ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ฉบับหลวง   บาลีอักษรไทย   PaliRoman 
อ่านหัวข้อแรกอ่านหัวข้อที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๐ สุตฺต. ขุ. ชาตกํ (๒): ปญฺญาส-มหานิปาตชาตกํ
                                        ๑๐ เวสฺสนฺตรชาตกํ
     [๑๐๔๕]      ผุสฺสตี ๑- วรวณฺณาเภ            วรสฺสุ ทสธา วเร
                       ปฐพฺยา จารุปุพฺพงฺคี               ยํ ตุยฺหํ มนโส ปิยํ ฯ
     [๑๐๔๖]      เทวราช นโม ตฺยตฺถุ                กึ ปาปํ ปกตํ มยา
                       รมฺมา จาเวสิ มํ ฐานา             วาโตว ธรณีรุหํ ฯ
     [๑๐๔๗]      |๑๐๔๗.๑| น เจว เต กตํ ปาปํ   น จ เม ตฺวมสิ อปฺปิยา
                       ปุญฺญญฺจ เต ปริกฺขีณํ            เยน เตวํ วทามิหํ ๒- ฯ
                       |๑๐๔๗.๒|   สนฺติเก มรณํ ตุยฺหํ             วินาภาโว ภวิสฺสติ
                       ปฏิคฺคณฺหาหิ เม เอเต       วเร ทส ปเวจฺฉโต ฯ
     [๑๐๔๘]      |๑๐๔๘.๑|   วรญฺเจ เม อโท สกฺก  สพฺพภูตานมิสฺสร
                       สิวิราชสฺส ภทฺทนฺเต           ตตฺถ อสฺสํ นิเวสเน ฯ
                       |๑๐๔๘.๒|   นีลเนตฺตา นีลภมู              นีลกฺขีว ๓- ยถา มิคี
                       ผุสฺสตี นาม นาเมน           ตตฺถ อสฺสํ ๔- ปุรินฺทท ฯ
                       |๑๐๔๘.๓|   ปุตฺตํ ลเภถ วรทํ                ยาจโยคํ อมจฺฉรึ
                       ปูชิตํ ปฏิราชูภิ                  กิตฺติมนฺตํ ยสสฺสินํ ฯ
                       |๑๐๔๘.๔|   คพฺภํ เม ธารยนฺติยา          มชฺฌิมงฺคํ อนุณฺณตํ
                       กุจฺฉิ อนุณฺณโต อสฺส        จาปํว ลิขิตํ สมํ ฯ
                       |๑๐๔๘.๕|   ถนา เม นปฺปวตฺเตยฺยุํ       ปลิตา นสฺสนฺตุ ๕- วาสว
                       กาเย รโช น ลิมฺเปถ          วชฺฌญฺจาปิ ปโมจเย ฯ
                       |๑๐๔๘.๖|   มยูรโกญฺจาภิรุเท              นารีวรคณายุเต
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. ผฺสติ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ    ม. วทามหํ ฯ     ม. นิลกฺขี จ ฯ
@ ม. ตตฺถปสฺสํ ฯ         ม. น สนฺตุ ฯ
                       ขุชฺชเจลาวกากิณฺเณ ๑-    สูทมาคธวณฺณิเต
                       |๑๐๔๘.๗|   จิตฺรคฺคเฬรุฆุสิเต              สุรามํสปฺปโพธเน
                       สิวิราชสฺส ภทฺทนฺเต          ตตฺถสฺสํ มเหสี ปิยา ฯ
     [๑๐๔๙]      เย เต ทส วรา ทินฺนา             มยา สพฺพงฺคโสภเน
                       สิวิราชสฺส วิชิเต                    สพฺเพ เต ลจฺฉสี วเร ฯ
     [๑๐๕๐]      อิทํ วตฺวาน มฆวา                  เทวราชา สุชมฺปติ
                       ผุสฺสติยา วรํ ทตฺวา                อนุโมทิตฺถ วาสโว ฯ
                                        ทสวรคาถา นาม ฯ
     [๑๐๕๑]      |๑๐๕๑.๑|   ตโต ๒- จุตา สา ผุสฺสตี    ขตฺติเย อุปปชฺชถ
                       เชตุตฺตรมฺหิ นคเร               สญฺชเยน สมาคมิ ฯ
                       |๑๐๕๑.๒|   ทส มาเส ธารยิตฺวา           กโรนฺตี ปุร ปทกฺขิณํ
                       เวสฺสานํ วีถิยา มชฺเฌ         ชเนสิ ผุสฺสตี มมํ ฯ
                       |๑๐๕๑.๓|   น มยฺหํ มตฺติกํ นามํ           นปิ เปติกสมฺภวํ
                       ชาโตมฺหิ เวสฺสวีถิยา           ตสฺมา เวสฺสนฺตโร อหุํ ฯ
                       |๑๐๕๑.๔|   ยทาหํ ทารโก โหมิ            ชาติยา อฏฺฐวสฺสิโก
                       ตทา นิสชฺช ปาสาเท          ทานํ ทาตุํ วิจินฺตยึ
                       หทยํ ทเทยฺยํ จกฺขุํ              มํสมฺปิ รุธิรมฺปิจ
                       ทเทยฺยํ กายํ สาเวตฺวา        ยทิ โกจิ ยาจโก มมํ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ขุชฺชเจลาปกากิณฺเณ ฯ    อิมา ฉ คาถาโย สีหฬโปตฺถเกเยว ทิสฺสนฺติ
@น อญฺเญสุ ฯ
                       |๑๐๕๑.๕|   สภาวํ จินฺตยนฺตสฺส    อกมฺปิตมสณฺฐิตํ
                       อกมฺปิ ตตฺถ ปฐวี            สิเนรุวนวฏํสกา ฯ
     [๑๐๕๒]      ปรุฬฺหกจฺฉนขโลมา        ปงฺกทนฺตา รชสฺสิรา
                       ปคฺคยฺห ทกฺขิณํ พาหุํ       กึ มํ ยาจนฺติ พฺราหฺมณา ฯ
     [๑๐๕๓]      รตนํ เทว ยาจาม             สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒนํ
                       ททาหิ ปวรํ นาคํ              อีสาทนฺตํ อุรุฬฺหวํ ฯ
     [๑๐๕๔]      ททามิ น วิกมฺปามิ          ยํ มํ ยาจนฺติ พฺราหฺมณา
                       ปภินฺนํ กุญฺชรํ ทนฺตึ         โอปคุยฺหํ ๑- คชุตฺตมํ ฯ
     [๑๐๕๕]      หตฺถิกฺขนฺธโต โอรุยฺห       ราชา จาคาธิมานโส
                       พฺราหฺมณานํ อทา ทานํ   สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน ฯ
     [๑๐๕๖]      |๑๐๕๖.๑|   ตทาสิ ยํ ภึสนกํ    ตทาสิ โลมหํสนํ
                       หตฺถินาเค ปทินฺนมฺหิ          เมทนี สมกมฺปถ ฯ
                       |๑๐๕๖.๒|   ตทาสิ ยํ ภึสนกํ                 ตทาสิ โลมหํสนํ
                       หตฺถินาเค ปทินฺนมฺหิ          ขุพฺภิตฺถ นครํ ตทา ฯ
                       |๑๐๕๖.๓|   สมากุลํ ปุรํ อาสิ                โฆโส จ วิปุโล มหา
                       หตฺถินาเค ปทินฺนมฺหิ          สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
     [๑๐๕๗]      อเถตฺถ ๒- วตฺตติ สทฺโท         ตุมุโล เภรโว มหา
                       หตฺถินาเค ปทินฺนมฺหิ            ขุพฺภิตฺถ นครํ ตทา ฯ
                       อเถตฺถ วตฺตติ สทฺโท             ตุมุโล เภรโว มหา
@เชิงอรรถ:  ม. โอปวยฺหํ ฯ      อิทํ คาถาทฺวยํ สี. โปตฺถเกเยว ทิสฺสติ ฯ
                       หตฺถินาเค ปทินฺนมฺหิ               สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
     [๑๐๕๘]      |๑๐๕๘.๑|   อุคฺคา จ ราชปุตฺตา จ   เวสิยานา จ พฺราหฺมณา
                       หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา              รถิกา ปตฺติการกา
                       |๑๐๕๘.๒|   เกวโล จาปิ นิคโม              สิวิโย จาปิ ๑- สมาคตา
                       ทิสฺวา นาคํ นิยฺยมานํ         เต รญฺโญ ปฏิเวทยุํ ฯ
                       |๑๐๕๘.๓|   วิธมํ เทว เต รฏฺฐํ                ปุตฺโต เวสฺสนฺตโร ตว
                       กถํ โน หตฺถินํ ทชฺชา          นาคํ รฏฺฐสฺส ปูชิตํ ฯ
                       |๑๐๕๘.๔|   กถํ โน กุญฺชรํ ทชฺชา          อีสาทนฺตํ อุรุฬฺหวํ
                       เขตฺตญฺญุํ สพฺพยุทฺธานํ     สพฺพเสตํ คชุตฺตมํ ฯ
                       |๑๐๕๘.๕|   ปณฺฑุกมฺพลสญฺฉนฺนํ        ปภินฺนํ สตฺตุมทฺทนํ
                       ทนฺตึ สวาลวีชนึ                 เสตํ เกลาสสาทิสํ ฯ
                       |๑๐๕๘.๖|   สเสตจฺฉตฺตํ สุปตฺเถยฺยํ ๒-  สาถพฺพนํ สหตฺถิปํ
                       อคฺคยานํ ราชวาหึ             พฺราหฺมณานํ อทา ทานํ ๓- ฯ
     [๑๐๕๙]      |๑๐๕๙.๑|   อนฺนํ ปานญฺจ โส ๔- ทชฺชา  วตฺถเสนาสนานิ จ
                       เอตํ โข ทานปฏิรูปํ             เอตํ โข พฺราหฺมณารหํ ฯ
                       |๑๐๕๙.๒|   อยํ เต วํสราชา โน             สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน ๕-
                       กถํ เวสฺสนฺตโร ปุตฺโต          คชํ ภาเชติ สญฺชย ฯ
                       |๑๐๕๙.๓|   สเจ ตฺวํ น กริสฺสสิ             สิวีนํ วจนํ อิทํ
                       มญฺเญ ตํ สห ปุตฺเตน         สิวิหตฺเถ ๖- กริสฺสเร ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. สิวโย จ ฯ      ม. สอุปาเธยฺยํ ฯ      ม. คชํ ฯ สี. ยุ. ธนํ ฯ    ม.
@โย ฯ     สี. รฏฺฐวฑฺฒนํ ฯ ยุ. รฏฺฐวฑฺฒน ฯ    ม. สิวี หตฺเถ ฯ
     [๑๐๖๐]      |๑๐๖๐.๑|   กามํ ชนปโท มาสิ    รฏฺฐญฺจาปิ วินสฺสตุ
                       นาหํ สิวีนํ วจนา                ราชปุตฺตํ อทูสกํ
                       ปพฺพาเชยฺยํ สกา รฏฺฐา      ปุตฺโต หิ มม โอรโส ฯ
                       |๑๐๖๐.๒|   กามํ ชนปโท มาสิ             รฏฺฐญฺจาปิ วินสฺสตุ
                       นาหํ สิวีนํ วจนา                ราชปุตฺตํ อทูสกํ
                       ปพฺพาเชยฺยํ สกา รฏฺฐา      ปุตฺโต หิ มม อตฺรโช ฯ
                       |๑๐๖๐.๓|   น จาหํ ตสฺมึ ทุพฺเภยฺยํ       อริยสีลวโต หิ โส
                       อสิโลโกปิ เม อสฺส             ปาปญฺจ ปสเว พหุํ
                       กถํ เวสฺสนฺตรํ ปุตฺตํ            สตฺเถน ฆาตยามเส ฯ
     [๑๐๖๑]      มา นํ ทณฺเฑน สตฺเถน           น หิ โส พนฺธนารโห
                       ปพฺพาเชหิ จ นํ รฏฺฐา            วงฺเก วสตุ ปพฺพเต ฯ
     [๑๐๖๒]      |๑๐๖๒.๑|   เอโส เจ สิวีนํ ฉนฺโท  ฉนฺทํ น ปนุทามเส
                       อิมํ โส วสตุ รตฺตึ              กาเม จ ปริภุญฺชตุ ฯ
                       |๑๐๖๒.๒|   ตโต รตฺยา วิวสเน          สุริยสฺสุคฺคมนํ ปติ ๑-
                       สมคฺคา สิวิโย ๒- หุตฺวา     รฏฺฐา ปพฺพาชยนฺตุ นํ ฯ
     [๑๐๖๓]      |๑๐๖๓.๑|   อุฏฺเฐหิ กตฺเต ตรมาโน  คนฺตฺวา เวสฺสนฺตรํ วท
                       สิวิโย เทว เต กุทฺธา          เนคมา จ สมาคตา
                       อุคฺคา จ ราชปุตฺตา จ        เวสิยานา จ พฺราหฺมณา ฯ
                       |๑๐๖๓.๒|   หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา        รถิกา ปตฺติการกา
@เชิงอรรถ:  ม. สูริย--- ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว      ม. สพฺพตฺถ สิวโย ฯ
                       เกวโล จาปิ นิคโม              สิวิโย จาปิ สมาคตา ฯ
                       |๑๐๖๓.๓|   อสฺมา รตฺยา วิวสเน           สุริยสฺสุคฺคมนํ ปติ
                       สมคฺคา สิวิโย หุตฺวา          รฏฺฐา ปพฺพาชยนฺติ ตํ ฯ
     [๑๐๖๔]      |๑๐๖๔.๑|   ส กตฺตา ตรมาโนว     สิวิราเชน เปสิโต
                       อามุตฺตหตฺถาภรโณ          สุวตฺโถ จนฺทนปฺโผสิโต ๑-
                       |๑๐๖๔.๒|   สีสํ นฺหาโต อุทเก โส          อามุตฺตมณิกุณฺฑโล
                       อุปาคมิ ปุรํ รมฺมํ                เวสฺสนฺตรนิเวสนํ ฯ
                       |๑๐๖๔.๓|   ตตฺถทฺทส กุมารํ โส            รมมานํ สเก ปุเร
                       ปริกิณฺณํ อมจฺเจหิ              ติทสานํ ว วาสวํ ฯ
     [๑๐๖๕]      |๑๐๖๕.๑|   โส ตตฺถ คนฺตฺวา ตรมาโน   กตฺตา เวสฺสนฺตรํ พฺรวิ
                       ทุกฺขนฺเต เวทยิสฺสามิ         มา เม กุชฺฌ รเถสภ ฯ
                       |๑๐๖๕.๒|   วนฺทิตฺวา โรทมาโน โส       กตฺตา ราชานมพฺรวิ
                       ภตฺตา เมสิ มหาราช           สพฺพกามรสาหโร
                       ทุกฺขนฺเต เวทยิสฺสามิ          ตตฺถ อสฺสาสยนฺตุ มํ ฯ
                       |๑๐๖๕.๓|   สิวิโย เทว เต กุทฺธา           เนคมา จ สมาคตา
                       อุคฺคา จ ราชปุตฺตา จ         เวสิยานา จ พฺราหฺมณา ฯ
                       |๑๐๖๕.๔|   หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา        รถิกา ปตฺติการกา
                       เกวโล จาปิ นิคโม             สิวิโย จาปิ สมาคตา ฯ
                       |๑๐๖๕.๕|   อสฺมา รตฺยา วิวสเน          สุริยสฺสุคฺคมนํ ปติ
                       สมคฺคา สิวิโย หุตฺวา          รฏฺฐา ปพฺพาชยนฺติ ตํ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. จนฺทนภูสิโต ฯ
     [๑๐๖๖]      กิสฺมึ เม สิวิโย กุทฺธา       โย น ปสฺสามิ ทุกฺกฏํ
                       ตํ เม กตฺเต วิยาจิกฺข        กสฺมา ปพฺพาชยนฺติ มํ ฯ
     [๑๐๖๗]      อุคฺคา จ ราชปุตฺตา จ      เวสิยานา จ พฺราหฺมณา
                       หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา      รถิกา ปตฺติการกา
                       นาคทาเนน ขียนฺติ          ตสฺมา ปพฺพาชยนฺติ ตํ ฯ
     [๑๐๖๘]      |๑๐๖๘.๑|   หทยํ จกฺขุมฺปหํ ทชฺชํ   กึ เม พาหิรกํ ธนํ
                       หิรญฺญํ วา สุวณฺณํ วา     มุตฺตา เวฬุริยา มณิ
                       |๑๐๖๘.๒|   ทกฺขิณํ วามหํ ๑- พาหุํ       ทิสฺวา ยาจกมาคเต
                       ทเทยฺยํ น วิกมฺเปยฺยํ         ทาเน เม รมตี ๒- มโน ฯ
                       |๑๐๖๘.๓|   กามํ มํ สิวิโย สพฺเพ           ปพฺพาเชนฺตุ หนนฺตุ วา
                       เนว ทานา วิรมิสฺสํ          กามํ ฉินฺทนฺตุ สตฺตธา ฯ
     [๑๐๖๙]      เอวนฺตํ สิวิโย อาหุ                 เนคมา จ สมาคตา
                       โกนฺติมาราย ตีเรน                คิริมารญฺชรํ ปติ
                       เยน ปพฺพาชิตา ยนฺติ            เตน คจฺฉตุ สุพฺพโต ฯ
     [๑๐๗๐]      โสหํ เตน คมิสฺสามิ               เยน คจฺฉนฺติ ทูสกา
                       รตฺตินฺทิวํ เม ขมถ                  ยาว ทานํ ททามิหํ ฯ
     [๑๐๗๑]      |๑๐๗๑.๑|   อามนฺตยิตฺถ ราชา นํ       มทฺทึ สพฺพงฺคโสภนึ
                       ยํ เต กิญฺจิ มยา ทินฺนํ            ธนํ ธญฺญญฺจ วิชฺชติ
                       |๑๐๗๑.๒|   หิรญฺญํ วา สุวณฺณํ วา        มุตฺตา เวฬุริยา พหู
                       สพฺพนฺตํ นิทเหยฺยาสิ         ยญฺจ เต เปตฺติกํ ธนํ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. วาปหํ ฯ         ม. รมเต ฯ
     [๑๐๗๒]      ตมพฺรวิ ราชปุตฺตี                   มทฺที สพฺพงฺคโสภนา
                       กุหึ เทว นิทหามิ                    ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโต ฯ
     [๑๐๗๓]      สีลวนฺเตสุ ทชฺเชสิ                  ทานํ มทฺทิ ยถารหํ
                       น หิ ทานา ปรํ อตฺถิ               ปติฏฺฐา สพฺพปาณินํ ฯ
     [๑๐๗๔]      |๑๐๗๔.๑|   ปุตฺเตสุ มทฺทิ ทเยสิ    สสฺสุยา สสฺสุรมฺหิ จ
                       โย จ ตํ ภตฺตา มญฺเญยฺย        สกฺกจฺจนฺตํ อุปฏฺฐเห ฯ
                       |๑๐๗๔.๒|   โน เจ ตํ ภตฺตา มญฺเญยฺย   มยา วิปฺปวเสน เต
                       อญฺญํ ภตฺตารํ ปริเยส        มา กิลิตฺถ ๑- มยา วินา ฯ
     [๑๐๗๕]      อหํ หิ วนํ คจฺฉามิ                 โฆรํ วาฬมิคายุตํ
                       สํสโย ชีวิตํ มยฺหํ                   เอกกสฺส พฺรหาวเน ฯ
     [๑๐๗๖]      |๑๐๗๖.๑|   ตมพฺรวิ ราชปุตฺตี   มทฺที สพฺพงฺคโสภนา
                       อภุมฺเม กถํ นุ ภณสิ           ปาปกํ วต ภาสสิ ฯ
                       |๑๐๗๖.๒|   เนส ธมฺโม มหาราช          ยํ ตฺวํ คจฺเฉยฺย เอกโก
                       อหํปิ เตน คจฺฉามิ            เยน คจฺฉสิ ขตฺติย ฯ
                       |๑๐๗๖.๓|   มรณํ วา ตยา สทฺธึ           ชีวิตํ วา ตยา วินา
                       ตเทว มรณํ เสยฺโย            ยญฺเจ ชีเว ตยา วินา ฯ
                       |๑๐๗๖.๔|   อคฺคึ อุชฺชาลยิตฺวาน          เอกชาลสมาหิตํ
                       ตตฺเถว มรณํ ๒- เสยฺโย     ยญฺเจ ชีเว ตยา วินา ฯ
                       |๑๐๗๖.๕|   ยถา อารญฺญกํ นาคํ         ทนฺตึ อเนฺวติ หตฺถินี
                       เชสฺสนฺตํ คิริทุคฺเคสุ           สเมสุ วิสเมสุ จ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. กิลิตฺโถ ฯ       ม. ตตฺถ เม มรณํ เสยฺโย ฯ
                       |๑๐๗๖.๖|   เอวนฺตํ อนุคจฺฉามิ            ปุตฺเต อาทาย ปจฺฉโต
                       สุภรา เต ภวิสฺสามิ            น เต เหสฺสามิ ทุพฺภรา ฯ
     [๑๐๗๗]      |๑๐๗๗.๑|   อิเม กุมาเร ปสฺสนฺโต    มญฺชุเก ปิยภาณิเน
                       อาสีเน วนคุมฺพสฺมึ           น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๒|   อิเม กุมาเร ปสฺสนฺโต         มญฺชุเก ปิยภาณิเน
                       กีฬนฺเต วนคุมฺพสฺมึ            น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๓|   อิเม กุมาเร ปสฺสนฺโต         มญฺชุเก ปิยภาณิเน
                       อสฺสเม รมณียมฺหิ             น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๔|   อิเม กุมาเร ปสฺสนฺโต         มญฺชุเก ปิยภาณิเน
                       กีฬนฺเต อสฺสเม รมฺเม         น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๕|   อิเม กุมาเร ปสฺสนฺโต         มาลธารี อลงฺกเต
                       อสฺสเม รมณียมฺหิ             น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๖|   อิเม กุมาเร ปสฺสนฺโต         มาลธารี อลงฺกเต
                       กีฬนฺเต อสฺสเม รมฺเม        น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๗|   ยทา ทกฺขสิ นจฺจนฺเต         กุมาเร มาลธาริเน
                       อสฺสเม รมณียมฺหิ             น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๘|   ยทา ทกฺขสิ นจฺจนฺเต         กุมาเร มาลธาริเน
                       กีฬนฺเต อสฺสเม รมฺเม         น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๙|   ยทา ทกฺขสิ มาตงฺคํ           กุญฺชรํ สฏฺฐิหายนํ
                       เอกํ อรญฺเญ วิจรนฺตํ ๑-     น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. จรนฺตํ ฯ
                       |๑๐๗๗.๑๐|   ยทา ทกฺขสิ มาตงฺคํ        กุญฺชรํ สฏฺฐิหายนํ
                       สายํ ปาโต วิจรนฺตํ          น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๑๑|   ยทา กเรณุสงฺฆสฺส          ยูถสฺส ปุรโต วชํ
                       โกญฺจํ กาหติ มาตงฺโค     กุญฺชโร สฏฺฐิหายโน
                       ตสฺส ตํ นทโต สุตฺวา        น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๑๒|   อุภโต วนวิกาเส             ยทา ทกฺขสิ กามทํ
                       วเน วาฬมิคากิณฺเณ        น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๑๓|   มิคํ ทิสฺวาน สายณฺหํ       ปญฺจมาลินิมาคตํ ๑-
                       กึปุริเส จ นจฺจนฺเต          น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๑๔|   ยทา สุสฺสสิ ๒- นิคฺโฆสํ   สนฺทมานาย สินฺธุยา
                       คีตํ กึปุริสานญฺจ             น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๑๕|   ยทา สุสฺสสิ ๒- นิคฺโฆสํ    คิริคพฺภรจาริโน
                       วสฺสมานสฺสุลูกสฺส           น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๑๖|   ยทา สีหสฺส พฺยคฺฆสฺส     ขคฺคสฺส ควยสฺส จ
                       วเน สุสฺสสิ ๒- วาฬานํ     น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๑๗|   ยทา โมรีหิ ปริกิณฺณํ       วรหินํ ๓- มตฺถกาสินํ
                       โมรํ ทกฺขสิ ๔- นจฺจนฺตํ    น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๑๘|   ยทา โมรีหิ ปริกิณฺณํ       อณฺฑชํ จิตฺรเปกฺขนํ ๕-
                       โมรํ ทกฺขสิ นจฺจนฺตํ         น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ปญฺจมาลินมาคตํ ฯ    ม. โสสฺสสิ ฯ    ม. พริหีนํ ฯ    ม. ทกฺขิสิ ฯ
@อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ     ม. จิตฺรปกฺขินํ ฯ
                       |๑๐๗๗.๑๙|   ยทา โมรีหิ ปริกิณฺณํ       นีลคีวํ สิขณฺฑินํ
                       โมรํ ทกฺขสิ นจฺจนฺตํ         น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๒๐|   ยทา ทกฺขสิ เหมนฺเต       ปุปฺผิเต ธรณีรุเห
                       สุรภิสมฺปวายนฺเต ๑-       น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๒๑|   ยทา เหมนฺติเก มาเส       หริตํ ทกฺขสิ เมทนึ
                       อินฺทโคปกสญฺฉนฺนํ         น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๒๒|   ยทา ทกฺขสิ เหมนฺเต       ปุปฺผิเต ธรณีรุเห
                       กุฏชํ พิมฺพชาลญฺจ          ปุปฺผิตํ โลทฺทปทฺมกํ
                       สุรภิสมฺปวายนฺเต ๒-       น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๗๗.๒๓|   ยทา เหมนฺติเก มาเส       วนํ ทกฺขสิ ปุปฺผิตํ
                       โอปุปฺผานิ จ ปทฺมานิ       น รชฺชสฺส สริสฺสสิ ฯ
                       หิมวนฺตํ นิฏฺฐิตํ ฯ
     [๑๐๗๘]      |๑๐๗๘.๑|   เตสํ ลาลปิตํ ๓- สุตฺวา    ปุตฺตสฺส สุณิสาย จ
                       กลูนํ ปริเทเวสิ                   ราชปุตฺตี ยสสฺสินี ฯ
                       |๑๐๗๘.๒|   เสยฺโย วิสํ เม ขายิตํ           ปปาตา ปปเตยฺยหํ
                       รชฺชุยา พชฺฌมิยาหํ
                       กสฺมา เวสฺสนฺตรํ ปุตฺตํ       ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ
                       |๑๐๗๘.๓|   อชฺฌายกํ ทานปตึ             ยาจโยคํ อมจฺฉรึ
                       กสฺมา ๔- เวสฺสนฺตรํ ปุตฺตํ  ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ๕-@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. สุรภึ ฯ   ลาลปฺปิตํ ฯ     ๔-๕ ม. อิทํ คาถาปาททฺวยํ นตฺถิ ฯ
                       |๑๐๗๘.๔|   ปูชิตํ ปฏิราชูหิ                  กิตฺติมนฺตํ ยสสฺสินํ
                       กสฺมา เวสฺสนฺตรํ ปุตฺตํ       ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ
                       |๑๐๗๘.๕|   มาตาเปติภรํ ชนฺตุํ            กุเล เชฏฺฐาปจายินํ
                       กสฺมา เวสฺสนฺตรํ ปุตฺตํ       ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ
                       |๑๐๗๘.๖|   รญฺโญ หิตํ เทวหิตํ ๑-       ญาตีนํ สขินํ หิตํ
                       หิตํ สพฺพสฺส รฏฺฐสฺส
                       กสฺมา เวสฺสนฺตรํ ปุตฺตํ       ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ
     [๑๐๗๙]      |๑๐๗๙.๑|   มธูนีว ปลิตานิ ๒- อมฺพาว ปติตา ฉมา
                       เอวํ เหสฺสติ เต รฏฺฐํ           ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ
                       |๑๐๗๙.๒|   หํโส นิกฺขีณปตฺโตว           ปลฺลลสฺมึ อนูทเก
                       อปวิฏฺโฐ อมจฺเจหิ             เอโก ราชา วิหิยฺยสิ ฯ
                       |๑๐๗๙.๓|   ตนฺตํ พฺรูมิ มหาราช           อตฺโถ เต มา อุปจฺจคา
                       มา นํ สิวีนํ วจนา              ปพฺพาเชสิ อทูสกํ ฯ
     [๑๐๘๐]      ธมฺมสฺสาปจิตึ กุมฺมึ ๓-          สิวีนํ วินยํ ธชํ
                       ปพฺพาเชมิ สกํ ปุตฺตํ             ปาณา ปิยตโร หิ เม ฯ
     [๑๐๘๑]      |๑๐๘๑.๑|   ยสฺส ปุพฺเพ ธชคฺคานิ    กณิการาว ปุปฺผิตา
                       ยายนฺตมนุยายนฺติ            สฺวชฺเชโกว คมิสฺสติ ฯ
                       |๑๐๘๑.๒|   ยสฺส ปุพฺเพ ธชคฺคานิ         กณิการวนานิว
                       ยายนฺตมนุยายนฺติ            สฺวชฺเชโกว คมิสฺสติ ฯ
                       |๑๐๘๑.๓|   ยสฺส ปุพฺเพ อนีกานิ          กณิการาว ปุปฺผิตา
@เชิงอรรถ:  ม. เทวิหิตํ ฯ    ม. ปลาตานิ ฯ       ม. กุมฺมิ ฯ
                       ยายนฺตมนุยายนฺติ           สฺวชฺเชโกว คมิสฺสติ ฯ
                       |๑๐๘๑.๔|   ยสฺส ปุพฺเพ อนีกานิ          กณิการวนานิ ว
                       ยายนฺตมนุยายนฺติ           สฺวชฺเชโกว คมิสฺสติ ฯ
                       |๑๐๘๑.๕|   อินฺทโคปกวณฺณาภา         คนฺธารา ปณฺฑุกมฺพลา
                       ยายนฺตมนุยายนฺติ           สฺวชฺเชโกว คมิสฺสติ ฯ
                       |๑๐๘๑.๖|   โย ปุพฺเพ หตฺถินา ยาติ      สิวิกาย รเถน จ
                       สฺวชฺช เวสฺสนฺตโร ราชา      กถํ คจฺฉติ ปตฺติโก ฯ
                       |๑๐๘๑.๗|   กถํ จนฺทนลิตฺตงฺโค             นจฺจคีตปฺปโพธโน
                       ขุราชินํ ผรสุญฺจ                ขาริกาชญฺจ หาริติ ๑- ฯ
                       |๑๐๘๑.๘|   กสฺมา นาภิหรียนฺติ           กาสาวา อชินานิ จ
                       ปวิสนฺตํ พฺรหารญฺญํ         กสฺมา จีรํ น พชฺฌเร ฯ
                       |๑๐๘๑.๙|   กถํ นุ จีรํ ธาเรนฺติ              ราชปพฺพชิตา ชนา
                       กถํ กุสมยํ จีรํ                   มทฺที ปริทเหสฺสติ ๒- ฯ
                       |๑๐๘๑.๑๐|   กาสิยานิ จ ธาเรตฺวา       โขมโกทุมฺพรานิ จ
                       กุสจีรานิ ธาเรนฺตี            กถํ มทฺที กริสฺสติ ฯ
                       |๑๐๘๑.๑๑|   วยฺหาหิ ปริยายิตฺวา         สิวิกาย รเถน จ
                       สา กถชฺช อนุจฺจงฺคี         ปถํ คจฺฉติ ปตฺติกา ฯ
                       |๑๐๘๑.๑๒|   ยสฺสา มุทุตลา หตฺถา      จลนา ๓- จ สุเข ฐิตา
                       สา กถชฺช อนุจฺจงฺคี         ปถํ คจฺฉติ ปตฺติกา ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. หาหิติ ฯ     ม. ปริทหิสฺสติ ฯ      สี. ม. จรณา ฯ
                       |๑๐๘๑.๑๓|   ยสฺสา มุทุตลา ปาทา      จลนา ๑- จ สุเข ฐิตา
                       ปาทุกาหิ สุวณฺณาหิ       ปีฬมานาว คจฺฉติ
                       สา กถชฺช อนุจฺจงฺคี         ปถํ คจฺฉติ ปตฺติกา ฯ
                       |๑๐๘๑.๑๔|   ยสฺสุ อิตฺถีสหสฺสสฺส ๒-   ปุรโต คจฺฉติ มาลินี
                       สา กถชฺช อนุจฺจงฺคี         วนํ คจฺฉติ เอกิกา ฯ
                       |๑๐๘๑.๑๕|   ยา สา ๓- สิวาย สุตฺวาน มุหุํ อุตฺตสเต ปุเร
                       สา กถชฺช อนุจฺจงฺคี         วนํ คจฺฉติ ภีรุกา ฯ
                       |๑๐๘๑.๑๖|   ยา สา ๓- อินฺทสโคตฺตสฺส   อุลูกสฺส ปวสฺสโต
                       สุตฺวาน นทโต ภีตา        วารุณีว ปเวธติ
                       สา กถชฺช อนุจฺจงฺคี         วนํ คจฺฉติ ภีรุกา ฯ
                       |๑๐๘๑.๑๗|   สกุณี หตปุตฺตาว            สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ
                       จิรํ ทุกฺเขน ฌายิสฺสํ        สุญฺญํ อาคมฺมิมํ ปุรํ ฯ
                       |๑๐๘๑.๑๘|   สกุณี หตปุตฺตาว            สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ
                       กีสา ปณฺฑุ ภวิสฺสามิ       ปิเย ปุตฺเต อปสฺสตี ฯ
                       |๑๐๘๑.๑๙|   สกุณี หตปุตฺตาว            สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ
                       เตน เตน ปธาวิสฺสํ          ปิเย ปุตฺเต อปสฺสตี ฯ
                       |๑๐๘๑.๒๐|   กุรุรี ๔- หตจฺฉาปาว       สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ
                       จิรํ ทุกฺเขน ฌายิสฺสํ         สุญฺญํ อาคมฺมิมํ ปุรํ ฯ
                       |๑๐๘๑.๒๑|   กุรุรี หตจฺฉาปาว            สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ
                       กีสา ปณฺฑุ ภวิสฺสามิ      ปิเย ปุตฺเต อปสฺสตี ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. ม. จรณา ฯ    ม. ยาสฺสุ อิตฺถิสหสฺสานํ ฯ    ม. ยาสฺสุ ฯ
@ ม. กุรรี ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
                       |๑๐๘๑.๒๒|   กุรุรี หตจฺฉาปาว             สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ
                       เตน เตน ปธาวิสฺสํ           ปิเย ปุตฺเต อปสฺสตี ฯ
                       |๑๐๘๑.๒๓|   สา นูน จกฺกวกฺกีว ๑-      ปลฺลลสฺมึ อนูทเก
                       จิรํ ทุกฺเขน ฌายิสฺสํ         สุญฺญํ อาคมฺมิมํ ปุรํ ฯ
                       |๑๐๘๑.๒๔|   สา นูน จกฺกวกฺกีว           ปลฺลลสฺมึ อนูทเก
                       กีสา ปณฺฑุ ภวิสฺสามิ       ปิเย ปุตฺเต อปสฺสตี ฯ
                       |๑๐๘๑.๒๕|   สา นูน จกฺกวกฺกีว           ปลฺลลสฺมึ อนูทเก
                       เตน เตน ปธาวิสฺสํ           ปิเย ปุตฺเต อปสฺสตี ฯ
                       |๑๐๘๑.๒๖|   เอวํ เม วิลปนฺติยา           ราชปุตฺตํ อทูสกํ
                       ปพฺพาเชสิ จ ๒- นํ รฏฺฐา  มญฺเญ เหสฺสามิ ชีวิตํ ฯ
     [๑๐๘๒]      |๑๐๘๒.๑|   ตสฺสา ลาลปิตํ สุตฺวา   สพฺพา อนฺเตปุเร อหุ ๓-
                       พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ      สิวิกญฺญา สมาคตา ฯ
                       |๑๐๘๒.๒|   สาลาว สมฺปมทฺทิตา ๔-     มาลุเตน ปมทฺทิตา
                       เสนฺติ ปุตฺตา จ ทารา จ      เวสฺสนฺตรนิเวสเน ฯ
                       |๑๐๘๒.๓|   โอโรธา จ กุมารา จ           เวสิยานา จ พฺราหฺมณา
                       พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ    เวสฺสนฺตรนิเวสเน ฯ
                       |๑๐๘๒.๔|   หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา        รถิกา ปตฺติการกา
                       พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ    เวสฺสนฺตรนิเวสเน ฯ
                       |๑๐๘๒.๕|   ตโต รตฺยา วิวสเน             สุริยสฺสุคฺคมนํ ปติ
                       อถ เวสฺสนฺตโร ราชา         ทานํ ทาตุํ อุปาคมิ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. จกฺกวาถีว ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ   ม. ว. ฯ   ม พหู ฯ   ม. สมฺปมถิตา ฯ
                       |๑๐๘๒.๖|   วตฺถานิ วตฺถกามานํ          โสณฺฑานํ เทถ วารุณึ
                       โภชนํ โภชนตฺถีนํ              สมฺมเทว ปเวจฺฉถ ฯ
                       |๑๐๘๒.๗|   มา จ กิญฺจิ วนิพฺพเก         เหฐยิตฺถ อิธาคเต
                       ตปฺเปถ อนฺนปาเนน          คจฺฉนฺตุ ปฏิปูชิตา ฯ
                       |๑๐๘๒.๘|   (อเถตฺถ วตฺตติ สทฺโท         ตุมุโล เภรโว มหา
                       ทาเนน ตํ นีหรนฺติ             ปุน ทานํ อทา ตุวํ ๑- ฯ)
     [๑๐๘๓]      |๑๐๘๓.๑|   เต สุ มตฺตา กิลนฺตาว  สมฺปตนฺติ วนิพฺพกา
                       นิกฺขมนฺเต มหาราเช          สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
                       |๑๐๘๓.๒|   อจฺเฉจฺฉุํ วต โภ รุกฺขํ          นานาผลททํ ทุมํ
                       ยถา เวสฺสนฺตรํ รฏฺฐา        ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ
                       |๑๐๘๓.๓|   อจฺเฉจฺฉุํ วต โภ รุกฺขํ          นานาผลธรํ ทุมํ
                       ยถา เวสฺสนฺตรํ รฏฺฐา        ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ
                       |๑๐๘๓.๔|   อจฺเฉจฺฉุํ วต โภ รุกฺขํ          สพฺพกามททํ ทุมํ
                       ยถา เวสฺสนฺตรํ รฏฺฐา        ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ
                       |๑๐๘๓.๕|   อจฺเฉจฺฉุํ วต โภ รุกฺขํ          สพฺพกามรสาหรํ
                       ยถา เวสฺสนฺตรํ รฏฺฐา        ปพฺพาเชนฺติ อทูสกํ ฯ
                       |๑๐๘๓.๖|   เย วุฑฺฒา เย จ ทหรา        เย จ มชฺฌิมโปริสา
                       พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ
                       นิกฺขมนฺเต มหาราเช         สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
@เชิงอรรถ:  อยํ คาถา ม. โปตฺถเกเยว ทิสฺสติ ฯ
                       |๑๐๘๓.๗|   อติยกฺขา เวสฺสวรา ๑-        อิตฺถาคารา จ ราชิโน
                       พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ
                       นิกฺขมนฺเต มหาราเช          สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
                       |๑๐๘๓.๘|   ถิโยปิ ตตฺถ ปกฺกนฺทุํ          ยา ตมฺหิ นคเร อหุ
                       นิกฺขมนฺเต มหาราเช          สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
                       |๑๐๘๓.๙|   เย พฺราหฺมณา เย จ สมณา อญฺเญ วาปิ วนิพฺพกา
                       พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ    อธมฺโม กิร โภ อิติ ฯ
                       |๑๐๘๓.๑๐|   ยถา เวสฺสนฺตโร ราชา       ยชมาโน สเก ปุเร
                       สิวีนํ วจนตฺเถน                สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ
                       |๑๐๘๓.๑๑|   สตฺต หตฺถิสเต ทตฺวา        สพฺพาลงฺการภูสิเต
                       สุวณฺณกจฺเฉ มาตงฺเค       เหมกปฺปนิวาสเส ๒-
                       อารุเฬฺห คามณีเยภิ         โตมรงฺกุสปาณิภิ
                       เอส เวสฺสนฺตโร ราชา        สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ
                       |๑๐๘๓.๑๒|   สตฺต อสฺสสเต ทตฺวา       สพฺพาลงฺการภูสิเต
                       อาชานิเยว ชาติยา          สินฺธเว สีฆวาหเน
                       อารุเฬฺห คามณีเยภิ         อินฺทิยาจาปธาริภิ ๓-
                       เอส เวสฺสนฺตโร ราชา        สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ
                       |๑๐๘๓.๑๓|   สตฺต รถสเต ทตฺวา          สนฺนทฺเธ อุสฺสิตทฺธเช
                       ทีเป อโถปิ เวยฺยคฺเฆ       สพฺพาลงฺการภูสิเต
                       |๑๐๘๓.๑๔|   อารุเฬฺห คามณีเยภิ        จาปหตฺเถหิ จมฺมิภิ ๔-
@เชิงอรรถ:  ม. วสฺสวรา ฯ    ม. เหมกปฺปนวาสเส ฯ   ม. อิลฺลิยา ... ฯ     ม. วมฺมิภิ ฯ
                       เอส เวสฺสนฺตโร ราชา        สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ
                       |๑๐๘๓.๑๕|   สตฺต อิตฺถีสเต ทตฺวา        เอกเมกา รเถ ฐิตา
                       สนฺนทฺธา นิกฺขรชฺชูหิ         สุวณฺเณหิ อลงฺกตา
                       |๑๐๘๓.๑๖|   ปีตาลงฺการา ปีตวสนา      ปีตาภรณภูสิตา ๑-
                       อาฬารปฺปมุขา ๒- หสุลา  สุสญฺญา ตนุมชฺฌิมา
                       เอส เวสฺสนฺตโร ราชา        สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ
                       |๑๐๘๓.๑๗|   สตฺต เธนุสเต ทตฺวา         สพฺพา กํสุปธาริโน ๓-
                       เอส เวสฺสนฺตโร ราชา        สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ
                       |๑๐๘๓.๑๘|   สตฺต ทาสีสเต ทตฺวา        สตฺต ทาสสตานิ จ
                       เอส เวสฺสนฺตโร ราชา        สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ
                       |๑๐๘๓.๑๙|   หตฺถี อสฺเส รเถ ทตฺวา       นาริโย จ อลงฺกตา
                       เอส เวสฺสนฺตโร ราชา        สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ
                       |๑๐๘๓.๒๐|   ตทาสิ ยํ ภึสนกํ               ตทาสิ โลมหํสนํ
                       มหาทาเน ปทินฺนมฺหิ        เมทนี สมกมฺปถ ฯ
                       |๑๐๘๓.๒๑|   ตทาสิ ยํ ภึสนกํ               ตทาสิ โลมหํสนํ
                       ยํ ปญฺชลีกโต ราชา          สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชติ ฯ
     [๑๐๘๔]      อเถตฺถ วตฺตติ สทฺโท    ตุมุโล เภรโว มหา
                       ทาเนน ตํ นีหรนฺติ       ปุน ทานํ ททาติ โส ๔-@เชิงอรรถ:  ม. -วิภูสิตา ฯ   ม. อาฬารปมฺหา ฯ ปมฺหนฺติ อกฺขิคณฺโฑ ฯ    ม. กํสฺปธารณา ฯ
@ สี. ม. ปุน ทานํ อทา ตุวํ ฯ
     [๑๐๘๕]      เต สุ มตฺตา กิลนฺตาว            สมฺปตนฺติ วนิพฺพกา
                       นิกฺขมนฺเต มหาราเช             สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
     [๑๐๘๖]      |๑๐๘๖.๑| อามนฺตยิตฺถ ราชานํ    สญฺชยํ ธมฺมิกํ ๑- วรํ
                       อวรุทฺธสิ มํ เทว              วงฺกํ คจฺฉามิ ปพฺพตํ ฯ
                       |๑๐๘๖.๒|   เย หิ เกจิ มหาราช            ภูตา เย จ ภวิสฺสเร
                       อติตฺตาเยว กาเมหิ           คจฺฉนฺติ ยมสาธนํ ฯ
                       |๑๐๘๖.๓|   โสหํ สเก อภิสสึ               ยชมาโน สเก ปุเร
                       สิวีนํ วจนตฺเถน                สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชหํ
                       |๑๐๘๖.๔|   อฆนฺตํ ปฏิเสวิสฺสํ
                       วเน วาฬมิคากิณฺเณ         ขคฺคทีปินิเสวิเต
                       อหํ ปุญฺญานิ กโรมิ           ตุเมฺห ปงฺกมฺหิ สีทถ ฯ
     [๑๐๘๗]      อนุชานาหิ มํ อมฺม                ปพฺพชฺชา มม รุจฺจติ
                       โสหํ สเก อภิสสึ                    ยชมาโน สเก ปุเร
                       สิวีนํ วจนตฺเถน                    สมฺหา รฏฺฐา นิรชฺชหํ
                       |๑๐๘๗.๑|   อฆนฺตํ ปฏิเสวิสฺสํ
                       วเน วาฬมิคากิณฺเณ        ขคฺคทีปินิเสวิเต
                       อหํ ปุญฺญานิ กโรมิ         วงฺกํ คจฺฉามิ ปพฺพตํ ๒- ฯ
     [๑๐๘๘]      อนุชานามิ ตํ ปุตฺต                   ปพฺพชฺชา เต สมิชฺฌตุ
                       อยญฺจ มทฺที กลฺยาณี              สุสญฺญา ตนุมชฺฌิมา
                       อจฺฉตํ สห ปุตฺเตหิ                   กึ อรญฺเญ กริสฺสติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ธมฺมินํ ฯ      ม. ตุเมฺห ปงฺกมฺหิ สีทถ ฯ
     [๑๐๘๙]      นาหํ อกามา ทาสึปิ              อรญฺญํ เนตุมุสฺสเห
                       สเจ อิจฺฉติ อเนฺวตุ                สเจ นิจฺฉติ อจฺฉตุ ฯ
     [๑๐๙๐]      |๑๐๙๐.๑|   ตโต สุณฺหํ มหาราชา   ยาจิตุํ ปฏิปชฺชถ
                       มา จนฺทนสมาจาเร          รโชชลฺลํ อธารยิ ฯ
                       |๑๐๙๐.๒|   กาสิยานิ ปธาเรตฺวา ๑-   กุสจีรํ อธารยิ
                       ทุกฺโข วาโส อรญฺญสฺมึ     มา หิ ตฺวํ ลกฺขเณ คมิ ฯ
     [๑๐๙๑]      ตมพฺรวิ ราชปุตฺตี                  มทฺที สพฺพงฺคโสภนา
                       นาหนฺตํ สุขมิจฺเฉยฺยํ             ยํ เม เวสฺสนฺตรํ วินา ฯ
     [๑๐๙๒]      |๑๐๙๒.๑|   ตมพฺรวิ มหาราชา  สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน
                       อิงฺฆ มทฺทิ นิสาเมหิ         วเน เย โหนฺติ ทุสฺสหา ฯ
                       |๑๐๙๒.๒|   พหู กีฏา ปฏงฺคา จ          มกสา มธุมกฺขิกา
                       เตปิ ตํ ตตฺถ หึเสยฺยุํ          ตนฺเต ทุกฺขตรํ สิยา ฯ
                       |๑๐๙๒.๓|   อปเร ปสฺส สนฺตาเส         นทีนูปนิเสวิเต
                       สปฺปา อชครา นาม          อวิสา เต มหพฺพลา ฯ
                       |๑๐๙๒.๔|   เต มนุสฺสํ มิคํ วาปิ          อปิจาสนฺนมาคตํ
                       ปริกฺขิปิตฺวา โภเคหิ          วสมาเนนฺติ อตฺตโน ฯ
                       |๑๐๙๒.๕|   อญฺเญปิ กณฺหา ชฏิโน     อจฺฉา นาม อฆมฺมิคา
                       น เตหิ ปุริโส ทิฏฺโฐ          รุกฺขมารุยฺห มุจฺจติ ฯ
                       |๑๐๙๒.๖|   สงฺฆฏฺฏยนฺตา สิงฺคานิ     ติกฺขคฺคานิ ปหาริโน
                       มหิสา ๒- วิจรนฺเตตฺถ        นทึ โสตุมฺพรํ ปติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. มา กาสิยานิ ธาเรตฺวา ฯ     ม. มหึสา ฯ
                       |๑๐๙๒.๗|   ทิสฺวา มิคานํ ยูถานํ         ควํ สญฺจริตํ ๑- วเน
                       เธนุว วจฺฉคิทฺธาว             กถํ มทฺทิ กริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๙๒.๘|   ทิสฺวา สมฺปติเต โฆเร       ทุมฺมคฺเคสุ ปฺลวงฺคเม
                       อเขตฺตญฺญาย เต มทฺทิ    ภวิสฺสเต มหพฺภยํ ฯ
                       |๑๐๙๒.๙|   ยา ตฺวํ สิวาย สุตฺวาน       มุหุํ อุตฺตสเต ๒- ปุเร
                       สา ตฺวํ วงฺกํ อนุปฺปตฺตา     กถํ มทฺทิ กริสฺสสิ ฯ
                       |๑๐๙๒.๑๐|   ฐิเต มชฺฌนฺติเก กาเล    สนฺนิสินฺเนสุ ปกฺขิสุ
                       สุณเตว พฺรหารญฺญํ      ตตฺถ กึ คนฺตุมิจฺฉสิ ฯ
     [๑๐๙๓]      |๑๐๙๓.๑|   ตมพฺรวิ ราชปุตฺตี  มทฺที สพฺพงฺคโสภนา
                       ยานิ เอตานิ อกฺขาสิ     วเน ปฏิภยานิ เม
                       สพฺพานิ อภิสมฺโภสฺสํ    คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ
                       |๑๐๙๓.๒|   กาสํ กุสํ โปตกิลํ             อุสิรํ มุญฺชปพฺพชํ
                       อุรสา ปนูทหิสฺสามิ        นาสฺส เหสฺสามิ ทุนฺนยา ฯ
                       |๑๐๙๓.๓|   พหูหิ วตฺตจริยาหิ           กุมารี วินฺทเต ปตึ
                       อุทรสฺสุปโรเธน              โคหนุเวฏฺฐเนน จ
                       อคฺคิสฺส ปาริจริยาย        อุทกุมฺมุชฺชเนน จ
                       เวธพฺยํ ๓- กฏุกํ โลเก     คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ
                       |๑๐๙๓.๔|   อปิสฺสา โหติ อปฺปตฺโต    อุจฺฉิฏฺฐํ ปริภุญฺชิตุํ ๔-
                       โย นํ หตฺเถ คเหตฺวาน     อกามํ ปริกฑฺฒติ
                       เวธพฺยํ กฏุกํ โลเก          คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. สญฺจรตํ ฯ    ม. อุตฺตสยี ฯ    สี. ยุ. เวธพฺพํ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
@ ม. อุจฺฉิฏฺฐมฺปิ ภุญฺชิตุํ ฯ
                       |๑๐๙๓.๕|   เกสคฺคหณมุกฺเขปา         ภูมฺยา จ ปริสุมฺภนา
                       ทตฺวา จ โน ปกฺกมติ       พหุํ ทุกฺขํ อนปฺปกํ
                       เวธพฺยํ กฏุกํ โลเก           คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ
                       |๑๐๙๓.๖|   สุกฺกจฺฉวี เวธเวรา            ทตฺวา สุภคฺคมานิโน
                       อกามํ ปริกฑฺฒนฺติ         อุลูกญฺเญว วายสา
                       เวธพฺยํ กฏุกํ โลเก           คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ
                       |๑๐๙๓.๗|   อปิ ญาติกุเล ผีเต           กํสปฺปชฺโชตเน วสํ
                       เนวาติวากฺยํ น ลเภ        ภาตูหิ สขินีหิ ๑- จ
                       เวธพฺยํ กฏุกํ โลเก           คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ
                       |๑๐๙๓.๘|   นคฺคา นที อนูทกา          นคฺคํ รฏฺฐํ อราชิกํ
                       อิตฺถีปิ วิธวา นคฺคา         ยสฺสาปิ ทส ภาตโร
                       เวธพฺยํ กฏุกํ โลเก           คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ
                       |๑๐๙๓.๙|   ธโช รถสฺส ปญฺญาณํ       ธูโม ปญฺญาณมคฺคิโน
                       ราชา รฏฺฐสฺส ปญฺญาณํ  ภตฺตา ปญฺญาณมิตฺถิยา
                       เวธพฺยํ กฏุกํ โลเก           คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ
                       |๑๐๙๓.๑๐|   ยา ทลิทฺที ทลิทฺทสฺส     อฑฺฒา อฑฺฒสฺส กิตฺติมา
                       ตํ เว เทวา ปสํสนฺติ        ทุกฺกรํ หิ กโรติ สา ฯ
                       |๑๐๙๓.๑๑|   สามิกํ อนุพนฺธิสฺสํ         สทา กาสายวาสินี
                       ปฐพฺยาปิ อภิชฺชนฺตฺยา   เวธพฺยํ กฏุกิตฺถิยา ฯ
                       |๑๐๙๓.๑๒|   อปิ สาครปริยนฺตํ          พหุวิตฺตธรํ มหึ
@เชิงอรรถ:  ม. สขินีหิปิ ฯ  สี. ยุ. สขิกาหิ จ ฯ
                       นานารตนปริปูรํ           นิจฺเฉ เวสฺสนฺตรํ วินา ฯ
                       |๑๐๙๓.๑๓|   กถนฺนุ ตาสํ หทยํ         สุขรา วต อิตฺถิโย
                       ยา สามิเก ทุกฺขิตมฺหิ    สุขมิจฺฉนฺติ อตฺตโน ฯ
                       |๑๐๙๓.๑๔|   นิกฺขมนฺเต มหาราเช     สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน
                       ตมหํ อนุพนฺธิสฺสํ          สพฺพกามทโท หิ เม ฯ
     [๑๐๙๔]      ตมพฺรวี มหาราชา                 มทฺทึ สพฺพงฺคโสภนํ
                       อิเม เต ทหรา ปุตฺตา             ชาลี กณฺหาชินา จุโภ
                       นิกฺขิปฺป ลกฺขเณ คจฺฉ           มยนฺเต โปสยามเส ฯ
     [๑๐๙๕]      ตมพฺรวี ราชปุตฺตี                  มทฺที สพฺพงฺคโสภนา
                       ปิยา เม ปุตฺตกา เทว             ชาลี กณฺหาชินา จุโภ
                       ตฺยมฺหํ ตตฺถ รมิสฺสนฺติ           อรญฺเญ ชีวิโสกินํ ฯ
     [๑๐๙๖]      |๑๐๙๖.๑|   ตมพฺรวี มหาราชา  สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน
                       สาลีนโมทนํ ภุตฺวา          สุจิมํสูปเสจนํ
                       รุกฺขผลานิ ภุญฺชนฺตา       กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ
                       |๑๐๙๖.๒|   ภุตฺวา สตปเล กํเส          โสวณฺเณ สตราชิเก
                       รุกฺขปตฺเตสุ ภุญฺชนฺตา     กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ
                       |๑๐๙๖.๓|   กาสิยานิ จ ธาเรตฺวา        โขมโกทุมฺพรานิ จ
                       กุสจีรานิ ธาเรนฺตา          กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ
                       |๑๐๙๖.๔|   วยฺหาหิ ปริยายิตฺวา         สิวิกาย รเถน จ
                       ปตฺติกา ปริธาวนฺตา        กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ
                       |๑๐๙๖.๕|   กูฏาคาเร สยิตฺวาน          นิวาเต ผุสิตคฺคเฬ
                       สยนฺตา รุกฺขมูลสฺมึ         กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ
                       |๑๐๙๖.๖|   ปลฺลงฺเกสุ สยิตฺวาน         โคนเก จิตฺรสนฺถเต
                       สยนฺตา ติณสนฺถาเร        กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ
                       |๑๐๙๖.๗|   คนฺธเกน วิลิมฺปิตฺวา        อคฺคลุจนฺทเนน จ
                       รโชชลฺลานิ ธาเรนฺตา      กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ
                       |๑๐๙๖.๘|   จามรีโมรหตฺเถหิ             วีชิตงฺคา สุเข ฐิตา ๑-
                       ผุฏฺฐา ฑํเสหิ มกเสหิ       กถํ กาหนฺติ ทารกา ฯ
     [๑๐๙๗]      |๑๐๙๗.๑|   ตมพฺรวี ราชปุตฺตี  มทฺที สพฺพงฺคโสภนา
                       มา เทว ปริเทวสิ             มา จ ตฺวํ วิมโน อหุ
                       ยถา มยํ ภวิสฺสาม           ตถา เหสฺสนฺติ ทารกา ฯ
                       |๑๐๙๗.๒|   อิทํ วตฺวาน ปกฺกามิ        มทฺที สพฺพงฺคโสภนา
                       สิวิมคฺเคน อเนฺวสิ           ปุตฺเต อาทาย ลกฺขณา ฯ
     [๑๐๙๘]      |๑๐๙๘.๑|   ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา       ทานํ ทตฺวาน ขตฺติโย
                       ปิตุ มาตุญฺจ วนฺทิตฺวา      กตฺวา จ นํ ปทกฺขิณํ ฯ
                       |๑๐๙๘.๒|   จตุวาหึ รถํ ยุตฺตํ              สีฆมารุยฺห สนฺทนํ
                       อาทาย ปุตฺต ทารญฺจ     วงฺกํ ปายาสิ ปพฺพตํ ฯ
     [๑๐๙๙]      ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา             เยนาสิ พหุโก ชโน
                       อามนฺต โข ตํ คจฺฉาม            อโรคา โหนฺตุ ญาตโย
     [๑๑๐๐]      นิกฺขมิตฺวาน นครา                นิวตฺติตฺวา วิโลกิเต
@เชิงอรรถ:  ม. สุเขธิตา ฯ
                       ตทาปิ ปฐวี กมฺปิ                  สิเนรุวนวฏํสกา ฯ
     [๑๑๐๑]      อิงฺฆ มทฺทิ นิสาเมหิ               รมฺมรูปํว ทิสฺสติ
                       อาวาโส สิวิเสฏฺฐสฺส              เปตฺติกํ ภวนํ มม ฯ
     [๑๑๐๒]      ตํ พฺราหฺมณา อนฺวคมุํ           เต ตํ อสฺเส อยาจิสุํ
                       ยาจิโต ปฏิปาเทสิ                 จตุนฺนํ จตุโร หเย ฯ
     [๑๑๐๓]      อิงฺฆ มทฺทิ นิสาเมหิ              จิตฺตรูปํ น ทิสฺสติ
                       มิคา โรหิจฺจวณฺเณน             ทกฺขิณสฺสา วหนฺติ มํ ฯ
     [๑๑๐๔]      อเถตฺถ ปญฺจโม อาคา           โส ตํ รถมยาจถ
                       ตสฺส ตํ ปฏิยาทาสิ ๑-           น จสฺสุ ปหโต มโน ฯ
     [๑๑๐๕]      ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา            โอโรเปตฺวา สกํ ชนํ
                       อสฺสาสยิ อสฺสรถํ                     พฺราหฺมณสฺส ธเนสิโน ฯ
     [๑๑๐๖]      ตฺวํ มทฺทิ กณฺหํ คณฺหาหิ         ลหุกา เอสา กนิฏฺฐกา ๒-
                       อหํ ชาลึ คเหสฺสามิ               ครุโก ภาติโก หิ โส ฯ
     [๑๑๐๗]      ราชา กุมารมาทาย               ราชปุตฺตี จ ทาริกํ
                       สมฺโมทมานา ปกฺกามุํ          อญฺญมญฺญํ ปิยํวทา ฯ
                                           ทานกณฺฑํ นาม ฯ
     [๑๑๐๘]      |๑๑๐๘.๑|   ยทิ เกจิ มนุชา เอนฺติ   อนุมคฺเค ปฏิปเถ
                       มคฺคนฺเต ปฏิปุจฺฉาม       กุหึ วงฺกตปพฺพโต ฯ
                       |๑๑๐๘.๒|   เต ตตฺถ อเมฺห ปสฺสิตฺวา   กลูนํ ปริเทวยุํ
@เชิงอรรถ:  ม. ตสฺส ตํ ยาจิโต ทาสิ ฯ    ม. กนิฏฺฐิกา ฯ
                       ทุกฺขนฺเต ปฏิเวเทนฺติ       ทูเร วงฺกตปพฺพโต ฯ
     [๑๑๐๙]      |๑๑๐๙.๑|   ยทิ ปสฺสนฺติ ปวเน  ทารกา ผลิเต ๑- ทุเม
                       เตสํ ผลานํ เหตุมฺหิ          อุปโรทนฺติ ทารกา ฯ
                       |๑๑๐๙.๒|   โรทนฺเต ทารเก ทิสฺวา      อุพฺพิคฺคา ๒- วิปุลา ทุมา
                       สยเมโวนมิตฺวาน            อุปคจฺฉนฺติ ทารเก ฯ
                       |๑๑๐๙.๓|   อิทํ อจฺเฉรกํ ทิสฺวา          อพฺภูตํ โลมหํสนํ
                       สาธุการํ ปวตฺเตสิ            มทฺที สพฺพงฺคโสภนา ฯ
                       |๑๑๐๙.๔|   อจฺเฉรํ วต โลกสฺมึ           อพฺภูตํ โลมหํสนํ
                       เวสฺสนฺตรสฺส เตเชน         สยเมโวนตา ทุมา ฯ
     [๑๑๑๐]      สงฺขิปึสุ ปถํ ยกฺขา                 อนุกมฺปาย ทารเก
                       นิกฺขนฺตทิวเสเนว                  เจตรฏฺฐมุปาคมุํ ฯ
     [๑๑๑๑]      เต คนฺตฺวา ทีฆมทฺธานํ          เจตรฏฺฐมุปาคมุํ
                       อิทฺธํ ผีตํ ชนปทํ                    พหุมํสสุโรทกํ ฯ
     [๑๑๑๒]      |๑๑๑๒.๑|   เจติโย ปริกรึสุ ๓- ทิสฺวา ลกฺขณมาคตํ
                       สุขุมาลี วตายยฺยา ๔-     ปตฺติกา ปริธาวติ ฯ
                       |๑๑๑๒.๒|   วยฺหาหิ ปริยายิตฺวา        สิวิกาย รเถน จ
                       สาชฺช มทฺที อรญฺญสฺมึ   ปตฺติกา ปริธาวติ ฯ
     [๑๑๑๓]      |๑๑๑๓.๑|   ตํ ทิสฺวา เจตปาโมกฺขา    โรทมานา อุปาคมุํ
                       กจฺจิ นุ เทว กุสลํ             กจฺจิ เทว อนามยํ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ผลิเน ฯ   ม. อุพฺพิทฺธา ฯ     ม. ปริวารึสุ ฯ   ม. วต อยฺยา ฯ
                       |๑๑๑๓.๒|   กจฺจิ ปิตา อโรคา เต        สิวีนญฺจ อนามยํ
                       โก เต พลํ มหาราช         โก นุ เต รถมณฺฑลํ ฯ
                       |๑๑๑๓.๓|   อนสฺสโก อรถโก             ทีฆมทฺธานมาคโต
                       กจฺจามิตฺเตหิ ปกโต         อนุปฺปตฺโตสิมํ ทิสํ ฯ
     [๑๑๑๔]      |๑๑๑๔.๑|   กุสลญฺเจว เม สมฺมา   อโถ สมฺมา อนามยํ
                       อโถ ปิตา อโรคา เม        สิวีนญฺจ อนามยํ ฯ
                       |๑๑๑๔.๒|   อหํ หิ กุญฺชรํ ทชฺชํ           อีสาทนฺตํ อุรุฬฺหวํ
                       เขตฺตญฺญุํ สพฺพยุทฺธานํ   สพฺพเสตํ คชุตฺตมํ ฯ
                       |๑๑๑๔.๓|   ปณฺฑุกมฺพลสญฺฉนฺนํ      ปภินฺนํ สตฺตุมทฺทนํ
                       ทนฺตึ สวาลวีชนึ              เสตํ เกลาสสาทิสํ ฯ
                       |๑๑๑๔.๔|   สเสตจฺฉตฺตํ สุปตฺเถยฺยํ ๑-  สาถพฺพนํ สหตฺถิปํ
                       อคฺคยานํ ราชวาหึ          พฺราหฺมณานํ อทาสหํ ฯ
                       |๑๑๑๔.๕|   ตสฺมึ เม สิวิโย กุทฺธา       ปิตา จุปหโตมโน
                       อวรุทฺธสิ มํ ราชา            วงฺกํ คจฺฉามิ ปพฺพตํ
                       โอกาสํ สมฺมา ชานาถ     วเน ยตฺถ วเสมฺหเส ๒- ฯ
     [๑๑๑๕]      |๑๑๑๕.๑|   สฺวาคตนฺเต มหาราช      อโถ เต อทุราคตํ
                       อิสฺสโรสิ อนุปฺปตฺโต        ยํ อิธตฺถิ ปเวทย ฯ
                       |๑๑๑๕.๒|   สากํ ภึสํ มธุํ มํสํ              สุทฺธํ สาลีนโมทนํ
                       ปริภุญฺช มหาราช            ปาหุโน โนสิ อาคโต ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. สอุปาเธยฺยํ ฯ    ม. วสามเส ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
     [๑๑๑๖]      ปฏิคฺคหิตํ ยํ ทินฺนํ                 สพฺพสฺส อคฺฆิยํ กตํ
                       อวรุทฺธสิ มํ ราชา                  วงฺกํ คจฺฉามิ ปพฺพตํ
                       โอกาสํ สมฺมา ชานาถ           วเน ยตฺถ วเสมฺหเส ฯ
     [๑๑๑๗]      |๑๑๑๗.๑|   อิเธว ตาว อจฺฉสฺสุ  เจตรฏฺเฐ รเถสภ
                       ยาว เจตา คมิสฺสนฺติ        รญฺโญ สนฺติก ยาจิตุํ ฯ
                       |๑๑๑๗.๒|   นิชฺฌาเปตุํ มหาราชํ         สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒนํ
                       ตํ ตํ เจตา ปุรกฺขิตฺวา ๑-   ปตีตา ลทฺธปจฺจยา
                       ปริวาเรตฺวาน คจฺฉนฺติ      เอวํ ชานาหิ ขตฺติย ฯ
     [๑๑๑๘]      |๑๑๑๘.๑|   มา โว รุจิตฺถ คมนํ   รญฺโญ สนฺติก ยาจิตุํ
                       นิชฺฌาเปตุํ มหาราชํ        ราชาปิ ตตฺถ นิสฺสโร ฯ
                       |๑๑๑๘.๒|   อจฺจุคฺคตา หิ สิวิโย          พลคฺคา เนคมา จ เย
                       เต ปธํเสตุมิจฺฉนฺติ ๒-      ราชานํ มม การณา ฯ
     [๑๑๑๙]      |๑๑๑๙.๑|   สเจ เอสา ปวตฺเตตฺถ  รฏฺฐสฺมึ รฏฺฐวฑฺฒน
                       อิเธว รชฺชํ กาเรหิ             เจเตหิ ปริวาริโต ฯ
                       |๑๑๑๙.๒|   อิทฺธํ ผีตญฺจิทํ รฏฺฐํ          อิทฺโธ ชนปโท มหา
                       มตึ กโรหิ ตฺวํ เทว            รชฺชสฺสมนุสาสิตุํ ฯ
     [๑๑๒๐]      |๑๑๒๐.๑|   น เม ฉนฺโท มติ อตฺถิ  รชฺชสฺสมนุสาสิตุํ
                       ปพฺพาชิตสฺส รฏฺฐสฺมา    เจตปุตฺตา สุณาถ เม ฯ
                       |๑๑๒๐.๒|   อตุฏฺฐา สิวิโย อสฺสุ          พลคฺคา เนคมา จ เย
                       ปพฺพาชิตสฺส รฏฺฐสฺมา     เจตา รชฺเชภิเสจยุํ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ปุรกฺขตฺวา ฯ     ม. เต วิธํเสตุ... ฯ
                       |๑๑๒๐.๓|   อสมฺโมทิยํปิ โว อสฺส       อจฺจนฺตํ มม การณา
                       สิวีหิ ภณฺฑนญฺจาปิ        วิคฺคโห เม น รุจฺจติ ฯ
                       |๑๑๒๐.๔|   อถสฺส ภณฺฑนํ โฆรํ         สมฺปหาโร อนปฺปโก
                       เอกสฺส การณา มยฺหํ      หึเสยฺย พหุโก ชโน ฯ
                       |๑๑๒๐.๕|   ปฏิคฺคหิตํ ยํ ทินฺนํ           สพฺพสฺส อคฺฆิยํ กตํ
                       อวรุทฺธสิ มํ ราชา            วงฺกํ คจฺฉามิ ปพฺพตํ
                       โอกาสํ สมฺมา ชานาถ     วเน ยตฺถ วเสมฺหเส ฯ
     [๑๑๒๑]      |๑๑๒๑.๑|   ตคฺฆ เต มยมกฺขาม  ยถาปิ กุสลา ตถา
                       ราชิสี ยตฺถ สมฺมนฺติ        อาหุตคฺคี สมาหิตา ฯ
                       |๑๑๒๑.๒|   เอส เสโล มหาราช          ปพฺพโต คนฺธมาทโน
                       ยตฺถ ตฺวํ สห ปุตฺเตหิ        สห ภริยาย จจฺฉสิ ฯ
     [๑๑๒๒]      |๑๑๒๒.๑|   ตํ เจตา อนุสาสึสุ อสฺสุเนตฺตา รุทมฺมุขา
                       อิโต คจฺฉ มหาราช          อุชุํ เยนุตฺตรามุโข ฯ
                       |๑๑๒๒.๒|   อถ ทกฺขสิ ภทฺทนฺเต        เวปุลฺลํ นาม ปพฺพตํ
                       นานาทุมคณากิณฺณํ       สีตจฺฉายํ มโนรมํ ฯ
                       |๑๑๒๒.๓|   ตมติกฺกมฺม ภทฺทนฺเต       อถ ทกฺขสิ อาปกํ
                       นทึ เกตุมตึ นาม             คมฺภีรํ คิริคพฺภรํ ฯ
                       |๑๑๒๒.๔|   ปุถุโลมมจฺฉากิณฺณํ         สุปติตฺถํ มโหทกํ
                       ตตฺถ นฺหาตฺวา ปิวิตฺวา จ  อสฺสาเสตฺวา สปุตฺตเก ฯ
                       |๑๑๒๒.๕|   อถ ทกฺขสิ ภทฺทนฺเต         นิโคฺรธํ มธุวิปฺผลํ
                       รมฺมเก สิขเร ชาตํ            สีตจฺฉายํ มโนรมํ ฯ
                       |๑๑๒๒.๖|   อถ ทกฺขสิ ภทฺทนฺเต         นาลิกํ นาม ปพฺพตํ
                       นานาทิชคณากิณฺณํ       เสลํ กึปุริสายุตํ ฯ
                       |๑๑๒๒.๗|   ตสฺส อุตฺตรปุพฺเพน          มุจลินฺโท นาม โส สโร
                       ปุณฺฑรีเกหิ สญฺฉนฺโน      เสตโสคนฺธิเยหิ จ ฯ
                       |๑๑๒๒.๘|   โส วนํ เมฆสงฺกาสํ           ธุวํ หริตสทฺทลํ
                       สีโหวามิสเปกฺขีว            วนสณฺฑํ วิคาหิย
                       ปุปฺผรุกฺเขหิ สญฺฉนฺนํ       ผลรุกฺเขหิ จูภยํ ฯ
                       |๑๑๒๒.๙|   ตตฺถ พินฺทุสฺสรา วคฺคู      นานาวณฺณา พหู ทิชา
                       กูชนฺตมุปกูชนฺติ              อุตุสมฺปุปฺผิเต ทุเม ฯ
                       |๑๑๒๒.๑๐|   คนฺตฺวา คิริวิทุคฺคานิ      นทีนํ ปภวานิ จ
                       โส อทฺทส ๑- โปกฺขรณึ กรญฺชกกุธายุตํ ฯ
                       |๑๑๒๒.๑๑|   ปุถุโลมมจฺฉากิณฺณํ      สุปติตฺถํ มโหทกํ
                       สมญฺจ จตุรสฺสญฺจ       สาธุํ อปฺปฏิคนฺธิยํ ฯ
                       |๑๑๒๒.๑๒|   ตสฺสา อุตฺตรปุพฺเพน     ปณฺณสาลํ อมาปย
                       ปณฺณสาลํ อมาเปตฺวา  อุญฺฉาจริยาย อีหถ ฯ
                                          วนปฺปเวสนํ นาม ฯ
     [๑๑๒๓]      |๑๑๒๓.๑|   อหุ วาสี กลิงฺเคสุ  ชูชโก นาม พฺราหฺมโณ
                       ตสฺสาปิ ทหรา ภริยา       นาเมนามิตฺตตาปนา ฯ
                       |๑๑๒๓.๒|   ตา นํ ตตฺถ คตาโวจุํ         นทีอุทกหาริยา
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. ทกฺขสิ ฯ
                       ถิโย นํ ปริภาสึสุ             สมาคนฺตฺวา กุตูหลา ฯ
                       |๑๑๒๓.๓|   อมิตฺตา นูน เต มาตา      อมิตฺโต นูน เต ปิตา
                       เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ      เอวํ ทหริยํ สตึ ฯ
                       |๑๑๒๓.๔|   อหิตํ วต เต ญาตี            มนฺตยึสุ รโหคตา
                       เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ      เอวํ ทหริยํ สตึ ฯ
                                  [๑]-
                       |๑๑๒๓.๕|   ทุกฺกฏํ วต เต ญาตี          มนฺตยึสุ รโหคตา
                       เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ      เอวํ ทหริยํ สตึ ฯ
                       |๑๑๒๓.๖|   ปาปกํ วต เต ญาตี           มนฺตยึสุ รโหคตา
                       เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ      เอวํ ทหริยํ สตึ ฯ
                       |๑๑๒๓.๗|   อมนาปํ วต เต ญาตี        มนฺตยึสุ รโหคตา
                       เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ      เอวํ ทหริยํ สตึ ฯ
                       |๑๑๒๓.๘|   อมนาปวาสํ วสิ               ชิณฺเณน ปตินา สห ๒-
                       ยา ตฺวํ วสสิ ชิณฺณสฺส      มตนฺเต ชีวิตา วรํ ฯ
                       |๑๑๒๓.๙|   น หิ นูน ตุยฺหํ กลฺยาณี     ปิตา มาตา จ โสภเน
                       อญฺญํ ภตฺตารํ วินฺทึสุ
                       เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ      เอวํ ทหริยํ สตึ ฯ
                       |๑๑๒๓.๑๐|   ทุยิฏฺฐนฺเต นวมิยํ          อกตํ อคฺคิหุตฺตกํ
                       เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ      เอวํ ทหริยํ สตึ ฯ
                       |๑๑๒๓.๑๑|   สมเณ พฺราหฺมเณ นูน    พฺรหฺมจริยปรายเน
@เชิงอรรถ:  ม.    อมิตฺตา วต เต ญฺาตี        มนฺตยึสุ รโหคตา
@        เย ตํ ชิณฺณสฺส ปาทํสุ        เอวํ ทหาริยํ สตึ ฯ
@ สี. ยุ. เอวํ ทหริยา สตี ฯ
                       สา ตฺวํ โลเก อภิสฺสสิ ๑-  สีลวนฺเต พหุสฺสุเต
                       ยา ตฺวํ วสสิ ชิณฺณสฺส      เอวํ ทหริยํ สตึ ๒- ฯ
                       |๑๑๒๓.๑๒|   น ทุกฺขํ อหินา ทฏฺฐํ       น ทุกฺขํ สตฺติยา หตํ
                       ตญฺจ ทุกฺขญฺจ ติปฺปญฺจ  ยํ ปสฺเส ชิณฺณกํ ปตึ ฯ
                       |๑๑๒๓.๑๓|   นตฺถิ ขิฑฺฑา นตฺถิ รติ     ชิณฺเณน ปตินา สห
                       นตฺถิ อลฺลาปสลฺลาโป    ชคฺฆิตมฺปิ ๓- น โสภติ ฯ
                       |๑๑๒๓.๑๔|   ยทา จ ทหโร ทหรา        มนฺตยึสุ ๔- รโหคตา
                       สพฺเพ โสกา วินสฺสนฺติ ๕- เยเกจิ หทยสฺสิตา ฯ
                       |๑๑๒๓.๑๕|   ทหรา ตฺวํ รูปวตี             ปุริสานํภิปตฺถิตา
                       คจฺฉ ญาติกุเล อจฺฉ        กึ ชิณฺโณ รมยิสฺสติ ฯ
     [๑๑๒๔]      น เต พฺราหฺมณ คจฺฉามิ           นทึ อุทกหาริยา
                       ถิโย มํ ปริภาสนฺติ                  ตยา ชิณฺเณน พฺราหฺมณ ฯ
     [๑๑๒๕]      มา เม ตฺวํ อกรา กมฺมํ             มา เม อุทกมาหริ
                       อหํ อุทกมาหิสฺสํ                    มา โภตี กุปฺปิตา อหุ ฯ
     [๑๑๒๖]      |๑๑๒๖.๑|   นาหํ ตมฺหิ กุเล ชาตา      ยํ ตฺวํ อุทกมาหเร
                       เอวํ พฺราหฺมณ ชานาหิ     น เต วจฺฉามิหํ ฆเร ฯ
                       |๑๑๒๖.๒|   สเจ เม ทาสํ ทาสึ วา        นานยิสฺสสิ พฺราหฺมณ
                       เอวํ พฺราหฺมณ ชานาหิ     น เต วจฺฉามิ สนฺติเก ฯ
     [๑๑๒๗]      นตฺถิ เม สิปฺปฏฺฐานํ วา             ธนํ ธญฺญญฺจ พฺราหฺมณิ
@เชิงอรรถ:  ม. อภิสปิ ฯ    ม. ทหริยา สตี ฯ    ม. ชคฺฆิตุมฺปิ ฯ     ม. มนฺตยนฺติ ฯ
@ ม. สพฺเพสํ โสกา นสฺสนฺติ ฯ
                       กุโตหํ ทาสํ ทาสึ วา         อานยิสฺสามิ โภติยา
                       อหํ โภตึ อุปฏฺฐิสฺสํ           มา โภตี กุปฺปิตา อหุ ฯ
     [๑๑๒๘]      |๑๑๒๘.๑|   เอหิ เต อหมกฺขิสฺสํ  ยถา เม วจนํ สุตํ
                       เอส เวสฺสนฺตโร ราชา       วงฺเก วสติ ปพฺพเต ฯ
                       |๑๑๒๘.๒|   ตํ ตฺวํ คนฺตฺวาน ยาจสฺสุ    ทาสํ ทาสิญฺจ พฺราหฺมณ
                       โส เต ทสฺสติ ยาจิโต        ทาสํ ทาสิญฺจ ขตฺติโย ฯ
     [๑๑๒๙]      ชิณฺโณหมสฺมิ ทุพฺพโล ๑-      ทีโฆ จทฺธา สุทุคฺคโม
                       มา โภตี ปริเทเวสิ                  มา โภตี ๒- วิมนา อหุ
                       อหํ โภตึ อุปฏฺฐิสฺสํ                มา โภตี กุปฺปิตา อหุ ฯ
     [๑๑๓๐]      |๑๑๓๐.๑|   ยถา อคนฺตฺวา สงฺคามํ  อยุทฺเธว ปราชิโต
                       เอวเมว ตุวํ พฺรหฺเม          อคนฺตฺวาว ปราชิโต ฯ
                       |๑๑๓๐.๒|   สเจ เม ทาสํ ทาสึ วา        นานยิสฺสสิ พฺราหฺมณ
                       เอวํ พฺราหฺมณ ชานาหิ     น เต วจฺฉามิหํ ฆเร
                       อมนาปนฺเต กริสฺสามิ      ตนฺเต ทุกฺขํ ภวิสฺสติ ฯ
                       |๑๑๓๐.๓|   นกฺขตฺเต อุตุปุพฺเพสุ        ยทา มํ ทกฺขสิลงฺกตํ
                       อญฺเญหิ สทฺธึ รมมานํ     ตนฺเต ทุกฺขํ ภวิสฺสติ ฯ
                       |๑๑๓๐.๔|   อทสฺสเนน มยฺหนฺเต        ชิณฺณสฺส ปริเทวโต
                       ภิยฺโย วงฺกา ปลิตา จ      พหู เหสฺสนฺติ พฺราหฺมณ ฯ
     [๑๑๓๑]      |๑๑๓๑.๑|   ตโต โส พฺราหฺมโณ ภีโต  พฺราหฺมณิยา วสานุโค
                       อฏฺฏิโต กามราเคน         พฺราหฺมณึ เอตทพฺรวิ ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. อพโล ฯ      ม. มา จ ตวํ ฯ
                       |๑๑๓๑.๒|   ปาเถยฺยํ เม กโรหิ ตฺวํ       สงฺกุลา สงฺคุฬานิ ๑-
                       มธุปิณฺฑิกา จ สุกตาโย    สตฺตุภตฺตญฺจ พฺราหฺมณิ ฯ
                       |๑๑๓๑.๓|   อานยิสฺสํ เมถุนเก           อุโภ ทาสกุมารเก
                       เต จ ๒- ปริจริสฺสนฺติ        รตฺตินฺทิวมตนฺทิตา ฯ
     [๑๑๓๒]      |๑๑๓๒.๑|   อิทํ วตฺวา พฺรหฺมพนฺธุ     ปฏิมุญฺจิ อุปาหนํ ๓-
                       ตโต โส มนฺตยิตฺวาน        ภริยํ กตฺวา ปทกฺขิณํ ฯ
                       |๑๑๓๒.๒|   ปกฺกามิ โส รุณฺณมุโข      พฺราหฺมโณ สหิตพฺพโต
                       สิวีนํ นครํ ผีตํ                 ทาสปริเยสนญฺจรํ ฯ
     [๑๑๓๓]      |๑๑๓๓.๑|   โส ตตฺถ คนฺตฺวา อวจาสิ ๔-   เย ตตฺถาสุํ สมาคตา
                       กุหึ เวสฺสนฺตโร ราชา       กตฺถ ปสฺเสมุ ขตฺติยํ ฯ
                       |๑๑๓๓.๒|   เต ชนา ตํ อวจึสุ             เย ตตฺถาสุํ สมาคตา
                       ตุเมฺหหิ พฺรหฺเม ปกโต     อติทาเนน ขตฺติโย
                       ปพฺพาชิโต สกา รฏฺฐา     วงฺเก วสติ ปพฺพเต ฯ
                       |๑๑๓๓.๓|   ตุเมฺหหิ พฺรหฺเม ปกโต      อติทาเนน ขตฺติโย
                       อาทาย ปุตฺตทารญฺจ       วงฺเก วสติ ปพฺพเต ฯ
     [๑๑๓๔]      |๑๑๓๔.๑|   โส โจทิโต พฺราหฺมณิยา    พฺราหฺมโณ กามคิทฺธิมา
                       อฆนฺตํ ปฏิเสวิตฺถ
                       วเน วาฬมิคากิณฺเณ        ขคฺคทีปินิเสวิเต ฯ
                       |๑๑๓๔.๒|   อาทาย เวลุวํ ทณฺฑํ         อคฺคิหุตฺตํ กมณฺฑลุํ
                       โส ปาวิสิ พฺรหารญฺญํ      ยตฺถ อสฺโสสิ กามทํ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. สงฺกุลฺยา สคุฬานิ จ ฯ    ม. ตํ ฯ    ม. อุปาหนา ฯ    ม. อวจ ฯ
                       |๑๑๓๔.๓|   ตํ ปวิฏฺฐํ พฺรหารญฺญํ       โกกา นํ ปริวารยุํ
                       วิกฺกนฺทิ โส วิปฺปนฏฺโฐ     ทูเร ปนฺถา อปกฺกมิ ฯ
                       |๑๑๓๔.๔|   ตโต โส พฺราหฺมโณ คนฺตฺวา  โภคลุทฺโธ อสญฺญโต
                       วงฺกสฺโสหรเณ นฏฺโฐ ๑-   (สุนเขหิ ปริวาริโต ๒-)
                       (รุกฺขสฺมิญฺจ นิสินฺโน ว ๓-)  อิมา คาถา อภาสถ ฯ
     [๑๑๓๕]      |๑๑๓๕.๑|   โก ราชปุตฺตํ นิสภํ  ชยนฺตมปราชิตํ
                       ภเย เขมสฺส ทาตารํ         โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ
                       |๑๑๓๕.๒|   โย ยาจตํ ปติฏฺฐาสิ          ภูตานํ ธรณีริว
                       ธรณูปมํ มหาราชํ            โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ
                       |๑๑๓๕.๓|   โย ยาจตํ คตี อาสิ           สวนฺตีนํว สาคโร
                       อุทธูปมํ ๔- มหาราชํ       โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ
                       |๑๑๓๕.๔|   กลฺยาณติตฺถํ สุปิวํ             สีตูทกํ มโนรมํ
                       ปุณฺฑรีเกหิ สญฺฉนฺนํ       ยุตฺตํ กิญฺชกฺขเรณุนา
                       รหทูปมํ มหาราชํ            โก เม วสฺสนฺตรํ วิทู ฯ
                       |๑๑๓๕.๕|   อสฺสตฺถํว ปเถ ชาตํ          สีตจฺฉายํ มโนรมํ
                       สมนฺตานํ วิสเมตารํ ๕-    กิลนฺตานํ ปฏิคฺคหํ
                       ตถูปมํ มหาราชํ              โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ
                       |๑๑๓๕.๖|   นิโคฺรธํว ปเถ ชาตํ     สีตจฺฉายํ มโนรมํ
@เชิงอรรถ:  ม. วงฺกสฺโสโรหเณ นฏฺเฐ ฯ  ๒-๓ อิทํ ปาททฺวยํ สพฺพตฺถ โปตฺถเกสุ น ทิสฺสติ
@ฐเปตฺวา อฏฺฐกถาโปตฺถกํเยว ฯ     ม. สาครูปมํ ฯ    วิสเมตานนฺติปิ ฯ
                       สนฺตานํ วิสเมตารํ           กิลนฺตานํ ปฏิคฺคหํ
                       ตถูปมํ มหาราชํ              โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ
                       |๑๑๓๕.๗|   อมฺพํ อิว ปเถ ชาตํ           สีตจฺฉายํ มโนรมํ
                       สนฺตานํ วิสเมตารํ           กิลนฺตานํ ปฏิคฺคหํ
                       ตถูปมํ มหาราชํ              โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ
                       |๑๑๓๕.๘|   สาลํ อิว ปเถ ชาตํ            สีตจฺฉายํ มโนรมํ
                       สนฺตานํ วิสเมตารํ           กิลนฺตานํ ปฏิคฺคหํ
                       ตถูปมํ มหาราชํ              โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ
                       |๑๑๓๕.๙|   ทุมํ อิว ปเถ ชาตํ              สีตจฺฉายํ มโนรมํ
                       สนฺตานํ วิสเมตารํ           กิลนฺตานํ ปฏิคฺคหํ
                       ตถูปมํ มหาราชํ              โก เม เวสฺสนฺตรํ วิทู ฯ
                       |๑๑๓๕.๑๐|   เอวญฺจ เม วิลปโต        ปวิฏฺฐสฺส พฺรหาวเน
                       อหํ ชานนฺติ โย วชฺชา       นนฺทึ โส ชนเย มม ฯ
                       |๑๑๓๕.๑๑|   เอวญฺจ เม วิลปโต         ปวิฏฺฐสฺส พฺรหาวเน
                       อหํ ชานนฺติ โย วชฺชา     เวสฺสนฺตรนิวาสนํ ๑-
                       ตาย โส เอกวาจาย        ปสเว ปุญฺญํ อนปฺปกํ ฯ
     [๑๑๓๖]      |๑๑๓๖.๑|   ตสฺส เจโต ปฏิสฺโสสิ   อรญฺญํ ลุทฺทโก จโร
                       ตุเมฺหหิ พฺรหฺเม ปกโต     อติทาเนน ขตฺติโย
                       ปพฺพาชิโต สกา รฏฺฐา     วงฺเก วสติ ปพฺพเต ฯ
                       |๑๑๓๖.๒|   ตุเมฺหหิ พฺรหฺเม ปกโต      อติทาเนน ขตฺติโย
@เชิงอรรถ:  ม. อยํ คาถาปาโท นตฺถิ ฯ
                       อาทาย ปุตฺตทารญฺจ     วงฺเก วสติ ปพฺพเต ฯ
                       |๑๑๓๖.๓|   อกิจฺจการี ทุมฺเมโธ        รฏฺฐา วิวนมาคโต ๑-
                       ราชปุตฺตํ คเวสนฺโต        พโก มจฺฉมิโวทเก ฯ
                       |๑๑๓๖.๔|   ตสฺส ตฺยาหํ น ทสฺสามิ   ชีวิตํ อิธ พฺราหฺมณ
                       อยํ หิ เต มยา นุนฺโน      สโร ปาสฺสติ ๒- โลหิตํ ฯ
                       |๑๑๓๖.๕|   สิโร เต วชฺฌยิตฺวาน       หทยํ เฉตฺวา สพนฺธนํ
                       ปนฺถสกุณํ ยชิสฺสามิ        ตุยฺหํ มํเสน พฺราหฺมณ ฯ
                       |๑๑๓๖.๖|   ตุยฺหํ มํเสน เมเทน         มตฺถเกน จ พฺราหฺมณ
                       อาหุตึ ปคฺคเหสฺสามิ      เฉตฺวาน หทยํ ตว ฯ
                       |๑๑๓๖.๗|   ตํ เม สุยิฏฺฐํ สุหุตํ          ตุยฺหํ มํเสน พฺราหฺมณ
                       น จ ตฺวํ ราชปุตฺตสฺส       ภริยํ ปุตฺเต จ เนสฺสสิ ฯ
     [๑๑๓๗]      |๑๑๓๗.๑|   อวชฺโฌ พฺราหฺมโณ ทูโต   เจตปุตฺต สุโณหิ เม
                       ตสฺมา หิ ทูตํ น หนฺติ       เอส ธมฺโม สนนฺตโน ฯ
                       |๑๑๓๗.๒|   นิชฺฌตฺตา สิวิโย สพฺเพ    ปิตา นํ ทฏฺฐุมิจฺฉติ
                       มาตา จ ทุพฺพลา ตสฺส    อจิรา จกฺขูนิ ชียเร ฯ
                       |๑๑๓๗.๓|   เตสาหํ ปหิโต ทูโต         เจตปุตฺต สุโณหิ เม
                       ราชปุตฺตํ นยิสฺสามิ        ยทิ ชานาสิ สํส เม ฯ
     [๑๑๓๘]      ปิยสฺส เม ปิโย ทูโต               ปุณฺณปตฺตํ ททามิ เต
                       อิมญฺจ มธุโน ตุมฺพํ               มิคสตฺถิญฺจ พฺราหฺมณ
@เชิงอรรถ:  ม. ปวนมาคโต ฯ      ม. ปิสฺสติ ฯ
                       ตญฺจ เต เทสมกฺขิสฺสํ     ยตฺถ สมฺมติ กามโท ฯ
                                          ชูชกปพฺพํ นาม ฯ
     [๑๑๓๙]      |๑๑๓๙.๑|   เอส เสโล มหาพฺรเหฺม     ปพฺพโต คนฺธมาทโน
                       ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา     สห ปุตฺเตหิ สมฺมติ ฯ
                       |๑๑๓๙.๒|   ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ   อาสทญฺจ มสญฺชฏํ
                       จมฺมวาสี ฉมา เสติ           ชาตเวทํ นมสฺสติ ฯ
                       |๑๑๓๙.๓|   เอเต นีลา ปทิสฺสนฺติ        นานาผลธรา ทุมา
                       อุคฺคตา อพฺภกูฏาว         นีลา อญฺชนปพฺพตา ฯ
                       |๑๑๓๙.๔|   ธวสฺสกณฺณา ขทิรา          สาลา ผนฺทนมาลุวา
                       สมฺปเวเธนฺติ ๑- วาเตน     สกึ ปีตาว มาณวา ฯ
                       |๑๑๓๙.๕|   อุปริ ทุมปริยาเยสุ          สงฺคีติโยว สุยฺยเร
                       นชฺชุหา โกกิลา สงฺฆา       สมฺปตนฺติ ทุมา ทุมํ ฯ
                       |๑๑๓๙.๖|   อวฺหยนฺเตว คจฺฉนฺตํ         สาขาปตฺตสมีริตา
                       รมยนฺเตว อาคนฺตุํ            โมทยนฺติ นิวาสนํ ๒- ฯ
                       |๑๑๓๙.๗|   ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา         สห ปุตฺเตหิ สมฺมติ
                       ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ     อาสทญฺจ มสญฺชฏํ
                       จมฺมวาสี ฉมา เสติ             ชาตเวทํ นมสฺสติ ฯ
     [๑๑๔๐]      |๑๑๔๐.๑|   อมฺพา กปิตฺถา ปนสา     สาลา ชมฺพู วิเภทกา
                       หรีตกี อามลกา             อสฺสตฺถา พทรานิ จ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. สมฺปเวธนฺติ ฯ     ม. นิวาสินํ ฯ
                       |๑๑๔๐.๒|   จารุติมฺพรุกฺขา เจตฺถ       นิโคฺรธา จ กปิตฺถนา
                       มธุมธุกา เถวนฺติ            นีเจ ปกฺกา จุทุมฺพรา
                       |๑๑๔๐.๓|   ปาเรวตา ภเวยฺยา จ       มุทฺทิกา จ มธุตฺถิกา
                       มธุํ อเนลกํ ตตฺถ            สกมาทาย ภุญฺชเร ฯ
                       |๑๑๔๐.๔|   อญฺเญตฺถ ปุปฺผิตา อมฺพา    อญฺเญ ติฏฺฐนฺติ โทวิลา
                       อญฺเญ อามา จ ปกฺกา จ     ภิงฺควณฺณา ๑- ตทูภยํ ฯ
                       |๑๑๔๐.๕|   อเถตฺถ เหฏฺฐา ปุริโส        อมฺพปกฺกานิ คณฺหติ
                       อามานิ เจว ปกฺกานิ        วณฺณคนฺธรสุตฺตมา ๒- ฯ
                       |๑๑๔๐.๖|   อเตว เม อจฺฉริยํ             หิงฺกาโร ปฏิภาติ มํ
                       เทวานมิว อาวาโส          โสภติ นนฺทนูปโม ฯ
                       |๑๑๔๐.๗|   วิเภทกา นาฬิเกรา        ขชฺชุรีนํ พฺรหาวเน
                       มาลาว คนฺถิตา ฐนฺติ     ธชคฺคาเนว ทิสฺสเร ฯ
                       นานาวณฺเณหิ ปุปฺเผหิ   นภํ ตารา จิตามิว
                       |๑๑๔๐.๘|   กุฏชี กุฏฺฐตคฺครา           ปาฏลิโย จ ปุปฺผิตา
                       ปุนฺนาคา คิริปุนฺนาคา     โกวิฬารา จ ปุปฺผิตา ฯ
                       |๑๑๔๐.๙|   อุทฺธาลกา โสมรุกฺขา       อครุภลฺลิยา ๓- พหู
                       ปตฺตชีวา จ กุกฺกุฏา ๔-   อสนา เจตฺถ ปุปฺผิตา ฯ
                       |๑๑๔๐.๑๐|   กุฏชา สลฬา นีปา        โกสมฺพลพุชา ธวา
                       สาลา จ ปุปฺผิตา ตตฺถ    ปลาลขลสนฺนิภา ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. เภงฺควณฺณา ฯ    ม. ...สุตฺตเม ฯ     ม. อครุผลฺลิยา ฯ    สี. ม.
@กกุธา ฯ
                       |๑๑๔๐.๑๑|   ตสฺสาวิทูเร โปกฺขรณี     ภูมิภาเค มโนรเม
                       ปทุมุปฺปลสญฺฉนฺนา     เทวานมิว นนฺทเน ฯ
                       |๑๑๔๐.๑๒|   อเถตฺถ ปุปฺผรสมตฺตา   โกกิลา มญฺชุภาณิกา
                       อภินาเทนฺติ ตํ วนํ ๑-   อุตุสมฺปุปฺผิเต ทุเม ฯ
                       |๑๑๔๐.๑๓|   ภสฺสนฺติ มกรนฺเทหิ      โปกฺขเร โปกฺขเร มธู
                       อเถตฺถ วาตา วายนฺติ   ทกฺขิณา อถ ปจฺฉิมา ฯ
                       |๑๑๔๐.๑๔|   ปทุมกิญฺชกฺขเรณูหิ       โอกิณฺโณ โหติ อสฺสโม
                       ถูลา สิงฺฆาฏกา เจตฺถ   สสาทิยา ปสาทิยา ๒- ฯ
                       |๑๑๔๐.๑๕|   มจฺฉกจฺฉปพฺยาวิธา     พหู เจตฺถ มุปยานกา
                       มธุํ ภึเสหิ ๓- สวติ        ขีรํ สปฺปิ มุฬาลิภิ
                       สุรภิ ตํ วนํ วาติ            นานาคนฺธสเมริตํ ๔- ฯ
                       |๑๑๔๐.๑๖|   สมฺโมทิเตว ๕- คนฺเธน    ปุปฺผสาขาหิ ตํ วนํ
                       ภมรา ปุปฺผคนฺเธน          สมนฺตามภินาทิตา ฯ
                       |๑๑๔๐.๑๗|   อเถตฺถ สกุณา สนฺติ       นานาวณฺณา พหู ทิชา
                       โมทนฺติ สห ภริยาหิ       อญฺญมญฺญํ ปกูชิโน ฯ
                       |๑๑๔๐.๑๘|   นนฺทิกา ชีวปุตฺตา จ       ชีวปุตฺตา ปิยา จ โน
                       ปิยา ปุตฺตา ปิยา นนฺทา  ทิชา โปกฺขรณีฆรา ฯ
                       |๑๑๔๐.๑๙|   มาลาว คนฺถิตา ฐนฺติ     ธชคฺคาเนว ทิสฺสเร
                       นานาวณฺเณหิ ปุปฺเผหิ    กุสเลหิ ๖- สุคนฺถิตา ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ปวนํ ฯ    สํสาริยา ปสาริยาติปิ ปาโฐ ฯ ม. สํสาทิยา ปสาทิยา ฯ
@ ม. ภิเสหิ ฯ    ม. ...สโมทิตํ ฯ    ม. สมฺมทฺทเตว ฯ     ม. กุสเลเหว ฯ
                       ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา    สห ปุตฺเตหิ สมฺมติ
                       |๑๑๔๐.๒๐|   ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ    อาสทญฺจ มสญฺชฏํ
                       จมฺมวาสี ฉมา เสติ             ชาตเวทํ นมสฺสติ ฯ
     [๑๑๔๑]      อิทญฺจ เม สตฺตุภตฺตํ               มธุนา ปฏิสํยุตํ
                       มธุปิณฺฑิกา จ สุกตาโย           สตฺตุภตฺตํ ททามิ เต ฯ
     [๑๑๔๒]      |๑๑๔๒.๑|   ตุเยฺหว สมฺพลํ โหตุ         นาหํ อิจฺฉามิ สมฺพลํ
                       อิโตปิ พฺรเหฺม คณฺหาหิ    คจฺฉ พฺรเหฺม ยถาสุขํ ฯ
                       |๑๑๔๒.๒|   อยํ เอกปที เอติ               อุชุํ คจฺฉติ อสฺสมํ
                       อิสีปิ อจฺจุโต ตตฺถ             ปงฺกทนฺโต รชสฺสิโร
                       ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ   อาสทญฺจ มสญฺชฏํ ฯ
                       |๑๑๔๒.๓|   จมฺมวาสี ฉมา เสติ           ชาตเวทํ นมสฺสติ
                       ตํ ตฺวํ คนฺตฺวาน ปุจฺฉสฺสุ    โส เต มคฺคํ ปวกฺขติ ฯ
     [๑๑๔๓]      อิทํ สุตฺวา พฺรหฺมพนฺธุ             เจตํ กตฺวา ปทกฺขิณํ
                       อุทคฺคจิตฺโต ปกฺกามิ               เยนาสิ อจฺจุโต อิสิ ฯ
                                         จุลฺลวนวณฺณนา ๑- ฯ
     [๑๑๔๔]      |๑๑๔๔.๑|   คจฺฉนฺโต โส ภารทฺวาโช     อทฺทส อจฺจุตํ อิสึ
                       ทิสฺวาน ตํ ภารทฺวาโช        สมฺโมทิ อิสินา สห ฯ
                       |๑๑๔๔.๒|   กจฺจิ นุ โภโต กุสลํ            กจฺจิ โภโต อนามยํ
                       กจฺจิ อุญฺเฉน ยาเปถ         กจฺจิ มูลผลา พหู ฯ
                       |๑๑๔๔.๓|   กจฺจิ ฑํสา มกสา จ           อปฺปเมว สิรึสปา ๒-
@เชิงอรรถ:  ม. จูฬวนวณฺณา ฯ    ม. สริสปา ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
                       วเน วาฬมิคากิณฺเณ       กจฺจิ หึสา น วิชฺชติ ฯ
     [๑๑๔๕]      |๑๑๔๕.๑|   กุสลญฺเจว เม พฺรเหฺม  อโถ พฺรเหฺม อนามยํ
                       อโถ อุญฺเฉน ยาเปมิ      อโถ มูลผลา พหู ฯ
                       |๑๑๔๕.๒|   อโถ ฑํสา มกสา จ        อปฺปเมว สิรึสปา
                       วเน วาฬมิคากิณฺเณ      หึสา มยฺหํ น วิชฺชติ ฯ
                       |๑๑๔๕.๓|   พหูนิ วสฺสปูคานิ           อสฺสเม สมฺมโต มม
                       นาภิชานามิ อุปฺปนฺนํ     อาพาธํ อมโนรมํ ฯ
                       |๑๑๔๕.๔|   สฺวาคตนฺเต มหาพฺรเหฺม   อโถ เต อทุราคตํ
                       อนฺโต ปวิส ภทฺทนฺเต         ปาเท ปกฺขาลยสฺสุ เต ฯ
                       |๑๑๔๕.๕|   ติณฺฑุกานิ ปิยาลานิ        มธุเก กาสมาริโย
                       ผลานิ ขุทฺทกปฺปานิ        ภุญฺช พฺรเหฺม วรํ วรํ ฯ
                       |๑๑๔๕.๖|   อิทํปิ ปานิยํ สีตํ              อาภตํ คิริคพฺภรา
                       ตโต ปิว มหาพฺรเหฺม       สเจ ตฺวํ อภิกงฺขสิ ฯ
     [๑๑๔๖]      ปฏิคฺคหิตํ ยํ ทินฺนํ          สพฺพสฺส อคฺฆิยํ กตํ
                       สญฺชยสฺส สกํ ปุตฺตํ       สิวีหิ วิปฺปวาสิตํ
                       ตมหํ ทสฺสนมาคโต       ยทิ ชานาสิ สํส เม ฯ
     [๑๑๔๗]      |๑๑๔๗.๑|   น ภวํ เอติ ปุญฺญตฺถํ       สิวิราชสฺส ทสฺสนํ
                       มญฺเญ ภวํ ปตฺถยติ        รญฺโญ ภริยํ ปติพฺพตํ ฯ
                       มญฺเญ กณฺหาชินํ ทาสึ   ชาลึ ทาสญฺจ อิจฺฉสิ
                       |๑๑๔๗.๒|   อถวา ตโย มาตาปุตฺเต     อรญฺญา เนตุมาคโต
                       น ตสฺส โภคา วิชฺชนฺติ         ธนํ ธญฺญญฺจ พฺราหฺมณ ฯ
     [๑๑๔๘]      |๑๑๔๘.๑|   อกุทฺธรูโปหํ โภโต ๑-    นาหํ ยาจิตุมาคโต
                       สาหุ ทสฺสนมริยานํ      สนฺนิวาโส สทา สุโข
                       |๑๑๔๘.๒|   อทิฏฺฐปุพฺโพ สิวิราชา       สิวีหิ วิปฺปวาสิโต
                       ตมหํ ทสฺสนมาคโต          ยทิ ชานาสิ สํส เม ฯ
     [๑๑๔๙]      |๑๑๔๙.๑|   เอส เสโล มหาพฺรเหฺม    ปพฺพโต คนฺธมาทโน
                       ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา    สห ปุตฺเตหิ สมฺมติ ฯ
                       |๑๑๔๙.๒|   ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ   อาสทญฺจ มสญฺชฏํ
                       จมฺมวาสี ฉมา เสติ            ชาตเวทํ นมสฺสติ ฯ
                       |๑๑๔๙.๓|   เอเต นีลา ปทิสฺสนฺติ        นานาผลธรา ทุมา
                       อุคฺคตา อพฺภกูฏาว          นีลา อญฺชนปพฺพตา
                       |๑๑๔๙.๔|   ธวสฺสกณฺณา ขทิรา          สาลา ผนฺทนมาลุวา
                       สมฺปเวเธนฺติ วาเตน           สกึ ปีตาว มาณวา ฯ
                       |๑๑๔๙.๕|   อุปริ ทุมปริยาเยสุ            สงฺคีติโยว สุยฺยเร
                       นชฺชุหา โกกิลา สงฺฆา       สมฺปตนฺติ ทุมา ทุมํ ฯ
                       |๑๑๔๙.๖|   อวฺหยนฺเตว คจฺฉนฺตํ          สาขา ปตฺตสมีริตา
                       รมยนฺเตว อาคนฺตุํ             โมทยนฺติ นิวาสินํ ฯ
                       ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา        สห ปุตฺเตหิ สมฺมติ
                       |๑๑๔๙.๗|   ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ   อาสทญฺจ มสญฺชฏํ
                       จมฺมวาสี ฉมา เสติ           ชาตเวทํ นมสฺสติ ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. โภตา ฯ
                       |๑๑๔๙.๘|   กิเรรีมาลา วิตตา              ภูมิภาเค มโนรเม
                       สทฺทลา หริตา ภูมิ            น ตตฺถุทฺธํสเต รโช ฯ
                       |๑๑๔๙.๙|   มยูรคีวสงฺกาสา               ตูลผสฺสสมูปมา
                       ติณานิ นาติวตฺตนฺติ         สมนฺตา จตุรงฺคุลา ฯ
                       |๑๑๔๙.๑๐|   อมฺพา ชมฺพู กปิฏฺฐา จ    นีเจ ปกฺกา จุทุมฺพรา
                       ปริโภเคหิ รุกฺเขหิ             วนนฺตํ รติวฑฺฒนํ ฯ
                       |๑๑๔๙.๑๑|   เวฬุริยวณฺณสนฺนิภํ         มจฺฉคุมฺพนิเสวิตํ
                       สุจิ สุคนฺธํ สลิลํ              อาโป ตตฺถปิ สนฺทติ ฯ
                       |๑๑๔๙.๑๒|   ตสฺสาวิทูเร โปกฺขรณี      ภูมิภาเค มโนรเม
                       ปทุมุปฺปลสญฺฉนฺนา       เทวานมิว นนฺทเน ฯ
                       |๑๑๔๙.๑๓|   ตีณิ อุปฺปลชาตานิ          ตสฺมึ สรสิ พฺราหฺมณ
                       วิจิตฺรนีลาเนกานิ            เสตา โลหิตกานิ จ ฯ
     [๑๑๕๐]      |๑๑๕๐.๑|   โขมาว ตตฺถ ปทุมา      เสตโสคนฺธิเยหิ จ ๑-
                       กลมฺพเกหิ สญฺฉนฺโน    มุจลินฺโท นาม โส สโร ฯ
                       |๑๑๕๐.๒|   อเถตฺถ ปทุมา ผุลฺลา        อปริยนฺตาว ทิสฺสเร
                       คิมฺหา เหมนฺติกา ผุลฺลา    ชณฺณุตคฺฆา อุปตฺถรา ฯ
                       |๑๑๕๐.๓|   สุรภี สมฺปวายนฺติ             วิจิตฺรา ปุปฺผสนฺถตา
                       ภมรา ปุปฺผคนฺเธน            สมนฺตามภินาทิตา ฯ
     [๑๑๕๑]      |๑๑๕๑.๑|   อเถตฺถ อุทกนฺตสฺมึ     รุกฺขา ติฏฺฐนฺติ พฺราหฺมณ
                       กทมฺพา ปาฏลี ผุลฺลา  โกวิฬารา จ ปุปฺผิตา ฯ
                       |๑๑๕๑.๒|   องฺโกลา กจฺจิการา จ       ปาริชญฺญา จ ปุปฺผิตา
@เชิงอรรถ:  ม ...คนฺธิเกหิ จ ฯ
                       วารณา วุยฺหนา ๑- รุกฺขา  มุจลินฺทมุภโต ๒- สรํ ฯ
                       |๑๑๕๑.๓|   สิรีสา เสตปาริสา ๓-          สาธุ วายนฺติ ปทฺมกา
                       นิคฺคณฺฑี สรนิคฺคณฺฑี ๔-    อสนา เจตฺถ ปุปฺผิตา ฯ
                       |๑๑๕๑.๔|   ปงฺกุรา ๕- พหุลา เสลา       โสภญฺชนา จ ปุปฺผิตา
                       เกตกา กณิการา จ            กณเวรา จ ปุปฺผิตา ฯ
                       |๑๑๕๑.๕|   อชฺชุนา อชฺชุกณฺณา จ        มหานามา จ ปุปฺผิตา
                       สมฺปุปฺผิตคฺคา ติฏฺฐนฺติ       ปชฺชลนฺเตว กึสุกา ฯ
                       |๑๑๕๑.๖|   เสตปณฺณิ สตฺตปณฺณา      กทลิโย กุสุมฺภรา
                       ธนุตกฺการิปุปฺเผหิ              สีสปาวรณานิ จ ฯ
                       |๑๑๕๑.๗|   อจฺฉิปา สิมฺพลีรุกฺขา ๖-     สลฺลกิโย จ ปุปฺผิตา
                       เสตเครูตคริกา                   มํสิโกฏฺฐกุลาวรา ๗- ฯ
                       |๑๑๕๑.๘|   ทหรา รุกฺขา วุฑฺฒา จ       อกุฏิลา เจตฺถ ปุปฺผิตา
                       อสฺสมํ อุภโต ฐนฺติ            อคฺยาคารํ สมนฺตโต ฯ
     [๑๑๕๒]      |๑๑๕๒.๑|   อเถตฺถ อุทกนฺตสฺมึ     พหู ชาตา ผณิชฺชกา
                       มุคฺคติโย กรติโย          เสวาลํ สีสกํ พหุ ๘- ฯ
                       |๑๑๕๒.๒|   อุทฺธาปวตฺตํ ๙- อุลฺลุฬิตํ      มกฺขิกา หิงฺคุชาลิกา
                       ทาสิมกญฺจโก เจตฺถ           พหู นีเจ กลมฺพกา ฯ
                       |๑๑๕๒.๓|   เอฬมฺพเกหิ สญฺฉนฺนา        รุกฺขา ติฏฺฐนฺติ พฺราหฺมณ
                       สตฺตาหํ ธาริยมานานํ          คนฺโธ เตสํ น ฉิชฺชติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. วยนา ฯ สี. ยุ. สายนา ฯ   สี. ยุ. ...มภิโต ฯ    สี. ยุ. เสตวาริสา ฯ
@ ม. นิคฺคุณฺฑี สิรีนิคฺคุณฺฑี ฯ   ม. ปงฺคุรา ฯ   ม. อจฺฉิวา สลฺลวา ฯ สี. ..
@สพลา ฯ ยุ. ... สิมลา ฯ    ม. ...กฏฺฐ... ฯ    ม. เสวาลสีสกา พหู ฯ    ม.
@อุทฺทาปวตฺตํ ฯ
                       |๑๑๕๒.๔|   อุภโต สรญฺจ มุจลินฺทํ     ปุปฺผา ติฏฺฐนฺติ ภาคโส
                       อินฺทิวเรหิ สญฺฉนฺนํ        วนนฺตมุปโสภติ
                       |๑๑๕๒.๕|   อฑฺฒมาสํ ธาริยมานานํ    คนฺโธ เตสํ น ฉิชฺชติ ฯ
                       นีลปุปฺผิเสตวารี               ปุปฺผิตา คิริกณฺณิกา
                       กเลรุกฺเขหิ ๑- สญฺฉนฺนํ      วนนฺตํ ตุลสีหิ จ ฯ
                       |๑๑๕๒.๖|   สมฺโมทิเตว ๒- คนฺเธน      ปุปฺผสาขาหิ ตํ วนํ
                       ภมรา ปุปฺผคนฺเธน            สมนฺตามภินาทิตา ฯ
                       |๑๑๕๒.๗|   ตีณิ กกฺการุชาตานิ           ตสฺมึ สรสิ พฺราหฺมณ
                       กุมฺภมตฺตานิ เจกานิ         มุรมตฺตานิ ๓- วา อุโภ ฯ
     [๑๑๕๓]      |๑๑๕๓.๑|   อเถตฺถ สาสโป พหุโก    นาทิโย หริตายุโต
                       อสีตาลาว ติฏฺฐนฺติ       เฉชฺชา อินฺทิวรา พหู ฯ
                       |๑๑๕๓.๒|   อปฺโผฏา สุริยวลฺลี จ        กาฬิยา มธุคนฺธิยา
                       อโสกา มุทยนฺตี จ          วลฺลิโภ ขุทฺทปุปฺผิโย ฯ
                       |๑๑๕๓.๓|   โกรณฺฑกา อโนชา จ     ปุปฺผิตา นาคมลฺลิกา ๔-
                       รุกฺขมารุยฺห ติฏฺฐนฺติ      ผุลฺลา กึสุกวลฺลิโย ฯ
                       |๑๑๕๓.๔|   กเฏรุหา ปวาเสนฺติ        โยธิกา มธุคนฺธิยา
                       นิลิยา สุมนา ภณฺฑี       โสภติ ปทุมุตฺตโร ฯ
                       |๑๑๕๓.๕|   ปาฏลิสมุทฺทกปฺปาสี     กณิการา จ ปุปฺผิตา
                       เหมชาลาว ทิสฺสนฺติ      รุจิรา อคฺคิสิขูปมา ๕- ฯ
                       |๑๑๕๓.๖|   ยานิ ตานิ จ ปุปฺผานิ        ถลชานูทกานิ จ
@เชิงอรรถ:  สี. กเฏรุเกหิ ฯ ยุ. กเฏรุกฺเขหิ ฯ   ม. สมฺมทฺทเตว ฯ    ม. มุรชมตฺตานิ
@ตา อุโภ ฯ     สี. ยุ. นาควลฺลิตา ฯ     ม. รุจิรคฺคิ สิขูปมา ฯ
                       สพฺพานิ ตตฺถ ทิสฺสนฺติ       เอวํ รมฺโม มโหทธิ ฯ
     [๑๑๕๔]      |๑๑๕๔.๑|   อถสฺสา โปกฺขรณิยา      พหุกา วาริโคจรา
                       โรหิตา นลเปสิงฺคู ๑-      กุมฺภิลา มกรา สุสู ฯ
                       |๑๑๕๔.๒|   มธุ จ มธุลฏฺฐิ จ                ตาลิยา จ ปิยงฺคุกา
                       กุทฺทชา ภทฺทมุฏฺฐา ๒- จ   สตฺตปุปฺผา ๓- จ โลลุปา ฯ
                       |๑๑๕๔.๓|   สุรภิมรุตครา ๔-                 พหุกา ตุงฺควลฺลิโย ๕-
                       ปทฺมกา นารทา โกฏฺฐา      ฌามกา จ หเรณุกา ฯ
                       |๑๑๕๔.๔|   หลิทฺทกา คนฺธเสลา            หริเวรา จ คุคฺคุลา
                       วิเภทกา โจรโกฏฺฐา ๖-       กปฺปุรา จ กลิงฺคุกา ฯ
     [๑๑๕๕]      |๑๑๕๕.๑|   อเถตฺถ สีหา พฺยคฺฆา จ    ปุริสาลู จ หตฺถิโย
                       เอเณยฺยา ปสทา เจว        โรหิตา ๗- สรภา มิคา ฯ
                       |๑๑๕๕.๒|   โกฏฺฐสุณา สุโณปิ จ           ตุลิยา นฬสนฺนิภา
                       จามรี จลนี ลงฺฆี                ฌาปิตา มกฺกฏา ปิจุ ฯ
                       |๑๑๕๕.๓|   กกฺกฏา กตมายา จ            อิกฺกา โคณสิรา พหู
                       ขคฺคา วราหา นกุลา           กาฬเกตฺถ พหุตโส ฯ
                       |๑๑๕๕.๔|   มหิสา ๘- โสณา สิคาลา    จปฺปกา ๙- จ สมนฺตโต
                       อากุจฺจา ปจลากา จ          จิตฺรกา จาปิ ทีปิโย ฯ
                       |๑๑๕๕.๕|   เปลกา จ วิฆาสาทา           สีหา โกกนิสาตกา ๑๐-
                       อฏฺฐปาทา จ โมรา จ         ภสฺสรา จ กุกุฏฺฐกา ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. นฬปี สิงฺคู ฯ    ม. กุฏณฺฑชา ภทฺทมุตฺตา ฯ    สตปุปฺผาติปิ ปาโฐ ฯ
@ม. เสตปุปฺผา ฯ    ม. สุรภี จ รุกฺขา ตครา ฯ    ม. ตุวงฺควณฺฏกา ฯ
@ ม. วิเภทิกา โจรกา กุฏฐา ฯ    ม. โรหิจฺจา ฯ   ม. มหึสา ฯ    ม.
@ปมฺปกา ฯ      ๑๐ ม. โคคณิสาทกา ฯ
                       |๑๑๕๕.๖|   จงฺโกรา กุกฺกุฏา นาคา       อญฺญมญฺญํ ปกูชิโน
                       พกา พลากา นชฺชุหา        ทินฺทิภา โกญฺจวาทิกา ๑-
                       |๑๑๕๕.๗|   พฺยคฺฆินสา โลหปิฏฺฐา      จปฺปกา ๒- ชีวชีวกา
                       กปิญฺชรา ติตฺติราโย          กุลาวา ปฏิกุฏฺฐกา ฯ
                       |๑๑๕๕.๘|   มณฺฑาลกา เจลเกฬุ          ภณฺฑุติตฺติรนามกา
                       เจลาวกา ปิงฺคุลาโย          โคธกา องฺคเหตุกา ฯ
                       |๑๑๕๕.๙|   กรวิกา ๓- จ สคฺคา จ        อุหุงฺการา จ กุกฺกุหา
                       นานาทิชคณากิณฺณํ         นานาสรนิกูชิตํ ฯ
     [๑๑๕๖]      |๑๑๕๖.๑|   อเถตฺถ สกุณา สนฺติ       นีลกา ๔- มญฺชุภาณิกา
                       โมทนฺติ สห ภริยาหิ        อญฺญมญฺญํ ปกูชิโน ฯ
                       |๑๑๕๖.๒|   อเถตฺถ สกุณา สนฺติ         ทิชา มญฺชุสฺสราสิตา
                       เสตกฺขิกูฏา ภทฺรกฺขา       อณฺฑชา จิตฺรเปกฺขณา ๕- ฯ
                       |๑๑๕๖.๓|   อเถตฺถ สกุณา สนฺติ        ทิชา มญฺชุสฺสราสิตา
                       สิขณฺฑี นีลคีวาหิ            อญฺญมญฺญํ ปกูชิโน ฯ
                       |๑๑๕๖.๔|   กุกฺกุฏฺฐกา กุฬีรกา          โกฏฺฐา โปกฺขรสาตกา
                       กาฬเวยฺยา พลียกฺขา       กทมฺพา สุวสาลิกา ฯ
                       |๑๑๕๖.๕|   หลิทฺทา โลหิตา เสตา       อเถตฺถ นฬกา พหู
                       วารณา ภิงฺคราชา จ        กทมฺพา สุวโกกิลา ฯ
                       |๑๑๕๖.๖|   อุกฺกุสา กุรุรา หํสา           อาฏา ปริวเทนฺติกา
@เชิงอรรถ:  ม. กุญฺชวาชิตา ฯ สี. ยุ. กุณฺชวาทิกา ฯ    ม. ปมฺมกา ฯ สี. ยุ. ปมฺปกา ฯ
@ ม. กรวิยา ฯ    ม. สาลิกาติปิ ปาโฐ ฯ   ม. จิตฺรเปกฺขุณา ฯ
                       จากหํสา ๑- อติพลา       นชฺชุหา ชีวชีวกา ฯ
                       |๑๑๕๖.๗|   ปาเรวตา รวิหํสา            จากวากา ๒- นทีจรา
                       วารณาภิรุทา รมฺมา       อุโภ กาลุปกูชิโน
                       |๑๑๕๖.๘|   อเถตฺถ สกุณา สนฺติ        นานาวณฺณา พหู ทิชา
                       โมทนฺติ สห ภริยาหิ       อญฺญมญฺญํ ปกูชิโน ฯ
                       |๑๑๕๖.๙|   อเถตฺถ สกุณา สนฺติ        นานาวณฺณา พหู ทิชา
                       สพฺเพ มญฺชู นิกูชนฺติ      มุจลินฺทมุภโต สรํ ฯ
                       |๑๑๕๖.๑๐|   อเถตฺถ สกุณา สนฺติ     กรวีกา ๓- นาม เต ทิชา
                       โมทนฺติ สห ภริยาหิ        อญฺญมญฺญํ ปกูชิโน ฯ
                       |๑๑๕๖.๑๑|   อเถตฺถ สกุณา สนฺติ     กรวีกา ๓- นาม เต ทิชา
                       สพฺเพ มญฺชู นิกูชนฺติ    มุจลินฺทมุภโต สรํ ฯ
                       |๑๑๕๖.๑๒|   เอเณยฺยา ปสทากิณฺณํ  นาคสํเสวิตํ วนํ
                       นานาลตาหิ สญฺฉนฺนํ   กทลิมิคเสวิตํ ฯ
                       |๑๑๕๖.๑๓|   อเถตฺถ สามา พหุกา ๔-  นิวาโร วรโก พหุ
                       สาลิ อกฏฺฐปาโก จ      อุจฺฉุ ตตฺถ อนปฺปโก ฯ
                       |๑๑๕๖.๑๔|   อยํ เอกปที เอติ           อุชุํ คจฺฉติ อสฺสมํ
                       ขุทฺทํ ปิปาสํ อรตึ          ตตฺถ ปตฺโต น วินฺทติ ฯ
                       ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา   สห ปุตฺเตหิ สมฺมติ
                       |๑๑๕๖.๑๕|   ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ  อาสทญฺจ มสญฺชฏํ
                       จมฺมวาสี ฉมา เสติ       ชาตเวทํ นมสฺสติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ปากหํสา ฯ    ม. จกฺกวากา ฯ    ม. กรวิยา นาม ฯ    ม. สาสโป
@พหุโก ฯ
     [๑๑๕๗]      อิทํ สุตฺวา พฺรหฺมพนฺธุ     อิสึ กตฺวา ปทกฺขิณํ
                       อุทคฺคจิตฺโต ปกฺกามิ      ยตฺถ เวสฺสนฺตโร อหุ ฯ
                                          มหาวนวณฺณนา ฯ
     [๑๑๕๘]      อุฏฺเฐหิ ชาลิ ปติฏฺฐ          โปราณํ วิย ทิสฺสติ
                       พฺราหฺมณํ วิย ปสฺสามิ     นนฺทิโย มาภิกีรเร ฯ
     [๑๑๕๙]      อหํปิ ตาต ปสฺสามิ             โย โส พฺรหฺมาว ทิสฺสติ
                       อทฺธิโก ๑- วิย อายาติ         อติถี โน ภวิสฺสติ ฯ
     [๑๑๖๐]      |๑๑๖๐.๑|   กจฺจิ นุ โภโต กุสลํ   กจฺจิ โภโต อนามยํ
                       กจฺจิ อุญฺเฉน ยาเปถ         กจฺจิ มูลผลา พหู ฯ
                       |๑๑๖๐.๒|   กจฺจิ ฑํสา มกสา จ           อปฺปเมว สิรึสปา
                       วเน วาฬมิคากิณฺเณ           กจฺจิ หึสา น วิชฺชติ ฯ
     [๑๑๖๑]      |๑๑๖๑.๑|   กุสลญฺเจว โน พฺรเหฺม   อโถ พฺรเหฺม อนามยํ
                       อโถ อุญฺเฉน ยาเปม      อโถ มูลผลา พหู ฯ
                       |๑๑๖๑.๒|   อโถ ฑํสา มกสา จ           อปฺปเมว สิรึสปา
                       วเน วาฬมิคากิณฺเณ          หึสา มยฺหํ ๒- น วิชฺชติ ฯ
                       |๑๑๖๑.๓|   สตฺต โน มาเส วสตํ           อรญฺเญ ชีวิโสกินํ ๓-
                       อิทํปิ ปฐมํ ปสฺสามิ ๔-       พฺราหฺมณํ เทววณฺณินํ
                       อาทาย เวฬุวํ ทณฺฑํ          อคฺคิหุตฺตํ กมณฺฑลุํ ฯ
                       |๑๑๖๑.๔|   สฺวาคตนฺเต มหาพฺรเหฺม    อโถ เต อทุราคตํ
                       อนฺโต ปวิส ภทฺทนฺเต         ปาเท ปกฺขาลยสฺสุ เต ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. อตฺถิโก ฯ    ม. อมฺหํ ฯ   ม. ชีวโสกินํ ฯ   ม. ปสฺสาม ฯ
                       |๑๑๖๑.๕|   ติณฺฑุกานิ ปิยาลานิ         มธุเก กาสมาริโย
                       ผลานิ ขุทฺทกปฺปานิ          ภุญฺช พฺรเหฺม วรํ วรํ ฯ
                       |๑๑๖๑.๖|   อิทํปิ ปานิยํ สีตํ               อาภตํ คิริคพฺภรา
                       ตโต ปิว มหาพฺรเหฺม         สเจ ตฺวํ อภิกงฺขสิ ฯ
                       |๑๑๖๑.๗|   อถ ตฺวํ เกน วณฺเณน          เกน วา ปน เหตุนา
                       อนุปฺปตโต พฺรหารญฺญํ      ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโต ฯ
     [๑๑๖๒]      ยถา วาริวโห ปูโร                  สพฺพกาลํ น ขียติ
                       เอวนฺตํ ยาจิตาคญฺฉึ              ปุตฺเต เม เทหิ ยาจิโต ฯ
     [๑๑๖๓]      |๑๑๖๓.๑|   ททามิ น วิกมฺปามิ       อิสฺสโร นย พฺราหฺมณ
                       ปาโต คตา ราชปุตฺตี      สายํ อุญฺฉาโต เอหิติ
                       |๑๑๖๓.๒|   เอกรตฺตึ วสิตฺวาน                   ปาโต คจฺฉสิ พฺราหฺมณ ฯ
                       ตสฺสา นฺหาโต อุปคฺฆาเต ๑-     อถ เน มาลธาริเน
                       |๑๑๖๓.๓|   เอกรตฺตึ วสิตฺวาน            ปาโต คจฺฉสิ พฺราหฺมณ ฯ
                       นานาปุปฺเผหิ สญฺฉนฺเน    นานาคนฺเธหิ ภูสิเต
                       นานามูลผลากิณฺเณ       คจฺฉ สฺวาทาย พฺราหฺมณ ฯ
     [๑๑๖๔]      |๑๑๖๔.๑|   น วาสมภิโรจามิ          คมนํ มยฺหํปิ ๒- รุจฺจติ
                       อนฺตราโยปิ เม อสฺส      คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ
                       |๑๑๖๔.๒|   น เหตา ยาจโยคี นํ              อนฺตรายสฺส การิยา
                       อิตฺถิกา ๓- มนฺตํ ชานนฺติ     สพฺพํ คณฺหนฺติ วามโต ฯ
                       |๑๑๖๔.๓|   สทฺธาย ทานํ ททโต          มา สมทกฺขิ มาตรํ ๔-
@เชิงอรรถ:  ม. ... นฺหาเต อุปฆาเต ฯ   ม. มยฺห ฯ   ม. อตฺถิโย ฯ   ม. มาสํ
@อทกฺขิ มาตรํ ฯ
                       อนฺตรายํปิ สา กยิรา         คจฺฉญฺเญว รเถสภ ฯ
                       |๑๑๖๔.๔|   อามนฺตยสฺสุ เต ปุตฺเต       มา เต มาตรมทฺทสุํ
                       สทฺธาย ทานํ ททโต          เอวํ ปุญฺญํ ปวฑฺฒติ ฯ
                       |๑๑๖๔.๕|   อามนฺตยสฺสุ เต ปุตฺเต      มา เต มาตรมทฺทสุํ
                       มาทิสสฺส ธนํ ทตฺวา         ราช สคฺคํ คมิสฺสสิ ฯ
     [๑๑๖๕]      |๑๑๖๕.๑|   สเจ ตฺวํ นิจฺฉเส ทฏฺฐุํ       มม ภริยํ ปติพฺพตํ
                       อยฺยกสฺสปิเม เทหิ ๑-      ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ
                       |๑๑๖๕.๒|   อิเม กุมาเร ทิสฺวาน         มญฺชุเก ปิยภาณิเน
                       ปตีโต สุมโน วิตฺโต          พหุํ ทสฺสติ เต ธนํ ฯ
     [๑๑๖๖]      อจฺเฉทนสฺส ภายามิ              ราชปุตฺต สุโณหิ เม
                       ราชทณฺฑาย มํ ทชฺชา            วิกฺกีเณยฺย หเนยฺย วา
                       ฉินฺโน ๒- ธนญฺจ ทาเส จ        คารยฺหสฺส พฺรหฺมพนฺธุยา ฯ
     [๑๑๖๗]      อิเม กุมาเร ทิสฺวาน               มญฺชุเก ปิยภาณิเน
                       ธมฺเม ฐิโต มหาราชา              สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน
                       ลทฺธา ปีติโสมนสฺสํ                 พหุํ ทสฺสติ เต ธนํ ฯ
     [๑๑๖๘]      นาหนฺตํปิ กริสฺสามิ                ยํ มํ ตฺวํ อนุสาสสิ
                       ทารเกว อหํ เนสฺสํ                  พฺราหฺมณิยา ปริจาริเก ฯ
     [๑๑๖๙]      ตโต กุมารา พฺยตฺถิตา ๓-       สุตฺวา ลุทฺทสฺส ภาสิตํ
                       เตน เตน ปธาวึสุ                    ชาลี กณฺหาชินา จุโภ ฯ
     [๑๑๗๐]      |๑๑๗๐.๑|   เอหิ ตาต ปิยปุตฺต  ปูเรถ มม ปารมึ
@เชิงอรรถ:  ม. อยฺยถสฺสปิ ทสฺเสหิ ฯ   ม. ชิโน ฯ   ม. พฺยถิตา ฯ สี. ยุ. พฺยธิตา ฯ
                       หทยํ เมภิสิญฺเจถ      กโรถ วจนํ มม ฯ
                       |๑๑๗๐.๒|   ยานนาวาว ๑- เม โหถ     อจลา ภวสาคเร
                       ชาติปารํ ตริสฺสามิ           สนฺตาเรสฺสํ สเทวกํ ฯ
                       |๑๑๗๐.๓|   เอหิ อมฺม ปิยา ธีตา ๒-    ปิยา เม ทานปารมี ๓-
                       หทยํ เมภิสิญฺเจถ            กโรถ วจนํ มม ฯ
                       |๑๑๗๐.๔|   ยานนาวาว ๔- เม โหถ    อจลา ภวสาคเร
                       ชาติปารํ ตริสฺสามิ           อุทฺธริสฺสํ สเทวกํ ฯ
     [๑๑๗๑]      |๑๑๗๑.๑|   ตโต กุมาเร อาทาย          ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ
                       พฺราหฺมณสฺส อทา ทานํ    สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน ฯ
                       |๑๑๗๑.๒|   ตโต กุมาเร อาทาย                 ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ
                       พฺราหฺมณสฺส อทา จิตฺโต ๕-    ปุตฺตเก ทานมุตฺตมํ ฯ
                       |๑๑๗๑.๓|   ตทาสิ ยํ ภึสนกํ              ตทาสิ โลมหํสนํ
                       ยํ กุมาเร ปทินฺนมฺหิ        เมทนี สมกมฺปถ ๖- ฯ
                       |๑๑๗๑.๔|   ตทาสิ ยํ ภึสนกํ              ตทาสิ โลมหํสนํ
                       ยํ ปญฺชลิกโต ราชา         กุมาเร สุขวจฺฉิเต
                       พฺราหฺมณสฺส อทา ทานํ   สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน ฯ
     [๑๑๗๒]      |๑๑๗๒.๑|   ตโต โส พฺราหฺมโณ ลุทฺโท   ลตํ ทนฺเตหิ ฉินฺทิย
                       ลตาย หตฺเถ พนฺธิตฺวา        ลตาย อนุปชฺชถ ๗- ฯ
                       |๑๑๗๒.๒|   ตโต โส รชฺชุมาทาย         ทณฺฑญฺจาทาย พฺราหฺมโณ
@เชิงอรรถ: ๑-๔ ม. ยานา นาวา จ ฯ   ม. ปิยธีติ ฯ    ม. ปูเรถ มม ปารมึ ฯ
@ วิตฺโตติปิ ปาโฐ ฯ    ม. สมฺปกมฺปถ ฯ     ม. อนุมชฺชถ ฯ
                       อาโกฏยนฺโต เต เนติ       สิวิราชสฺส เปกฺขโต ฯ
     [๑๑๗๓]      |๑๑๗๓.๑|   ตโต กุมารา ปกฺกามุํ       พฺราหฺมณสฺส ปมุญฺจิย
                       อสฺสุปุณฺเณหิ เนตฺเตหิ     ปิตรํ โส อุทิกฺขติ ฯ
                       |๑๑๗๓.๒|   เวธมสฺสตฺถปตฺตํว            ปิตุ ปาทานิ วนฺทติ
                       ปิตุ ปาทานิ วนฺทิตฺวา      อิทํ วจนมพฺรวิ ฯ
                       |๑๑๗๓.๓|   อมฺมา จ ตาต นิกฺขนฺตา    ตฺวญฺจ โน ตาต ทสฺสสิ
                       ยาว อมฺมํปิ ปสฺเสมุ         อถ โน ตาต ทสฺสสิ ฯ
                       |๑๑๗๓.๔|   อมฺมา จ ตาต นิกฺขนฺตา    ตวญฺจ โน ตาต ทสฺสสิ
                       มา โน ตฺวํ ตาต อททา      ยาว อมฺมาปิ เอติ ๑- โน ฯ
                       ตทายํ พฺราหฺมโณ กามํ     วิกฺกีณาตุ หนาตุ วา
                       |๑๑๗๓.๕|   พลงฺกปาโท อทฺธนโข ๒-   อโถ โอพทฺธปิณฺฑิโก ๓-
                       ทีโฆตฺตโรฏฺโฐ จปโล        กฬาโร ภคฺคนาสโก ฯ
                       |๑๑๗๓.๖|   กุมฺโภทโร ภคฺคปิฏฺฐี        อโถ วิสมจกฺขุโก
                       โลหมสฺสุ หริตเกโส         วลีนํ ติลกาหโต ฯ
                       |๑๑๗๓.๗|   ปิงฺคโล จ วินโต จ            วิกโฏ จ พฺรหา ขโร
                       อชินานิปิ ๔- สนฺนทฺโธ    อมนุสฺโส ภยานโก ฯ
                       |๑๑๗๓.๘|   มนุสฺโส อุทาหุ ยกฺโข       มํสโลหิตโภชโน
                       คามา อรญฺญมาคมฺม     ธนํ ตํ ตาต ยาจติ ฯ
                       |๑๑๗๓.๙|   นียมาเน ปิสาเจน           กินฺนุ ตาต อุทิกฺขสิ
                       อสฺมา นูน เต หทยํ          อยสา ๕- ทฬฺหพนฺธนํ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. เอตฺ ฯ   ม. อนฺธนโข ฯ    ม. โอวทฺธ ... ฯ    ม. อชินานิ จ ฯ
@ ม. อายสํ ฯ
                       |๑๑๗๓.๑๐|   โย โน พนฺเธ ๑- น ชานาสิ    พฺราหฺมเณน ธเนสินา
                       อจฺจายิเกน ลุทฺเทน              โย โน คาโวว สุมฺภติ ฯ
                       |๑๑๗๓.๑๑|   อิเธว อจฺฉตํ กณฺหา           น สา ชานาติ กิสฺมิญฺจิ
                       มิคีว ขีรสมฺมตฺตา              ยูถา หีนา ว กนฺทติ ๒- ฯ
     [๑๑๗๔]      |๑๑๗๔.๑|   น เม อิทํ ตถา ทุกฺขํ           ลพฺภา หิ ปุมุนา อิทํ
                       ยญฺจ อมฺมํ น ปสฺสิสฺสํ ๓-   ตํ เม ทุกฺขตรํ อิโต ฯ
                       |๑๑๗๔.๒|   น เม อิทํ ตถา ทุกฺขํ             ลพฺภา หิ ปุมุนา อิทํ
                       ยญฺจ ตาตํ น ปสฺสิสฺสํ ๔-     ตํ เม ทุกฺขตรํ อิโต ฯ
                       |๑๑๗๔.๓|   สา นูน กปณา อมฺมา          จิรํ รตฺตาย ๕- รุจฺจติ
                       กณฺหาชินํ อปสฺสนฺตี           กุมารึ จารุทสฺสนึ ฯ
                       |๑๑๗๔.๔|   โส นูน กปโณ ตาโต            จิรํ รตฺตาย รุจฺจติ
                       กณฺหาชินํ อปสฺสนฺโต          กุมารึ จารุทสฺสนึ ฯ
                       |๑๑๗๔.๕|   สา นูน กปณา อมฺมา          จิรํ รุจฺจติ อสฺสเม
                       กณฺหาชินํ อปสฺสนฺตี           กุมารึ จารุทสฺสนึ ฯ
                       |๑๑๗๔.๖|   โส นูน กปโณ ตาโต            จิรํ รุจฺจติ อสฺสเม
                       กณฺหาชินํ อปสฺสนฺโต         กุมารึ จารุทสฺสนึ ฯ
                       |๑๑๗๔.๗|   สา นูน กปณา อมฺมา          จิรํ รตฺตาย รุจฺจติ
                       อฑฺฒรตฺเตว รตฺเต วา         นทีว อวสุสฺสติ ๖- ฯ
                       |๑๑๗๔.๘|   โส นูน กปโณ ตาโต            จิรํ รตฺตาย รุจฺจติ
                       อฑฺฒรตฺเตว รตฺเต วา          นทีว อวสุสฺสติ ๗-@เชิงอรรถ:  ม. พทฺเธ ฯ     ม. หีนา ปกนฺทติ ฯ   ๓-๔ ม. ปสฺสามิ ฯ   ม. จิรรตฺตาย ฯ
@๖-๗ ม. อวสุจฺฉติ ฯ
                       |๑๑๗๔.๙|   อิเม เต ชมฺพุกา รุกฺขา         เวทิสา สินฺธุวาริตา ๑-
                       วิวิธานิ รุกฺขชาตานิ            ตานิ อชฺช ชหามเส ฯ
                       |๑๑๗๔.๑๐|   อสฺสตฺถา ปนสา เจเม       นิโคฺรธา จ กปิตฺถนา
                       วิวิธานิ ผลชาตานิ           ตานิ อชฺช ชหามเส ฯ
                       |๑๑๗๔.๑๑|   อิเม ติฏฺฐนฺติ อารามา      อยํ สีตูทกา นที
                       ยตฺถสฺสุ ปุพฺเพ กีฬาม       ตานิ อชฺช ชหามเส ฯ
                       |๑๑๗๔.๑๒|   วิวิธานิ ปุปฺผชาตานิ         อสฺมึ อุปริ ปพฺพเต
                       ยานสฺสุ ปุพฺเพ ธาเรม       ตานิ อชฺช ชหามเส ฯ
                       |๑๑๗๔.๑๓|   วิวิธานิ ผลชาตานิ            อสฺมึ อุปริ ปพฺพเต
                       ยานสฺสุ ปุพฺเพ ภุญฺชาม    ตานิ อชฺช ชหามเส ฯ
                       |๑๑๗๔.๑๔|   อิเม โน หตฺถิกา อสฺสา     พลิพทฺธา จ โน อิเม
                       เยหิสฺสุ ปุพฺเพ กีฬาม       ตานิ อชฺช ชหามเส ฯ
     [๑๑๗๕]      |๑๑๗๕.๑| นียมานา กุมารา เต       ปิตรํ เอตทพฺรวุํ
                       อมฺมํ อาโรคฺยํ วชฺชาสิ      ตฺวญฺจ ตาต สุขี ภว ฯ
                       |๑๑๗๕.๒|   อิเม โน หตฺถิกา อสฺสา         พลิพทฺธา จ โน อิเม
                       ตานิ อมฺมาย ทชฺชาสิ ๒-     โสกนฺเตหิ วิเนสฺสติ ฯ
                       |๑๑๗๕.๓|   อิเม โน หตฺถิกา อสฺสา         พลิพทฺธา จ โน อิเม
                       ตานิ อมฺมา อุทิกฺขนฺตี         โสกํ ปฏิวิเนสฺสติ ฯ
     [๑๑๗๖]      |๑๑๗๖.๑|   ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา     ทานํ ทตฺวาน ขตฺติโย
                       ปณฺณสาลํ ปวิสิตฺวา        กลูนํ ปริเทวยิ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. สินฺทุวารกา ฯ    ม. ทชฺเชสิ ฯ
                       |๑๑๗๖.๒|   กนฺวชฺชจฺฉาตา ๑- ตสิตา   อุปรุจฺเฉนฺติ ๒- ทารกา
                       สายํ สํเวสนากาเล            โก เน ทสฺสติ โภชนํ ฯ
                       |๑๑๗๖.๓|   กนฺวชฺชจฺฉาตา ๓- ตสิตา    อุปรุจฺเฉนฺติ ๔- ทารกา
                       สายํ สํเวสนากาเล            อมฺม ฉาตมฺห เทถ โน ฯ
                       |๑๑๗๖.๔|   กถนฺนุ ปถํ คจฺฉนฺติ            ปตฺติกา อนุปาหนา
                       สนฺตา สูเนหิ ปาเทหิ         โก เน หตฺเถ คเหสฺสติ ฯ
                       |๑๑๗๖.๕|   กถนฺนุ โส น ลชฺเชยฺย        สมฺมุขา ปหรํ มม
                       อทูสกานํ ปุตฺตานํ            อลชฺชี วต พฺราหฺมโณ ฯ
                       |๑๑๗๖.๖|   โยปิเม ทาสีทาสสฺส          อญฺโญ วาปน เปสิโย
                       ตสฺสาปิ สุวิหีนสฺส             โก ลชฺชี ปหริสฺสติ ฯ
                       |๑๑๗๖.๗|   วาริชสฺเสว เม สโต            พนฺธสฺส กุมินามุเข
                       อกฺโกสติ ปหรติ                ปิเย ปุตฺเต อปสฺสโต ฯ
     [๑๑๗๗]      |๑๑๗๗.๑|   อาทู จาปํ คเหตฺวาน   ขคฺคํ พนฺธิย วามโต
                       อานิสฺสามิ สเก ปุตฺเต       ปุตฺตานํ หิ วโธ ทุกฺโข ฯ
                       |๑๑๗๗.๒|   อฏฺฐานเมตํ ๕- ทุกฺขรูปํ     ยํ กุมารา วิหญฺญเร
                       สตญฺจ ธมฺมมญฺญาย       โก ทตฺวา อนุตปฺปติ ฯ
     [๑๑๗๘]      |๑๑๗๘.๑|   สจฺจํ กิเรวมาหํสุ     นรา เอกจฺจิยา อิธ
                       ยสฺส นตฺถิ สกา มาตา       ยถา นตฺถิ ๖- ตเถว โส ฯ
                       |๑๑๗๘.๒|   เอหิ กเณฺห มริสฺสาม         นตฺถตฺโถ ชีวิเตน โน
@เชิงอรรถ: ๑-๓ ม. กํ นวชช ฉาตา ฯ  ๒-๔ ม. อุปรุจฺฉนฺติ ฯ    ยุ. อทฺธา หิ เมตํ ฯ
@ ปิตา อตฺถีติปิ ฯ
                       ทินฺนมฺหาปิ ๑- ชนินฺเทน  พฺราหฺมณสฺส ธเนสิโน
                       อจฺจายิกสฺส ลุทฺทสฺส       โย โน คาโวว สุมฺภติ ฯ
                       |๑๑๗๘.๓|   อิเม เต ชมฺพุกา รุกฺขา      เวทิสา สินฺธุวาริตา
                       วิวิธานิ รุกฺขชาตานิ         ตานิ กเณฺห ชหามเส ฯ
                       |๑๑๗๘.๔|   อสฺสตฺถา ปนสา เจเม       นิโคฺรธา จ กปิตฺถนา
                       วิวิธานิ ผลชาตานิ           ตานิ กเณฺห ชหามเส ฯ
                       |๑๑๗๘.๕|   อิเม ติฏฺฐนฺติ อารามา      อยํ สีตูทกา นที
                       ยตฺถสฺสุ ปุพฺเพ กีฬาม      ตานิ กเณฺห ชหามเส ฯ
                       |๑๑๗๘.๖|   วิวิธานิ ปุปฺผชาตานิ         อสฺมึ อุปริ ปพฺพเต
                       ยานสฺสุ ปุพฺเพ ธาเรม      ตานิ กเณฺห ชหามเส ฯ
                       |๑๑๗๘.๗|   วิวิธานิ ผลชาตานิ           อสฺมึ อุปริ ปพฺพเต
                       ยานสฺสุ ปุพฺเพ ภุญฺชาม   ตานิ กเณฺห ชหามเส ฯ
                       |๑๑๗๘.๘|   อิเม โน หตฺถิกา อสฺสา     พลิพทฺธา จ โน อิเม
                       เยหิสฺสุ ปุพฺเพ กีฬาม       ตานิ กเณฺห ชหามเส ฯ
     [๑๑๗๙]      นียมานา กุมารา เต              พฺราหฺมณสฺส ปมุญฺจิย
                       เตน เตน ปธาวึสุ             ชาลี กณฺหาชินา จุโภ ฯ
     [๑๑๘๐]      ตโต โส รชฺชุมาทาย               ทณฺฑญฺจาทาย พฺราหฺมโณ
                       อาโกฏยนฺโต เต เนติ             สิวิราชสฺส เปกฺขโต ฯ
     [๑๑๘๑]      |๑๑๘๑.๑|   ตํ ตํ กณฺหาชินาโวจ  อยํ มํ ตาต พฺราหฺมโณ
                       ลฏฺฐิยา ปฏิโกเฏติ           ฆเร ชาตํว ทาสิยํ ฯ
                       |๑๑๘๑.๒|   น จายํ พฺราหฺมโณ ตาต   ธมฺมิกา โหนฺติ พฺราหฺมณา
@เชิงอรรถ:  ม. ทินฺนมฺหาติ ฯ
                       ยกฺโข พฺราหฺมณวณฺเณน ขาทิตุํ ตาต เนติ โน
                       นียมาเน ปิสาเจน           กินฺนุ ตาต อุทิกฺขสิ ฯ
     [๑๑๘๒]      |๑๑๘๒.๑|   อิเม โน ปาทุกา ทุกฺขา  ทีโฆ จทฺธา สุทุคฺคโม
                       นีเจ โวลมฺพเก สุริเย ๑-   พฺราหฺมโณว ตเรติ ๒- โน ฯ
                       |๑๑๘๒.๒|   โอกนฺทามฺหเส ๓- ภูตานิ ปพฺพตานิ วนานิ จ
                       สรสฺส สิรสา วนฺทาม       สุปติตฺเถ จ อาปเก ฯ
                       |๑๑๘๒.๓|   ติณลตานิ โอสโธฺย         ปพฺพตานิ วนานิ จ
                       อมฺมํ อาโรคฺยํ วชฺชาถ     อยํ โน เนติ พฺราหฺมโณ ฯ
                       |๑๑๘๒.๔|   วชฺชนฺตุ โภนฺโต อมฺมญฺจ  มทฺทึ อสฺมาก มาตรํ
                       สเจ อนุปฺปติตุกามา ๔-   ขิปฺปํ อนุปฺปเตยฺย ๕- โน ฯ
                       |๑๑๘๒.๕|   อยํ เอกปที เอติ              อุชุํ คจฺฉติ อสฺสมํ
                       ตเมวานุปฺปเตยฺยาสิ        อปิ ปสฺเสสิ โน ๖- ลหุํ ฯ
                       |๑๑๘๒.๖|   อโห วต เร ชฏินี              วนมูลผลหาริยา ๗-
                       สุญฺญํ ทิสฺวาน อสฺสมํ      ตนฺเต ทุกฺขํ ภวิสฺสติ ฯ
                       |๑๑๘๒.๗|   อติเวลํ นุ อมฺมาย            อุญฺฉาลทฺธํ อนปฺปกํ ๘-
                       ยา โน พนฺเธ น ชานาติ     พฺราหฺมเณน ธเนสินา ฯ
                       |๑๑๘๒.๘|   อจฺจายิเกน ลุทฺเทน         โย โน คาโวว สุมฺภติ
                       อปชฺช อมฺมํ ปสฺเสมุ        สายํ อุญฺฉาโต อาคตํ ฯ
                       |๑๑๘๒.๙|   ทชฺชา อมฺมา พฺราหฺมณสฺส  ผลํ ขุทฺเทน มิสฺสิตํ
@เชิงอรรถ:  ม. โจลมฺพเต สูริโย ฯ    ม. พฺราหฺมโณ จ ธาเรติ ฯ   ม. โอกนฺทามเส ฯ
@ ม. อนุปติตุกามาสิ ฯ   ม. อนุปติยาสิ ฯ   ม. เน ฯ   ม. ...หาริเก ฯ
@ ม. อุญฺฉา ลทฺโธ อนปฺปโก ฯ
                       ตทายํ อสิโต ฉาโต       น พาฬฺหํ ตรเยยฺย โน ฯ
                       |๑๑๘๒.๑๐|   สูนา จ วต โน ปาทา     พาฬฺหํ ตาเรติ พฺราหฺมโณ
                       อิติ ตตฺถ วิลปึสุ           กุมารา มาตุคิทฺธิโน ฯ
                                          ทารกปพฺพํ นาม ฯ
     [๑๑๘๓]      |๑๑๘๓.๑|   เตสํ ลาลปิตํ สุตฺวา ตโย วาฬา วเน มิคา
                       สีโห พฺยคฺโฆ จ ทีปิ จ       อิทํ วจนมพฺรวุํ ฯ
                       |๑๑๘๓.๒|   มา เหว โน ราชปุตฺตี        สายํ อุญฺฉาโต อาคมา
                       มา เหวมฺหาก นิพฺโภเค    เหฐยิตฺถ วเน มิคา ฯ
                       |๑๑๘๓.๓|   สีโห จ นํ วิเหเฐยฺย           พฺยคฺโฆ ทีปิ จ ลกฺขณํ
                       เนว ชาลิกุมารสฺส            กุโต กณฺหาชินา สิยา
                       อุภเยเนว ชิยฺเยถ            ปติปุตฺเต จ ลกฺขณา ฯ
     [๑๑๘๔]      |๑๑๘๔.๑|   ขณิตฺติกํ เม ปติตํ  ทกฺขิณกฺขิ จ ผนฺทติ
                       อผลา ผลิโน รุกฺขา          สพฺพา มุยฺหนฺติ เม ทิสา ฯ
                       |๑๑๘๔.๒|   ตสฺสา สายณฺหกาลมฺหิ    อสฺสมาคมนํ ปติ
                       อตฺถงฺคตมฺหิ สุริเย          วาฬา ปนฺเถ อุปฏฺฐหุํ ฯ
                       |๑๑๘๔.๓|   นีเจ โวลมฺพเก สุริเย ๒-   ทูเร จ วต อสฺสโม
                       ยญฺจ เนสํ อิโต หิสฺสํ ๓-   ตนฺเต ภุญฺเชยฺยุ โภชนํ ฯ
                       |๑๑๘๔.๔|   โส นูน ขตฺติโย เอโก        ปณฺณสาลาย อจฺฉติ
                       โตเสนฺโต ทารเก ฉาเต     มมํ ทิสฺวา อนายตึ ฯ
                       |๑๑๘๔.๕|   เต นูน ปุตฺตกา มยฺหํ       กปณาย วรากิยา
@เชิงอรรถ:  ม. ลาลปฺปิตํ ฯ    ม. โจลมฺพเต สูริโย ฯ    ม. หสฺสํ ฯ
                       สายํ สํเวสนากาเล          ขีรปีตาว อจฺฉเร ฯ
                       |๑๑๘๔.๖|   เต นูน ปุตฺตกา มยฺหํ        กปณาย วรากิยา
                       สายํ สํเวสนากาเล          วาริปีตาว อจฺฉเร ฯ
                       |๑๑๘๔.๗|   เต นูน ปุตฺตกา มยฺหํ        กปณาย วรากิยา
                       ปจฺจุคฺคตา มํ ติฏฺฐนฺติ      วจฺฉา พาลาว มาตรํ ฯ
                       |๑๑๘๔.๘|   เต นูน ปุตฺตกา มยฺหํ        กปณาย วรากิยา
                       ปจฺจุคฺคตา มํ ติฏฺฐนฺติ        หํสาวุปริปลฺลเล ฯ
                       |๑๑๘๔.๙|   เต นูน ปุตฺตกา มยฺหํ        กปณาย วรากิยา
                       ปจฺจุคฺคตา มํ ติฏฺฐนฺติ      อสฺสมสฺสาวิทูรโต ฯ
                       |๑๑๘๔.๑๐|   เอกายโน เอกปโถ        สรา โสพฺภา จ ปสฺสโต
                       อญฺญํ มคฺคํ น ปสฺสามิ  เยน คจฺเฉยฺย อสฺสมํ ฯ
                       |๑๑๘๔.๑๑|   มิคา นมตฺถุ ราชาโน     กานนสฺมึ มหพฺพลา
                       ธมฺเมน ภาตโร โหถ       มคฺคํ เม เทถ ยาจิตา ฯ
                       |๑๑๘๔.๑๒|   อวรุทฺธสฺสาหํ ภริยา      ราชปุตฺตสฺส สิรีมโต
                       ตญฺจาหํ นาติมญฺญามิ  รามํ สีตาวนุพฺพตา ฯ
                       |๑๑๘๔.๑๓|   ตุเมฺห จ ปุตฺเต ปสฺเสถ ๑- สายํ สํเวสนํ ปติ
                       อหญฺจ ปุตฺเต ปสฺเสยฺยํ  ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ
                       |๑๑๘๔.๑๔|   พหุญฺจิทํ มูลผลํ           ภกฺโข จายํ อนปฺปโก
                       ตโต อุปฑฺฒํ ทสฺสามิ    มคฺคํ เม เทถ ยาจิตา ฯ
                       |๑๑๘๔.๑๕|   ราชปุตฺตี จ โน มาตา    ราชปุตฺโต จ โน ปิตา
@เชิงอรรถ:  ม. ปสฺสถ ฯ
                       ธมฺเมน ภาตโร โหถ       มคฺคํ เม เทถ ยาจิตา ฯ
     [๑๑๘๕]      ตสฺสา ลาลปฺปมานาย            พหุํ การุญฺญสญฺหิตํ
                       สุตฺวา เนลปตึ วาจํ                 วาฬา ปนฺถา อปกฺกมุํ ฯ
     [๑๑๘๖]      |๑๑๘๖.๑|   อิมมฺหิ นํ ปเทสมฺหิ  ปุตฺตกา ปํสุกุณฺฐิตา
                       ปจฺจุคฺคตา มํ ติฏฺฐนฺติ      วจฺฉา พาลาว มาตรํ ฯ
                       |๑๑๘๖.๒|   อิมมฺหิ นํ ปเทสมฺหิ          ปุตฺตกา ปํสุกุณฺฐิตา
                       ปจฺจุคฺคตา มํ ติฏฺฐนฺติ       หํสาวุปริปลฺลเล ฯ
                       |๑๑๘๖.๓|   อิมมฺหิ นํ ปเทสมฺหิ          ปุตฺตกา ปํสุกุณฺฐิตา
                       ปจฺจุคฺคตา มํ ติฏฺฐนฺติ       อสฺสมสฺสาวิทูรโต ฯ
                       |๑๑๘๖.๔|   เต ๑- มิคา วิย อุกฺกณฺณา  สมนฺตามภิธาวิโน
                       อานนฺทิโน ปมุทิตา          วคฺคมานาว กมฺปเร
                       ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ     ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ
                       |๑๑๘๖.๕|   ฉคิลีว ๒- มิคี ฉาปํ          ปกฺขี มุตฺตาว ปญฺชรา
                       โอหาย ปุตฺเต นิกฺขมฺม ๓- สีหีวามิสคิทฺธินี
                       ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ    ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ
                       |๑๑๘๖.๖|   อิทํ เนสํ ปรกฺกนฺตํ ๔-       นาคานมิว ปพฺพเต
                       จิตกา ปริกิณฺณาโย          อสฺสมสฺสาวิทูรโต
                       ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ     ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ
                       |๑๑๘๖.๗|   วาลุกายปิ โอกิณฺณา       ปุตฺตกา ปํสุกุณฺฐิตา
                       สมนฺตามภิธาวนฺติ           น เต ปสฺสามิ ทารเก ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. เทฺว ฯ   ม. ฉกลีว ฯ    ม. นิกฺขมึ ฯ    ม. ปทกฺกนฺตํ ฯ
                       |๑๑๘๖.๘|   เย มํ ปุเร ปจฺจุเทนฺติ ๑-     อรญฺญา ทูรมายตึ
                       ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ     ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ
                       |๑๑๘๖.๙|   ฉคิลีว มิคี ๒- ฉาปา          ปจฺจุคฺคนฺตฺวาน มาตรํ
                       ทูเร มํ ปฏิวิโลเกนฺติ ๓-     เต น ปสฺสามิ ทารเก ฯ
                       |๑๑๘๖.๑๐|   อิทญฺจ เนสํ กีฬนํ ๔-      ปติตํ ปณฺฑุเวลุวํ
                       ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ   ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ
                       |๑๑๘๖.๑๑|   ถนา จ มยฺห เม ๕- ปูรา  อุโร จ สมฺปทาลติ
                       ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ   ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ
                       |๑๑๘๖.๑๒|   อุจฺจงฺเก เม โก วิจินติ ๖-  ถนา เมกาว ลมฺพติ
                       ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ    ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ
                       |๑๑๘๖.๑๓|   ยสฺสา ๗- สายณฺหสมยํ   ปุตฺตกา ปํสุกุณฺฐิตา
                       อุจฺจงฺเก ๘- เม วิวตฺตนฺติ   เต น ปสฺสามิ ทารเก ฯ
                       |๑๑๘๖.๑๔|   อยํ โส อสฺสโม ปุพฺเพ       สมชฺโช ปฏิภาติ มํ
                       ตฺยชฺช ปุตฺเต อปสฺสนฺตฺยา ภมเต วิย อสฺสโม ฯ
                       |๑๑๘๖.๑๕|   กิมิทํ อปฺปสทฺโทว           อสฺสโม ปฏิภาติ มํ
                       กาโกลาปิ น วสฺสนฺติ        มตา เม นูน ทารกา ฯ
                       |๑๑๘๖.๑๖|   กิมิทํ อปฺปสทฺโทว           อสฺสโม ปฏิภาติ มํ
                       สกุณาปิ น วสฺสนฺติ         มตา เม นูน ทารกา ฯ
     [๑๑๘๗]      |๑๑๘๗.๑|   กิมิทํ ตุณฺหีภูโตสิ    อปิ รตฺเตว เม มโน
                       กาโกลาปิ น วสฺสนฺติ        มตา เม นูน ทารกา ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ปจฺจุฏฺเฐนฺติ ฯ       ม. ฉกลึว มิคึ ฯ    ม. ปวิโลเกนฺติ ฯ   ม. อิทํ
@เนสํ กีฬานกํ ฯ      ม. มยฺหิเม ฯ   ม. อุจฺฉงฺเคโก วิจินาติ ฯ   ม. ยสฺสุ ฯ
@ ม. อุจฺฉงฺเค ฯ
                       |๑๑๘๗.๒|   กิมิทํ ตุณฺหีภูโตสิ               อปิ รตฺเตว เม มโน
                       สกุณาปิ น วสฺสนฺติ           มตา เม นูน ทารกา ฯ
                       |๑๑๘๗.๓|   กจฺจิ นุ เม อยฺยปุตฺต          มิคา ขาทึสุ ทารเก
                       อรญฺเญ อีริเณ วิวเน          เกน นีตา เม ทารกา ฯ
                       |๑๑๘๗.๔|   อาทู เต ปหิตา ทูตา           อาทู สุตฺตา ปิยํวทา
                       อาทู พหิ โน นิกฺขนฺตา       ขิฑฺฑาสุ ปสุตา นุ เต ฯ
                       |๑๑๘๗.๕|   เนวาสํ เกสา ทิสฺสนฺติ         หตฺถปาทา จ ชาลิโน
                       สกุณานญฺจ โอปาโต         เกน นีตา เม ทารกา ฯ
     [๑๑๘๘]      |๑๑๘๘.๑|   อิทํ ตโต ทุกฺขตรํ     สลฺลวิทฺโธ ยถา วโณ
                       ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ      ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ
                       |๑๑๘๘.๒|   อิทํปิ ทุติยํ สลฺลํ                กมฺเปติ หทยํ มม
                       ยญฺจ ปุตฺเต น ปสฺสามิ       ตฺวญฺจ มํ นาภิภาสสิ ฯ
                       |๑๑๘๘.๓|   อชฺช เจ ๑- เม อิมํ รตฺตึ       ราชปุตฺต น สํสสิ
                       มญฺเญ โอกฺกนฺตสนฺตํ ๒- มํ  ปาโต ทกฺขสิ โน มตํ ฯ
     [๑๑๘๙]      นนุ มทฺที วราโรหา                  ราชปุตฺตี ยสสฺสินี
                       ปาโต คตาสิ อุญฺฉาย              กิมิทํ สายมาคตา ฯ
     [๑๑๙๐]      |๑๑๙๐.๑|   นนุ ตฺวํ สทฺทมสฺโสสิ  เย สรํ ปาตุมาคตา
                       สีหสฺส วินทนฺตสฺส ๓-        พฺยคฺฆสฺส จ นิกูชิตํ ฯ
                       |๑๑๙๐.๒|   อหุ ปุพฺพนิมิตฺตํ เม            วิจรนฺตฺยา พฺรหาวเน
                       ขณิตฺโต เม หตฺถา ปติโต    อุคฺคีวญฺจาปิ อํสโต ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. อชฺเชว ฯ     โอกฺกนฺตสตฺตนฺติปิ ฯ     ม. สีหสฺสปิ นทนฺตสฺส ฯ
                       |๑๑๙๐.๓|   ตทาหํ พฺยตฺถิตา ภีตา      ปุถุํ กตฺวาน อญฺชลึ
                       สพฺพา ทิสา นมสฺสิสฺสํ     อปิ โสตฺถิ อิโต สิยา ฯ
                       |๑๑๙๐.๔|   มา เหว โน ราชปุตฺโต       หโต สีเหน ทีปินา
                       ทารกา วา ปรามฏฺฐา       อจฺฉโกกตรจฺฉิภิ ฯ
                       |๑๑๙๐.๕|   สีโห พฺยคฺโฆ จ ทีปิ จ       ตโย วาฬา วเน มิคา
                       เต มํ ปริยาวรุํ มคฺคํ          เตน สายมฺหิ อาคตา ฯ
     [๑๑๙๑]      |๑๑๙๑.๑|   อหํ ปติญฺจ ปุตฺเต จ   อาจริยมิว มาณโว
                       อนุฏฺฐิตา ทิวารตฺตึ          ชฏินี พฺรหฺมจารินี ฯ
                       |๑๑๙๑.๒|   อชินานิ ปริทหิตฺวา          วนมูลผลหาริยา
                       วิจรามิ ทิวารตฺตึ               ตุมฺหํ กามา หิ ปุตฺตกา ฯ
                       |๑๑๙๑.๓|   อิทํ สุวณฺณหาลิทฺทํ         อาภตํ ปณฺฑุเวลุวํ
                       รุกฺขปกฺกานิ จาหาสึ        อิเม โว ปุตฺตกีฬนา ฯ
                       |๑๑๙๑.๔|   อิทํ มูฬาลิวตฺตกํ             สาลุกํ ชิญฺชโรทกํ ๑-
                       ภุญฺช ขุทฺเทน สํยุตฺตํ       สห ปุตฺเตหิ ขตฺติย ฯ
                       |๑๑๙๑.๕|   ปทุมํ ชาลิโน เทหิ           กุมุทํ ปน กุมาริยา
                       มาลิเน ปสฺส นจฺจนฺเต     สิวิปุตฺตานิ อวฺหย ฯ
                       |๑๑๙๑.๖|   ตโต กณฺหาชินา ยาติ      นิสาเมหิ รเถสภ
                       มญฺชุสฺสราย วคฺคุยา       อสฺสมํ อุปคจฺฉนฺติยา ๒- ฯ
                       |๑๑๙๑.๗|   สมานสุขทุกฺขมฺหา          รฏฺฐา ปพฺพาชิตา อุโภ
@เชิงอรรถ:  ม. จิญฺจเภทกํ ฯ     ม. อุปยนฺติยา ฯ
                       อปิ สิวิปุตฺเต ปสฺเสสิ          ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ
                       |๑๑๙๑.๘|   สมเณ พฺราหฺมเณ นูน        พฺรหฺมจริยปรายเน
                       อหํ โลเก อภิสสึ ๑-           สีลวนฺเต พหุสฺสุเต
                       ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ     ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ
     [๑๑๙๒]      |๑๑๙๒.๑|   อิเม เต ชมฺพุกา รุกฺขา  เวทิสา สินฺธุวาริตา
                       วิวิธานิ รุกฺขชาตานิ           เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ
                       |๑๑๙๒.๒|   อสฺสตฺถา ปนสา เจเม         นิโคฺรธา จ กปิตฺถนา
                       วิวิธานิ ผลชาตานิ             เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ
                       |๑๑๙๒.๓|   อิเม ติฏฺฐนฺติ อาราเม         อยํ สีตูทกา นที
                       ยตฺถสฺสุ ปุพฺเพ กีฬึสุ         เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ
                       |๑๑๙๒.๔|   วิวิธานิ ปุปฺผชาตานิ          อสฺมึ อุปริ ปพฺพเต
                       ยานสฺสุ ปุพฺเพ ธารึสุ         เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ
                       |๑๑๙๒.๕|   วิวิธานิ ผลชาตานิ             อสฺมึ อุปริ ปพฺพเต
                       ยานสฺสุ ปุพฺเพ ภุญฺชึสุ       เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ
                       |๑๑๙๒.๖|   อิเม เต หตฺถิกา อสฺสา       พลิพทฺธา จ โน อิเม
                       เยหิสฺสุ ปุพฺเพ กีฬึสุ          เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ
     [๑๑๙๓]      |๑๑๙๓.๑|   อิเม สามา สโสลูกา  พหุกา กทลีมิคา
                       เยหิสฺสุ ปุพฺเพ กีฬึสุ           เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ
                       |๑๑๙๓.๒|   อิเม หํสา จ โกญฺจา จ        มยุรา จิตฺรเปขุณา
                       เยหิสฺสุ ปุพฺเพ กีฬึสุ          เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. อภิสฺสปึ ฯ
     [๑๑๙๔]      |๑๑๙๔.๑|   อิมา ตา วนคุมฺพาโย  ปุปฺผิตา สพฺพกาลิกา
                       ยตฺถสฺสุ ปุพฺเพ กีฬึสุ          เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ
                       |๑๑๙๔.๒|   อิมา ตา โปกฺขรณี รมฺมา    จกฺกวากูปกูชิตา
                       มณฺฑาลเกหิ สญฺฉนฺนา     ปทุมุปฺปลเกหิ จ
                       ยตฺถสฺสุ ปุพฺเพ กีฬึสุ          เต กุมารา น ทิสฺสเร ฯ
     [๑๑๙๕]      |๑๑๙๕.๑|   น เต กฏฺฐานิ ภินฺนานิ  น เต อุทกมาภตํ
                       อคฺคิปิ เต น หาปิโต          กินฺนุ มนฺโทว ฌายสิ ฯ
                       |๑๑๙๕.๒|   ปิโย ปิเยน สงฺคมฺม            สโมหํ ๑- พฺยปหญฺญติ
                       ตฺยชฺช ปุตฺเต น ปสฺสามิ      ชาลึ กณฺหาชินํ จุโภ ฯ
     [๑๑๙๖]      |๑๑๙๖.๑|   น โข โน เทว ปสฺสามิ   เยน เต นีหฏา มตา
                       กาโกลาปิ น วสฺสนฺติ         มตา เม นูน ทารกา ฯ
                       |๑๑๙๖.๒|   น โข โน เทว ปสฺสามิ         เยน เต นีหฏา มตา
                       สกุณาปิ น วสฺสนฺติ           มตา เม นูน ทารกา ฯ
     [๑๑๙๗]      |๑๑๙๗.๑|   สา ตตฺถ ปริเทวิตฺวา  ปพฺพตานิ วนานิ จ
                       ปุนเทวสฺสมํ คนฺตฺวา          สามิกสฺสนฺติ โรทติ ๒- ฯ
                       |๑๑๙๗.๒|   น โข โน เทว ปสฺสามิ         เยน เต นีหฏา มตา
                       กาโกลาปิ น วสฺสนฺติ         มตา เม นูน ทารกา ฯ
                       |๑๑๙๗.๓|   น โข โน เทว ปสฺสามิ        เยน เต นีหฏา มตา
                       สกุณาปิ น วสฺสนฺติ           มตา เม นูน ทารกา ฯ
                       |๑๑๙๗.๔|   น โข โน เทว ปสฺสามิ         เยน เต นีหฏา มตา
@เชิงอรรถ:  ม. สโม เม ฯ   ม. โรทิ สามิกสนฺติเก ฯ สามิกสนฺติเก โรทิ อิติปิ ฯ
                       วิจรนฺตี รุกฺขมูเลสุ              ปพฺพเตสุ คุหาสุ จ ฯ
                       |๑๑๙๗.๕|   อิติ มทฺที วราโรหา             ราชปุตฺตี ยสสฺสินี
                       พาหา ปคฺคยฺห กนฺทิตฺวา    ตตฺเถว ปติตา ฉมา ฯ
     [๑๑๙๘]      |๑๑๙๘.๑|   ตมชฺฌปตฺตํ ราชปุตฺตึ   อุทเกนาภิสิญฺจถ
                       อสฺสตฺถํ นํ วิทิตฺวาน          อถ นํ เอตทพฺรวิ ฯ
                       |๑๑๙๘.๒|   อาทิเยเนว เต มทฺทิ           ทุกฺขํ นกฺขาตุมิจฺฉิสํ
                       ทลิทฺโท ยาจโก วุฑฺโฒ      พฺราหฺมโณ ฆรมาคโต ฯ
                       |๑๑๙๘.๓|   ตสฺส ทินฺนา มยา ปุตฺตา     มทฺทิ มา ภายิ อสฺสส
                       มํ ปสฺส มทฺทิ มา ปุตฺเต      มา พาฬฺหํ ปริเทวยิ
                       ลจฺฉาม ปุตฺเต ชีวนฺตา       อโรคา จ ภวามเส ฯ
                       |๑๑๙๘.๔|   ปุตฺเต ปสุญฺจ ธญฺญญฺจ     ยญฺจ อญฺญํ ฆเร ธนํ
                       ทชฺชา สปฺปุริโส ทานํ         ทิสฺวา ยาจกมาคเต
                       อนุโมทาหิ เม มทฺทิ          ปุตฺตเก ทานมุตฺตมํ ฯ
     [๑๑๙๙]      |๑๑๙๙.๑|   อนุโมทามิ เต เทว  ปุตฺตเก ทานมุตฺตมํ
                       ทตฺวา จิตฺตํ ปสาเทหิ          ภิยฺโย ทานํ ทโท ภว ฯ
                       |๑๑๙๙.๒|   โย ตฺวํ มจฺเฉรภูเตสุ            มนุสฺเสสุ ชนาธิป
                       พฺราหฺมณสฺส อทา ทานํ     สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน ฯ
     [๑๒๐๐]      นินฺนาทิตา เต ปฐวี                  สทฺโท เต ติทิวงฺคโต
                       สมนฺตา วิชฺชุตา อาคู ๒-           คิรีนํว ปฏิสฺสุตา ฯ
     [๑๒๐๑]      |๑๒๐๑.๑|   ตสฺส เต อนุโมทนฺติ อุโภ นารทปพฺพตา
@เชิงอรรถ:  ม. ปริเทวสิ ฯ    ม. อาคุํ ฯ
                       อินฺโท จ พฺรหฺมา จ ปชาปตี จ
                       โสโม ยโม เวสฺสวโณ จ ราชา
                       สพฺเพ เทวานุโมทนฺติ        ตาวตึสา สอินฺทกา ฯ
                       |๑๒๐๑.๒|   อิติ มทฺที วราโรหา            ราชปุตฺตี ยสสฺสินี
                       เวสฺสนฺตรสฺส อนุโมทิ        ปุตฺตเก ทานมุตฺตมํ ฯ
                                          มทฺทีปพฺพํ นาม ฯ
     [๑๒๐๒]      ตโต รตฺยา วิวสเน ๑-               สุริยสฺสุคฺคมนํ ปติ
                       สกฺโก พฺราหฺมณวณฺเณน           ปาโต เนสํ อทิสฺสถ ฯ
     [๑๒๐๓]      |๑๒๐๓.๑|   กจฺจิ นุ โภโต กุสลํ   กจฺจิ โภโต อนามยํ
                       กจฺจิ อุญฺเฉน ยาเปถ          กจฺจิ มูลผลา พหู ฯ
                       |๑๒๐๓.๒|   กจฺจิ ฑํสา มกสา จ            อปฺปเมว สิรึสปา
                       วเน วาฬมิคากิณฺเณ          กจฺจิ หึสา น วิชฺชติ ฯ
     [๑๒๐๔]      |๑๒๐๔.๑|   กุสลญฺเจว โน พฺรหฺเม  อโถ พฺรหฺเม อนามยํ
                       อโถ อุญฺเฉน ยาเปม          อโถ มูลผลา พหู ฯ
                       |๑๒๐๔.๒|   อโถ ฑํสา มกสา จ             อปฺปเมว สิรึสปา
                       วเน วาฬมิคากิณฺเณ          หึสา มยฺหํ น วิชฺชติ ฯ
                       |๑๒๐๔.๓|   สตฺต โน มาเส วสตํ            อรญฺเญ ชีวิโสกินํ
                       อิทํปิ ทุติยํ ปสฺสาม            พฺราหฺมณํ เทววณฺณินํ
                       อาทาย เวลุวํ ทณฺฑํ           ธาเรนฺตํ อชินกฺขิปํ ฯ
                       |๑๒๐๔.๔|   สฺวาคตนฺเต มหาพฺรเหฺม     อโถ เต อทุราคตํ
@เชิงอรรถ:  ม. วิวสาเน ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ
                       อนฺโต ปวิส ภทฺทนฺเต          ปาเท ปกฺขาลยสฺสุ เต ฯ
                       |๑๒๐๔.๕|   ติณฺฑุกานิ ปิยาลานิ          มธุเก กาสมาริโย
                       ผลานิ ขุทฺทกปฺปานิ           ภุญฺเช พฺรเหฺม วรํ วรํ ฯ
                       |๑๒๐๔.๖|   อิทํปิ ปานิยํ สีตํ                อาภตํ คิริคพฺภรา
                       ตโต ปิว มหาพฺรเหฺม           สเจ ตฺวํ อภิกงฺขสิ ฯ
                       |๑๒๐๔.๗|   อถ ตฺวํ เกน วณฺเณน          เกน วา ปน เหตุนา
                       อนุปฺปตฺโตสิ พฺรหารญฺญํ    ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโต ฯ
     [๑๒๐๕]      ยถา วาริวโห ปูโร                    สพฺพกาลํ น ขียติ
                       เอวนฺตํ ยาจิตาคจฺฉึ                 ภริยํ เม เทหิ ยาจิโต ฯ
     [๑๒๐๖]      ททามิ น วิกมฺปามิ                  ยํ มํ ยาจสิ พฺราหฺมณ
                       สนฺตํ นปฺปฏิคูหามิ ๑-             ทาเน เม รมเต มโน ฯ
     [๑๒๐๗]      |๑๒๐๗.๑|   มทฺทึ หตฺเถ คเหตฺวาน  อุทกสฺส กมณฺฑลุํ
                       พฺราหฺมณสฺส อทา ทานํ      สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน ฯ
                       |๑๒๐๗.๒|   ตทาสิ ยํ ภึสนกํ                ตทาสิ โลมหํสนํ
                       มทฺทึ ปริจฺจชนฺตสฺส            เมทนี สมกมฺปถ ๒- ฯ
                       |๑๒๐๗.๓|   เนวสฺส มทฺที ภกุฏี ๓-        น สนฺธียติ น โรทติ
                       เปกฺขเตวสฺส ตุณฺหิยา ๔-    เอส ชานาติ ยํ วรํ ฯ
     [๑๒๐๘]      |๑๒๐๘.๑|   ชาลึ กณฺหาชินํ ธีตํ       มทฺทึ เทวึ ปติพฺพตํ
                       จชมาโน น จินฺเตสึ      โพธิยาเยว การณา ฯ
                       |๑๒๐๘.๒|   น เม เทสฺสา อุโภ ปุตฺตา    มทฺที เทวี น อปฺปิยา
@เชิงอรรถ:  ม. นปฺปฏิคุยฺหามิ ฯ  ม. สมฺปกมฺปถ ฯ  ม. เนว สา มทฺที ภากุฏี ฯ
@ ม. ตุณฺหี สา ฯ
                       สพฺพญฺญุตํ ปิยํ มยฺหํ               ตสฺมา ปิเย อทาสหํ ๑- ฯ
     [๑๒๐๙]      โกมารี ยสฺสาหํ ภริยา              สามิโก มม อิสฺสโร
                       ยสฺสิจฺเฉ ตสฺส มํ ทชฺชา            วิกฺกีเณยฺย หเนยฺย วา ฯ
     [๑๒๑๐]      |๑๒๑๐.๑|   เตสํ สงฺกปฺปมญฺญาย  เทวินฺโท เอตทพฺรวิ
                       สพฺเพ ชิตา เต ปจฺจุหา        เย ทิพฺพา เย จ มานุสา
                       |๑๒๑๐.๒|   นินฺนาทิตา เต ปฐวี            สทฺโท เต ติทิวงฺคโต
                       สมนฺตา วิชฺชุตา อาคู         คิรีนํว ปฏิสฺสุตา ฯ
                       |๑๒๑๐.๓|   ตสฺส เต อนุโมทนฺติ            อุโภ นารทปพฺพตา
                       อินฺโท จ พฺรหฺมา จ ปชาปตี จ
                       โสโม ยโม เวสฺสวโณ จ ราชา
                       สพฺเพ เทวานุโมทนฺติ        ทุกฺกรํ หิ กโรติ โส ฯ
                       |๑๒๑๐.๔|   ทุทฺททํ ททมานานํ            ทุกฺกรํ กมฺมกุพฺพตํ
                       อสนฺโต นานุกุพฺพนฺติ         สตํ ธมฺโม ทุรนฺวโย ฯ
                       |๑๒๑๐.๕|   ตสฺมา สตญฺจ อสตญฺจ ๒-  นานา โหติ อิโต คติ
                       อสนฺโต นิรยํ ยนฺติ              สนฺโต สคฺคปรายนา ฯ
                       |๑๒๑๐.๖|   ยเมตํ กุมาเร อททา ๓-      ภริยํ อททา ๓- วเน วสํ
                       พฺรหฺมยานมโนกฺกมฺม        สคฺเค เต ตํ วิปจฺจตุ ฯ
     [๑๒๑๑]      |๑๒๑๑.๑|   ททามิ โภโต ภริยํ   มทฺทึ สพฺพงฺคโสภินึ
                       ตฺวญฺเจว มทฺทิยา ฉนฺโน      มทฺที จ ปตินา สห ฯ
@เชิงอรรถ:   ม. อิมา เทฺว คาถา น ทิสฺสนฺติ ฯ       ม. อสตํ ฯ     อทา ฯ
                       |๑๒๑๑.๒|   ยถา ปโย จ สงฺโข จ          อุโภ สมานวณฺณิโน
                       เอวํ ตุวญฺจ มทฺที จ           สมานมนเจตสา ฯ
                       |๑๒๑๑.๓|   อวรุทฺเธตฺถ อรญฺญสฺมึ       อุโภ สมฺมถ อสฺสเม
                       ขตฺติยา โคตฺตสมฺปนฺนา    สุชาตา มาตุเปติโต
                       ยถา ปุญฺญานิ กยิราถ      ททนฺตา อปราปรํ ฯ
     [๑๒๑๒]      สกฺโกหมสฺมิ เทวินฺโท              อาคโตสฺมิ ตวนฺติเก
                       วรํ วรสฺสุ ราชิสิ                      วเร อฏฺฐ ททามิ เต ฯ
     [๑๒๑๓]      |๑๒๑๓.๑|   วรญฺเจ เม อโท สกฺก  สพฺพภูตานมิสฺสร
                       ปิตา มํ อนุโมเทยฺย           อิโต ปตฺตํ สกํ ฆรํ
                       อาสเนน นิมนฺเตยฺย          ปฐเมตํ วรํ วเร ฯ
                       |๑๒๑๓.๒|   ปุริสสฺส วธํ น โรเจยฺยํ        อปิ กิพฺพิสการกํ
                       วชฺฌํ วธมฺหา โมเจยฺยํ       ทุติเยตํ วรํ วเร ฯ
                       |๑๒๑๓.๓|   เย วุฑฺฒา เย จ ทหรา       เย จ มชฺฌิมโปริสา
                       มเมว อุปชีเวยฺยุํ                ตติเยตํ วรํ วเร ฯ
                       |๑๒๑๓.๔|   ปรทารํ น คจฺเฉยฺยํ            สทารปสุโต สิยํ
                       ถีนํ วสํ น คจฺเฉยฺยํ            จตุตฺเถตํ วรํ วเร ฯ
                       |๑๒๑๓.๕|   ปุตฺโต เม สกฺก ชาเยถ       โส จ ทีฆายุโก สิยา
                       ธมฺเมน ชิเน ปฐวึ             ปญฺจเมตํ วรํ วเร ฯ
                       |๑๒๑๓.๖|   ตโต รตฺยา วิวสเน             สุริยสฺสุคฺคมนํ ปติ
                       ทิพฺยา ภกฺขา ปาตุภเวยฺยุํ  ฉฏฺฐเมตํ วรํ วเร ฯ
                       |๑๒๑๓.๗|   ททโต เม น ขีเยถ             ทตฺวา นานุตเปยฺยหํ
                       ททํ จิตฺตํ ปสาเทยฺยํ           สตฺตเมตํ วรํ วเร ฯ
                       |๑๒๑๓.๘|   อิโต วิมุจฺจมานาหํ            สคฺคคามี วิเสสคู
                       อนิพฺพตฺตี ๑- ตโต อสฺสํ     อฏฺฐเมตํ วรํ วเร ฯ
     [๑๒๑๔]      |๑๒๑๔.๑|   ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา เทวินฺโท เอตทพฺรวิ
                       อจิรํ วต เต ตาโต               ปิตา ตํ ทฏฺฐุเมสฺสติ ฯ
                       |๑๒๑๔.๒|   อิทํ วตฺวาน มฆวา            เทวราชา สุชมฺปติ
                       เวสฺสนฺตเร วรํ ทตฺวา          สคฺคกายํ อปกฺกมิ ฯ
                                          สกฺกปพฺพํ นาม ฯ
     [๑๒๑๕]      |๑๒๑๕.๑|   กสฺเสตํ มุขมาภาติ เหมํวุตฺตตฺตมคฺคินา
                       นิกฺขํว ชาตรูปสฺส              อุกฺกามุขปหํสิตํ ฯ
                       |๑๒๑๕.๒|   อุโภ สทิสปจฺจงฺคา            อุโภ สทิสลกฺขณา
                       ชาลิสฺส สทิโส เอโก           เอกา กณฺหาชินา ยถา ฯ
                       |๑๒๑๕.๓|   สีหา วิลาว นิกฺขนฺตา        อุโภ สมฺปตฺติรูปกา
                       ชาตรูปมยาเยว                อิเม ทิสฺสนฺติ ทารกา ฯ
     [๑๒๑๖]      กุโต นุ ตฺวํ ภารทฺวาช              อิเม อาเนสิ ทารเก
                       อชฺช รฏฺฐมนุปฺปตฺโต              กุโต อาคจฺฉสิ พฺราหฺมณ ๒- ฯ
     [๑๒๑๗]      มยฺหนฺเต ทารกา เทว             ทินฺนา วิตฺเตน สญฺชย
                       อชฺช ปณฺณรสา รตฺติ              ยโต ลทฺธา ๓- เม ทารกา ฯ
@เชิงอรรถ:  อนิวตฺตีติปิ ปาโฐ ฯ   กุหึ คจฺฉสิ พฺราหฺมณาติปิ ปาโฐ ฯ    สี ยุ. ทินฺนา ฯ
     [๑๒๑๘]      เกน วาจาย เปยฺเยน ๑-           สมฺมา ญาเยน สทฺทเห
                       โก เต ตํ ทานมททา                 ปุตฺตเก ทานมุตฺตมํ ฯ
     [๑๒๑๙]      |๑๒๑๙.๑|   โย ยาจตํ ปติฏฺฐาสิ ภูตานํ ธรณีริว
                       โส เม เวสฺสนฺตโร ราชา       ปุตฺเตทาสิ วเน วสํ ฯ
                       |๑๒๑๙.๒|   โย ยาจตํ คติ อาสิ             สวนฺตีนํว สาคโร
                       โส เม เวสฺสนฺตโร ราชา      ปุตฺเตทาสิ วเน วสํ ฯ
     [๑๒๒๐]      |๑๒๒๐.๑|   ทุกฺกฏํ วต โภ รญฺญา  สทฺเธน ฆรเมสินา
                       กถํ นุ ปุตฺตเก ทชฺชา          อรญฺเญ อวรุทฺธโก ฯ
                       |๑๒๒๐.๒|   อิมํ โภนฺโต นิสาเมถ          ยาวนฺเตตฺถ สมาคตา
                       กถํ เวสฺสนฺตโร ราชา          ปุตฺเตทาสิ วเน วสํ ฯ
                       |๑๒๒๐.๓|   ทาสํ ทาสิญฺจ โส ทชฺชา      อสฺสํ จสฺสตรีรถํ
                       หตฺถิญฺจ กุญฺชรํ ทชฺชา       กถํ โส ทชฺช ทารเก ฯ
     [๑๒๒๑]      ยสฺส นาสฺส ฆเร ทาโส             อสฺโส จสฺสตรีรโถ
                       หตฺถี จ กุญฺชโร นาโค              กึ โส ทชฺชา ปิตามห ฯ
     [๑๒๒๒]      ทานมสฺส ปสํสาม                   นาวนินฺทาม โปตก ๓-
                       กถํ นุ หทยํ อาสิ                     ตุเมฺห ทตฺวา วนิพฺพเก ฯ
     [๑๒๒๓]      (ปิตา มยฺหํ มหาราช               อเมฺห ทตฺวา วนิพฺพเก
                       สุตฺวาน กลูนํ วาจํ                   อจฺฉกณฺหาย ภาสิตํ ๔-) ฯ
     [๑๒๒๔]      ทุกฺขสฺส หทยํ อาสิ                  อโถ อุณฺหํปิ อสฺสสิ
@เชิงอรรถ:  ม. เกน วา วาจเปยฺเยน ฯ   สี. ยุ. นตฺถิ ฯ   ม. น จ นินฺทาม ปุตฺตกา ฯ
@ อยํ คาถา อฏฺฐกถาโปตฺถเกเยว ทิสฺสติ ฯ
                       โรหณี เหว ตามฺพกฺขี               ปิตา อสฺสูนิ วตฺตยิ ฯ
     [๑๒๒๕]      |๑๒๒๕.๑|   ยนฺตํ กณฺหาชินาโวจ   อยํ มํ ตาต พฺราหฺมโณ
                       ลฏฺฐิยา ปฏิโกเฏติ            ฆเร ชาตํว ทาสิยํ ฯ
                       |๑๒๒๕.๒|   น จายํ พฺราหฺมโณ ตาต     ธมฺมิกา โหนฺติ พฺราหฺมณา
                       ยกฺโข พฺราหฺมณวณฺเณน   ขาทิตุํ ตาต เนติ โน ฯ
                       นียมาเน ปิสาเจน             กินฺนุ ตาต อุทิกฺขสิ ฯ
     [๑๒๒๖]      ราชปุตฺตี จ โว มาตา                ราชปุตฺโต จ โว ปิตา
                       ปุพฺเพ เม องฺกมารุยฺห              กินฺนุ ติฏฺฐถ อารกา ฯ
     [๑๒๒๗]      ราชปุตฺตี จ โน มาตา               ราชปุตฺโต จ โน ปิตา
                       ทาสา มยํ พฺราหฺมณสฺส           ตสฺมา ติฏฺฐาม อารกา ฯ
     [๑๒๒๘]      |๑๒๒๘.๑|   มา สมฺเมวํ อวจุตฺถ ฑยฺหเต หทยํ มม
                       จิตกายํว เม กาโย             อาสเน น สุขํ ลเภ ฯ
                       |๑๒๒๘.๒|   มา สมฺเมวํ อวจุตฺถ            ภิยฺโย โสกํ ชเนถ มํ
                       นิกฺกีณิสฺสามิ ทพฺเพน        น โว ทาสา ภวิสฺสถ ฯ
                       |๑๒๒๘.๓|   กิมคฺฆิยํ หิ โว ตาต            พฺราหฺมณสฺส ปิตา อทา
                       ยถาภูตํ เม อกฺขาถ           ปฏิปาเทนฺตุ พฺราหฺมณํ ฯ
     [๑๒๒๙]      สหสฺสคฺฆํ หิ มํ ตาต                พฺราหฺมณสฺส ปิตา อทา
                       อจฺฉํ ๑- กณฺหาชินํ กญฺญ         หตฺถิอาทิสเตน ๒- จ ฯ
     [๑๒๓๐]      อุฏฺเฐหิ กตฺเต ตรมาโน             พฺราหฺมณสฺส อวากร
                       ทาสีสตํ ทาสสตํ                      ควํ หตฺถูสภํ สตํ
@เชิงอรรถ:  ม. อถ ฯ      ม. หตฺถินา จ สเตน จ ฯ
                       ชาตรูปสหสฺสญฺจ                    โปตานํ ๑- เทหิ นิกฺกยํ ฯ
     [๑๒๓๑]      ตโต กตฺตา ตรมาโน                พฺราหฺมณสฺส อวากริ
                       ทาสีสตํ ทาสสตํ                      ควํ หตฺถูสภํ สตํ
                       ชาตรูปสหสฺสญฺจ                    โปตานํทาสิ นิกฺกยํ ฯ
     [๑๒๓๒]      (ทาสีสตํ ทาสสตํ                    ควํ หตฺถูสภํ สตํ
                       อสฺสตรีรถญฺเจว                      สพฺพโภเค สตํ สตํ
                       ชาตรูปสหสฺสญฺจ                    พฺราหฺมณสฺส ธเนสิโน
                       อจฺจายิกสฺส ลุทฺทสฺส               โปตานํทาสิ นิกฺกยํ ๒-) ฯ
     [๑๒๓๓]      |๑๒๓๓.๑|   นิกฺกีณิตฺวา จ นฺหาเปตฺวา  โภชยิตฺวาน ทารเก
                       สมลงฺกริตฺวา ภณฺเฑหิ ๓-   อุจฺจงฺเก อุปเวสยุํ ฯ
                       |๑๒๓๓.๒|   สีสํ นฺหาเต สุจิวตฺเถ           สพฺพาภรณภูสิเต
                       ราชา องฺเก กริตฺวาน          อยฺยโก ปริปุจฺฉถ ฯ
                       |๑๒๓๓.๓|   กุณฺฑเล ฆุสิเต มาเล          สพฺพาลงฺการภูสิเต
                       ราชา องฺเก กริตฺวาน          อิทํ วจนมพฺรวิ ฯ
                       |๑๒๓๓.๔|   กจฺจิ อุโภ อโรคา เต           ชาลิ มาตาปิตา ตว
                       กจฺจิ อุญฺเฉน ยาเปนฺติ       กจฺจิ มูลผลา พหู ฯ
                       |๑๒๓๓.๕|   กจฺจิ ฑํสา มกสา จ            อปฺปเมว สิรึสปา
                       วเน วาฬมิคากิณฺเณ         กจฺจิ หึสา น วิชฺชติ ฯ
     [๑๒๓๔]      |๑๒๓๔.๑|   อโถ อุโภ อโรคา เต เทว มาตาปิตา มม
@เชิงอรรถ:  ม. ปุตฺตานํ ฯ     อิมา เทฺว คาถา อฏฺฐกถาโปตฺถเกเยว ทิสฺสนฺติ ฯ
@ ม. ภณฺเฑน ฯ
                       อโถ อุญฺเฉน ยาเปนฺติ      อโถ มูลผลา พหู ฯ
                       |๑๒๓๔.๒|   อโถ ฑํสา มกสา จ          อปฺปเมว สิรึสปา
                       วเน วาฬมิคากิณฺเณ        หึสา เนสํ น วิชฺชติ ฯ
                       |๑๒๓๔.๓|   ขณนฺตาลุกลมฺพานิ         วิฬานิตกฺกลานิ จ
                       โกลํ ภลฺลาตกํ เพลํ ๑-     สา โน อาหจฺจ โปสติ ฯ
                       |๑๒๓๔.๔|   ยญฺเจว สา อาหรติ          วนมูลผลหาริยา
                       ตํ โน สพฺเพ สมาคนฺตฺวา  รตฺตึ ภุญฺชาม โน ทิวา ฯ
                       |๑๒๓๔.๕|   อมฺมา จ โน กีสา ปณฺฑุ   อาหรนฺตี ทุมปฺผลํ
                       วาตาตเปน สุขุมาลี          ปทุมํ หตฺถคตํมิว ฯ
                       |๑๒๓๔.๖|   อมฺมาย ปตนูเกสา          วิจรนฺตฺยา พฺรหาวเน
                       วเน วาฬมิคากิณฺเณ         ขคฺคทีปินิเสวิเต ฯ
                       |๑๒๓๔.๗|   เกเสสุ ชฏํ พนฺธิตฺวา         กจฺเฉ ชลฺลมธารยิ
                       (ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ อาสทญฺจมสญฺชฏํ ๒-)
                       จมฺมวาสี ฉมา เสติ            ชาตเวทํ นมสฺสติ ฯ
     [๑๒๓๕]      ปุตฺตา ปิยา มนุสฺสานํ             โลกสฺมึ อุปปชฺชิสุํ
                       น หิ นูนมฺหากํ อยฺยสฺส          ปุตฺเต สิเนโห อชายถ ฯ
     [๑๒๓๖]      |๑๒๓๖.๑|   ทุกฺกฏญฺจ หิ โน โปต ๓-  ภูนหจฺจํ กตํ มยา
                       โยหํ สิวีนํ วจนา                ปพฺพาเชสึ อทูสกํ ฯ
                       |๑๒๓๖.๒|   ยํ เม กิญฺจิ อิธ อตฺถิ         ธนํ ธญฺญญฺจ วิชฺชติ
@เชิงอรรถ:  ม. เพลฺลํ ฯ    อิทํ อฏฺฐกถาโปตฺถเกเยว ทิสฺสติ ฯ    ม. ปุตฺต ฯ
                       เอตุ เวสฺสนฺตโร ราชา        สิวิรฏฺเฐ ปสาสตุ ฯ
     [๑๒๓๗]      น เทว มยฺหํ วจนา                 เอหิติ สิวิสุตฺตโม
                       สยเมว เทโว คนฺตฺวาน             สิญฺจ โภเคหิ อตฺรชํ ฯ
     [๑๒๓๘]      |๑๒๓๘.๑|   ตโต เสนาปตึ ราชา  สญฺชโย อชฺฌภาสถ
                       อตฺถี อสฺสา รถา ปตฺติ       เสนา สนฺนาหยนฺตุ นํ
                       เนคมา จ มํ อเนฺวนฺตุ        พฺราหฺมณา จ ปุโรหิตา
                       |๑๒๓๘.๒|   ตโต สฏฺฐี สหสฺสานิ         โยธิโน จารุทสฺสนา
                       ขิปฺปมายนฺตุ สนฺนทฺธา      นานาวณฺเณหิลงฺกตา ฯ
                       |๑๒๓๘.๓|   นีลวตฺถธราเนเก ๑-          ปีตาเนเก นิวาสิตา
                       อญฺเญ โลหิตอุณฺหีสา       สุทฺธาเนเก นิวาสิตา
                       ขิปฺปมายนฺตุ สนฺนทฺธา      นานาวณฺเณหิลงฺกตา ฯ
                       |๑๒๓๘.๔|   หิมวา ยถา คนฺธโร           ปพฺพโต คนฺธมาทโน
                       นานารุกฺเขหิ สญฺฉนฺโน      มหาภูตคณาลโย ฯ
                       |๑๒๓๘.๕|   โอสเธหิ จ ทิพฺเพหิ           ทิสา ภาติ ปวาติ จ
                       ขิปฺปมายนฺตุ สนฺนทฺธา     ทิสา ภนฺตุ ปวนฺตุ จ ฯ
                       |๑๒๓๘.๖|   ตโต นาคสหสฺสานิ           โยชยนฺตุ จตุทฺทส
                       สุวณฺณกจฺเฉ มาตงฺเค        เหมกปฺปนิวาสเส ๒- ฯ
                       |๑๒๓๘.๗|   อารุเฬฺห ๓- คามณีเยภิ     โตมรงฺกุสปาณิภิ
                       ขิปฺปมายนฺตุ สนฺนทฺธา      หตฺถิกฺขนฺเธหิ ทสฺสิตา ฯ
                       |๑๒๓๘.๘|   ตโต อสฺสสหสฺสานิ          โยชยนฺตุ จตุทฺทส
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. นีลวณฺณธราเนเก ฯ    ม. สุวณฺณกจฺฉา มาตงฺคา เหมกปฺปนวาสสา ฯ
@ ม. อารุฬฺหา ฯ อปรํปิ อีทิสเมว ฯ
                       อาชานิเยว ๑- ชาติยา      สินฺธเว สีฆวาหเน ๒- ฯ
                       |๑๒๓๘.๙|   อารุเฬฺห คามณีเยภิ         อินฺทิยาจาปธาริภิ
                       ขิปฺปมายนฺตุ สนฺนทฺธา    อสฺสปิฏฺเฐ อลงฺกตา ฯ
                       |๑๒๓๘.๑๐|   ตโต รถสหสฺสานิ          โยชยนฺตุ จตุทฺทส
                       อโยสุกตเนมิโย             สุวณฺณจิตฺรโปกฺขเร ฯ
                       |๑๒๓๘.๑๑|   อาโรเปนฺตุ ธเช ตตฺถ      จมฺมานิ กวจานิ จ
                       วิปฺผาเลนฺตุ ๓- จ จาปานิ   ทฬฺหธมฺมา ปหาริโน
                       ขิปฺปมายนฺตุ สนฺนทฺธา   รเถสุ รถชีวิโน ฯ
     [๑๒๓๙]      |๑๒๓๙.๑|   ลาชา โอโลกิยา ปุปฺผา  มาลาคนฺธวิเลปนา
                       อคฺฆิยานิ จ ติฏฺฐนฺตุ      เยน มคฺเคน เอหิติ ฯ
                       |๑๒๓๙.๒|   คาเม คาเม สตํ กุมฺภา      เมรยสฺส สุราย จ
                       มคฺคมฺหิ ปติตา ฐนฺตุ ๔-    เยน มคฺเคน เอหิติ ฯ
                       |๑๒๓๙.๓|   มํสา ปูวา จ สงฺกุลฺยา ๕-   กุมฺมาสา มจฺฉสํยุตา
                       มคฺคมฺหิ ปติตา ฐนฺตุ         เยน มคฺเคน เอหิติ ฯ
                       |๑๒๓๙.๔|   สปฺปิ เตลํ ทธิ ขีรํ              กงฺคุปิฏฺฐา ๖- พหู สุรา
                       มคฺคมฺหิ ปติตา ฐนฺตุ         เยน มคฺเคน เอหิติ ฯ
                       |๑๒๓๙.๕|   อาฬาริกา จ สูทา จ          นฏนฏฺฏกคายิโน
                       ปาณิสฺสรา กุมฺภถูนิโย      มุทฺทิกา ๗- โสกชฺฌายิกา ฯ
                       |๑๒๓๙.๖|   อาหญฺญนฺตุ สพฺพวีณา    เภริโย ทินฺทิมานิ จ
@เชิงอรรถ:  ม. อาชานียาว ฯ   ม. สินฺธวา สีฆวาหนา ฯ   ม. วิปฺปาเลนฺตุ ฯ
@ ม. ปติติฏฺฐนฺตุ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ   ม. มํสา ปูวา สงฺกุลิโย ฯ
@ ม. กงฺคุพีชา ฯ  ม. มณฺฑกา ฯ
                       ขรมุขานิ ธมนฺตุ ๑-             นทนฺตุ เอกโปกฺขรา
                       |๑๒๓๙.๗|   มุทิงฺคา ปณฺฑวา สงฺขา     โคธา ปริวทนฺติกา ๒-
                       ทินฺทิมานิ จ หญฺญนฺตุ        กุฏุมฺพา ทินฺทิมานิ ๓- จ ฯ
     [๑๒๔๐]      |๑๒๔๐.๑|   สา เสนา มหตี อาสิ  อุยฺยุตฺตา สิวิวาหินี
                       ชาลินา มคฺคนาเยน          วงฺกํ ปายาสิ ปพฺพตํ ฯ
                       |๑๒๔๐.๒|   โกญฺจํ นทติ มาตงฺโค        กุญฺชโร สฏฺฐิหายโน
                       กจฺฉาย พชฺฌมานาย       โกญฺจํ นทติ วารโณ ฯ
                       |๑๒๔๐.๓|   อาชานิยา หสิยนฺติ ๔-      เนมิโฆโส อชายถ
                       นภํ รโช อฉาเทสิ             อุยฺยุตฺตา สิวิวาหินี ฯ
                       |๑๒๔๐.๔|   สา เสนา มหตี อาสิ          อุยฺยุตฺตา หาริหาริณี
                       ชาลินา มคฺคนาเยน         วงฺกํ ปายาสิ ปพฺพตํ ฯ
                       |๑๒๔๐.๕|   เต ปาวึสุ พฺรหารญฺญํ       พหุสาขํ มโหทกํ ๕-
                       ปุปฺผรุกฺเขหิ สญฺฉนฺนํ       ผลรุกฺเขหิ จูภยํ ฯ
                       |๑๒๔๐.๖|   ตตฺถ วินฺทุสฺสรา วคฺคู        นานาวณฺณา พหู ทิชา
                       กูชนฺตมุปกูชนฺติ              อุตุสํปุปฺผิเต ทุเม ฯ
                       |๑๒๔๐.๗|   เต คนฺตฺวา ทีฆมทฺธานํ     อโหรตฺตานมจฺจเย
                       ปเทสนฺตํ อุปาคญฺฉุํ         ยตฺถ เวสฺสนฺตโร อหุ ฯ
                                         มหาราชปพฺพํ นาม ฯ
     [๑๒๔๑]      |๑๒๔๑.๑|   เตสํ สุตฺวาน นิคฺโฆสํ  ภีโต เวสฺสนฺตโร อหุ
                       ปพฺพตํ อภิรูหิตฺวา           ภีโต เสนํ อุทิกฺขติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ธเมนฺตุ ฯ สี.ยุ. วทนฺตุ ฯ  ม. ปริวเทนฺติกา ฯ   ม. กุตุมฺปทินฺทิมานิ จ ฯ
@ สี. ยุ. อหิสฺสึสุ ฯ    ยุ. พหุทิชํ ฯ
                       |๑๒๔๑.๒|   อิงฺฆ มทฺทิ นิสาเมหิ        นิคฺโฆโส ยาทิโส วเน
                       อาชานิยา หสิยนฺติ         ธชคฺคาเนว ทิสฺสเร ฯ
                       |๑๒๔๑.๓|   อิเม นูน อรญฺญมฺหิ         มิคสงฺฆานิ ลุทฺทกา
                       วาคุราหิ ปริกฺขิปฺป               โสพฺเภ ๑- ปาเตตฺวา ตาวเท
                       วิกฺโกสมานา ติปฺปาหิ      หนฺติ เนสํ วรํ วรํ ฯ
                       |๑๒๔๑.๔|   ตถา มยํ อทูสกา             อรญฺเญ อวรุทฺธกา
                       อมิตฺตหตฺถตฺถคตา ๒-     ปสฺส ทุพฺพลฆาตกํ ฯ
     [๑๒๔๒]      อมิตฺตา นปฺปสเหยฺยุํ             อคฺคิว อุทกณฺณเว
                       ตเทว ตฺวํ วิจินฺเตหิ                 อปิ โสตฺถิ อิโต สิยา ฯ
     [๑๒๔๓]      ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา             โอโรหิตฺวาน ปพฺพตา
                       นิสีทิ ปณฺณสาลายํ                ทฬฺหํ กตฺวาน มานสํ ฯ
     [๑๒๔๔]      |๑๒๔๔.๑|   นิวตฺตยิตฺวาน รถํ  วุฏฺฐาเปตฺวาน เสนิโย
                       เอกํ อรญฺเญ วิหรนฺตํ        ปิตา ปุตฺตํ อุปาคมิ ฯ
                       |๑๒๔๔.๒|   หตฺถิกฺขนฺธโต โอรุยฺห       เอกํโส ปญฺชลีกโต
                       ปริกิณฺโณ ๓- อมจฺเจหิ     ปุตฺตํ สิญฺจิตุปาคมิ
                       |๑๒๔๔.๓|   ตตฺถทฺทส กุมารํ โส          รมฺมรูปํ สมาหิตํ
                       นิสินฺนํ ปณฺณสาลายํ       ฌายนฺตํ อกุโตภยํ ฯ
     [๑๒๔๕]      |๑๒๔๕.๑|   ตญฺจ ทิสฺวาน อายนฺตํ  ปิตรํ ปุตฺตคิทฺธินํ
                       เวสฺสนฺตโร จ มทฺที จ        ปจฺจุคฺคนฺตฺวา อวนฺทิสุํ ฯ
                       |๑๒๔๕.๒|   มทฺที จ สิรสา ปาเท          สสฺสุรสฺสาภิวาทยิ
@เชิงอรรถ:  ม. โสพฺภํ ฯ    ม. อมิตฺตหตฺถตฺตํ คตา ฯ    สี. ยุ. ปริขิตฺโต ฯ
                       มทฺที อหญฺหิ เต เทว        ปาเท วนฺทามิ เต หุสา ๑-
                       เตสุ ตตฺถ ปลิสชฺช            ปาณินา ปริมชฺชถ ฯ
     [๑๒๔๖]      |๑๒๔๖.๑|   กจฺจิ โว กุสลํ ปุตฺต กจฺจิ ปุตฺต อนามยํ
                       กจฺจิ อุญฺเฉน ยาเปถ        กจฺจิ มูลผลา พหู ฯ
                       |๑๒๔๖.๒|   กจฺจิ ฑํสา มกสา จ           อปฺปเมว สิรึสปา
                       วเน วาฬมิคากิณฺเณ         กจฺจิ หึสา น วิชฺชติ ฯ
     [๑๒๔๗]      |๑๒๔๗.๑|   อตฺถิ โน ชีวิกา เทว  สา จ ยาทิสิกีทิสา
                       กสิรา ชีวิกา โหม             อุญฺฉาจริยาย ชีวิตํ ฯ
                       |๑๒๔๗.๒|   อนิทฺธินํ มหาราช             ทเมตฺยสฺสํว ๒- สารถิ
                       ตฺยมฺหา อนิทฺธิกา ทนฺตา  อสมิทฺธิ ทเมติ โน ฯ
                       |๑๒๔๗.๓|   อปิ โน กีสานิ มํสานิ         ปิตุ มาตุ อทสฺสนา
                       อวรุทฺธานํ มหาราช          อรญฺเญ ชีวิโสกินํ ฯ
     [๑๒๔๘]      |๑๒๔๘.๑|   เยปิ เต สิวิเสฏฺฐสฺส  ทายาทปฺปตฺตมานสา
                       ชาลี กณฺหาชินา จุโภ        พฺราหฺมณสฺส วสานุคา
                       อจฺจายิกสฺส ลุทฺทสฺส        โย เน คาโวว สุมฺภติ ฯ
                       |๑๒๔๘.๒|   เต ราชปุตฺติยา ปุตฺเต        ยทิ ชานาถ สํสถ
                       ปริยาปุณาถ โน ขิปฺปํ       สปฺปทฏฺฐํว มาณวํ ฯ
     [๑๒๔๙]      เอเต ๓- กุมารา นิกฺกีตา         ชาลี กณฺหาชินา จุโภ
                       พฺราหฺมณสฺส ธนํ ทตฺวา          ปุตฺต มา ภายิ อสฺสส ฯ
     [๑๒๕๐]      กจฺจิ นุ ตาต กุสลํ                   กจฺจิ ตาต อนามยํ
@เชิงอรรถ:  ม. สุณฺหา ฯ    ม. ทเมตสฺสํว ฯ    ม. อุโภ ฯ
                       กจฺจิ นุ ตาต เม มาตุ              จกฺขุ น ปริหายติ ฯ
     [๑๒๕๑]      กุสลญฺเจว เม ปุตฺต                อโถ ปุตฺต อนามยํ
                       อโถ จ ปุตฺต เต มาตุ               จกฺขุ น ปริหายติ ฯ
     [๑๒๕๒]      กจฺจิ อโรคํ โยคฺคนฺเต              กจฺจิ วหติ วาหนํ
                       กจฺจิ ผีโต ชนปโท                  กจฺจิ วุฏฺฐิ น ฉิชฺชติ ฯ
     [๑๒๕๓]      อโถ อโรคํ โยคฺคมฺเม              อโถ วหติ วาหนํ
                       อโถ ผีโต ชนปโท                   อโถ วุฏฺฐิ น ฉิชฺชติ ฯ
     [๑๒๕๔]      |๑๒๕๔.๑|   อิจฺเจวํ มนฺตยนฺตานํ    มาตา เนสํ อทิสฺสถ
                       ราชปุตฺตี คิริทฺวาเร           ปตฺติกา อนุปาหนา ฯ
                       |๑๒๕๔.๒|   ตญฺจ ทิสฺวาน อายนฺตึ      มาตรํ ปุตฺตคิทฺธินึ
                       เวสฺสนฺตโร จ มทฺที จ        ปจฺจุคฺคนฺตฺวา อวนฺทิสุํ ฯ
                       |๑๒๕๔.๓|   มทฺที จ สิรสา ปาเท         สสฺสุยา อภิวาทยิ
                       มทฺที อหญฺหิ เต อยฺเย     ปาเท วนฺทามิ เต หุสา ฯ
     [๑๒๕๕]      |๑๒๕๕.๑|   มทฺทิญฺจ ปุตฺตกา ทิสฺวา  ทูรโต โสตฺถิมาคตา
                       กนฺทนฺตา อภิธาวึสุ          วจฺฉา พาลาว มาตรํ ฯ
                       |๑๒๕๕.๒|   มทฺที จ ปุตฺตเก ทิสฺวา       ทูรโต โสตฺถิมาคเต
                       วารุณีว ปเวเธนฺติ             ถนธาราภิสิญฺจถ ฯ
     [๑๒๕๖]      |๑๒๕๖.๑|   สมาคตาน ญาตีนํ    มหาโฆโส อชายถ
                       ปพฺพตา สมนาทึสุ           มหี อากมฺปิตา อหุ
                       วุฏฺฐิธารํ ปวตฺเตนฺโต         เทโว ปาวสฺสิ ตาวเท ฯ
                       |๑๒๕๖.๒|   อถ เวสฺสนฺตโร ราชา         ญาตีหิ สมคจฺฉถ
                       นตฺตาโร สุณิสา ปุตฺโต      ราชา เทวี จ เอกโต ฯ
                       |๑๒๕๖.๓|   ยทา สมาคตา อาสุํ          ตทาสิ โลมหํสนํ
                       ปญฺชลิกา ตสฺส ยาจนฺติ    โรทนฺตา เภรเว วเน ฯ
                       |๑๒๕๖.๔|   เวสฺสนฺตรญฺจ มทฺทิญฺจ     สพฺเพ รฏฺฐา สมาคตา
                       ตฺวํ โนสิ อิสฺสโร ราชา       รชฺชํ กาเรถ โน อุโภ ฯ
                                        ฉกฺขตฺติยปพฺพํ นาม ฯ
     [๑๒๕๗]      ธมฺเมน รชฺชํ กาเรนฺตํ               รฏฺฐา ปพฺพาชยิตฺถ มํ
                       ตฺวญฺจ ชานปทา เจว               เนคมา จ สมาคตา ฯ
     [๑๒๕๘]      ทุกฺกฏญฺจ หิ โน ปุตฺต             ภูนหจฺจํ กตํ มยา
                       โยหํ สิวีนํ วจนา                     ปพฺพาเชสึ อทูสกํ ฯ
     [๑๒๕๙]      เยนเกนจิ วณฺเณน                  ปิตุ ทุกฺขํ อุทพฺพเห
                       มาตุยา ภคินิยาปิ                   อปิ ปาเณหิ อตฺตโน ฯ
                       (นฺหานกาโล มหาราช            รโชชลฺลํ ปวาหย ๑-)
     [๑๒๖๐]      ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา             รโชชลฺลํ ปวาหยิ
                       รโชชลฺลํ ปวาเหตฺวา               สงฺขํ วณฺณํ อธารยิ ฯ ๒-
     [๑๒๖๑]      |๑๒๖๑.๑|   สีสนฺหาโต สุจิวตฺโถ  สพฺพาภรณภูสิโต
                       ปจฺจยํ นาคมารุยฺห           ขคฺคํ พนฺธิ ปรนฺตปํ ฯ
@เชิงอรรถ:  กตฺถจิ โปตฺถเก ทิสฺสติ ฯ   กตฺถจิ โปตฺถเก เอวํ ทิสฺสติ สพฺพํ วตฺตํ
@จเชตฺวาน ราชเวสมธารยิ ฯ
                       |๑๒๖๑.๒|   ตโต สฏฺฐี สหสฺสานิ       โยธิโน จารุทสฺสนา
                       สหชาตา ปริกรึสุ ๑-      นนฺทยนฺตา รเถสภํ ฯ
                       |๑๒๖๑.๓|   ตโต มทฺทึปิ นฺหาเปสุํ     สิวิกญฺญา สมาคตา
                       เวสฺสนฺตโร ตํ ปาเลตุ      ชาลี กณฺหาชินา จุโภ
                       อโถปิ ตํ มหาราชา         สญฺชโย อภิรกฺขตุ ฯ
     [๑๒๖๒]      |๑๒๖๒.๑|   อิทญฺจ ปจฺจยํ ลทฺธา   ปุพฺเพ กิเลสมตฺตโน ๒-
                       อานนฺทิยํ อาจารึสุ         รมณีเย คิริพฺพเช ฯ
                       |๑๒๖๒.๒|   อิทญฺจ ปจฺจยํ ลทฺธา       ปุพฺเพ กิเลสมตฺตโน ๓-
                       อานนฺทจิตฺตา สุมนา      ปุตฺเต สงฺคมฺม ลกฺขณา ฯ
                       |๑๒๖๒.๓|   อิทญฺจ ปจฺจยํ ลทฺธา       ปุพฺเพ กิเลสมตฺตโน ๔-
                       อานนฺทจิตฺตา ปตีตา      สห ปุตฺเตหิ ลกฺขณา ฯ
     [๑๒๖๓]      |๑๒๖๓.๑|   เอกภตฺตี ๕- ปุเร อาสึ  นิจฺจํ ถณฺฑิลสายินี
                       อิติ เมตํ วตํ อาสิ               ตุมฺหํ กามา หิ ปุตฺตกา ฯ
                       |๑๒๖๓.๒|   ตํ เม วตํ สมิทฺธชฺช          ตุมฺเห สงฺคมฺม ปุตฺตกา
                       มาตุชํปิ ตํ ปาเลตุ          ปิตุชํปิ จ ปุตฺตกา
                       อโถปิ ตํ มหาราชา         สญฺชโย อภิรกฺขตุ ฯ
                       |๑๒๖๓.๓|   ยงฺกิญฺจิตฺถิ กตํ ปุญฺญํ    มยฺหญฺเจว ปิตุจฺจ เต
                       สพฺเพน เตน กุสเลน      อชโร ตฺวํ ๖- อมโร ภว ฯ
     [๑๒๖๔]      |๑๒๖๔.๑|   กปฺปาสิกญฺจ โกเสยฺยํ   โขมโกทุมฺพรานิ จ
@เชิงอรรถ:  ม. ปกิรึสุ ฯ ๒-๓-๔ ม. สลฺเลขมตฺตโน ฯ  เอกภตฺตาติปิ ฯ  ม. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
                       สสฺสุ สุณฺหาย ปาเหสิ       เยหิ มทฺที อโสภถ ฯ
                       |๑๒๖๔.๒|   ตโต โขมญฺจ กายูรํ           คีเวยฺยํ รตนามยํ
                       สสฺสุ สุณฺหาย ปาเหสิ       เยหิ มทฺที อโสภถ ฯ
                       |๑๒๖๔.๓|   ตโต โขมญฺจ กายูรํ           องฺคทํ มณิเมขลํ
                       สสฺสุ สุณฺหาย ปาเหสิ       เยหิ มทฺที อโสภถ ฯ
                       |๑๒๖๔.๔|   อุณฺณตํ มุขผุลฺลญฺจ          นานารตฺเต จ มาณิเย ๑-
                       สสฺสุ สุณฺหาย ปาเหสิ       เยหิ มทฺที อโสภถ ฯ
                       |๑๒๖๔.๕|   อุคฺคตฺถนํ คิงฺคมกํ             เมขลํ ปฏิปาทุกํ ๒-
                       สสฺสุ สุณฺหาย ปาเหสิ       เยหิ มทฺที อโสภถ ฯ
                       |๑๒๖๔.๖|   สุตฺตญฺจ สุตฺตวชฺชญฺจ       อุปนิชฺฌาย เสยฺยสิ
                       อโสภถ ราชปุตฺตี              เทวกญฺญาว นนฺทเน ฯ
                       |๑๒๖๔.๗|   สีสนฺหาตา สุจิวตฺถา          สพฺพาภรณภูสิตา
                       อโสภถ ราชปุตฺตี              ตาวตึสาว อจฺฉรา ฯ
                       |๑๒๖๔.๘|   กทลีว วาตจฺฉุปิตา            ชาตา จิตฺตลตาวเน
                       ทนฺตาวรณสมฺปนฺนา         ราชปุตฺตี อโสภถ ฯ
                       |๑๒๖๔.๙|   สกุณี มานุสินีว                ชาตา จิตฺตปฺปตฺตา ปติ
                       นิโคฺรธปกฺกพิมฺโพฏฺฐี        ราชปุตฺตี อโสภถ ฯ
     [๑๒๖๕]      |๑๒๖๕.๑|   ตสฺสา จ นาคมาเนสุํ  นาติวุฑฺฒํว กุญฺชรํ
                       สตฺติกฺขมํ สรกฺขมํ            อีสาทนฺตํ อุรุฬฺหวํ ฯ
                       |๑๒๖๕.๒|   สา มทฺที นาคมารุหิ          นาติวุฑฺฒํว กุญฺชรํ
@เชิงอรรถ:  ม. มาณิเก ฯ    ม. ปฏิปาทกํ ฯ ยุ. ปาลิปาทกํ ฯ
                       สตฺติกฺขมํ สรกฺขมํ            อีสาทนฺตํ อุรุฬฺหวํ ฯ
     [๑๒๖๖]      |๑๒๖๖.๑|   สพฺพมฺหิ ตํ อรญฺญมฺหิ   ยาวนฺเตตฺถ มิคา อหุ
                       เวสฺสนฺตรสฺส เตเชน          นาญฺญมญฺญํ วิเหฐยุํ ฯ
                       |๑๒๖๖.๒|   สพฺพมฺหิ ตํ อรญฺญมฺหิ      ยาวนฺเตตฺถ ทิชา อหุ
                       เวสฺสนฺตรสฺส เตเชน          นาญฺญมญฺญํ วิเหฐยุํ ฯ
                       |๑๒๖๖.๓|   สพฺพมฺหิ ตํ อรญฺญมฺหิ      ยาวนฺเตตฺถ มิคา อหุ
                       เอกชฺฌํ สนฺนิปาตึสุ
                       เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ        สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
                       |๑๒๖๖.๔|   สพฺพมฺหิ ตํ อรญฺญมฺหิ      ยาวนฺเตตฺถ ทิชา อหุ
                       เอกชฺฌํ สนฺนิปาตึสุ
                       เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ        สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
                       |๑๒๖๖.๕|   สพฺพมฺหิ ตํ อรญฺญมฺหิ      ยาวนฺเตตฺถ มิคา อหุ
                       นาสฺส มญฺชูนิ กูชึสุ
                       เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ        สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
                       |๑๒๖๖.๖|   สพฺพมฺหิ ตํ อรญฺญมฺหิ      ยาวนฺเตตฺถ ทิชา อหุ
                       นาสฺส มญฺชูนิ กูชึสุ
                       เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ        สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
     [๑๒๖๗]      |๑๒๖๗.๑|   ปฏิยตฺโต ราชมคฺโค วิจิตฺโต ปุปฺผสนฺถโต
                       วสิ เวสฺสนฺตโร ราชา ๑-    ยตฺถ ยาว ๒- เชตุตฺตรา ฯ
                       |๑๒๖๗.๒|   ตโต สฏฺฐี สหสฺสานิ          โยธิโน จารุทสฺสนา
@เชิงอรรถ:  ม. ยตฺถ ฯ       ม. ยาว ตาว ฯ
                       สมนฺตา  ปริกรึสุ
                       เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ        สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
                       |๑๒๖๗.๓|   โอโรธา จ กุมารา จ          เวสิยานา จ พฺราหฺมณา
                       สมนฺตา ปริกรึสุ
                       เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ        สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
                       |๑๒๖๗.๔|   หตฺถาโรหา อนีกฏฺฐา        รถิกา ปตฺติการกา
                       สมนฺตา ปริกรึสุ
                       เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ        สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
                       |๑๒๖๗.๕|   สมาคตา ชานปทา           เนคมา จ สมาคตา
                       สมนฺตา ปริกรึสุ
                       เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ        สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
                       |๑๒๖๗.๖|   กโรฏิยา จมฺมธรา             อินฺทิหตฺถา สุวมฺมิกา ๑-
                       ปุรโต ปฏิปชฺชึสุ
                       เวสฺสนฺตเร ปยาตมฺหิ        สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
     [๑๒๖๘]      |๑๒๖๘.๑| เต ปาวึสุ ๒- ปุรํ รมฺมํ  พหุปาการโตรณํ ๓-
                       อุเปตํ อนฺนปาเนหิ           นจฺจคีเตหิ จูภยํ ฯ
                       |๑๒๖๘.๒|   วิตฺตา ชานปทา อาสุํ        เนคมา จ สมาคตา
                       อนุปฺปตฺเต กุมารมฺหิ         สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
                       |๑๒๖๘.๓|   เจลุกฺเขโป ปวตฺติตฺถ ๔-     อาคเต ธนทายเก
                       นนฺทิปฺปเวสิ ๕- นคเร       พนฺธนา โมกฺโข อโฆสถ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. อิลฺลีหตฺถา ฯ สี. ยุ. ขคฺคหตฺถา ฯ   ม. ปาวิสุํ ฯ   ม. มหาปาการ- ฯ
@ ม. อวตฺติตฺถ ฯ   ม. นนฺทึ ปเวสิ ฯ
     [๑๒๖๙]      |๑๒๖๙.๑|   ชาตรูปมยํ วสฺสํ     เทโว ปาวสฺสิ ตาวเท
                       เวสฺสนฺตเร ปวิฏฺฐมฺหิ        สิวีนํ รฏฺฐวฑฺฒเน ฯ
                       |๑๒๖๙.๒|   ตโต เวสฺสนฺตโร ราชา       ทานํ ทตฺวาน ขตฺติโย
                       กายสฺส เภทา สปฺปญฺโญ   สคฺคํ โส อุปปชฺชถาติ ฯ
                                         นครกณฺฑํ นาม ฯ
                                    มหาเวสฺสนฺตรชาตกํ ทสมํ ฯ
                                          มหานิปาตํ นิฏฺฐิตํ


             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๘ หน้าที่ ๓๖๕-๔๕๓. http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=28&item=1045&items=225&modeTY=2              อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=28&item=1045&items=225&modeTY=2&mode=bracket              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=28&item=1045&items=225&modeTY=2              อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=28&item=1045&items=225&modeTY=2              ศึกษาอรรถกถาชาดกนี้ได้ที่ :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=1045              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=44&A=6531              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=44&A=6531              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

อ่านหัวข้อแรกอ่านหัวข้อที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๑๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :