พฺรหฺมํ วต โภ ยานํ พฺรหฺมยานรูปํ วต โภติ ฯ
     [๑๓]   อถ  โข  อายสฺมา  อานนฺโท  สาวตฺถิยํ  ปิณฺฑาย  จริตฺวา
ปจฺฉาภตฺตํ     ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต     เยน     ภควา     เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ   อภิวาเทตฺวา   เอกมนฺตํ   นิสีทิ  ฯ  เอกมนฺตํ
นิสินฺโน    โข    อายสฺมา   อานนฺโท   ภควนฺตํ   เอตทโวจ   อิธาหํ
ภนฺเต     ปุพฺพณฺหสมยํ     นิวาเสตฺวา     ปตฺตจีวรมาทาย    สาวตฺถึ
ปิณฺฑาย    ปาวิสึ    อทฺทสํ    ขฺวาหํ   ภนฺเต   ชาณุสฺโสณึ   พฺราหฺมณํ
สพฺพเสเตน    วฬวาภิรเถน    สาวตฺถิยา    นิยฺยายนฺตํ   เสตา   สุทํ
อสฺสา  ยุตฺตา  โหนฺติ  เสตาลงฺการา  เสโต  รโถ  เสตปริวาโร เสตา
รสฺมิโย  เสตา  ปโตทลฏฺฐิ  เสตํ  ฉตฺตํ  เสตํ  อุณฺหีสํ  เสตานิ  วตฺถานิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. วาลพีชนิยา พีชิยฺยติ ฯ เอวมุปริ ฯ
เสตา   อุปาหนา   เสตาย   สุทํ   วาลวีชนิยา   วีชิยฺยติ   ฯ  ตเมนํ
ชโน    ทิสฺวา   เอวมาห   พฺรหฺมํ   วต   โภ   ยานํ   พฺรหฺมยานรูปํ
วต   โภติ   ฯ  สกฺกา  นุ  โข  ภนฺเต  อิมสฺมึ  ธมฺมวินเย  พฺรหฺมยานํ
ปญฺญเปตุนฺติ ฯ
     [๑๔]   สกฺกา   อานนฺทาติ  ภควา  อโวจ  อิมสฺเสว  โข  เอตํ
อานนฺท    อริยสฺส    อฏฺฐงฺคิกสฺส    มคฺคสฺส    อธิวจนํ    พฺรหฺมยานํ
อิติปิ ธมฺมยานํ อิติปิ อนุตฺตโร สงฺคามวิชโย อิติปิ ฯ
     [๑๕]   สมฺมาทิฏฺฐิ  อานนฺท  ภาวิตา  พหุลีกตา ราควินยปริโยสานา
โหติ โทสวินยปริโยสานา โหติ โมหวินยปริโยสานา โหติ ฯ
     [๑๖]   สมฺมาสงฺกปฺโป อานนฺท ภาวิโต พหุลีกโต ราควินยปริโยสาโน
โหติ โทสวินยปริโยสาโน โหติ โมหวินยปริโยสาโน โหติ ฯ
     [๑๗]   สมฺมาวาจา  อานนฺท  ภาวิตา พหุลีกตา ราควินยปริโยสานา
โหติ โทสวินยปริโยสานา โหติ โมหวินยปริโยสานา โหติ ฯ
     [๑๘]   สมฺมากมฺมนฺโต อานนฺท ภาวิโต พหุลีกโต ราควินยปริโยสาโน
โหติ โทสวินยปริโยสาโน โหติ โมหวินยปริโยสาโน โหติ ฯ
     [๑๙]   สมฺมาอาชีโว  อานนฺท ภาวิโต พหุลีกโต ราควินยปริโยสาโน
โหติ โทสวินยปริโยสาโน โหติ โมหวินยปริโยสาโน โหติ ฯ
     [๒๐]   สมฺมาวายาโม อานนฺท ภาวิโต พหุลีกโต ราควินยปริโยสาโน
โหติ โทสวินยปริโยสาโน โหติ โมหวินยปริโยสาโน โหติ ฯ
     [๒๑]   สมฺมาสติ  อานนฺท  ภาวิตา  พหุลีกตา  ราควินยปริโยสานา
โหติ โทสวินยปริโยสานา โหติ โมหวินยปริโยสานา โหติ ฯ
     [๒๒]   สมฺมาสมาธิ  อานนฺท  ภาวิโต พหุลีกโต ราควินยปริโยสาโน
โหติ โทสวินยปริโยสาโน โหติ โมหวินยปริโยสาโน โหติ ฯ
     [๒๓]   อิมินา   โข  เอตํ  อานนฺท  ปริยาเยน  เวทิตพฺพํ  ยถา
อิมสฺเสเวตํ    อริยสฺส    อฏฺฐงฺคิกสฺส   มคฺคสฺส   อธิวจนํ   พฺรหฺมยานํ
อิติปิ    ธมฺมยานํ    อิติปิ    อนุตฺตโร    สงฺคามวิชโย    อิติปีติ   ฯ
อิทมโวจ ภควา อิทํ วตฺวาน สุคโต อถาปรํ เอตทโวจ สตฺถา
     [๒๔]   ยสฺส สทฺธา จ ปญฺญา จ ธมฺมา ยุคฺคา ๑- สทฺธา ธุรํ
              หิริ อีสา มโน โยตฺตํ             สติ อารกฺขสารถิ ฯ
              รโถ สีลปริกฺขาโร                ฌานกฺโข จกฺกวีริโย
              อุเปกฺขา ธุรสมาธิ                 อนิจฺฉา ปริวารณํ ฯ
              อพฺยาปาโท อวิหึสา             วิเวโก ยสฺส อาวุธํ
              ตีติกฺขา ธมฺมสนฺนาโห ๒-   โยคกฺเขมาย วตฺตติ  ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ยุตฺตา สทฺธา ธุรํ ฯ ม. ยุ. ยุตฺตา สทา ธุรํ ฯ ๒ ม. จมฺมสนฺนาโห ฯ
             เอตทตฺตนิ ๑- สมฺภูตํ             พฺรหฺมยานํ อนุตฺตรํ
             นิยฺยนฺติ ธีรา โลกมฺหา           อญฺญทตฺถุ ชยํ ชยนฺติ ฯ
     [๒๕]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  อถ  โข  สมฺพหุลา  ภิกฺขู  เยน  ภควา
เตนุปสงฺกมึสุ     อุปสงฺกมิตฺวา    ภควนฺตํ    อภิวาเทตฺวา    เอกมนฺตํ
นิสีทึสุ   ฯ   เอกมนฺตํ   นิสินฺนา   โข  เต  ภิกฺขู  ภควนฺตํ  เอตทโวจุํ
อิธ   โน   ภนฺเต   อญฺญติตฺถิยา   ปริพฺพาชกา   อเมฺห  เอวํ  ปุจฺฉนฺติ
กิมตฺถิยํ   อาวุโส   สมเณ   โคตเม   พฺรหฺมจริยํ   วุสฺสตีติ   ฯ  เอวํ
ปุฏฺฐา    มยํ    ภนฺเต    เตสํ   อญฺญติตฺถิยานํ   ปริพฺพาชกานํ   เอวํ
พฺยากโรม    ทุกฺขสฺส   โข   อาวุโส   ปริญฺญตฺถํ   ภควติ   พฺรหฺมจริยํ
วุสฺสตีติ   ฯ   กจฺจิ   มยํ   ภนฺเต   เอวํ  ปุฏฺฐา  เอวํ  พฺยากรมานา
วุตฺตวาทิโน    เจว    ภควโต    โหม   น   จ   ภควนฺตํ   อภูเตน
อพฺภาจิกฺขาม    ธมฺมสฺส    จานุธมฺมํ    พฺยากโรม    น    จ   โกจิ
สหธมฺมิโก วาทานุวาโท คารยฺหํ ฐานํ อาคจฺฉตีติ  ฯ
     [๒๖]   ตคฺฆ  ตุเมฺห  ภิกฺขเว  เอวํ  ปุฏฺฐา  เอวํ  พฺยากรมานา
วุตฺตวาทิโน  เจว  เม  โหถ  น  จ  มํ  อภูเตน  อพฺภาจิกฺขถ  ธมฺมสฺส
จานุธมฺมํ   พฺยากโรถ   น  จ  โกจิ  สหธมฺมิโก  วาทานุวาโท  คารยฺหํ
ฐานํ อาคจฺฉติ ทุกฺขสฺส หิ ปริญฺญตฺถํ มยิ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติ ฯ
     [๒๗]   สเจ   โว   ภิกฺขเว   อญฺญติตฺถิยา   ปริพฺพาชกา  เอวํ
ปุจฺเฉยฺยุํ    อตฺถิ    ปนาวุโส    มคฺโค    อตฺถิ    ปฏิปทา   เอตสฺส
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. เอตทตฺตนิยํ ภูตํ ฯ
ทุกฺขสฺส    ปริญฺญายาติ   ฯ   เอวํ   ปุฏฺฐา   ตุเมฺห   ภิกฺขเว   เตสํ
อญฺญติตฺถิยานํ    ปริพฺพาชกานํ    เอวํ    พฺยากเรยฺยาถ    อตฺถิ   โข
อาวุโส มคฺโค อตฺถิ ปฏิปทา เอตสฺส ทุกฺขสฺส ปริญฺญายาติ ฯ
     [๒๘]   กตโม   จ   ภิกฺขเว   มคฺโค  กตมา  ปฏิปทา  เอตสฺส
ทุกฺขสฺส   ปริญฺญายาติ   ฯ   อยเมว   อริโย   อฏฺฐงฺคิโก   มคฺโค  ฯ
เสยฺยถีทํ   ฯ   สมฺมาทิฏฺฐิ   ฯเปฯ   สมฺมาสมาธิ   ฯ   อยํ   ภิกฺขเว
มคฺโค    อยํ   ปฏิปทา   เอตสฺส   ทุกฺขสฺส   ปริญฺญายาติ   ฯ   เอวํ
ปุฏฺฐา   ตุเมฺห   ภิกฺขเว   เตสํ   อญฺญติตฺถิยานํ   ปริพฺพาชกานํ   เอวํ
พฺยากเรยฺยาถาติ ฯ
     [๒๙]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  อถ  โข  อญฺญตโร  ภิกฺขุ  เยน  ภควา
เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ  อภิวาเทตฺวา  เอกมนฺตํ  นิสีทิ  ฯ
เอกมนฺตํ   นิสินฺโน   โข   โส   ภิกฺขุ  ภควนฺตํ  เอตทโวจ  พฺรหฺมจริยํ
พฺรหฺมจริยนฺติ   ภนฺเต  วุจฺจติ  ฯ  กตมํ  นุ  โข  ภนฺเต  พฺรหฺมจริยํ  ฯ
กตมํ พฺรหฺมจริยปริโยสานนฺติ ฯ
     [๓๐]   อยเมว  โข  ภิกฺขุ  อริโย  อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค พฺรหฺมจริยํ ฯ
เสยฺยถีทํ  ฯ  สมฺมาทิฏฺฐิ  ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ โย โข ภิกฺขุ ราคกฺขโย
โทสกฺขโย โมหกฺขโย อิทํ พฺรหฺมจริยปริโยสานนฺติ ฯ
     [๓๑]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  อถ  โข  อญฺญตโร  ภิกฺขุ  เยน  ภควา
เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ  อภิวาเทตฺวา  เอกมนฺตํ  นิสีทิ  ฯ
เอกมนฺตํ   นิสินฺโน   โข   โส   ภิกฺขุ  ภควนฺตํ  เอตทโวจ  ราควินโย
โทสวินโย  โมหวินโยติ  ภนฺเต  วุจฺจติ  ฯ  กิสฺส  นุ  โข  เอตํ  ภนฺเต
อธิวจนํ    ราควินโย    โทสวินโย   โมหวินโยติ   ฯ   นิพฺพานธาตุยา
โข   เอตํ   ภิกฺขุ   อธิวจนํ   ราควินโย   โทสวินโย  โมหวินโยติ  ฯ
อาสวานํ ขโย เตน วุจฺจตีติ ฯ
     [๓๒]   เอวํ  วุตฺเต  โส  ภิกฺขุ  ภควนฺตํ  เอตทโวจ อมตํ อมตนฺติ
ภนฺเต  วุจฺจติ  ฯ  กตมํ  นุ  โข  ภนฺเต  อมตํ กตโม อมตคามิมคฺโคติ ฯ
โย  โข  ภิกฺขุ  ราคกฺขโย  โทสกฺขโย  โมหกฺขโย  อิทํ  วุจฺจติ  อมตํ ฯ
อยเมวาริโย   อฏฺฐงฺคิโก   มคฺโค   อมตคามิมคฺโค   ฯ   เสยฺยถีทํ  ฯ
สมฺมาทิฏฺฐิ ฯเปฯ สมฺมาสมาธีติ ฯ
     [๓๓]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   อริยํ  โว  ภิกฺขเว  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ
เทเสสฺสามิ   วิภชิสฺสามิ  ตํ  สุณาถ  สาธุกํ  มนสิกโรถ  ภาสิสฺสามีติ  ฯ
เอวมฺภนฺเตติ  โข  เต  ภิกฺขู  ภควโต  ปจฺจสฺโสสุํ  ฯ  ภควา เอตทโวจ
กตโม   จ   ภิกฺขเว   อริโย   อฏฺฐงฺคิโก   มคฺโค   ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ
สมฺมาทิฏฺฐิ ฯเปฯ สมฺมาสมาธิ ฯ
     [๓๔]   กตมา  จ  ภิกฺขเว  สมฺมาทิฏฺฐิ  ฯ  ยํ  โข ภิกฺขเว ทุกฺเข
ญาณํ    ทุกฺขสมุทเย    ญาณํ   ทุกฺขนิโรเธ   ญาณํ   ทุกฺขนิโรธคามินิยา
ปฏิปทาย ญาณํ ฯ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาทิฏฺฐิ ฯ
     [๓๕]   กตโม  จ  ภิกฺขเว  สมฺมาสงฺกปฺโป  ฯ  โย  โข  ภิกฺขเว
เนกฺขมฺมสงฺกปฺโป    อพฺยาปาทสงฺกปฺโป    อวิหึสาสงฺกปฺโป    ฯ    อยํ
วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาสงฺกปฺโป ฯ
     [๓๖]   กตมา  จ ภิกฺขเว สมฺมาวาจา ฯ ยา โข ภิกฺขเว มุสาวาทา
เวรมณี    ปิสุณาย    วาจาย   เวรมณี   ผรุสาย   วาจาย   เวรมณี
สมฺผปฺปลาปา เวรมณี ฯ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาวาจา ฯ
     [๓๗]   กตโม  จ  ภิกฺขเว  สมฺมากมฺมนฺโต  ฯ  ยา  โข  ภิกฺขเว
ปาณาติปาตา     เวรมณี     อทินฺนาทานา    เวรมณี    อพฺรหฺมจริยา
เวรมณี ฯ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมากมฺมนฺโต ฯ
     [๓๘]   กตโม  จ  ภิกฺขเว สมฺมาอาชีโว ฯ อิธ ภิกฺขเว อริยสาวโก
มิจฺฉาอาชีวํ   ปหาย   สมฺมาอาชีเวน   ชีวิกํ   กปฺเปติ  ฯ  อยํ  วุจฺจติ
ภิกฺขเว สมฺมาอาชีโว ฯ
     [๓๙]   กตโม  จ  ภิกฺขเว  สมฺมาวายาโม  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว ภิกฺขุ
อนุปฺปนฺนานํ    ปาปกานํ    อกุสลานํ    ธมฺมานํ    อนุปฺปาทาย   ฉนฺทํ
ชเนติ    วายมติ    วิริยํ    อารภติ    จิตฺตํ    ปคฺคณฺหาติ    ปทหติ
อุปฺปนฺนานํ   ปาปกานํ   อกุสลานํ   ธมฺมานํ   ปหานาย   ฉนฺทํ   ชเนติ
วายมติ    วิริยํ    อารภติ   จิตฺตํ   ปคฺคณฺหาติ   ปทหติ   อนุปฺปนฺนานํ
กุสลานํ   ธมฺมํ   อุปฺปาทาย   ฉนฺทํ   ชเนติ   วายมติ   วิริยํ  อารภติ
จิตฺตํ    ปคฺคณฺหาติ    ปทหติ   อุปฺปนฺนานํ   กุสลานํ   ธมฺมานํ   ฐิติยา
อสมฺโมสาย   ภิยฺโยภาวาย   เวปุลฺลาย   ภาวนาย   ปาริปูริยา   ฉนฺทํ
ชเนติ    วายมติ    วิริยํ   อารภติ   จิตฺตํ   ปคฺคณฺหาติ   ปทหติ   ฯ
อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาวายาโม ฯ
     [๔๐]   กตมา   จ   ภิกฺขเว  สมฺมาสติ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ
กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย
โลเก    อภิชฺฌาโทมนสฺสํ   เวทนาสุ   เวทนานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี
สมฺปชาโน  สติมา  วิเนยฺย  โลเก  อภิชฺฌาโทมนสฺสํ  จิตฺเต  จิตฺตานุปสฺสี
วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา  วิเนยฺย  โลเก  อภิชฺฌาโทมนสฺสํ
ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา  วิเนยฺย
โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ ฯ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาสติ ฯ
     [๔๑]   กตโม  จ  ภิกฺขเว  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ
วิวิจฺเจว    กาเมหิ   วิวิจฺจ   อกุสเลหิ   ธมฺเมหิ   สวิตกฺกํ   สวิจารํ
วิเวกชํ    ปีติสุขํ   ปฐมํ   ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   วิตกฺกวิจารานํ
วูปสมา   อชฺฌตฺตํ   สมฺปสาทนํ   เจตโส  เอโกทิภาวํ  อวิตกฺกํ  อวิจารํ
สมาธิชํ    ปีติสุขํ    ทุติยํ    ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   ปีติยา   จ
วิราคา    อุเปกฺขโก    จ   วิหรติ   สโต   จ   สมฺปชาโน   สุขญฺจ
กาเยน   ปฏิสํเวเทติ   ยนฺตํ   อริยา   อาจิกฺขนฺติ   อุเปกฺขโก  สติมา
สุขวิหารีติ   ตติยํ   ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   สุขสฺส   จ   ปหานา
ทุกฺขสฺส    จ    ปหานา    ปุพฺเพว   โสมนสฺสโทมนสฺสานํ   อตฺถงฺคมา
อทุกฺขมสุขํ     อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ     จตุตฺถํ     ฌานํ     อุปสมฺปชฺช
วิหรติ ฯ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาสมาธีติ ฯ
     [๔๒]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  สาลิสุกํ  วา ยวสุกํ
วา   มิจฺฉาปณิหิตํ   หตฺเถน   วา   ปาเทน   วา  อกฺกนฺตํ  หตฺถํ  วา
ปาทํ  วา  ภินฺทิสฺสติ  โลหิตํ  วา  อุปฺปาเทสฺสตีติ  เนตํ  ฐานํ  วิชฺชติ ฯ
ตํ   กิสฺส   เหตุ   ฯ   มิจฺฉาปณิหิตตฺตา  ภิกฺขเว  สุกสฺส  ฯ  เอวเมว
โข   ภิกฺขเว   โส  วต  ภิกฺขุ  มิจฺฉาปณิหิตาย  ทิฏฺฐิยา  มิจฺฉาปณิหิตาย
มคฺคภาวนาย    อวิชฺชํ    ภินฺทิสฺสติ    วิชฺชํ    อุปฺปาเทสฺสติ   นิพฺพานํ
สจฺฉิกริสฺสตีติ  เนตํ  ฐานํ  วิชฺชติ  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ ฯ มิจฺฉาปณิหิตตฺตา
ภิกฺขเว ทิฏฺฐิยา ฯ
     [๔๓]   เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  สาลิสุกํ  วา  ยวสุกํ  วา สมฺมาปณิหิตํ
หตฺเถน   วา   ปาเทน  วา  อกฺกนฺตํ  หตฺถํ  วา  ปาทํ  วา  ภินฺทิสฺสติ
โลหิตํ   วา   อุปฺปาเทสฺสตีติ  ฐานเมตํ  วิชฺชติ  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  ฯ
สมฺมาปณิหิตตฺตา   ภิกฺขเว  สุกสฺส  ฯ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  โส  วต
ภิกฺขุ     สมฺมาปณิหิตาย     ทิฏฺฐิยา    สมฺมาปณิหิตาย    มคฺคภาวนาย
อวิชฺชํ    ภินฺทิสฺสติ    วิชฺชํ    อุปฺปาเทสฺสติ    นิพฺพานํ   สจฺฉิกริสฺสตีติ
ฐานเมตํ   วิชฺชติ   ฯ   ตํ   กิสฺส  เหตุ  ฯ  สมฺมาปณิหิตตฺตา  ภิกฺขเว
ทิฏฺฐิยา ฯ
     [๔๔]   กถญฺจ    ภิกฺขเว    ภิกฺขุ    สมฺมาปณิหิตาย   ทิฏฺฐิยา
สมฺมาปณิหิตาย   มคฺคภาวนาย   อวิชฺชํ   ภินฺทิสฺสติ   วิชฺชํ  อุปฺปาเทสฺสติ
นิพฺพานํ   สจฺฉิกริสฺสติ   ฯ   อิธ    ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  สมฺมาทิฏฺฐึ  ภาเวติ
วิเวกนิสฺสิตํ    วิราคนิสฺสิตํ    นิโรธนิสฺสิตํ    โวสฺสคฺคปริณามึ    ฯเปฯ
สมฺมาสมาธึ     ภาเวติ     วิเวกนิสฺสิตํ    วิราคนิสฺสิตํ    นิโรธนิสฺสิตํ
โวสฺสคฺคปริณามึ    ฯ    เอวํ   โข   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   สมฺมาปณิหิตาย
ทิฏฺฐิยา      สมฺมาปณิหิตาย     มคฺคภาวนาย     อวิชฺชํ     ภินฺทิสฺสติ
วิชฺชํ อุปฺปาเทสฺสติ นิพฺพานํ สจฺฉิกริสฺสตีติ ฯ
     [๔๕]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  อถ  โข นนฺทิโย ปริพฺพาชโก เยน ภควา
เตนุปสงฺกมิ    อุปสงฺกมิตฺวา    ภควตา    สทฺธึ   สมฺโมทิ   สมฺโมทนียํ
กถํ   สาราณียํ   วีติสาเรตฺวา   เอกมนฺตํ  นิสีทิ  ฯ  เอกมนฺตํ  นิสินฺโน
โข  นนฺทิโย  ปริพฺพาชโก  ภควนฺตํ  เอตทโวจ  กติ  นุ  โข  โภ โคตม
ธมฺมา    ภาวิตา    พหุลีกตา   นิพฺพานคมา   โหนฺติ   นิพฺพานปรายนา
นิพฺพานปริโยสานาติ  ฯ  อฏฺฐิเม  โข  นนฺทิย  ธมฺมา  ภาวิตา  พหุลีกตา
นิพฺพานคมา   โหนฺติ   นิพฺพานปรายนา   นิพฺพานปริโยสานา   ฯ  กตเม
อฏฺฐ   ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  สมฺมาทิฏฺฐิ  ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อิเม  โข
นนฺทิย    อฏฺฐ    ธมฺมา    ภาวิตา   พหุลีกตา   นิพฺพานคมา   โหนฺติ
นิพฺพานปรายนา นิพฺพานปริโยสานาติ ฯ
     [๔๖]   เอวํ   วุตฺเต  นนฺทิโย  ปริพฺพาชโก  ภควนฺตํ  เอตทโวจ
อภิกฺกนฺตํ    โภ   โคตม   อภิกฺกนฺตํ   โภ   โคตม   เสยฺยถาปิ   โภ
โคตม    นิกฺกุชฺชิตํ    วา    อุกฺกุชฺเชยฺย   ปฏิจฺฉนฺนํ   วา   วิวเรยฺย
มูฬฺหสฺส    วา   มคฺคํ   อาจิกฺเขยฺย   อนฺธกาเร   วา   เตลปฺปชฺโชตํ
ธาเรยฺย   จกฺขุมนฺโต  รูปานิ  ทกฺขนฺตีติ  ฯ  เอวเมว  โภตา  โคตเมน
อเนกปริยาเยน   ธมฺโม   ปกาสิโต   เอสาหํ   ภวนฺตํ   โคตมํ   สรณํ
คจฺฉามิ   ธมฺมญฺจ   ภิกฺขุสงฺฆญฺจ   อุปาสกํ   มํ   ภวํ  โคตโม  ธาเรตุ
อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณงฺคตนฺติ ฯ
                     อวิชฺชาวคฺโค ปฐโม ฯ
                         ตสฺสุทฺทานํ
         อวิชฺชญฺจ ๑- อุปฑฺฒํ จ       สารีปุตฺโต จ พฺราหฺมโณ
         กิมตฺถิยํ ๒- จ เทฺว ภิกฺขู       วิภงฺโค สุกนนฺทิยาติ ๓- ฯ
                       -----------
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อวิชฺชา จ ฯ ๒ ม. ยุ. กิมตฺถิโย ฯ ๓ ยุ. สูกนนฺทิโยติ ฯ
                     วิหารวคฺโค ทุติโย
     [๔๗]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  อิจฺฉามหํ  ภิกฺขเว  อฑฺฒมาสํ  ปฏิสลฺลียิตุํ
นมฺหิ  เกนจิ  อุปสงฺกมิตพฺโพ  อญฺญตฺร  เอเกน  ปิณฺฑปาตนีหารเกนาติ  ฯ
เอวํ  ภนฺเตติ  โข  เต  ภิกฺขู ภควโต ปฏิสฺสุตฺวา ฯ นาสฺสุธ โกจิ ภควนฺตํ
อุปสงฺกมติ อญฺญตฺร เอเกน ปิณฺฑปาตนีหารเกน ฯ
     [๔๘]   อถ  โข  ภควา  ตสฺส  อฑฺฒมาสสฺส  อจฺจเยน ปฏิสลฺลานา
วุฏฺฐิโต  ภิกฺขู  อามนฺเตสิ  เยน  สฺวาหํ ภิกฺขเว วิหาเรน ปฐมาภิสมฺพุทฺโธ
วิหรามิ  ตสฺส  ปเทเสน  วิหาสึ  โส  เอวํ  ปชานามิ มิจฺฉาทิฏฺฐิปจฺจยาปิ
เวทยิตํ    สมฺมาทิฏฺฐิปจฺจยาปิ    เวทยิตํ   ฯเปฯ   มิจฺฉาสมาธิปจฺจยาปิ
เวทยิตํ     สมฺมาสมาธิปจฺจยาปิ    เวทยิตํ    ฉนฺทปจฺจยาปิ    เวทยิตํ
วิตกฺกปจฺจยาปิ   เวทยิตํ  สญฺญาปจฺจยาปิ  เวทยิตํ  ฉนฺโท  จ  อวูปสนฺโต
โหติ  วิตกฺกา  ๑-  จ  อวูปสนฺตา  โหนฺติ  สญฺญา  จ  อวูปสนฺตา  โหติ
ตปฺปจฺจยาปิ   เวทยิตํ   ฉนฺโท   จ   วูปสนฺโต  โหติ  วิตกฺกา  ๒-  จ
วูปสนฺตา   โหนฺติ   สญฺญา   จ   วูปสนฺตา  โหติ  ตปฺปจฺจยาปิ  เวทยิตํ
อปฺปตฺตสฺส   ปตฺติยา   อตฺถิ   วายามํ   ๓-  ตสฺมึปิ  ฐาเน  อนุปฺปตฺเต
ตปฺปจฺจยาปิ เวทยิตนฺติ ฯ
     [๔๙]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  อิจฺฉามหํ  ภิกฺขเว  เตมาสํ  ปฏิสลฺลียิตุํ
นมฺหิ  เกนจิ  อุปสงฺกมิตพฺโพ  อญฺญตฺร  เอเกน  ปิณฺฑปาตนีหารเกนาติ  ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. วิตกฺโก จ อวูปสนฺโต โหติ ฯ ๒ ม. วูปสนฺโต ฯ เอวมุปริ ฯ ๓ ม. ยุ.
@อายามํ ฯ เอวมุปริ ฯ
เอวํ   ภนฺเตติ  โข  เต  ภิกฺขู  ภควโต  ปฏิสฺสุตฺวา  ฯ  นาสฺสุธ  โกจิ
ภควนฺตํ อุปสงฺกมติ อญฺญตฺร เอเกน ปิณฺฑปาตนีหารเกน ฯ
     [๕๐]   อถ  โข  ภควา  ตสฺส  เตมาสสฺส  อจฺจเยน  ปฏิสลฺลานา
วุฏฺฐิโต  ภิกฺขู  อามนฺเตสิ  เยน  สฺวาหํ ภิกฺขเว วิหาเรน ปฐมาภิสมฺพุทฺโธ
วิหรามิ  ตสฺส  ปเทเสน  วิหาสึ  โส  เอวํ  ปชานามิ มิจฺฉาทิฏฺฐิปจฺจยาปิ
เวทยิตํ     มิจฺฉาทิฏฺฐิวูปสมปจฺจยาปิ     เวทยิตํ     สมฺมาทิฏฺฐิปจฺจยาปิ
เวทยิตํ    สมฺมาทิฏฺฐิวูปสมปจฺจยาปิ    เวทยิตํ    ฯเปฯ   มิจฺฉาสมาธิ-
ปจฺจยาปิ       เวทยิตํ       มิจฺฉาสมาธิวูปสมปจฺจยาปิ      เวทยิตํ
สมฺมาสมาธิปจฺจยาปิ         เวทยิตํ         สมฺมาสมาธิวูปสมปจฺจยาปิ
เวทยิตํ     ฉนฺทปจฺจยาปิ     เวทยิตํ    ฉนฺทวูปสมปจฺจยาปิ    เวทยิตํ
วิตกฺกปจฺจยาปิ       เวทยิตํ       วิตกฺกวูปสมปจฺจยาปิ       เวทยิตํ
สญฺญาปจฺจยาปิ       เวทยิตํ       สญฺญาวูปสมปจฺจยาปิ       เวทยิตํ
ฉนฺโท  จ  อวูปสนฺโต  โหติ  วิตกฺกา  จ  อวูปสนฺตา  โหนฺติ  สญฺญา  จ
อวูปสนฺตา   โหติ   ตปฺปจฺจยาปิ   เวทยิตํ   ฉนฺโท  จ  วูปสนฺโต  โหติ
วิตกฺกา   จ  วูปสนฺตา  โหนฺติ  สญฺญา  จ  วูปสนฺตา  โหติ  ตปฺปจฺจยาปิ
เวทยิตํ    อปฺปตฺตสฺส    ปตฺติยา    อตฺถิ    วายามํ   ตสฺมึปิ   ฐาเน
อนุปฺปตฺเต ตปฺปจฺจยาปิ เวทยิตนฺติ ฯ
     [๕๑]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  อถ  โข  อญฺญตโร  ภิกฺขุ  เยน  ภควา
เตนุปสงฺกมิ   ฯเปฯ   เอกมนฺตํ   นิสินฺโน   โข   โส   ภิกฺขุ  ภควนฺตํ
เอตทโวจ   เสกฺโข  ๑-  เสกฺโขติ  ภนฺเต  วุจฺจติ  กิตฺตาวตา  นุ  โข
ภนฺเต   เสกฺโข   โหตีติ   ฯ   อิธ   ภิกฺขุ   เสกฺขาย   สมฺมาทิฏฺฐิยา
สมนฺนาคโต    โหติ   ฯเปฯ   เสกฺเขน   สมฺมาสมาธินา   สมนฺนาคโต
โหติ ฯ เอตฺตาวตา โข ภิกฺขุ เสกฺโข โหตีติ ฯ
     [๕๒]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  อฏฺฐิเม  ภิกฺขเว ธมฺมา ภาวิตา พหุลีกตา
อนุปฺปนฺนา    อุปฺปชฺชนฺติ   นาญฺญตฺร   ตถาคตสฺส   ปาตุภาวา   อรหโต
สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส   ฯ  กตเม  อฏฺฐ  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  สมฺมาทิฏฺฐิ  ฯเปฯ
สมฺมาสมาธิ   ฯ   อิเม  โข  ภิกฺขเว  อฏฺฐ  ธมฺมา  ภาวิตา  พหุลีกตา
อนุปฺปนฺนา      อุปฺปชฺชนฺติ     นาญฺญตฺร     ตถาคตสฺส     ปาตุภาวา
อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสาติ ฯ
     [๕๓]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  อฏฺฐิเม  ภิกฺขเว ธมฺมา ภาวิตา พหุลีกตา
อนุปฺปนฺนา   อุปฺปชฺชนฺติ   นาญฺญตฺร   สุคตวินยา   ฯ   กตเม  อฏฺฐ  ฯ
เสยฺยถีทํ  ฯ  สมฺมาทิฏฺฐิ  ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อิเม โข ภิกฺขเว อฏฺฐ
ธมฺมา    ภาวิตา    พหุลีกตา    อนุปฺปนฺนา    อุปฺปชฺชนฺติ    นาญฺญตฺร
สุคตวินยาติ ฯ
     [๕๔]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   อฏฺฐิเม   ภิกฺขเว  ธมฺมา  ปริสุทฺธา
ปริโยทาตา     อนงฺคณา    วิคตูปกฺกิเลสา    อนุปฺปนฺนา    อุปฺปชฺชนฺติ
นาญฺญตฺร    ตถาคตสฺส    ปาตุภาวา    อรหโต   สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส   ฯ
กตเม  อฏฺฐ  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  สมฺมาทิฏฺฐิ  ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ อิเม
โข    ภิกฺขเว    อฏฺฐ    ธมฺมา   ปริสุทฺธา   ปริโยทาตา   อนงฺคณา
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. เสโข เสโขติ ฯ เอวมุปริ ฯ
วิคตูปกฺกิเลสา     อนุปฺปนฺนา     อุปฺปชฺชนฺติ    นาญฺญตฺร    ตถาคตสฺส
ปาตุภาวา อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสาติ ฯ
     [๕๕]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   อฏฺฐิเม   ภิกฺขเว  ธมฺมา  ปริสุทฺธา
ปริโยทาตา     อนงฺคณา    วิคตูปกฺกิเลสา    อนุปฺปนฺนา    อุปฺปชฺชนฺติ
นาญฺญตฺร   สุคตวินยา   ฯ   กตเม  อฏฺฐ  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  สมฺมาทิฏฺฐิ
ฯเปฯ   สมฺมาสมาธิ   ฯ   อิเม  โข  ภิกฺขเว  อฏฺฐ  ธมฺมา  ปริสุทฺธา
ปริโยทาตา     อนงฺคณา    วิคตูปกฺกิเลสา    อนุปฺปนฺนา    อุปฺปชฺชนฺติ
นาญฺญตฺร สุคตวินยาติ ฯ
     [๕๖]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  เอวมฺเม  สุตํ  เอกํ  สมยํ  อายสฺมา จ
อานนฺโท   อายสฺมา  จ  ภทฺโท  ปาฏลิปุตฺเต  วิหรนฺติ  กุกฺกุฏาราเม  ฯ
อถ    โข    อายสฺมา   ภทฺโท   สายณฺหสมยํ   ปฏิสลฺลานา   วุฏฺฐิโต
เยนายสฺมา     อานนฺโท    เตนุปสงฺกมิ    อุปสงฺกมิตฺวา    อายสฺมตา
อานนฺเทน   สทฺธึ   สมฺโมทิ   สมฺโมทนียํ   กถํ  สาราณียํ  วีติสาเรตฺวา
เอกมนฺตํ    นิสีทิ   ฯ   เอกมนฺตํ   นิสินฺโน   โข   อายสฺมา   ภทฺโท
อายสฺมนฺตํ   อานนฺทํ   เอตทโวจ   อพฺรหฺมจริยํ  อพฺรหฺมจริยนฺติ  อาวุโส
อานนฺท   วุจฺจติ   กตมํ   นุ   โข   อาวุโส  อพฺรหฺมจริยนฺติ  ฯ  สาธุ
สาธุ   อาวุโส  ภทฺท  ภทฺทโก  โข  เต  อาวุโส  ภทฺท  อุมฺมงฺโค  ๑-
ภทฺทกํ   ปฏิภาณํ   กลฺยาณี   ปริปุจฺฉา   เอวํ   หิ  ตฺวํ  อาวุโส  ภทฺท
ปุจฺฉสิ    อพฺรหฺมจริยํ    อพฺรหฺมจริยนฺติ    อาวุโส    อานนฺท   วุจฺจติ
กตมํ   นุ   โข  อาวุโส  อพฺรหฺมจริยนฺติ  ฯ  เอวมาวุโสติ  ฯ  อยเมว
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อุมฺมคฺโค ฯ เอวมุปริ ฯ
โข   อาวุโส   อฏฺฐงฺคิโก   มิจฺฉามคฺโค  อพฺรหฺมจริยํ  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ
มิจฺฉาทิฏฺฐิ ฯเปฯ มิจฺฉาสมาธีติ ฯ
     [๕๗]   ปาฏลิปุตฺตนิทานํ    ฯเปฯ    พฺรหฺมจริยํ   พฺรหฺมจริยนฺติ
อาวุโส   อานนฺท   วุจฺจติ   กตมํ   นุ  โข  อาวุโส  พฺรหฺมจริยํ  กตมํ
พฺรหฺมจริยปริโยสานนฺติ   ฯ   สาธุ   สาธุ   โข   ๑-   อาวุโส  ภทฺท
ภทฺทโก    โข    เต   อาวุโส   ภทฺท   อุมฺมงฺโค   ภทฺทกํ   ปฏิภาณํ
กลฺยาณี   ปริปุจฺฉา   เอวํ   หิ  ตฺวํ  อาวุโส  ภทฺท  ปุจฺฉสิ  พฺรหฺมจริยํ
พฺรหฺมจริยนฺติ   อาวุโส   อานนฺท   วุจฺจติ   กตมํ   นุ   โข   อาวุโส
พฺรหฺมจริยํ    กตมํ    พฺรหฺมจริยปริโยสานนฺติ    ฯ   เอวมาวุโสติ   ฯ
อยเมว   โข   อาวุโส   อริโย   อฏฺฐงฺคิโก   มคฺโค   พฺรหฺมจริยํ  ฯ
เสยฺยถีทํ   ฯ   สมฺมาทิฏฺฐิ   ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ  โย  โข  อาวุโส
ราคกฺขโย โทสกฺขโย โมหกฺขโย อิทํ พฺรหฺมจริยปริโยสานนฺติ ฯ
     [๕๘]   ปาฏลิปุตฺตนิทานํ     ฯ    พฺรหฺมจริยํ    พฺรหฺมจริยนฺติ
อาวุโส   อานนฺท   วุจฺจติ   กตมํ  นุ  โข  อาวุโส  พฺรหฺมจริยํ  กตโม
พฺรหฺมจารี     กตมํ     พฺรหฺมจริยปริโยสานนฺติ    ฯ    สาธุ    สาธุ
อาวุโส   ภทฺท   ภทฺทโก   โข   เต  อาวุโส  ภทฺท  อุมฺมงฺโค  ภทฺทกํ
ปฏิภาณํ    กลฺยาณี   ปริปุจฺฉา   เอวํ   หิ  ตฺวํ  อาวุโส  ภทฺท  ปุจฺฉสิ
พฺรหฺมจริยํ     พฺรหฺมจริยนฺติ     อาวุโส    อานนฺท    วุจฺจติ    กตมํ
นุ   โข   อาวุโส   พฺรหฺมจริยํ   กตโม  พฺรหฺมจารี  กตมํ  พฺรหฺมจริย-
ปริโยสานนฺติ   ฯ   เอวมาวุโสติ   ฯ   อยเมว  โข  อาวุโส  อริโย
@เชิงอรรถ: ๑ ม. โขสทฺโท นตฺถิ ฯ
อฏฺฐงฺคิโก   มคฺโค   พฺรหฺมจริยํ   ฯ   เสยฺยถีทํ  ฯ  สมฺมาทิฏฺฐิ  ฯเปฯ
สมฺมาสมาธิ   ฯ   โย   โข   อาวุโส   อิมินา   อริเยน  อฏฺฐงฺคิเกน
มคฺเคน   สมนฺนาคโต   อยํ   วุจฺจติ  พฺรหฺมจารี  ฯ  โย  โข  อาวุโส
ราคกฺขโย   โทสกฺขโย   โมหกฺขโย   อิทํ   พฺรหฺมจริยปริโยสานนฺติ   ฯ
สุตฺตตฺตยํ ๑- เอกนิทานํ ฯ
                    วิหารวคฺโค ทุติโย ฯ
                        ตสฺสุทฺทานํ
         เทฺว วิหารา จ เสโข จ       อุปฺปาเท ๒- อปเร ทุเว
         ปริสุทฺเธน เทฺว วุตฺตา       กุกฺกุฏาราเมน ตโยติ ฯ
                       ---------
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ตีณิ สุตฺตนฺตานิ เอกนิทานานิ ฯ ยุ. อิเมสํ ติณฺณํ สุตฺตนฺตานํ เอกนิทานํ ฯ
@๒ ม. อุปฺปาทา ... ฯ
                    มิจฺฉตฺตวคฺโค ตติโย
     [๕๙]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ  มิจฺฉตฺตญฺจ  โว  ภิกฺขเว  เทเสสฺสามิ
สมฺมตฺตญฺจ ตํ สุณาถ ฯ
     [๖๐]   กตมญฺจ   ภิกฺขเว  มิจฺฉตฺตํ  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  มิจฺฉาทิฏฺฐิ
ฯเปฯ มิจฺฉาสมาธิ ฯ อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว มิจฺฉตฺตํ ฯ
     [๖๑]   กตมญฺจ   ภิกฺขเว  สมฺมตฺตํ  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  สมฺมาทิฏฺฐิ
ฯเปฯ สมฺมาสมาธิ ฯ อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมตฺตนฺติ ฯ
     [๖๒]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  อกุสเล  จ โว ภิกฺขเว ธมฺเม เทสิสฺสามิ
กุสเล จ ธมฺเม ตํ สุณาถ ฯ
     [๖๓]   กตเม   จ   ภิกฺขเว  อกุสลา  ธมฺมา  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ
มิจฺฉาทิฏฺฐิ   ฯเปฯ   มิจฺฉาสมาธิ   ฯ  อิเม  วุจฺจนฺติ  ภิกฺขเว  อกุสลา
ธมฺมา ฯ
     [๖๔]   กตเม   จ   ภิกฺขเว   กุสลา  ธมฺมา  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ
สมฺมาทิฏฺฐิ   ฯเปฯ   สมฺมาสมาธิ   ฯ   อิเม  วุจฺจนฺติ  ภิกฺขเว  กุสลา
ธมฺมาติ ฯ
     [๖๕]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  มิจฺฉาปฏิปทญฺจ  โว  ภิกฺขเว เทเสสฺสามิ
สมฺมาปฏิปทญฺจ ตํ สุณาถ ฯ
     [๖๖]   กตมา  จ  ภิกฺขเว  มิจฺฉาปฏิปทา ฯ เสยฺยถีทํ ฯ มิจฺฉาทิฏฺฐิ
ฯเปฯ มิจฺฉาสมาธิ ฯ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว มิจฺฉาปฏิปทา ฯ
     [๖๗]   กตมา  จ  ภิกฺขเว  สมฺมาปฏิปทา ฯ เสยฺยถีทํ ฯ สมฺมาทิฏฺฐิ
ฯเปฯ สมฺมาสมาธิ ฯ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาปฏิปทาติ ฯ
     [๖๘]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  คิหิโน  วาหํ  ภิกฺขเว  ปพฺพชิตสฺส  วา
มิจฺฉาปฏิปทํ   น   วณฺเณมิ   ฯ   คิหี   วา   ภิกฺขเว   ปพฺพชิโต  วา
มิจฺฉาปฏิปนฺโน    มิจฺฉาปฏิปตฺตาธิกรณเหตุ    นาราธโก    โหติ   ญายํ
ธมฺมํ   กุสลํ   ฯ   กตมา  จ  ภิกฺขเว  มิจฺฉาปฏิปทา  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ
มิจฺฉาทิฏฺฐิ  ฯเปฯ  มิจฺฉาสมาธิ  ฯ  อยํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว มิจฺฉาปฏิปทา ฯ
คิหิโน  วาหํ  ภิกฺขเว  ปพฺพชิตสฺส  วา  มิจฺฉาปฏิปทํ  น  วณฺเณมิ  ฯ คิหี
วา   ภิกฺขเว   ปพฺพชิโต   วา  มิจฺฉาปฏิปนฺโน  มิจฺฉาปฏิปตฺตาธิกรณเหตุ
นาราธโก โหติ ญายํ ธมฺมํ กุสลํ ฯ
     [๖๙]   คิหิโน   วาหํ   ภิกฺขเว   ปพฺพชิตสฺส   วา  สมฺมาปฏิปทํ
วณฺเณมิ    ฯ   คิหี   วา   ภิกฺขเว   ปพฺพชิโต   วา   สมฺมาปฏิปนฺโน
สมฺมาปฏิปตฺตาธิกรณเหตุ   อาราธโก   โหติ   ญายํ   ธมฺมํ   กุสลํ   ฯ
กตมา   จ  ภิกฺขเว  สมฺมาปฏิปทา  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  สมฺมาทิฏฺฐิ  ฯเปฯ
สมฺมาสมาธิ   ฯ   อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   สมฺมาปฏิปทา   ฯ   คิหิโน
วาหํ   ภิกฺขเว   ปพฺพชิตสฺส   วา   สมฺมาปฏิปทํ  วณฺเณมิ  ฯ  คิหี  วา
ภิกฺขเว    ปพฺพชิโต    วา    สมฺมาปฏิปนฺโน   สมฺมาปฏิปตฺตาธิกรณเหตุ
อาราธโก โหติ ญายํ ธมฺมํ กุสลนฺติ ฯ
     [๗๐]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ  อสปฺปุริสญฺจ  โว  ภิกฺขเว  เทสิสฺสามิ
สปฺปุริสญฺจ ตํ สุณาถ ฯ
     [๗๑]   กตโม  จ  ภิกฺขเว  อสปฺปุริโส  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว เอกจฺโจ
มิจฺฉาทิฏฺฐิโก    โหติ    มิจฺฉาสงฺกปฺโป    มิจฺฉาวาโจ   มิจฺฉากมฺมนฺโต
มิจฺฉาอาชีโว    มิจฺฉาวายาโม    มิจฺฉาสติ    มิจฺฉาสมาธิ    ฯ   อยํ
วุจฺจติ ภิกฺขเว อสปฺปุริโส ฯ
     [๗๒]   กตโม  จ  ภิกฺขเว  สปฺปุริโส  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ
สมฺมาทิฏฺฐิโก    โหติ    สมฺมาสงฺกปฺโป    สมฺมาวาโจ   สมฺมากมฺมนฺโต
สมฺมาอาชีโว    สมฺมาวายาโม    สมฺมาสติ    สมฺมาสมาธิ    ฯ   อยํ
วุจฺจติ ภิกฺขเว สปฺปุริโสติ ฯ
     [๗๓]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  อสปฺปุริสญฺจ  โว  ภิกฺขเว  เทเสสฺสามิ
อสปฺปุริเสน   อสปฺปุริสตรญฺจ   ฯ   สปฺปุริสญฺจ  โว  ภิกฺขเว  เทสิสฺสามิ
สปฺปุริเสน สปฺปุริสตรญฺจ ตํ สุณาถ ฯ
     [๗๔]   กตโม  จ  ภิกฺขเว  อสปฺปุริโส  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว เอกจฺโจ
มิจฺฉาทิฏฺฐิโก   โหติ   ฯเปฯ   มิจฺฉาสมาธิ   ฯ   อยํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว
อสปฺปุริโส ฯ
     [๗๕]   กตโม   จ   ภิกฺขเว   อสปฺปุริเสน   อสปฺปุสตโร   ฯ
อิธ   ภิกฺขเว   เอกจฺโจ   มิจฺฉาทิฏฺฐิโก   โหติ   ฯเปฯ   มิจฺฉาสมาธิ
มิจฺฉาญาณี    มิจฺฉาวิมุตฺติ    ฯ   อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   อสปฺปุริเสน
อสปฺปุริสตโร ฯ
     [๗๖]   กตโม  จ  ภิกฺขเว  สปฺปุริโส  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ
สมฺมาทิฏฺฐิโก   โหติ   ฯเปฯ   สมฺมาสมาธิ   ฯ   อยํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว
สปฺปุริโส ฯ
     [๗๗]   กตโม   จ   ภิกฺขเว   สปฺปุริเสน  สปฺปุริสตโร  ฯ  อิธ
ภิกฺขเว    เอกจฺโจ    สมฺมาทิฏฺฐิโก    โหติ    ฯเปฯ    สมฺมาสมาธิ
สมฺมาญาณี    สมฺมาวิมุตฺติ    ฯ    อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   สปฺปุริเสน
สปฺปุริสตโรติ ฯ
     [๗๘]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  กุมฺโภ  อนาธาโร
สุปฺปวตฺติโย   โหติ   สาธาโร   ทุปฺปวตฺติโย   โหติ  ฯ  เอวเมว  โข
ภิกฺขเว จิตฺตํ อนาธารํ สุปฺปวตฺติยํ โหติ สาธารํ ทุปฺปวตฺติยํ โหติ ฯ
     [๗๙]   โก จ ภิกฺขเว จิตฺตสฺส อาธาโร ฯ อยเมวาริโย อฏฺฐงฺคิโก
     มคฺโค   ฯ   เสยฺยถีทํ   ฯ  สมฺมาทิฏฺฐิ  ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  อยํ
จิตฺตสฺส อาธาโร ฯ
     [๘๐]   เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  กุมฺโภ  อนาธาโร  สุปฺปวตฺติโย  โหติ
สาธาโร  ทุปฺปวตฺติโย  โหติ  ฯ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  จิตฺตํ อนาธารํ
สุปฺปวตฺติยํ โหติ สาธารํ ทุปฺปวตฺติยํ โหตีติ ฯ
     [๘๑]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   อริยํ   โว   ภิกฺขเว   สมฺมาสมาธึ
เทเสสฺสามิ สอุปนิสํ สปริกฺขารํ ตํ สุณาถ ฯ
     [๘๒]   กตโม   จ   ภิกฺขเว   อริโย   สมฺมาสมาธิ   สอุปนิโส
สปริกฺขาโร ฯ เสยฺยถีทํ ฯ สมฺมาทิฏฺฐิ ๑- ฯเปฯ สมฺมาสมาธิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สมฺมาทิฏฺฐิ ฯเปฯ สมฺมาสติ ฯ
     [๘๓]   ยา  โข  ภิกฺขเว  อิเมหิ  สตฺตหงฺเคหิ  จิตฺตสฺส เอกคฺคตา
สปริกฺขตา   ๑-   อยํ   วุจฺจติ  ภิกฺขเว  อริโย  สมฺมาสมาธิ  สอุปนิโส
อิติปิ สปริกฺขาโร อิติปีติ ฯ
     [๘๔]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  ติสฺโส  อิมา  ภิกฺขเว  เวทนา ฯ กตมา
ติสฺโส   ฯ   สุขา   เวทนา  ทุกฺขา  เวทนา  อทุกฺขมสุขา  เวทนา  ฯ
อิมา โข ภิกฺขเว ติสฺโส เวทนา ฯ
     [๘๕]   อิมาสํ  โข  ภิกฺขเว  ติสฺสนฺนํ  เวทนานํ  ปริญฺญาย  อริโย
อฏฺฐงฺคิโก  มคฺโค  ภาเวตพฺโพ  ฯ  กตโม  อริโย  อฏฺฐงฺคิโก  มคฺโค ฯ
เสยฺยถีทํ   ฯ  สมฺมาทิฏฺฐิ  ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อิมาสํ  โข  ภิกฺขเว
ติสฺสนฺนํ    ๒-    เวทนานํ    ปริญฺญาย   อริโย   อฏฺฐงฺคิโก   มคฺโค
ภาเวตพฺโพติ ฯ
     [๘๖]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  อถ  โข  อายสฺมา  อุตฺติโย เยน ภควา
เตนุปสงฺกมิ    ฯเปฯ   เอกมนฺตํ   นิสินฺโน   โข   อายสฺมา   อุตฺติโย
ภควนฺตํ    เอตทโวจ   อิธ   มยฺหํ   ภนฺเต   รโหคตสฺส   ปฏิสลฺลีนสฺส
เอวํ    เจตโส    ปริวิตกฺโก    อุทปาทิ    ปญฺจ   กามคุณา   วุตฺตา
ภควตา ฯ กตเม นุ โข ปญฺจ กามคุณา วุตฺตา ๓- ภควตาติ ฯ
     [๘๗]   สาธุ   สาธุ   อุตฺติย   ปญฺจ   โขเม  อุตฺติย  กามคุณา
วุตฺตา   มยา   ฯ   กตเม   ปญฺจ   ฯ   จกฺขุวิญฺเญยฺยา  รูปา  อิฏฺฐา
กนฺตา   มนาปา   ปิยรูปา   กามูปสญฺหิตา   รชนิยา  ฯ  โสตวิญฺเญยฺยา
สทฺทา   ฯ   ฆานวิญฺเญยฺยา   คนฺธา   ฯ   ชิวฺหาวิญฺเญยฺยา   รสา  ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ปริกฺขรตา ฯ ม. สปริกฺขารตา ฯ ยุ. สปริกฺขารา ฯ ๒-๓ ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
กายวิญฺเญยฺยา  โผฏฺฐพฺพา  อิฏฺฐา  กนฺตา  มนาปา  ปิยรูปา กามูปสญฺหิตา
รชนิยา ฯ อิเม โข อุตฺติย ปญฺจ กามคุณา วุตฺตา มยา ฯ
     [๘๘]   อิเมสํ  โข  อุตฺติย  ปญฺจนฺนํ  กามคุณานํ  ปหานาย  อริโย
อฏฺฐงฺคิโก  มคฺโค  ภาเวตพฺโพ  ฯ  กตโม  อริโย  อฏฺฐงฺคิโก  มคฺโค ฯ
เสยฺยถีทํ   ฯ   สมฺมาทิฏฺฐิ  ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อิเมสํ  โข  อุตฺติย
ปญฺจนฺนํ   กามคุณานํ   ปหานาย   [๑]-   อริโย   อฏฺฐงฺคิโก   มคฺโค
ภาเวตพฺโพติ ฯ
                    มิจฺฉตฺตวคฺโค ตติโย ฯ
                        ตสฺสุทฺทานํ
         มิจฺฉตฺตํ อกุสลํ ธมฺมํ ๒-        ทุเว ปฏิปทาปิ จ
         อสปฺปุริเสน ๓- เทฺว วุตฺตา    กุมฺโภ สมาธิ เวทนุตฺติเยนาติ ฯ
                       ---------
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อยํ ฯ ๒ ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ ๓ ม. อสปฺปุริเสน เทฺว กุมฺโภ ฯ
@ยุ. เทฺว สปฺปุริเสน กุมฺโภ ฯ
                    ปฏิปตฺติวคฺโค จตุตฺโถ
     [๘๙]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  มิจฺฉาปฏิปตฺติญฺจ  โว ภิกฺขเว เทเสสฺสามิ
สมฺมาปฏิปตฺติญฺจ ตํ สุณาถ ฯ
     [๙๐]   กตมา  จ  ภิกฺขเว  มิจฺฉาปฏิปตฺติ ฯ เสยฺยถีทํ ฯ มิจฺฉาทิฏฺฐิ
ฯเปฯ มิจฺฉาสมาธิ ฯ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว มิจฺฉาปฏิปตฺติ ฯ
     [๙๑]   กตมา  จ  ภิกฺขเว  สมฺมาปฏิปตฺติ ฯ เสยฺยถีทํ ฯ สมฺมาทิฏฺฐิ
ฯเปฯ สมฺมาสมาธิ ฯ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาปฏิปตฺตีติ ฯ
     [๙๒]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  มิจฺฉาปฏิปนฺนญฺจ  โว  ภิกฺขเว เทสิสฺสามิ
สมฺมาปฏิปนฺนญฺจ ตํ สุณาถ ฯ
     [๙๓]   กตโม   จ   ภิกฺขเว   มิจฺฉาปฏิปนฺโน  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว
เอกจฺโจ   มิจฺฉาทิฏฺฐิโก   โหติ   ฯเปฯ   มิจฺฉาสมาธิ  ฯ  อยํ  วุจฺจติ
ภิกฺขเว ๑- มิจฺฉาปฏิปนฺโน ฯ
     [๙๔]   กตโม  จ  ภิกฺขเว  สมฺมาปฏิปนฺโน ฯ อิธ ภิกฺขเว เอกจฺโจ
สมฺมาทิฏฺฐิโก   โหติ   ฯเปฯ   สมฺมาสมาธิ   ฯ   อยํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว
สมฺมาปฏิปนฺโนติ ฯ
     [๙๕]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  เยสํ  เกสญฺจิ  ภิกฺขเว อริโย อฏฺฐงฺคิโก
มคฺโค  วิรทฺโธ วิรทฺโธ เตสํ อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค สมฺมาทุกฺขกฺขยคามี ฯ
เยสํ  เกสญฺจิ  ภิกฺขเว  อริโย  อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค อารทฺโธ อารทฺโธ เตสํ
อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค สมฺมาทุกฺขกฺขยคามี ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
     [๙๖]   กตโม  จ  ภิกฺขเว  อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค ฯ เสยฺยถีทํ ฯ
สมฺมาทิฏฺฐิ  ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ  เยสํ เกสญฺจิ [๑]- อริโย อฏฺฐงฺคิโก
มคฺโค วิรทฺโธ วิรทฺโธ เตสํ อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค สมฺมาทุกฺขกฺขยาคามี ฯ
เยสํ      เกสญฺจิ      ภิกฺขเว     อริโย     อฏฺฐงฺคิโก     มคฺโค
อารทฺโธ อารทฺโธ เตสํ อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค สมฺมาทุกฺขกฺขยคามีติ ฯ
     [๙๗]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   อฏฺฐิเม   ภิกฺขเว   ธมฺมา  ภาวิตา
พหุลีกตา   อปารา   ปารํ   คมนาย   สํวตฺตนฺติ   ฯ  กตเม  อฏฺฐ  ฯ
เสยฺยถีทํ  ฯ  สมฺมาทิฏฺฐิ  ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อิเม  โข [๒]- อฏฺฐ
ธมฺมา   ภาวิตา   พหุลีกตา   อปารา   ปารํ   คมนาย  สํวตฺตนฺตีติ  ฯ
อิทมโวจ    ภควา    อิทํ    วตฺวาน    สุคโต   อถาปรํ   เอตทโวจ
สตฺถา
     [๙๘]   อปฺปกา เต มนุสฺเสสุ        เย ชนา ปารคามิโน
         อถายํ อิตรา ปชา                 ตีรเมวานุธาวติ ฯ
         เย จ โข สมฺมทกฺขาเต          ธมฺเม ธมฺมานุวตฺติโน
         เต ชนา ปารเมสฺสนฺติ           มจฺจุเธยฺยํ สุทุตฺตรํ ฯ
         กณฺหํ ธมฺมํ วิปฺปหาย           สุกฺกํ ภาเวถ ปณฺฑิโต
         โอกา อโนกมาคมฺม             วิเวเก ยตฺถ ทูรมํ
         ตตฺราภิรติมิจฺเฉยฺย              หิตฺวา กาเม อกิญฺจโน
         ปริโยทเปยฺย อตฺตานํ          จิตฺตเกฺลเสหิ ปณฺฑิโต ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ภิกฺขเว อยํ ... ฯ ๒ โป. ม. ยุ. ภิกฺขเว ฯ
         เยสํ สมฺโพธิยงฺเคสุ             สมฺมา จิตฺตํ สุภาวิตํ
         อาทานปฏินิสฺสคฺเค            อนุปาทาย เย รตา
         ขีณาสวา ชุติมนฺโต             เต โลเก ปรินิพฺพุตาติ ฯ
     [๙๙]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ  สามญฺญญฺจ  โว  ภิกฺขเว  เทเสสฺสามิ
สามญฺญผลานิ จ ตํ สุณาถ ฯ
     [๑๐๐]   กตมญฺจ  [๑]- ภิกฺขเว สามญฺญํ ฯ อยเมวาริโย อฏฺฐงฺคิโก
มคฺโค  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  สมฺมาทิฏฺฐิ  ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อิทํ วุจฺจติ
ภิกฺขเว สามญฺญํ ฯ
     [๑๐๑]   กตมานิ   จ   ภิกฺขเว  สามญฺญผลานิ  ฯ  โสตาปตฺติผลํ
สกทาคามิผลํ   อนาคามิผลํ   อรหตฺตผลํ   ฯ   อิมานิ  วุจฺจนฺติ  ภิกฺขเว
สามญฺญผลานิ ฯ
     [๑๐๒]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ  สามญฺญญฺจ  โว  ภิกฺขเว  เทสิสฺสามิ
สามญฺญตฺถญฺจ ตํ สุณาถ ฯ
     [๑๐๓]   กตมญฺจ  [๒]- ภิกฺขเว สามญฺญํ ฯ อยเมวาริโย อฏฺฐงฺคิโก
มคฺโค   ฯ   เสยฺยถีทํ   ฯ   สมฺมาทิฏฺฐิ   ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อิทํ
วุจฺจติ ภิกฺขเว สามญฺญํ ฯ
     [๑๐๔]   กตโม  จ  ภิกฺขเว  สามญฺญตฺโถ  ฯ  โย  โข  ภิกฺขเว
ราคกฺขโย    โทสกฺขโย    โมหกฺขโย    ฯ    อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว
สามญฺญตฺโถติ ฯ
     [๑๐๕]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  พฺรหฺมญฺญญฺจ  โว  ภิกฺขเว  เทสิสฺสามิ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. โข ฯ
พฺรหฺมญฺญผลานิ จ ตํ สุณาถ ฯ
     [๑๐๖]   กตมญฺจ [๑]- ภิกฺขเว พฺรหฺมญฺญํ ฯ อยเมวาริโย อฏฺฐงฺคิโก
มคฺโค   ฯ   เสยฺยถีทํ   ฯ   สมฺมาทิฏฺฐิ   ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อิทํ
วุจฺจติ ภิกฺขเว พฺรหฺมญฺญํ ฯ
     [๑๐๗]   กตมานิ   จ  ภิกฺขเว  พฺรหฺมญฺญผลานิ  ฯ  โสตาปตฺติผลํ
สกทาคามิผลํ   อนาคามิผลํ   อรหตฺตผลํ   ฯ   อิมานิ  วุจฺจนฺติ  ภิกฺขเว
พฺรหฺมญฺญผลานีติ ฯ
     [๑๐๘]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  พฺรหฺมญฺญญฺจ  โว  ภิกฺขเว  เทสิสฺสามิ
พฺรหฺมญฺญตฺถญฺจ ตํ สุณาถ ฯ
     [๑๐๙]   กตมญฺจ   ภิกฺขเว   พฺรหฺมญฺญํ   ฯ   อยเมว   อริโย
อฏฺฐงฺคิโก  มคฺโค  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  สมฺมาทิฏฺฐิ  ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ
อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว พฺรหฺมญฺญํ ฯ
     [๑๑๐]   กตโม   จ   ภิกฺขเว   พฺรหฺมญฺญตฺโถ  ฯ  โย  จ  ๒-
ภิกฺขเว   ราคกฺขโย   โทสกฺขโย   โมหกฺขโย  ฯ  อยํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว
พฺรหฺมญฺญตฺโถติ ฯ
     [๑๑๑]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  พฺรหฺมจริยญฺจ  โว  ภิกฺขเว  เทสิสฺสามิ
พฺรหฺมจริยผลานิ จ ตํ สุณาถ ฯ
     [๑๑๒]   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  พฺรหฺมจริยํ  ฯ  อยเมวาริโย อฏฺฐงฺคิโก
มคฺโค   ฯ   เสยฺยถีทํ   ฯ   สมฺมาทิฏฺฐิ   ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อิทํ
วุจฺจติ ภิกฺขเว พฺรหฺมจริยํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. ยุ. โข ฯ
     [๑๑๓]   กตมานิ  จ  ภิกฺขเว  พฺรหฺมจริยผลานิ  ฯ  โสตาปตฺติผลํ
สกทาคามิผลํ   อนาคามิผลํ   อรหตฺตผลํ   ฯ   อิมานิ  วุจฺจนฺติ  ภิกฺขเว
พฺรหฺมจริยผลานีติ ฯ
     [๑๑๔]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  พฺรหฺมจริยญฺจ  โว  ภิกฺขเว  เทสิสฺสามิ
พฺรหฺมจริยตฺถญฺจ ตํ สุณาถ ฯ
     [๑๑๕]   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  พฺรหฺมจริยํ  ฯ  อยเมวาริโย อฏฺฐงฺคิโก
มคฺโค   ฯ   เสยฺยถีทํ   ฯ   สมฺมาทิฏฺฐิ   ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อิทํ
วุจฺจติ ภิกฺขเว พฺรหฺมจริยํ ฯ
     [๑๑๖]   กตโม  จ  ภิกฺขเว  พฺรหฺมจริยตฺโถ  ฯ โย จ ๑- ภิกฺขเว
ราคกฺขโย    โทสกฺขโย    โมหกฺขโย    ฯ    อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว
พฺรหฺมจริยตฺโถติ ฯ
                   ปฏิปตฺติวคฺโค จตุตฺโถ ฯ
                        ตสฺสุทฺทานํ
         ปฏิปตฺติ ปฏิปนฺโน จ              วิรทฺธญฺจ ๒- ปารํ คมา
         สามญฺเญน [๓]- เทฺว วุตฺตา     พฺรหฺมญฺญา อปเร ทุเว
         พฺรหฺมจริเยน เทฺว วุตฺตา          วคฺโค เตน ปวุจฺจตีติ ฯ
                      ----------
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. โข ฯ ๒ โป. วิรทฺธํ อปรํ คมา ฯ ๓ ม. จ ฯ
                   อญฺญติตฺถิยวคฺโค ปญฺจโม
     [๑๑๗]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   สเจ   โว   ภิกฺขเว  อญฺญติตฺถิยา
ปริพฺพาชกา    เอวํ   ปุจฺเฉยฺยุํ   กิมตฺถิยํ   อาวุโส   สมเณ   โคตเม
พฺรหฺมจริยํ    วุสฺสตีติ    ฯ   เอวํ   ปุฏฺฐา   ตุเมฺห   ภิกฺขเว   เตสํ
อญฺญติตฺถิยานํ        ปริพฺพาชกานํ        เอวํ        พฺยากเรยฺยาถ
ราควิราคตฺถํ โข อาวุโส ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตีติ ฯ
     [๑๑๘]   สเจ   ปน   โว   ภิกฺขเว   อญฺญติตฺถิยา  ปริพฺพาชกา
เอวํ  ปุจฺเฉยฺยุํ  อตฺถิ  ปนาวุโส  มคฺโค  อตฺถิ ปฏิปทา ราควิราคายาติ ฯ
เอวํ   ปุฏฺฐา   ตุเมฺห   ภิกฺขเว   เตสํ   อญฺญติตฺถิยานํ   ปริพฺพาชกานํ
เอวํ   พฺยากเรยฺยาถ   อตฺถิ   โข   อาวุโส   มคฺโค   อตฺถิ  ปฏิปทา
ราควิราคายาติ ฯ
     [๑๑๙]   กตโม   จ   ภิกฺขเว   มคฺโค   กตมา   จ   ปฏิปทา
ราควิราคาย   ฯ   อยเมวาริโย   อฏฺฐงฺคิโก  มคฺโค  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ
สมฺมาทิฏฺฐิ    ฯเปฯ   สมฺมาสมาธิ   ฯ   อยํ   ภิกฺขเว   มคฺโค   อยํ
ปฏิปทา   ราควิราคายาติ   ฯ   เอวํ   ปุฏฺฐา   ตุเมฺห  ภิกฺขเว  เตสํ
อญฺญติตฺถิยานํ ปริพฺพาชกานํ เอวํ พฺยากเรยฺยาถาติ ฯ
     [๑๒๐]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   สเจ   โว   ภิกฺขเว  อญฺญติตฺถิยา
ปริพฺพาชกา    เอวํ   ปุจฺเฉยฺยุํ   กิมตฺถิยํ   อาวุโส   สมเณ   โคตเม
พฺรหฺมจริยํ  วุสฺสตีติ  ฯ  เอวํ  ปุฏฺฐา  ตุเมฺห  ภิกฺขเว เตสํ อญฺญติตฺถิยานํ
ปริพฺพาชกานํ     เอวํ     พฺยากเรยฺยาถ     สญฺโญชนปหานตฺถํ    โข
อาวุโส ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตีติ ฯเปฯ
     [๑๒๑]   อนุสยสมุคฺฆาตนตฺถํ   โข   อาวุโส   ภควติ  พฺรหฺมจริยํ
วุสฺสตีติ ฯเปฯ
     [๑๒๒]   อทฺธานปริญฺญตฺถํ   โข   อาวุโส   ภควติ   พฺรหฺมจริยํ
วุสฺสตีติ ฯเปฯ
     [๑๒๓]   อาสวานํ   ขยตฺถํ   โข   อาวุโส   ภควติ  พฺรหฺมจริยํ
วุสฺสตีติ ฯเปฯ
     [๑๒๔]   วิชฺชาวิมุตฺติผลสจฺฉิกิริยตฺถํ    โข    อาวุโส    ภควติ
พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตีติ ฯเปฯ
     [๑๒๕]   ญาณทสฺสนตฺถํ    โข    อาวุโส   ภควติ   พฺรหฺมจริยํ
วุสฺสตีติ ฯเปฯ
     [๑๒๖]   สเจ   โว   ภิกฺขเว   อญฺญติตฺถิยา  ปริพฺพาชกา  เอวํ
ปุจฺเฉยฺยุํ   กิมตฺถิยํ   อาวุโส   สมเณ  โคตเม  พฺรหฺมจริยํ  วุสฺสตีติ  ฯ
เอวํ   ปุฏฺฐา   ตุเมฺห   ภิกฺขเว   เตสํ   อญฺญติตฺถิยานํ   ปริพฺพาชกานํ
เอวํ    พฺยากเรยฺยาถ   อนุปาทาปรินิพฺพานตฺถํ   โข   อาวุโส   ภควติ
พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตีติ ฯ
     [๑๒๗]   สเจ  ปน  โว  ภิกฺขเว  อญฺญติตฺถิยา  ปริพฺพาชกา  เอวํ
ปุจฺเฉยฺยุํ    อตฺถิ    ปนาวุโส    มคฺโค   อตฺถิ   ปฏิปทา   อนุปาทา-
ปรินิพฺพานายาติ  ฯ  เอวํ  ปุฏฺฐา  ตุเมฺห  ภิกฺขเว  เตสํ  อญฺญติตฺถิยานํ
ปริพฺพาชกานํ   เอวํ   พฺยากเรยฺยาถ  อตฺถิ  โข  อาวุโส  มคฺโค  อตฺถิ
ปฏิปทา อนุปาทาปรินิพฺพานายาติ ฯ
     [๑๒๘]   กตโม  จ  ภิกฺขเว  มคฺโค  กตมา  จ ปฏิปทา อนุปาทา-
ปรินิพฺพานาย   ฯ   อยเมวาริโย  อฏฺฐงฺคิโก  มคฺโค  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ
สมฺมาทิฏฺฐิ   ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อยํ  ภิกฺขเว  มคฺโค  อยํ  ปฏิปทา
อนุปาทาปรินิพฺพานายาติ   ฯ   เอวํ   ปุฏฺฐา   ตุเมฺห   ภิกฺขเว   เตสํ
อญฺญติตฺถิยานํ ปริพฺพาชกานํ เอวํ พฺยากเรยฺยาถาติ ฯ
                 อญฺญติตฺถิยวคฺโค ๑- ปญฺจโม ฯ
                        ตสฺสุทฺทานํ
         วิราคสญฺโญชนํ อนุสยํ        อทฺธานอาสวา ขยา
         วิชฺชาวิมุตฺติ ญาณญฺจ          อนุปาทาย อฏฺฐมี ฯ
                        -------
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อญฺญติตฺถิยเปยฺยาลํ ฯ ยุ. อญฺญติตฺถิยเปยฺยาโล ฯ
                    สุริยเปยฺยาโล ฉฏฺโฐ
     [๑๒๙]   สาวตฺถีนิทานํ ฯ สุริยสฺส ๑- ภิกฺขเว อุทยโต เอตํ ปุพฺพงฺคมํ
เอตํ   ปุพฺพนิมิตฺตํ   ยทิทํ  อรุณุคฺคํ  ฯ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุโน
อริยสฺส   อฏฺฐงฺคิกสฺส   มคฺคสฺส   อุปฺปาทาย   เอตํ   ปุพฺพงฺคมํ   เอตํ
ปุพฺพนิมิตฺตํ    ยทิทํ    กลฺยาณมิตฺตตา   ฯ   กลฺยาณมิตฺตสฺเสตํ   ภิกฺขเว
ภิกฺขุโน   ปาฏิกงฺขํ   อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  ภาเวสฺสติ  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ พหุลีกริสฺสตีติ ๒- ฯ
     [๑๓๐]   กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  กลฺยาณมิตฺโต  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ   ภาเวติ   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ  พหุลีกโรติ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ    สมฺมาทิฏฺฐึ   ภาเวติ   วิเวกนิสฺสิตํ   วิราคนิสฺสิตํ   นิโรธนิสฺสิตํ
โวสฺสคฺคปริณามึ     ฯเปฯ     สมฺมาสมาธึ     ภาเวติ    วิเวกนิสฺสิตํ
วิราคนิสฺสิตํ   นิโรธนิสฺสิตํ   โวสฺสคฺคปริณามึ   ฯ   เอวํ   โข  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ   กลฺยาณมิตฺโต   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  ภาเวติ  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ พหุลีกโรตีติ ฯ
     [๑๓๑]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  สุริยสฺส  ภิกฺขเว อุทยโต เอตํ ปุพฺพงฺคมํ
เอตํ   ปุพฺพนิมิตฺตํ   ยทิทํ  อรุณุคฺคํ  ฯ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุโน
อริยสฺส   อฏฺฐงฺคิกสฺส   มคฺคสฺส   อุปฺปาทาย   เอตํ   ปุพฺพงฺคมํ   เอตํ
ปุพฺพนิมิตฺตํ   ยทิทํ   สีลสมฺปทา   ฯ   สีลสมฺปนฺนสฺเสตํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุโน
ปาฏิกงฺขํ ฯเปฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สูริยสฺส ฯ เอวมุปริ ฯ ๒ ม. ยุ. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ เอวมุปริ ฯ
     [๑๓๒]   ยทิทํ ฉนฺทสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๓๓]   ยทิทํ อตฺตสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๓๔]   ยทิทํ ทิฏฺฐิสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๓๕]   ยทิทํ อปฺปมาทสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๓๖]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  สุริยสฺส  ภิกฺขเว อุทยโต เอตํ ปุพฺพงฺคมํ
เอตํ   ปุพฺพนิมิตฺตํ   ยทิทํ  อรุณุคฺคํ  ฯ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุโน
อริยสฺส   อฏฺฐงฺคิกสฺส   มคฺคสฺส   อุปฺปาทาย   เอตํ   ปุพฺพงฺคมํ   เอตํ
ปุพฺพนิมิตฺตํ    ยทิทํ    โยนิโสมนสิการสมฺปทา    ฯ    โยนิโสมนสิการ-
สมฺปนฺนสฺเสตํ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุโน   ปาฏิกงฺขํ   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ
ภาเวสฺสติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกริสฺสตีติ ฯ
     [๑๓๗]   กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  โยนิโสมนสิการสมฺปนฺโน  อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   ภาเวติ   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   พหุลีกโรติ   ฯ
อิธ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   สมฺมาทิฏฺฐึ   ภาเวติ   วิเวกนิสฺสิตํ  วิราคนิสฺสิตํ
นิโรธนิสฺสิตํ     โวสฺสคฺคปริณามึ     ฯเปฯ     สมฺมาสมาธึ    ภาเวติ
วิเวกนิสฺสิตํ     วิราคนิสฺสิตํ     นิโรธนิสฺสิตํ     โวสฺสคฺคปริณามึ    ฯ
เอวํ   โข   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   โยนิโสมนสิการสมฺปนฺโน  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ ภาเวติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกโรตีติ ฯ
     [๑๓๘]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  สุริยสฺส  ภิกฺขเว อุทยโต เอตํ ปุพฺพงฺคมํ
เอตํ   ปุพฺพนิมิตฺตํ   ยทิทํ  อรุณุคฺคํ  ฯ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุโน
อริยสฺส   อฏฺฐงฺคิกสฺส   มคฺคสฺส   อุปฺปาทาย   เอตํ   ปุพฺพงฺคมํ   เอตํ
ปุพฺพนิมิตฺตํ      ยทิทํ      กลฺยาณมิตฺตตา     ฯ     กลฺยาณมิตฺตสฺเสตํ
ภิกฺขเว    ภิกฺขุโน    ปาฏิกงฺขํ   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   ภาเวสฺสติ
อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกริสฺสตีติ ฯ
     [๑๓๙]   กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  กลฺยาณมิตฺโต  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ   ภาเวติ   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ  พหุลีกโรติ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ    สมฺมาทิฏฺฐึ    ภาเวติ   ราควินยปริโยสานํ   โทสวินยปริโยสานํ
โมหวินยปริโยสานํ   ฯเปฯ   สมฺมาสมาธึ   ภาเวติ   ราควินยปริโยสานํ
โทสวินยปริโยสานํ   โมหวินยปริโยสานํ   ฯ   เอวํ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ
กลฺยาณมิตฺโต    อริยํ    อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   ภาเวติ   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ พหุลีกโรตีติ ฯ
     [๑๔๐]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  สุริยสฺส  ภิกฺขเว อุทยโต เอตํ ปุพฺพงฺคมํ
เอตํ   ปุพฺพนิมิตฺตํ   ยทิทํ  อรุณุคฺคํ  ฯ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุโน
อริยสฺส   อฏฺฐงฺคิกสฺส   มคฺคสฺส   อุปฺปาทาย   เอตํ   ปุพฺพงฺคมํ   เอตํ
ปุพฺพนิมิตฺตํ ยทิทํ สีลสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๔๑]   ยทิทํ ฉนฺทสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๔๒]   ยทิทํ อตฺตสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๔๓]   ยทิทํ ทิฏฺฐิสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๔๔]   ยทิทํ อปฺปมาทสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๔๕]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   ยทิทํ   โยนิโสมนสิการสมฺปทา   ฯ
โยนิโสมนสิการสมฺปนฺนสฺเสตํ    ภิกฺขเว    ภิกฺขุโน    ปาฏิกงฺขํ    อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ ภาเวสฺสติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกริสฺสตีติ ฯ
     [๑๔๖]   กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  โยนิโสมนสิการสมฺปนฺโน  อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  ภาเวติ  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ พหุลีกโรติ ฯ อิธ ภิกฺขเว
ภิกฺขุ    สมฺมาทิฏฺฐึ    ภาเวติ   ราควินยปริโยสานํ   โทสวินยปริโยสานํ
โมหวินยปริโยสานํ   ฯเปฯ   สมฺมาสมาธึ   ภาเวติ   ราควินยปริโยสานํ
โทสวินยปริโยสานํ   โมหวินยปริโยสานํ   ฯ   เอวํ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ
โยนิโสมนสิการสมฺปนฺโน    อริยํ    อฏฺฐงฺคิกํ    มคฺคํ   ภาเวติ   อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกโรตีติ ฯ
                    สุริยเปยฺยาโล สมตฺโต ฯ
                        ตสฺสุทฺทานํ
         กลฺยาณมิตฺตํ สีลญฺจ         ฉนฺโท จ อตฺตสมฺปทา
         ทิฏฺฐิ จ อปฺปมาโท จ        โยนิโส ภวติ สตฺตมํ ฯ
                        -------
                  เอกธมฺมเปยฺยาโล สตฺตโม
     [๑๔๗]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  เอกธมฺโม  ภิกฺขเว  พหูปกาโร อริยสฺส
อฏฺฐงฺคิกสฺส   มคฺคสฺส   อุปฺปาทาย   ฯ   กตโม   เอกธมฺโม  ฯ  ยทิทํ
กลฺยาณมิตฺตตา    ฯ   กลฺยาณมิตฺตสฺเสตํ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุโน   ปาฏิกงฺขํ
อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ ภาเวสฺสติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกริสฺสตีติ ฯ
     [๑๔๘]   กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  กลฺยาณมิตฺโต  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ   ภาเวติ   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ  พหุลีกโรติ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ    สมฺมาทิฏฺฐึ   ภาเวติ   วิเวกนิสฺสิตํ   วิราคนิสฺสิตํ   นิโรธนิสฺสิตํ
โวสฺสคฺคปริณามึ   ฯเปฯ  สมฺมาสมาธึ  ภาเวติ  วิเวกนิสฺสิตํ  วิราคนิสฺสิตํ
นิโรธนิสฺสิตํ  โวสฺสคฺคปริณามึ  ฯ  เอวํ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ กลฺยาณมิตฺโต
อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ ภาเวติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกโรตีติ ฯ
     [๑๔๙]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  เอกธมฺโม  ภิกฺขเว  พหูปกาโร อริยสฺส
อฏฺฐงฺคิกสฺส   มคฺคสฺส   อุปฺปาทาย   ฯ   กตโม   เอกธมฺโม  ฯ  ยทิทํ
สีลสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๕๐]   ยทิทํ ฉนฺทสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๕๑]   ยทิทํ อตฺตสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๕๒]   ยทิทํ ทิฏฺฐิสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๕๓]   ยทิทํ อปฺปมาทสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๕๔]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   ยทิทํ   โยนิโสมนสิการสมฺปทา   ฯ
โยนิโสมนสิการสมฺปนฺนสฺเสตํ    ภิกฺขเว    ภิกฺขุโน    ปาฏิกงฺขํ    อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ ภาเวสฺสติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกริสฺสตีติ ฯ
     [๑๕๕]   กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  โยนิโสมนสิการสมฺปนฺโน  อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   ภาเวติ   อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  พหุลีกโรติ  ฯ  อิธ
ภิกฺขเว    ภิกฺขุ    สมฺมาทิฏฺฐึ    ภาเวติ    วิเวกนิสฺสิตํ   วิราคนิสฺสิตํ
นิโรธนิสฺสิตํ     โวสฺสคฺคปริณามึ     ฯเปฯ     สมฺมาสมาธึ    ภาเวติ
วิเวกนิสฺสิตํ    วิราคนิสฺสิตํ   นิโรธนิสฺสิตํ   โวสฺสคฺคปริณามึ   ฯ   เอวํ
โข    ภิกฺขเว    ภิกฺขุ    โยนิโสมนสิการสมฺปนฺโน    อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ ภาเวติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกโรตีติ ฯ
     [๑๕๖]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  เอกธมฺโม  ภิกฺขเว  พหูปกาโร อริยสฺส
อฏฺฐงฺคิกสฺส   มคฺคสฺส   อุปฺปาทาย   ฯ   กตโม   เอกธมฺโม  ฯ  ยทิทํ
กลฺยาณมิตฺตตา    ฯ   กลฺยาณมิตฺตสฺเสตํ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุโน   ปาฏิกงฺขํ
อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ ภาเวสฺสติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกริสฺสตีติ ฯ
     [๑๕๗]   กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  กลฺยาณมิตฺโต  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ   ภาเวติ   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ  พหุลีกโรติ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ    สมฺมาทิฏฺฐึ    ภาเวติ   ราควินยปริโยสานํ   โทสวินยปริโยสานํ
โมหวินยปริโยสานํ   ฯเปฯ   สมฺมาสมาธึ   ภาเวติ   ราควินยปริโยสานํ
โทสวินยปริโยสานํ   โมหวินยปริโยสานํ   ฯ   เอวํ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ
กลฺยาณมิตฺโต   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ  ภาเวติ  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ
พหุลีกโรตีติ ฯ
     [๑๕๘]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  เอกธมฺโม  ภิกฺขเว  พหูปกาโร อริยสฺส
อฏฺฐงฺคิกสฺส   มคฺคสฺส   อุปฺปาทาย   ฯ   กตโม   เอกธมฺโม  ฯ  ยทิทํ
สีลสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๕๙]   ยทิทํ ฉนฺทสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๖๐]   ยทิทํ อตฺตสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๖๑]   ยทิทํ ทิฏฺฐิสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๖๒]   ยทิทํ อปฺปมาทสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๖๓]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   ยทิทํ   โยนิโสมนสิการสมฺปทา   ฯ
โยนิโสมนสิการสมฺปนฺนสฺเสตํ    ภิกฺขเว    ภิกฺขุโน    ปาฏิกงฺขํ    อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ ภาเวสฺสติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกริสฺสตีติ ฯ
     [๑๖๔]   กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  โยนิโสมนสิการสมฺปนฺโน  อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   ภาเวติ   อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  พหุลีกโรติ  ฯ  อิธ
ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   สมฺมาทิฏฺฐึ   ภาเวติ   ฯเปฯ   สมฺมาสมาธึ   ภาเวติ
ราควินยปริโยสานํ   โทสวินยปริโยสานํ   โมหวินยปริโยสานํ   ฯ   เอวํ
โข   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   โยนิโสมนสิการสมฺปนฺโน   อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ
ภาเวติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกโรตีติ ฯ
                 เอกธมฺมเปยฺยาโล นิฏฺฐิโต ฯ
                        ตสฺสุทฺทานํ
         กลฺยาณมิตฺตํ สีลํ จ            ฉนฺโท จ อตฺตสมฺปทา
         ทิฏฺฐิ จ อปฺปมาโท จ         โยนิโส ภวติ สตฺตมํ ฯ
                      -----------
              นาหนฺตเอกธมฺมเปยฺยาโล ๑- อฏฺฐโม
     [๑๖๕]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ
สมนุปสฺสามิ    เยน    อนุปฺปนฺโน   วา   อริโย   อฏฺฐงฺคิโก   มคฺโค
อุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺโน   วา   อริโย   อฏฺฐงฺคิโก  มคฺโค  ภาวนาปาริปูรึ
คจฺฉติ   ฯ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   กลฺยาณมิตฺตตา   ฯ   กลฺยาณมิตฺตสฺเสตํ
ภิกฺขเว    ภิกฺขุโน    ปาฏิกงฺขํ   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   ภาเวสฺสติ
อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกริสฺสตีติ ฯ
     [๑๖๖]   กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  กลฺยาณมิตฺโต  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ   ภาเวติ   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ  พหุลีกโรติ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ   สมฺมาทิฏฺฐึ   ภาเวติ   วิเวกนิสฺสิตํ  ฯเปฯ  สมฺมาสมาธึ  ภาเวติ
วิเวกนิสฺสิตํ    วิราคนิสฺสิตํ   นิโรธนิสฺสิตํ   โวสฺสคฺคปริณามึ   ฯ   เอวํ
โข   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   กลฺยาณมิตฺโต   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  ภาเวติ
อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกโรตีติ ฯ
     [๑๖๗]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ
สมนุปสฺสามิ    เยน    อนุปฺปนฺโน   วา   อริโย   อฏฺฐงฺคิโก   มคฺโค
อุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺโน   วา   อริโย   อฏฺฐงฺคิโก  มคฺโค  ภาวนาปาริปูรึ
คจฺฉติ ฯ ยถยิทํ ภิกฺขเว สีลสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๖๘]   ยถยิทํ ภิกฺขเว ฉนฺทสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๖๙]   ยถยิทํ ภิกฺขเว อตฺตสมฺปทา ฯเปฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ทุติยเอกธมฺมเปยฺยาลวคฺค ฯ
     [๑๗๐]   ยถยิทํ ภิกฺขเว ทิฏฺฐิสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๗๑]   ยถยิทํ ภิกฺขเว อปฺปมาทสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๗๒]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  ยถยิทํ ภิกฺขเว โยนิโสมนสิการสมฺปทา ฯ
โยนิโสมนสิการสมฺปนฺนสฺเสตํ    ภิกฺขเว    ภิกฺขุโน    ปาฏิกงฺขํ    อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ ภาเวสฺสติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกริสฺสตีติ ฯ
     [๑๗๓]   กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  โยนิโสมนสิการสมฺปนฺโน  อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   ภาเวติ   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   พหุลีกโรติ   ฯ
อิธ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  สมฺมาทิฏฺฐึ  ภาเวติ  วิเวกนิสฺสิตํ  ฯเปฯ สมฺมาสมาธึ
ภาเวติ   วิเวกนิสฺสิตํ   วิราคนิสฺสิตํ   นิโรธนิสฺสิตํ   โวสฺสคฺคปริณามึ  ฯ
เอวํ   โข   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   โยนิโสมนสิการสมฺปนฺโน  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ ภาเวติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกโรตีติ ฯ
     [๑๗๔]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ
สมนุปสฺสามิ    เยน    อนุปฺปนฺโน   วา   อริโย   อฏฺฐงฺคิโก   มคฺโค
อุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺโน   วา   อริโย   อฏฺฐงฺคิโก  มคฺโค  ภาวนาปาริปูรึ
คจฺฉติ   ฯ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   กลฺยาณมิตฺตตา   ฯ   กลฺยาณมิตฺตสฺเสตํ
ภิกฺขเว   ภิกฺขุโน   ปาฏิกงฺขํ   อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  ภาเวสฺสติ  อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกริสฺสตีติ ฯ
     [๑๗๕]   กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  กลฺยาณมิตฺโต  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ   ภาเวติ   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ  พหุลีกโรติ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ    สมฺมาทิฏฺฐึ    ภาเวติ   ราควินยปริโยสานํ   โทสวินยปริโยสานํ
โมหวินยปริโยสานํ   ฯเปฯ   สมฺมาสมาธึ   ภาเวติ   ราควินยปริโยสานํ
โทสวินยปริโยสานํ   โมหวินยปริโยสานํ   ฯ   เอวํ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ
กลฺยาณมิตฺโต   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ  ภาเวติ  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ
พหุลีกโรตีติ ฯ
     [๑๗๖]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ
สมนุปสฺสามิ    เยน    อนุปฺปนฺโน   วา   อริโย   อฏฺฐงฺคิโก   มคฺโค
อุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺโน   วา   อริโย   อฏฺฐงฺคิโก  มคฺโค  ภาวนาปาริปูรึ
คจฺฉติ ฯ ยถยิทํ ภิกฺขเว สีลสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๗๗]   ยถยิทํ ภิกฺขเว ฉนฺทสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๗๘]   ยถยิทํ ภิกฺขเว อตฺตสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๗๙]   ยถยิทํ ภิกฺขเว ทิฏฺฐิสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๘๐]   ยถยิทํ ภิกฺขเว อปฺปมาทสมฺปทา ฯเปฯ
     [๑๘๑]   ยถยิทํ     ภิกฺขเว     โยนิโสมนสิการสมฺปทา    ฯ
โยนิโสมนสิการสมฺปนฺนสฺเสตํ    ภิกฺขเว    ภิกฺขุโน    ปาฏิกงฺขํ    อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ ภาเวสฺสติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกริสฺสตีติ ฯ
     [๑๘๒]   กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  โยนิโสมนสิการสมฺปนฺโน  อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   ภาเวติ   อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  พหุลีกโรติ  ฯ  อิธ
ภิกฺขเว    ภิกฺขุ   สมฺมาทิฏฺฐึ   ภาเวติ   ราควินยปริโยสานํ  โทสวินย-
ปริโยสานํ     โมหวินยปริโยสานํ    ฯเปฯ    สมฺมาสมาธึ    ภาเวติ
ราควินยปริโยสานํ   โทสวินยปริโยสานํ   โมหวินยปริโยสานํ   ฯ   เอวํ
โข   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   โยนิโสมนสิการสมฺปนฺโน   อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ
ภาเวติ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ พหุลีกโรตีติ ฯ
              นาหนฺตเอกธมฺมเปยฺยาโล สมตฺโต ฯ
                        ตสฺสุทฺทานํ
         กลฺยาณมิตฺตํ สีลญฺจ          ฉนฺโท จ อตฺตสมฺปทา
         ทิฏฺฐิ จ อปฺปมาโท จ         โยนิโส ภวติ สตฺตมํ ฯ
                     ------------
                  คงฺคาเปยฺยาโล ๑- นวโม
     [๑๘๓]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว คงฺคา นที ปาจีนนินฺนา
ปาจีนโปณา   ปาจีนปพฺภารา   เอวเมว   โข   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   ภาเวนฺโต   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   พหุลีกโรนฺโต
นิพฺพานนินฺโน โหติ นิพฺพานโปโณ นิพฺพานปพฺภาโร ฯ
     [๑๘๔]   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  ภาเวนฺโต
อริยํ     อฏฺฐงฺคิกํ     มคฺคํ    พหุลีกโรนฺโต    นิพฺพานนินฺโน    โหติ
นิพฺพานโปโณ   นิพฺพานปพฺภาโร   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  สมฺมาทิฏฺฐึ
ภาเวติ    วิเวกนิสฺสิตํ    วิราคนิสฺสิตํ    นิโรธนิสฺสิตํ   โวสฺสคฺคปริณามึ
ฯเปฯ   สมฺมาสมาธึ   ภาเวติ   วิเวกนิสฺสิตํ   วิราคนิสฺสิตํ  นิโรธนิสฺสิตํ
โวสฺสคฺคปริณามึ   ฯ   เอวํ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ
ภาเวนฺโต    อริยํ    อฏฺฐงฺคิกํ    มคฺคํ   พหุลีกโรนฺโต   นิพฺพานนินฺโน
โหติ นิพฺพานโปโณ นิพฺพานปพฺภาโรติ ฯ
     [๑๘๕]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   เสยฺยถาปิ   ภิกฺขเว   ยมุนา  นที
ปาจีนนินฺนา ปาจีนโปณา ปาจีนปพฺภารา เอวเมว โข ภิกฺขเว ฯเปฯ
     [๑๘๖]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   เสยฺยถาปิ   ภิกฺขเว  อจิรวตี  นที
ปาจีนนินฺนา ปาจีนโปณา ปาจีนปพฺภารา เอวเมว โข ภิกฺขเว ฯเปฯ
     [๑๘๗]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   เสยฺยถาปิ   ภิกฺขเว   สรภู   นที
ปาจีนนินฺนา ปาจีนโปณา ปาจีนปพฺภารา เอวเมว โข ภิกฺขเว ฯเปฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. คงฺคาเปยฺยาลวคฺค ฯ
     [๑๘๘]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว มหี นที ปาจีนนินฺนา
ปาจีนโปณา ปาจีนปพฺภารา ฯ เอวเมว โข ภิกฺขเว ฯเปฯ
     [๑๘๙]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  ยา  กาจิมา  ๑-
มหานทิโย  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  คงฺคา  ยมุนา  อจิรวตี  สรภู  มหี  สพฺพา
ตา   ปาจีนนินฺนา   ปาจีนโปณา   ปาจีนปพฺภารา   ฯ   เอวเมว   โข
ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  ภาเวนฺโต  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ
พหุลีกโรนฺโต นิพฺพานนินฺโน โหติ นิพฺพานโปโณ นิพฺพานปพฺภาโร ฯ
     [๑๙๐]   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  ภาเวนฺโต
อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  พหุลีกโรนฺโต  นิพฺพานนินฺโน  โหติ  นิพฺพานโปโณ
นิพฺพานปพฺภาโร  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  สมฺมาทิฏฺฐึ  ภาเวติ วิเวกนิสฺสิตํ
วิราคนิสฺสิตํ   ฯเปฯ   สมฺมาสมาธึ   ภาเวติ   วิเวกนิสฺสิตํ  วิราคนิสฺสิตํ
นิโรธนิสฺสิตํ  โวสฺสคฺคปริณามึ  ฯ  เอวํ  โข  ภิกฺขเว ภิกฺขุ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ   ภาเวนฺโต   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  พหุลีกโรนฺโต  นิพฺพานนินฺโน
โหติ นิพฺพานโปโณ นิพฺพานปพฺภาโรติ ฯ
     [๑๙๑]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว คงฺคา นที สมุทฺทนินฺนา
สมุทฺทโปณา   สมุทฺทปพฺภารา   ฯ   เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อริยํ
อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   ภาเวนฺโต   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   พหุลีกโรนฺโต
นิพฺพานนินฺโน โหติ นิพฺพานโปโณ นิพฺพานปพฺภาโร ฯ
     [๑๙๒]   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  ภาเวนฺโต
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. กาจิ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
อริยํ     อฏฺฐงฺคิกํ     มคฺคํ    พหุลีกโรนฺโต    นิพฺพานนินฺโน    โหติ
นิพฺพานโปโณ   นิพฺพานปพฺภาโร   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  สมฺมาทิฏฺฐึ
ภาเวติ    วิเวกนิสฺสิตํ    ฯเปฯ   สมฺมาสมาธึ   ภาเวติ   วิเวกนิสฺสิตํ
วิราคนิสฺสิตํ   นิโรธนิสฺสิตํ   โวสฺสคฺคปริณามึ   ฯ   เอวํ   โข  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   ภาเวนฺโต   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ
พหุลีกโรนฺโต         นิพฺพานนินฺโน        โหติ        นิพฺพานโปโณ
นิพฺพานปพฺภาโรติ ฯ
     [๑๙๓]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   เสยฺยถาปิ   ภิกฺขเว   ยมุนา  นที
สมุทฺทนินฺนา      สมุทฺทโปณา      สมุทฺทปพฺภารา     ฯ     เอวเมว
โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ฯเปฯ
     [๑๙๔]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   เสยฺยถาปิ   ภิกฺขเว  อจิรวตี  นที
สมุทฺทนินฺนา    สมุทฺทโปณา    สมุทฺทปพฺภารา    ฯ    เอวเมว    โข
ภิกฺขเว ภิกฺขุ ฯเปฯ
     [๑๙๕]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว สรภู นที สมุทฺทนินฺนา
สมุทฺทโปณา สมุทฺทปพฺภารา ฯ เอวเมว โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ฯเปฯ
     [๑๙๖]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ  เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว มหี นที สมุทฺทนินฺนา
สมุทฺทโปณา สมุทฺทปพฺภารา ฯ เอวเมว โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ฯเปฯ
     [๑๙๗]   สาวตฺถีนิทานํ   ฯ   เสยฺยถาปิ   ภิกฺขเว  ยา  กาจิมา
มหานทิโย  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  คงฺคา  ยมุนา  อจิรวตี  สรภู  มหี  สพฺพา
ตา   สมุทฺทนินฺนา   สมุทฺทโปณา   สมุทฺทปพฺภารา   ฯ   เอวเมว   โข
ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ   มคฺคํ   ภาเวนฺโต  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ      พหุลีกโรนฺโต      นิพฺพานนินฺโน     โหติ     นิพฺพานโปโณ
นิพฺพานปพฺภาโร ฯ
     [๑๙๘]   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  ภาเวนฺโต
อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  พหุลีกโรนฺโต  นิพฺพานนินฺโน  โหติ  นิพฺพานโปโณ
นิพฺพานปพฺภาโร  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  สมฺมาทิฏฺฐึ  ภาเวติ วิเวกนิสฺสิตํ
วิราคนิสฺสิตํ    นิโรธนิสฺสิตํ    โวสฺสคฺคปริณามึ    ฯเปฯ    สมฺมาสมาธึ
ภาเวติ   วิเวกนิสฺสิตํ   วิราคนิสฺสิตํ   นิโรธนิสฺสิตํ   โวสฺสคฺคปริณามึ  ฯ
เอวํ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ ภาเวนฺโต อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ
มคฺคํ      พหุลีกโรนฺโต      นิพฺพานนินฺโน     โหติ     นิพฺพานโปโณ
นิพฺพานปพฺภาโรติ ฯ
     คงฺคาเปยฺยาลวารํ สงฺเขเปน ลิขิตํ เปยฺยาเล วิตฺถาเรตพฺพํ ฯ
                      ตสฺสุทฺทานํ
     ฉ ปาจีนโต นินฺนา                  ฉ นินฺนา [๑]- สมุทฺทโต
     เทฺว ๒- ธมฺมา ทสา โหนฺติ      วคฺโค ๓- เตน ปวุจฺจตีติ ฯ
     คงฺคาเปยฺยาลี ปาจีนนินฺนวาจนมคฺคี วิเวกนิสฺสิตทฺวาทสกี ปฐมกี ฯ
                  ---------------
     [๑๙๙]   สาวตฺถีนิทานํ  ฯ เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว คงฺคา นที ปาจีนนินฺนา
ปาจีนโปณา    ปาจีนปพฺภารา    ฯ   เอวเมว   โข   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ
อริยํ   อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  ภาเวนฺโต  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  พหุลีกโรนฺโต
นิพฺพานนินฺโน โหติ นิพฺพานโปโณ นิพฺพานปพฺภาโร ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. จ ฯ ๒ ม. ยุ. เอเต เทฺว ฉ ทฺวาทส โหนฺติ ฯ ๓ ยุ. เปยฺยาลี เตน
@วุจฺจตีติ ฯ
     [๒๐๐]   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ  ภาเวนฺโต
อริยํ     อฏฺฐงฺคิกํ     มคฺคํ    พหุลีกโรนฺโต    นิพฺพานนินฺโน    โหติ
นิพฺพานโปโณ   นิพฺพานปพฺภาโร   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  สมฺมาทิฏฺฐึ
ภาเวติ    ราควินยปริโยสานํ    โทสวินยปริโยสานํ   โมหวินยปริโยสานํ
ฯเปฯ   สมฺมาสมาธึ   ภาเวติ   ราควินยปริโยสานํ   โทสวินยปริโยสานํ
โมหวินยปริโยสานํ  ฯ  เอวํ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อริยํ  อฏฺฐงฺคิกํ  มคฺคํ
ภาเวนฺโต    อริยํ    อฏฺฐงฺคิกํ    มคฺคํ   พหุลีกโรนฺโต   นิพฺพานนินฺโน
โหติ นิพฺพานโปโณ นิพฺพานปพฺภาโรติ ฯ


             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๙ หน้าที่ ๑-๕๒.
http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=19&item=1&items=200&modeTY=2
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=19&item=1&items=200&modeTY=2&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=19&item=1&items=200&modeTY=2
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=19&item=1&items=200&modeTY=2
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=19&i=1
             The Pali Atthakatha in Thai :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=3875
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=3875
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๙
http://84000.org/tipitaka/read/?index_19