ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 25 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 17 : Sutta. Khu. khuddakapāṭho-dhammapadagāthā-udānaṃ-itivuttakaṃ-suttanipāto
             Suttanipāte uragavaggassa dvādasamaṃ munisuttaṃ
     [313] |313.632| 12 Santhavāto bhayaṃ jātaṃ        kiketā jāyate rajo
                         aniketamasanthavaṃ              etaṃ ve munidassanaṃ.
     |313.633| Yo jātamucchijja na ropayeyya
                         jāyantamassa nānuppavecche
                         tamāhu ekaṃ muninaṃ carantaṃ
@Footnote: 1 Po. Ma. nibbānaṃ padamaccutaṃ. 2 Ma. dvipādakoyaṃ .  3 Ma. parihārati.
                         Addakkhi so santipadaṃ mahesi.
     |313.634| Saṅkhāya vatthūni pamāya 1- bījaṃ
                         sinehamassa nānuppavecche
                         sa ve muni jātikhayantadassī
                         takkaṃ pahāya na upeti saṅkhaṃ.
     |313.635| Aññāya sabbāni nivesanāni
                         anikāmayaṃ aññatarampi tesaṃ
                         sa ve muni vītagedho agiddho
                         nāyūhatī pāragato hi hoti.
     |313.636| Sabbābhibhuṃ sabbaviduṃ sumedhaṃ
                         sabbesu dhammesu anūpalittaṃ
                         sabbañjahaṃ taṇhakkhaye vimuttaṃ
                         taṃ vāpi dhīrā muni 2- vedayanti.
     |313.637| Paññābalaṃ sīvalatūpapannaṃ
                         samāhitaṃ jhānarataṃ satīmaṃ
                         saṅgā pamuttaṃ akhilaṃ anāsavaṃ
                         taṃ vāpi dhīrā muni 4- vedayanti.
     |313.638| Ekaṃ carantaṃ muni 3- appamattaṃ
                         nindāpasaṃsāsu avedhamānaṃ
                         sīhaṃva saddesu asantasantaṃ
@Footnote: 1 Po. pahāya. 2-3-4 Yu. muniṃ.
                         Vātaṃva jālamhi asajjamānaṃ
                         padumaṃva 1- toyena alimpamānaṃ 2-
                         netāramaññesamanaññaneyyaṃ
                         taṃ vāpi dhīrā muni vedayanti.
     |313.639| Yo ogahaṇe thambhorivābhijāyati
                         yasmiṃ pare vācāpariyantaṃ vadanti
                         taṃ vītarāgaṃ susamāhitindriyaṃ
                         taṃ vāpi dhīrā muni vedayanti.
     |313.640| Yo ve ṭhitatto tasaraṃva ujjuṃ 3-
                         jigucchati kammehi pāpakehi
                         vīmaṃsamāno visamaṃ samañca
                         taṃ vāpi dhīrā muni vedayanti.
     |313.641| Yo saññatatto na karoti pāpaṃ
                         daharo ca majjho ca munī yatatto
                         arosaneyyo na 4- roseti kañci
                         taṃ vāpi dhīrā muni vedayanti.
     |313.642| Yadaggato majjhato sesato vā
                         piṇḍaṃ labhetha paradattūpajīvī
                         nālaṃ thutuṃ nāpi 5- nipaccavādī
                         taṃ vāpi dhīrā muni vedayanti.
@Footnote: 1 Ma. padmaṃva. 2 Po. Ma. Yu. alippamānaṃ. 3 Po. Ma. ujjū. 4 Ma.
@na so roseti. Yu. so na roseti .  5 Ma. Yu. nopi.
      |313.643| Muniṃ carantaṃ virataṃ methunasmā
                         yo yobbane na 1- upanibhajjhate kvaci
                         madappamādā virataṃ vippayuttaṃ
                         taṃ vāpi dhīrā muni vedayanti.
      |313.644| Aññāya lokaṃ paramatthadassiṃ
                         oghaṃ samuddaṃ atitariya tādiṃ
                         taṃ chinnaganthaṃ asitaṃ anāsavaṃ
                         taṃ vāpi dhīrā muni vedayanti.
      |313.645| Asmā ubho dūravihāravuttino
                         gihī 2- dāraposī amamo ca subbato
                         parapāṇarodhāya gihī asaññato
                         niccaṃ munī rakkhati pāṇine yato.
      |313.646| Sikhī yathā nīlagivo 3- vihaṅgamo
                         haṃsassa nopeti javaṃ kudācanaṃ
                         evaṃ gihī nānukaroti bhikkhuno
                         munino  vivittassa vanamhi jhāyatoti.
                              Munisuttaṃ dvādasamaṃ.
                               Uragavaggo paṭhamo
                                 tassuddānaṃ
           urago dhaniyo khagga 4-      visāṇo kasi 5- cunda ca
@Footnote: 1 Ma. no. 2 Yu. gihi .   3 Yu. nīlagīvo .  4 Ma. Yu. ceva. 5 Ma. Yu.
@visāṇañca tathā kasi.
                         Parābhavo vasalo metta      hemavatāḷavako atha
                         vijayaṃ muni uraga                vaggaṃ vadanti bārasa.
                                        ------------
                        Suttanipāte dutiyo cūḷavaggo
                                   paṭhamaṃ ratanasuttaṃ
     [314] |314.647| 1 Yānīdhabhūtāni samāgatāni
                         bhummāni vā yāni va antalikkhe
                         sabbeva bhūtā sumanā bhavantu
      |314.648| athopi sakkacca suṇantu bhāsitaṃ
                         tasmā hi bhūtā nisāmetha sabbe
                         mettaṃ karotha mānusiyā pajāya.
                         Divā ca ratto ca haranti ye baliṃ
                         tasmā hi ne rakkhatha appamattā.
      |314.649| Yaṃ kiñci vittaṃ idha vā huraṃ vā
                         saggesu vā yaṃ ratanaṃ paṇītaṃ
                         na no samaṃ atthi tathāgatena
                         idampi buddhe ratanaṃ paṇītaṃ.
                         Etena saccena suvatthi hotu.
      |314.650| Khayaṃ virāgaṃ amataṃ paṇītaṃ
                         Yadajjhagā sakyamunī samāhito
                         na tena dhammena samatthi kiñci
                         idampi dhamme ratanaṃ paṇītaṃ.
                         Etena saccena suvatthi hotu.
      |314.651| Yambuddhaseṭṭho 1- parivaṇṇayī suciṃ
                         samādhimānantarikaññamāhu
                         samādhinā tena samo na vijjati
                         idampi dhamme ratanaṃ paṇītaṃ.
                         Etena saccena suvatthi hotu.
     |314.652| Ye puggalā aṭṭhasataṃ pasaṭṭhā
                         cattāri etāni yugāni honti
                         te dakkhiṇeyyā sugatassa sāvakā
                         etesu dinnāni mahapphalāni
                         idampi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ.
                         Etena saccena suvatthi hotu.
     |314.653| Ye suppayuttā manasā daḷhena
                         nikkāmino gotamasāsanamhi
                         te pattipattā amataṃ vigayha
                         laddhā mudhā nibbutiṃ bhuñjamānā
                         idampi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ.
@Footnote: 1 Ma. yaṃ ....
                         Etena saccena suvatthi hotu.
      |314.654| Yathindakhīlo paṭhaviṃ sito siyā
                         catubbhi vātebhi asampakampiyo
                         tathūpamaṃ sappurisaṃ vadāmi
                         yo ariyasaccāni avecca passati
                         idampi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ.
                         Etena saccena suvatthi hotu.
      |314.655| Ye ariyasaccāni vibhāvayanti
                         gambhīrapaññena sudesitāni
                         kiñcāpi te honti bhusappamattā
                         na te bhavaṃ aṭṭhamamādiyanti
                         idampi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ.
                         Etena saccena suvatthi hotu.
      |314.656| Sahāvassa dassanasampadāya
                         tayassu dhammā jahitā bhavanti
                         sakkāyadiṭṭhi vicikicchitañca
                         sīlabbataṃ vāpi yadatthi kiñci
      |314.657| catūhapāyehi ca vippamutto
                         cha 1- cābhiṭhānāni abhabbo 2- kātuṃ
                         idampi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ.
@Footnote: 1 Ma. chaccābhiṭhānāni. 2 Ma. abhabba kātuṃ.
                         Etena saccena suvatthi hotu.
     |314.658| Kiñcāpi so kammaṃ 1- karoti pāpakaṃ
                         kāyena vācāyuda cetasā vā
                         abhabbo so tassa paṭicchadāya
                         abhabbatā diṭṭhapadassa vuttā
                         idampi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ.
                         Etena saccena suvatthi hotu.
     |314.659| Vanappagumbe yathā phussitagge
                         gimhānamāse paṭhamasmiṃ gimhe
                         tathūpamaṃ dhammavaraṃ adesayi
                         nibbānagāmiṃ paramaṃ hitāya
                         idampi buddhe ratanaṃ paṇītaṃ.
                         Etena saccena suvatthi hotu.
     |314.660| Varo varaññū varado varāharo
                         anuttaro dhammavaraṃ adesayi
                         idampi buddhe ratanaṃ paṇītaṃ.
                         Etena saccena suvatthi hotu.
     |314.661| Khīṇaṃ purāṇaṃ navaṃ natthi sambhavaṃ
                         virattacittāyatike 2- bhavasmiṃ
                         te khīṇabījā aviruḷhichandā
@Footnote: 1 Ma. kamma .  2 Po. Yu. virattacittā āyatike.
                         Nibbanti dhīrā yathāyampadīpo 1-
                         idampi saṅghe ratanaṃ paṇītaṃ.
                         Etena saccena suvatthi hotu.
      |314.662| Yānīdha bhūtāni samāgatāni
                         bhummāni vā yāni va antalikkhe
                         tathāgataṃ devamanussapūjitaṃ
                         buddhaṃ namassāma suvatthi hotu.
      |314.663| Yānīdha bhūtāni samāgatāni
                         bhummāni vā yāni va antalikkhe
                         tathāgataṃ devamanussapūjitaṃ
                         dhammaṃ namassāma suvatthi hotu.
      |314.664| Yānīdha bhūtāni samāgatāni
                         bhummāni vā yāni va antalikkhe
                         tathāgataṃ devamanussapūjitaṃ
                         saṅghaṃ namassāma suvatthi hotu.
                               Ratanasuttaṃ paṭhamaṃ.
                                    -----------
@Footnote: 1 Ma. yathāyaṃ.
         Suttanipāte dutiyassa cūḷavaggassa dutiyaṃ āmagandhasuttaṃ
     [315] |315.665| 2 Sāmākaciṅgulakacīnakāni 1- ca
                         pattapphalaṃ mūlapphalaṃ gavipphalaṃ
                         dhammena laddhaṃ satamassamānā
                         na kāmakāmā alikaṃ bhaṇanti.
      |315.666| Yadassamāno sukataṃ suniṭṭhitaṃ
                         parehi dinnaṃ payataṃ paṇītaṃ
                         sālīnamannaṃ paribhuñjamāno
                         so bhuñjasī 2- kassapa āmagandhaṃ.
      |315.667| Na āmagandho mama kappatīti
                         icceva tvaṃ bhāsati brahmabandhu
                         sālīnamannaṃ paribhuñjamāno
                         sakuntamaṃsehi susaṅkhatehi.
                         Pucchāmi taṃ kassapa etamatthaṃ
                         kathaṃpakāro tava āmagandho
      |315.668| pāṇātipāto vadhachedabandhanaṃ
                         theyyaṃ musāvādo nikatī vañcanāni ca
                         ajjhenakuttaṃ 3- paradārasevanā
                         esāmagandho na hi maṃsabhojanaṃ.
@Footnote: 1 Ma. ... ciṅgūlaka .... Yu. sāmākaḍiṅgalakacīnākāni ca. 2 Yu. bhuñjatī.
@3 Yu. ajjena kujjaṃ.
      |315.669| Ye idha kāmesu asaññatā janā
                         rasesu giddhā 1- asucīkamissatā 2-
                         natthīkadiṭṭhī 3- visamā durannayā
                         esāmagandho na hi maṃsabhojanaṃ.
      |315.670| Ye lūkhasā dāruṇa 4- piṭṭhimaṃsikā
                         mittadduno nikkaruṇātimānino
                         adānasīlā na ca denti kassaci
                         esāmagandho na hi maṃsabhojanaṃ.
      |315.671| Kodho mado thambho paccuṭṭhāpanā 5- ca
                         māyā ussuyā 6- bhassasamussayo ca
                         mānātimāno ca asabbhi santhavo
                         esāmagandho na hi maṃsabhojanaṃ.
      |315.672| Ye pāpasīlā iṇaghā ca sūcakā 7-
                         vohārakūṭā idha pāṭirūpikā
                         narādhamā yedha karonti kibbisaṃ
                         esāmagandho na hi maṃsabhojanaṃ.
      |315.673| Ye idha pāṇesu asaññatā janā
                         paresamādāya vihesamuyyutā
                         dussīlaluddhā pharusā anādarā
@Footnote: 1 Po. gedhā. 2 Po. asucibhāvamissitā. Ma. asucibhāvamassitā.
@Yu. asucīkamissitā. 3 Ma. natthikadiṭṭhī. Yu. natthikadiṭṭhi.
@4 Po. Ma. Yu. dāruṇā. 5 Po. Ma. paccupaṭṭhāpanā .  6 Po. Yu. ussuyyā.
@Ma. usūyā. 7 Po. Ma. Yu. iṇaghātasucakā.
                         Esāmagandho na hi maṃsabhojanaṃ.
      |315.674| Etesu giddhā viruddhātipātino
                         niccuyyutā pecca tamaṃ vajanti ye
                         patanti sattā nirayaṃ avaṃsirā
                         esāmagandho na hi maṃsabhojanaṃ.
      |315.675| Na macchamaṃsaṃ 1- nānāsakattaṃ
                         na naggiyaṃ (na 2- muṇḍiyaṃ jaṭā 3- jallaṃ
                         kharājināni) nāggihutassupasevanā 4-
                         ye vāpi loke amarā bahū tapā
                         mantāhutī yaññamutūpasevanā
                         sodhenti maccaṃ avitiṇṇakaṅkhaṃ.
      |315.676| Yo 5- tesu gutto viditindriyo care
                         dhamme ṭhito ajjavamaddave rato
                         saṅgātigo sabbadukkhappahīno
                         na limpati diṭṭhasutesu dhīro.
      |315.677| Iccetamatthaṃ bhagavā punappunaṃ
                         akkhāsi naṃ vedayi mantapāragū
                         citrāhi gāthāhi munippakāsayi 6-
                         nirāmagandho asito durannayo.
      |315.678| Sutvāna buddhassa subhāsitaṃ padaṃ
@Footnote: 1 Ma. na macchamaṃsānamanāsakattaṃ 2 Yu. nasaddo natthi 3 Po. na muṇḍiyaṃ jaṭā na
@jallā. 4 Po. ... aggihutassupasevanā. Yu. kharājinānivā nāggihutassupasevanāva
@yā. 5 Yu. so. 6 Ma. munī.
                         Nirāmagandhaṃ sabbadukkhappanudaṃ 1-
                         nīcamano vandi tathāgatassa
                         tattheva pabbajjamarocayitthāti.
                              Āmagandhasuttaṃ dutiyaṃ.
                                         ---------
           Suttanipāte dutiyassa cūḷavaggassa tatiyaṃ hirisuttaṃ
     [316] |316.679| 3 Hirintarantaṃ vijigucchamānaṃ
                         sakhāhamasmi 2- iti bhāsamānaṃ
                         sayhāni kammāni anādiyantaṃ
                         neso mamanti iti naṃ vijaññā.
      |316.680| Ananvayaṃ piyaṃ vācaṃ          yo mittesu pakubbati
                          akarontaṃ bhāsamānaṃ       parijānanti paṇḍitā.
      |316.681| Na so mitto yo sadā appamatto
                         bhedāsaṅkī randhamevānupassī
                         yasmiṃ ca seti urasīva putto
                         sa ve mitto yo parehi abhejjo 3-.
      |316.682| Pāmujjakaraṇaṃ ṭhānaṃ         pasaṃsāvahanaṃ sukhaṃ
                          phalānisaṃso bhāveti         vahanto porisaṃ dhuraṃ.
      |316.683| Pavivekarasaṃ pitvā            rasaṃ upasamassa ca
@Footnote: 1 Ma. Yu. sabbadukkhappanūdanaṃ .   2 Po. tavāhamasmi. Ma. tavāhamasmi.
@3 Po. abhajjo.
                          Niddaro hoti nippāpo    dhammapītirasaṃ pivanti.
                                     Hirisuttaṃ tatiyaṃ.
                                         ----------
          Suttanipāte dutiyassa cūḷavaggassa catutthaṃ maṅgalasuttaṃ
     [317]   4   Evamme   sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ
viharati   jetavane   anāthapiṇḍikassa   ārāme   .  atha  kho  aññatarā
devatā     abhikkantāya     rattiyā     abhikkantavaṇṇā     kevalakappaṃ
jetavanaṃ    obhāsetvā    yena   bhagavā   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   aṭṭhāsi   .  ekamantaṃ  ṭhitā  kho
sā devatā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi
     [318] |318.684| Bahūdevā manussā ca        maṅgalāni acintayuṃ
                          ākaṅkhamānā sotthānaṃ   brūhi maṅgalamuttamaṃ.
      |318.685| Asevanā ca bālānaṃ         paṇḍitānañca sevanā
                          pūjā ca pūjanīyānaṃ 1-      etammaṅgalamuttamaṃ 2-.
      |318.686| Paṭirūpadesavāso ca           pubbe ca katapuññatā
                          attasammāpaṇidhi ca         etammaṅgalamuttamaṃ.
      |318.687| Bāhusaccañca sippañca    vinayo ca susikkhito
                          subhāsitā ca yā vācā     etammaṅgalamuttamaṃ.
      |318.688| Mātāpituupaṭṭhānaṃ         puttadārassa saṅgaho
@Footnote: 1 Ma. pūjaneyyānaṃ. 2 Ma. etaṃ ....
                          Anākulā ca kammantā    etammaṅgalamuttamaṃ
      |318.689| dānañca dhammacariyā ca     ñātakānañca saṅgaho
                          anavajjāni kammāni        etammaṅgalamuttamaṃ.
      |318.690| Āratī virati pāpā            majjapānā ca saññamo
                          appamādo ca dhammesu      etammaṅgalamuttamaṃ.
      |318.691| Gāravo ca nivāto ca          santuṭṭhī 1- ca kataññutā
                          kālena dhammassavanaṃ         etammaṅgalamuttamaṃ.
      |318.692| Khantī ca sovacassatā         samaṇānañca dassanaṃ
                          kālena dhammasākacchā     etammaṅgalamuttamaṃ.
      |318.693| Tapo ca brahmacariyañca 2-    ariyasaccānadassanaṃ
                          nibbānasacchikiriyā ca     etammaṅgalamuttamaṃ.
      |318.694| Phuṭṭhassa lokadhammehi       cittaṃ yassa na kampati
                          asokaṃ virajaṃ khemaṃ              etammaṅgalamuttamaṃ.
      |318.695| Etādisāni katvāna        sabbatthamaparājitā
                          sabbattha sotthiṃ gacchanti  tantesaṃ maṅgalamuttamanti.
                                   Maṅgalasuttaṃ catutthaṃ.
                                        -----------
@Footnote: 1 Ma. santuṭṭhi. 2 Yu. brahmacariyā ca.
         Suttanipāte dutiyassa cūḷavaggassa pañcamaṃ sūcilomasuttaṃ
     [319]  5  Evamme  sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  gayāyaṃ viharati
ṭaṅkitamañce   sūcilomayakkhassa   1-  bhavane  .  tena  kho  pana  samayena
kharo  ca  yakkho  sūcilomo  ca  yakkho  bhagavato  avidūre  atikkamanti .
Atha   kho  kharo  yakkho  sūcilomaṃ  yakkhaṃ  etadavoca  eso  samaṇoti .
Neso  samaṇo  samaṇako  eso  yāva  2-  ahaṃ  pajānāmi yadi vā [3]-
samaṇo yadi vā [4]- samaṇakoti.
     {319.1}  Atha  kho  sūcilomo  yakkho  yena  bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   bhagavato   kāyaṃ   upanāmesi  .  atha  kho  bhagavā  kāyaṃ
apanāmesi   .  atha  kho  sūcilomo  yakkho  bhagavantaṃ  etadavoca  bhāyasi
maṃ  samaṇāti  .  na  khvāhantaṃ  āvuso bhāyāmi api ca [5]- te samphasso
pāpakoti.
     {319.2}   Pañhantaṃ  samaṇa  pucchissāmi  sace  me  na  byākāsi
cittaṃ  vā  te  khipissāmi  hadayaṃ vā te phālessāmi pādesu vā gahetvā
pāragaṅgāya khipissāmīti.
     {319.3}  Na  khvāhantaṃ āvuso passāmi sadevake loke samārake
sabrahmake    sassamaṇabrāhmaṇiyā    pajāya   sadevamanussāya   yo   me
cittaṃ   vā   khipeyya   hadayaṃ   vā   phāleyya  pādesu  vā  gahetvā
pāragaṅgāya   khipeyya   api   ca   tvaṃ  āvuso  puccha  yadākaṅkhasīti .
Atha kho sūcilomo yakkho bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi
     [320] |320.696| Rāgo ca doso ca kutonidānā
@Footnote: 1 Ma. Yu. sūcilomassa yakkhassa. 2 Ma. yāvāhaṃ. Yu. yāva jānāmi.
@3-4 Ma. Yu. so. 5 Yu. kho.
                         Aratī ratī lomahaṃso kutojā
                         kuto samuṭṭhāya mano vitakkā
                         kumārakā dhaṅkamivossajanti 1-.
      |320.697| Rāgo ca doso ca itonidānā
                         aratī ratī lomahaṃso itojā
                         ito samuṭṭhāya mano vitakkā
                         kumārakā dhaṅkamivossajanti 2-.
      |320.698| Snehajā attasambhūtā    nigrodhasseva khandhajā
                         puthū visattā kāmesu        māluvāva vitatā vane.
      |320.699| Ye naṃ pajānanti   yatonidānaṃ
                         te naṃ vinodenti  suṇohi yakkha
                         tathuttaraṃ 3- oghamimaṃ taranti
                         atiṇṇapubbaṃ apunabbhavāyāti.
                              Sūcilomasuttaṃ pañcamaṃ.
                                      -------------
         Suttanipāte dutiyassa cūḷavaggassa chaṭṭhaṃ dhammacariyasuttaṃ
     [321] |321.700| 6 Dhammacariyaṃ brahmacariyaṃ        etadāhu vasuttamaṃ
                         pabbajitopi ce hoti       agārasmā 4- anagāriyaṃ.
      |321.701| So ce mukharajātiko         vihesābhirato migo 5-
@Footnote: 1-2 Yu. vaṅka .... 3 Po. taduttaraṃ. Ma. Yu. te duttaraṃ  4 Ma. agārā.
@5 Ma. Yu. mago.
                         Jīvitaṃ tassa pāpiyo          rajaṃ vaḍḍheti attano.
      |321.702| Kalahābhirato bhikkhu           mohadhammena āvuto 1-
                         akkhātampi na jānāti     dhammaṃ buddhena desitaṃ.
      |321.703| Vihesaṃ bhāvitattānaṃ          avijjāya purakkhato
                         saṅkilesaṃ na jānāti          maggaṃ nirayagāminaṃ
      |321.704| vinipātaṃ samāpanno         gabbhā gabbhaṃ tamā tamaṃ
                         sa ve tādisako bhikkhu         pecca dukkhaṃ nigacchati.
      |321.705| Gūdhakūpo 2- yathā assa      sampuṇṇo gaṇavassiko
                         yo ca evarūpo assa          dubbisodho hi saṅgaṇo.
      |321.706| Yaṃ evarūpaṃ jānātha            bhikkhavo gehanissitaṃ
                         pāpicchaṃ pāpasaṅkappaṃ      pāpaācāragocaraṃ.
      |321.707| Sabbe samaggā hutvāna   abhinibbijjiyātha 3- naṃ
                         karaṇḍaṃ 4- va niddhamatha      kasambuṃ avakassatha 5-
      |321.708| tato palāse 6- vāhetha    assamaṇe samaṇamānine.
                         Niddhamitvāna pāpicche     pāpaācāragocare
      |321.709| suddhā suddhehi saṃvāsaṃ       kappayavho patissatā 7-
                         tato samaggā nipakā        dukkhassantaṃ karissathāti.
                               Dhammacariyasuttaṃ chaṭṭhaṃ.
@Footnote: 1 Yu. āvaṭo. 2 Ma. Yu. gūthakūpo. 3 Ma. abhinibbajjiyātha. Yu. abhinibbijjayātha.
@4 Po. kāraṇḍaṃva. Ma. Yu. kāraṇḍavaṃ. 5 Ma. Yu. apakassatha. 6 Ma. yu palāpe.
@7 Po. patissavā.
                     Suttanipāte dutiyassa cūḷavaggassa
                       sattamaṃ brāhmaṇadhammikasuttaṃ
     [322]  7  Evamme  sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati
jetavane   anāthapiṇḍikassa   ārāme  .  atha  kho  sambahulā  kosalakā
brāhmaṇamahāsālā      jiṇṇā      vuḍḍhā     mahallakā     addhagatā
vayo    anuppattā    yena    bhagavā    tenupasaṅkamiṃsu    upasaṅkamitvā
bhagavatā      saddhiṃ     sammodiṃsu     sammodanīyaṃ     kathaṃ     sārāṇīyaṃ
vītisāretvā   ekamantaṃ   nisīdiṃsu   .   ekamantaṃ   nisinnā   kho  te
brāhmaṇamahāsālā      bhagavantaṃ      etadavocuṃ     sandissanti     nu
kho    bho    gotama   etarahi   brāhmaṇā   porāṇānaṃ   brāhmaṇānaṃ
brāhmaṇadhammeti    .    na    kho   brāhmaṇā   sandissanti   etarahi
brāhmaṇā      porāṇānaṃ     brāhmaṇānaṃ     brāhmaṇadhammeti    .
Sādhu   no  bhavaṃ  [1]-  gotamo  porāṇānaṃ  brāhmaṇānaṃ  brāhmaṇadhammaṃ
bhāsatu  sace  bhoto  gotamassa  agarūti  .  tena  hi  brāhmaṇā  suṇātha
sādhukaṃ   manasikarotha   bhāsissāmīti  .  evaṃ  bhoti  kho  te  brāhmaṇa-
mahāsālā bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca
     [323] |323.710| Isayo pubbakā āsuṃ        saññatattā tapassino
                         pañca kāmaguṇe hitvā     attadatthamacārisuṃ
      |323.711| na pasū brāhmaṇānāsuṃ     na hiraññaṃ na dhāniyaṃ
                         sajjhāyadhanadhaññāsuṃ        brahmaṃ nidhiṃ apālayuṃ 2-
@Footnote: 1 Po. so. 2 Po. brahmanidhimapālayuṃ. Ma. Yu. brahmaṃ nidhimapālayuṃ.
      |323.712| Yaṃ nesaṃ pakataṃ āsi           dvārabhattaṃ upaṭṭhitaṃ
                         saddhāpakatamesānaṃ           dātave tadamaññisuṃ.
      |323.713| Nānārattehi vatthehi      sayanehāvasathehi ca
                         phītā janapadā raṭṭhā         te namassiṃsu brāhmaṇe.
      |323.714| Avajjhā brāhmaṇā āsuṃ  ajeyyā dhammarakkhitā
                         na ne koci nivāresi           kuladvāresu sabbaso.
      |323.715| Aṭṭhacattāḷīsaṃ vassāni    (komāra) brahmacariyaṃ cariṃsu te
                         vijjācaraṇapariyeṭṭhiṃ 1-     acaruṃ brāhmaṇā pure.
      |323.716| Na brāhmaṇā aññamagamuṃ      napi bhariyaṃ kiṇiṃsu te
                         sampiyeneva saṃvāsaṃ            saṅgantvā samarocayuṃ.
      |323.717| Aññatra tamhā samayā   utuveramaṇimpati 2-
                         antarā methunaṃ dhammaṃ       nāssu gacchanti brāhmaṇā.
      |323.718| Brahmacariyañca sīlañca   ajjavaṃ maddavaṃ tapaṃ
                         soraccaṃ avihiṃsañca            khantiñcāpi avaṇṇayuṃ.
      |323.719| Yo nesaṃ paramo āsi         brahmā daḷhaparakkamo
                         sa vāpi methunaṃ dhammaṃ          supinantena 3- nāgamā.
      |323.720| Tassa vattamanusikkhantā    idheke viññujātikā
                         brahmacariyañca sīlañca     khantiñcāpi avaṇṇayuṃ.
      |323.721| Taṇḍulaṃ sayanaṃ vatthaṃ         sappitelañca yāciya
                         dhammena samodhānetvā 4- tato yaññamakappayuṃ
@Footnote: 1 Yu. ... pariyiṭṭhiṃ .   2 Po. utuveramaṇīpati    3 Po. Ma. supinantepi
@4 Yu. samudānetvā.
      |323.722| Upaṭṭhitasmiṃ yaññasmiṃ      nāssu gāvo haniṃsu te.
                         Yathā mātā pitā bhātā    aññe vāpi ca ñātakā
                         gāvo no paramā mittā     yāsu jāyanti osathā.
      |323.723| Annadā baladā cetā       vaṇṇadā sukhadā tathā
                         etamatthavasaṃ ñatvā          nāssu gāvo haniṃsu te.
      |323.724| Sukhumālā mahākāyā        vaṇṇavanto yasassino
                         brāhmaṇā sehi dhammehi   kiccākiccesu ussukā
                         yāya 1- loke avattiṃsu      sukhamedhitthayampajā.
      |323.725| Tesaṃ āsi vipallāso        disvāna aṇuto aṇuṃ
                         rājino ca viyākāraṃ            nāriyo ca samalaṅkatā
      |323.726| rathe cājaññasaṃyutte        sukate citrasibbane
                         nivesane nivese ca             vibhatte bhāgaso mite
      |323.727| gomaṇḍalaparibyuḷhaṃ 2-   nārivaragaṇāyutaṃ
                         uḷāraṃ mānusaṃ bhogaṃ           abhijjhāyiṃsu brāhmaṇā.
      |323.728| Te tattha mante ganthetvā  okkākaṃ tadupāgamuṃ
                         pahūtadhanadhaññosi
                         (yajassu bahu te vittaṃ)        yajassu bahu te dhanaṃ.
      |323.729| Tato ca rājā saññatto    brāhmaṇehi rathesabho
                         assamedhaṃ purisamedhaṃ (sammāpāsaṃ) vājapeyyaṃ niraggaḷaṃ.
@Footnote: 1 Po. Ma. yāva .  2 Yu. paribbūḷhaṃ.
                         Ete yāge yajitvāna        brāhmaṇānaṃ adā dhanaṃ
      |323.730| gāvo sayanañca vatthañca    nāriyo ca samalaṅkatā
                         rathe cājaññasaṃyutte        sukate citrasibbane 1-
      |323.731| nivesanāni rammāni          suvibhattāni sabbaso 2-
                         nānādhaññassa pūretvā   brāhmaṇānaṃ adā dhanaṃ.
      |323.732| Te ca tattha dhanaṃ laddhā       sannidhiṃ samarocayuṃ
                         tesaṃ icchāvatiṇṇānaṃ       bhiyyo taṇhā pavaḍḍhatha
                         te tattha mante ganthetvā  okkākaṃ punamupāgamuṃ.
      |323.733| Yathā āpo ca paṭhavī ca        hiraññaṃ dhanadhāniyaṃ
                         evaṃ gāvo manussānaṃ         parikkhāro so hi pāṇinaṃ
                         yajassu bahu te vittaṃ          yajassu bahu te dhanaṃ.
      |323.734| Tato ca rājā saññatto   brāhmaṇehi rathesabho
                         nekā satasahassiyo           gāvo yaññe aghātayi.
      |323.735| Na pādā na visāṇena       nāssu hiṃsanti kenaci
                         gāvo eḷakasamānā         soratā kumbhadūhanā
                         tā visāṇe gahetvāna      rājā satthena ghātayi.
      |323.736| Tato ca devā pitaro          indo asurarakkhasā
                         adhammo iti pakkanduṃ       yaṃ sattaṃ nipatī gave.
      |323.737| Tayo rogā pure āsuṃ         icchā anasanañjarā
                         pasūnañca samārambhā        aṭṭhānavutimāgamuṃ.
@Footnote: 1 Ma. sabbattha cittasibbaneti dissati. 2 Ma. Yu. bhāgaso.
      |323.738| Eso adhammo daṇḍānaṃ    okkanto puraṇo 1- ahu 2-
                         adūsikāyo 3- haññanti  dhammā dhaṃsanti yājakā.
      |323.739| Evameso anudhammo          porāṇo viññugarahito
                         yattha edisakaṃ passati        yajakaṃ 4- garahatī jano.
      |323.740| Evaṃ dhamme viyāpanne       vibhinnā suddavessikā
                         puthū vibhinnā khattiyā        patiṃ bhariyā 5- avamaññatha.
      |323.741| Khattiyā brahmabandhū ca     ye caññe gottarakkhitā
                         jātivādaṃ niraṅkatvā         kāmānaṃ vasamupāgamunti 6-.
     [324]    Evaṃ    vutte    te   brāhmaṇamahāsālā   bhagavantaṃ
etadavocuṃ    abhikkantaṃ    bho    gotama    abhikkantaṃ    bho    gotama
seyyathāpi   bho   gotama   nikkujjitaṃ   vā  ukkujjeyya  paṭicchannaṃ  vā
vivareyya    mūḷhassa    vā    maggaṃ    ācikkheyya   andhakāre   vā
telapajjotaṃ    dhāreyya    cakkhumanto    rūpāni   dakkhantīti   evamevaṃ
bhotā   gotamena   anekapariyāyena   dhammo   pakāsito   ete   mayaṃ
bhavantaṃ    gotamaṃ    saraṇaṃ   gacchāma   dhammañca   bhikkhusaṅghañca   upāsake
no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṅgateti.
                    Brāhmaṇadhammikasuttaṃ sattamaṃ.
                                     -----------
@Footnote: 1 Ma. purāṇo. 2 Po. Yu. ahū. 3 Po. adūsikā ye. 4 Po. yājakaṃ. Ma. Yu. ājakaṃ.
@5 Ma. patiṃ bhariyāvamaññatha. 6 Po. kāmānaṃ vasamāgamuṃ. Ma. vasamanvagunti.
          Suttanipāte dutiyassa cūḷavaggassa aṭṭhamaṃ nāvāsuttaṃ
     [325] |325.742| 8 Yasmā  hi dhammaṃ puriso vijaññā
                         indaṃva naṃ devatā pūjayeyya
                         so pūjito tasmiṃ pasannacitto
                         bahussuto pātukaroti dhammaṃ.
      |325.743| Tadaṭṭhikatvāna nisamma dhīro
                         dhammānudhammaṃ paṭipajjamāno
                         viññū vibhāvī nipuṇo ca hoti
                         yo tādisaṃ bhajati appamatto.
      |325.744| Khuddañca bālaṃ upasevamāno
                         anāgatatthañca usuyyakañca
                         idheva dhammaṃ avibhāvayitvā
                         avitiṇṇakaṅkho maraṇaṃ upeti.
      |325.745| Yathā naro āpagaṃ otaritvā
                         mahodakaṃ salilaṃ sīghasotaṃ
                         so vuyhamāno anusotagāmī
                         kiṃ so pare sakkhati tārayetuṃ.
      |325.746| Tatheva dhammaṃ avibhāvayitvā
                         bahussutānaṃ anisāmayatthaṃ
                         sayaṃ ajānaṃ avitiṇṇakaṅkho
                         Kiṃ so pare sakkhati nijjhapetuṃ.
      |325.747| Yathāpi nāvaṃ daḷhamāruhitvā
                         piyenarittena samaṅgibhūto
                         so tāraye tattha bahūpi aññe
                         tatrūpayaññū kusalo matimā 1-
      |325.748| evampi yo vedagu bhāvitatto
                         bahussuto hoti avedhadhammo
                         so kho pare nijjhapaye pajānaṃ
                         sotāvadhānopanisūpapanne.
      |325.749| Tasmā have sappurisaṃ bhajetha
                         medhāvinañceva bahussutañca
                         aññāya atthaṃ paṭipajjamāno
                         viññātadhammo sa 2- sukhaṃ labhethāti.
                                Nāvāsuttaṃ aṭṭhamaṃ
                                  -------
           suttanipāte dutiyassa cūḷavaggassa navamaṃ kiṃsīlasuttaṃ
     [326] |326.750| 9 Kiṃsīlo kiṃsamācāro    kāni kammāni brūhayaṃ
                         naro sammāniviṭṭhassa    uttamatthañca pāpuṇe.
      |326.751|  Vuḍḍhāpacāyī anusuyyako siyā
@Footnote: 1 Ma. Yu. mutīmā .  2 Yu. so.
                         Kālaññu cassa gurunaṃ 1- dassanāya
                         dhammiṃ kathaṃ erayitaṃ khaṇaññū
                         suṇeyya sakkacca subhāsitāni.
      |326.752| Kālena gacche gurunaṃ 1- sakāsaṃ
                         thambhaṃ niraṅkatvā nivātavuttī
                         atthaṃ dhammaṃ saṃyamaṃ 2- brahmacariyaṃ
                         anussare ceva sammācare 3- ca.
      |326.753| Dhammārāmo dhammarato
                         dhamme ṭhito dhammavinicchayaññū
                         nevācare dhammasandosavādaṃ
                         tacchehi nīyetha subhāsitehi.
      |326.754| Hassaṃ ca 4- jappaṃ paridevaṃ padosaṃ
                         māyākataṃ kūhanaṃ 5- giddhimānaṃ
                         sārambhakakkassakasāvamucchaṃ 6-
                         hitvā care vītamado ṭhitatto.
      |326.755| Viññātasārāni subhāsitāni
                         sutañca viññāta samādhisāraṃ
                         na tassa paññā ca sutañca vaḍḍhati
                         yo sāhaso hoti naro pamatto.
      |326.756| Dhamme ca ye ariyappavedite ratā
@Footnote: 1 Ma. garūnaṃ. Yu. garunaṃ. 2 Yu. saññamaṃ. 3 Ma. Yu. samācare. 4 Ma. Yu.
@casaddo na dissati. 5 Ma. Yu. kuhanaṃ. 6 Ma. sārambhaṃ kakkasaṃ kasāvañca mucchaṃ.
                         Anuttarā te vacasā manasā kammunā ca
                         te santisoraccasamādhisaṇṭhitā
                         sutassa paññāya ca sāramajjhagūti.
                                   Kiṃsīlasuttaṃ navamaṃ.
                                           ---------
          Suttanipāte dutiyassa cūḷavaggassa dasamaṃ uṭṭhānasuttaṃ
     [327] |327.757| 10 Uṭṭhahatha nisīdatha  ko attho supitena vo
                         āturānaṃ hi kā niddā      sallaviddhāna ruppataṃ.
      |327.758| Uṭṭhahatha nisīdatha               daḷhaṃ sikkhatha santiyā
                          mā vo pamatte viññāya (maccurājā) amohayittha vasānuge.
      |327.759| Yāya devā manussā ca       sitā tiṭṭhanti atthikā
                         tarathetaṃ visattikaṃ               khaṇo vo 1- mā upaccagā
                         khaṇātītā hi socanti        nirayamhi samappitā.
      |327.760| Pamādo rajo pamādā 2-   pamādānupatito rajo
                         appamādena vijjāya        abbūḷhe 3- sallamattanoti.
                                        Uṭṭhānasuttaṃ dasamaṃ.
                                                   --------
@Footnote: 1 Ma. Yu. ve .  2 Ma. pamādo. Yu. ayaṃ pāṭho natthi. 3 Ma. Yu. abbahe.
        Suttanipāte dutiyassa cūḷavaggassa ekādasamaṃ rāhulasuttaṃ
     [328] |328.761| 11 Kacci abhiṇhasaṃvāsā     nāvajānāsi paṇḍitaṃ
                         okkādhāro 1- manussānaṃ   kacci apacito tayā.
      |328.762| Nāhaṃ abhiṇhasaṃvāsā           avajānāmi paṇḍitaṃ
                         okkādhāro 2- manussānaṃ   niccaṃ apacito mayā.
      |328.763| Pañca kāmaguṇe hitvā        piyarūpe manorame
                         saddhāya gharā nikkhamma         dukkhassantakaro bhava.
      |328.764| Mitte bhajassu kalyāṇe       pantañca 3- sayanāsanaṃ
                         vivittaṃ appanigghosaṃ            mattaññū hohi bhojane.
      |328.765| Cīvare piṇḍapāte ca            paccaye sayanāsane
                         etesu taṇhamākāsi 4-      mā lokaṃ punarāgami
      |328.766| saṃvuto pātimokkhasmiṃ           indriyesu ca pañcasu
                         satī kāyagatā tyatthu           nibbidābahulo bhava.
      |328.767| Nimittaṃ parivajjehi               subhaṃ rāgūpasañhitaṃ
                         asubhāya cittaṃ bhāvehi          ekaggaṃ susamāhitaṃ
      |328.768| animittañca bhāvehi            mānānusayamujjaha
                         tato mānābhisamayā             upasanto carissasīti.
Itthaṃ sudaṃ bhagavā āyasmantaṃ rāhulaṃ imāhi gāthāhi abhiṇhaṃ ovadatīti.
                                    Rāhulasuttaṃ ekādasamaṃ.
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. ukkādhāro. 3 patthañcātipi pāṭho. 4 taṇhaṃ mākāsītipi.
       Suttanipāte dutiyassa cūḷavaggassa dvādasamaṃ vaṅgīsasuttaṃ 1-
     [329]  12  Evamme  sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ bhagavā āḷaviyaṃ viharati
aggāḷave   cetiye  .  tena  kho  pana  samayena  āyasmato  vaṅgīsassa
upajjhāyo    nigrodhakappo    nāma    thero    aggāḷave    cetiye
aciraparinibbuto   hoti   .   atha  kho  āyasmato  vaṅgīsassa  rahogatassa
paṭisallīnassa   evaṃ   cetaso   parivitakko  udapādi  parinibbuto  nu  kho
me   upajjhāyo   udāhu   no   parinibbutoti   .  atha  kho  āyasmā
vaṅgīso     sāyaṇhasamayaṃ     paṭisallānā    vuṭṭhito    yena    bhagavā
tenupasaṅkami     upasaṅkamitvā     bhagavantaṃ    abhivādetvā    ekamantaṃ
nisīdi    .   ekamantaṃ   nisinno   kho   āyasmā   vaṅgīso   bhagavantaṃ
etadavoca   idha   mayhaṃ  bhante  rahogatassa  paṭisallīnassa  evaṃ  cetaso
parivitakko   udapādi   parinibbuto  nu  kho  me  upajjhāyo  udāhu  no
parinibbutoti  .  atha  kho  āyasmā  vaṅgīso  uṭṭhāyāsanā  ekaṃsaṃ cīvaraṃ
katvā    yena    bhagavā    tenañjalimpaṇāmetvā    bhagavantaṃ   gāthāya
ajjhabhāsi
     [330] |330.769| Pucchāma satthāraṃ anomapaññaṃ
                         diṭṭheva dhamme yo vicikicchānaṃ
                         chettā aggāḷave kālamakāsi bhikkhu
                         ñāto yasassī abhinibbutatto.
@Footnote: 1 Ma. nigrodhakappasuttaṃ.
      |330.770| Nigrodhakappo iti tassa nāmaṃ
                         tayā kataṃ bhagavā brāhmaṇassa
                         so taṃ namassaṃ acariṃ mutyapekkho
                         āraddhaviriyo daḷhadhammadassī.
      |330.771| Taṃ sāvakaṃ sakka mayampi sabbe
                         aññātumicchāma samantacakkhu
                         samavaṭṭhitā no savanāya sotā
                         tuvaṃ no satthā tvamanuttarosi.
      |330.772| Chindeva no vicikicchaṃ brūhi metaṃ
                         parinibbutaṃ vedaya bhūripañña
                         majjhe ca 1- no bhāsa samantacakkhu
                         sakkova devānaṃ sahassanetto.
      |330.773| Ye keci ganthā idha mohamaggā
                         aññāṇapakkhā vicikicchaṭhānā
                         tathāgataṃ patvā na te bhavanti
                         cakkhuṃ hi etaṃ paramaṃ narānaṃ.
      |330.774| No ce hi jātu puriso kilese
                         vāto yathā abbhaghanaṃ vihāne
                         tamovassa nivuto sabbaloko
@Footnote: 1 Yu. va.
                         Na jotimantopi narā tapeyyuṃ.
      |330.775| Dhīrā ca pajjotakarā bhavanti
                         taṃ taṃ ahaṃ dhīra tatheva maññe
                         vipassinaṃ jānamupāgamamha
                         parisāsu no āvikarohi kappaṃ.
      |330.776| Khippaṃ giraṃ eraya vaggu vagguṃ
                         haṃsāva 1- paggayha saṇiṃ 2- nikujja 3-
                         bindussarena suvikappitena
                         sabbeva te ujjugatā suṇoma.
      |330.777| Pahīnajātimaraṇaṃ asesaṃ
                         niggayha dhonaṃ vadessāmi dhammaṃ
                         na kāmakāro hi puthujjanānaṃ
                         saṅkheyyakāro ca tathāgatānaṃ.
      |330.778| Sampannaveyyākaraṇaṃ tvayidaṃ 4-
                         samujjapaññassa 5- samuggahītaṃ
                         ayamañjalī pacchimo suppaṇāmito
                         mā mohayī jānamanomapañña.
      |330.779| Parovaraṃ ariyadhammaṃ viditvā
                         mā mohayī jānamanomavīra
                         vāriṃ yathā ghammani ghammatatto
@Footnote: 1 Ma. haṃsova. 2 Ma. saṇikaṃ .  3 Ma. Yu. nikūja. 4 Ma. tavedaṃ. 5 Ma. Yu.
@samujjupaññassa.
                         Vācābhikaṅkhāmi sutassa 1- vassa.
      |330.780| Yadatthikaṃ 2- brahmacariyaṃ acāri 3-
                         kappāyano kiñcissa 4-  taṃ amoghaṃ
                         nibbāyi so ādu saupādiseso 5-
                         yathā vimutto ahu taṃ suṇoma.
      |330.781| Acchecchi taṇhaṃ idha nāmarūpe (ti bhagavā)
                         kaṇhassa sotaṃ dīgharattānusayitaṃ
                         atāri jātiṃ maraṇaṃ asesaṃ
                         iccabravī bhagavā pañcaseṭṭho.
      |330.782| Esa sutvā pasīdāmi        vaco te isisattama
                         amoghaṃ kira me puṭṭhaṃ         na maṃ vañcesi brāhmaṇo
                         yathāvādī tathākārī         ahu buddhassa sāvako
                         acchidā maccuno jālaṃ      taṃ taṃ māyāvino daḷhaṃ.
      |330.783| Addasa bhagavā ādiṃ 6-   upādānassa kappiyo
                         accagā vata kappāyano   maccudheyyaṃ suduttaranti.
                                     Vaṅgīsasuttaṃ dvādasamaṃ.
                                                 ---------
@Footnote: 1 Ma. sutaṃpavassa .  2 Yu. yadatthiyaṃ .  3 Ma. acarī .  4 Ma. Yu. kaccissa.
@5 Ma. sapādiseso. 6 Ma. ādi.
                         Suttanipāte dutiyassa cūḷavaggassa
                         terasamaṃ sammāparibbājaniyasuttaṃ
     [331] |331.784| 13 Pucchāmi muniṃ pahūtapaññaṃ
                         tiṇṇaṃ (pāragataṃ 1-) parinibbutaṃ ṭhitattaṃ
                         nikkhamma gharā panujja kāme
                         kathaṃ (bhikkhu) sammā so loke paribbajeyya.
      |331.785| Yassa maṅgalā samūhatā (ti bhagavā)
                         uppātā 2- supinā ca lakkhaṇā ca
                         sa 3- maṅgaladosavippahīno
                         (bhikkhu) sammā so loke paribbajeyya.
      |331.786| Rāgaṃ vinayetha mānusesu
                         dibbesu kāmesu cāpi bhikkhu
                         atikkamma bhavaṃ samecca dhammaṃ
                         sammā so loke paribbajeyya.
      |331.787| Vipiṭṭhikatvā 4- pesuṇāni
                         kodhaṃ kadariyaṃ jaheyya bhikkhu
                         anurodhavirodhavippahīno
                         sammā so loke paribbajeyya.
@Footnote: 1 Ma. pāraṃ gataṃ. 2 Yu. uppādā. 3 Ma. so. 4 Ma. vipiṭṭhikatvāna.
@Po. vipiṭṭhakaritvā.
      |331.788| Hitvāna piyañca 1- appiyañca
                         anupādāya anissito kuhiñci
                         saṃyojaniyehi vippamutto
                         sammā so loke paribbajeyya.
      |331.789| Na so upadhīsu sārameti
                         ādānesu vineyya chandarāgaṃ
                         so anissito anaññaneyyo
                         sammā so loke paribbajeyya.
      |331.790| Vacasā manasā ca kammunā ca
                         aviruddho sammā viditvā dhammaṃ
                         nibbānapadābhipatthayāno
                         sammā so loke paribbajeyya.
      |331.791| Yo vandati manti na 2- uṇṇameyya
                         akuṭṭhopi na sandhiyetha bhikkhu
                         laddhā parabhojanaṃ na majje
                         sammā so loke paribbajeyya.
      |331.792| Lobhañca bhavañca vippahāya
                         virato chedanabandhanato 3- bhikkhu
                         so tiṇṇakathaṅkatho visallo
                         sammā so loke paribbajeyya.
@Footnote: 1 Po. piyañceva .  2 Ma. nuṇṇameyya. 3 Ma. chedanabandhanā ca.
      |331.793| Sāruppamattano viditvā
                         na 1- ca bhikkhu hiṃseyya kañci loke
                         yathātathaṃ 2- dhammaṃ viditvā
                         sammā so loke paribbajeyya.
      |331.794| Yassānusayā na santi keci
                         mūlā 3- akusalā samūhatā se
                         so nirāsaso 4- anāsasāno
                         sammā so loke paribbajeyya.
      |331.795| Āsavakhīṇo pahīnamāno
                         sabbaṃ rāgapathaṃ upātivatto
                         danto parinibbuto ṭhitatto
                         sammā so loke paribbajeyya.
      |331.796| Saddho sutavā niyāmadassī
                         vaggagatesu na vaggasārī
                         dhīro lobhaṃ dosaṃ vineyya paṭighaṃ
                         sammā so loke paribbajeyya.
      |331.797| Saṃsuddhajino vivaṭacchado
                         dhammesu vasī pāragū anejo
@Footnote: 1 Ma. no .  2 Ma. Yu. yathātathidaṃ. 3 Ma. mūlā ca. 4 vaṇṇanāyaṃ nirāso.
@Ma. nirāso anāsisāno. Yu. nirāsayo anāsasāno.
                         Saṅkhāranirodhañāṇakusalo
                         sammā so loke paribbajeyya.
      |331.798| Atītesu anāgatesu cāpi
                         kappātīto aticcasuddhipañño
                         sabbāyatanehi vippamutto
                         sammā so loke paribbajeyya.
      |331.799| Aññāya padaṃ samecca dhammaṃ
                         vivaṭaṃ disvāna pahānamāsavānaṃ
                         sabbūpadhīnaṃ parikkhayā no 1-
                         sammā so loke paribbajeyya.
      |331.800| Addhā hi bhagavā tatheva etaṃ
                         yo so evaṃvihāri danto bhikkhu
                         sabbasaṃyojaniye vītivatto
                         sammā so loke paribbajeyyāti.
                         Sammāparibbājaniyasuttaṃ terasamaṃ.
                                       -----------
         Suttanipāte dutiyassa cūḷavaggassa cuddasamaṃ dhammikasuttaṃ
     [332]   14   Evamme  sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ
viharati   jetavane   anāthapiṇḍikassa   ārāme   .   atha  kho  dhammiko
@Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
Upāsako   pañcahi   upāsakasatehi   saddhiṃ   yena   bhagavā   tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā     bhagavantaṃ     abhivādetvā    ekamantaṃ    nisīdi   .
Ekamantaṃ    nisinno    kho    dhammiko   upāsako   bhagavantaṃ   gāthāya
ajjhabhāsi
     [333] |333.801| Pucchāmi taṃ gotama bhūripañña
                         kathaṅkaro sāvako sādhu hoti
                         yo vā agārā anagārameti
                         agārino vā panupāsakāse.
      |333.802| Tuvañhi lokassa sadevakassa
                         gatiṃ pajānāsi parāyanañca
                         na 1- tatthi tulyo nipuṇatthadassī
                         tuvañhi buddhaṃ pavaraṃ vadanti.
      |333.803| Sabbaṃ tuvaṃ ñāṇamavecca dhammaṃ
                         pakāsesi satte anukampamāno
                         vivaṭacchadosi samantacakkhu
                         virocasi vimalo sabbaloke.
      |333.804| Agacchi te santike nāgarājā
                         erāvaṇo nāma jinoti sutvā
                         sopi tayā mantayitvājjhagamā
                         sādhūti sutvāna patītarūpo.
@Footnote: 1 Ma. na catthi. Po. natthi.
      |333.805| Rājāpi taṃ vessavaṇo kuvero
                         upeti dhammaṃ paripucchamāno
                         tassāpi tvaṃ pucchito bravīsi 1-
                         so cāpi sutvāna patītarūpo.
      |333.806| Ye kecime titthiyā vādasīlā
                         ājīvakā vā yadi vā niganthā
                         paññāya taṃ nātitaranti sabbe
                         ṭhito vajantaṃ viya sīghagāmiṃ.
      |333.807| Ye kecime brāhmaṇā vādasīlā
                         vuḍḍhā vāpi 2- brāhmaṇā santi keci
                         sabbe tayī atthabaddhā bhavanti
                         ye cāpi 3- aññe vādino maññamānā.
      |333.808| Ayañhi dhammo nipuṇo sukho ca
                         yoyaṃ tayā bhagavā suppavutto
                         tameva sabbe 4- mayaṃ sussumānā 5-
                         taṃ no vada 6- pucchito buddhaseṭṭha.
      |333.809| Sabbepime bhikkhavo sannisinnā
                         upāsakā cāpi tattheva sotuṃ
                         suṇantu dhammaṃ vimalenānubuddhaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. brūsi dhīra. 2 Ma. Yu. cāpi. 3 Yu. vāpi caññe. 4 Ma. sabbepi.
@5 Ma. Yu. sussūsamānā. 6 Yu. tavanno.
                         Subhāsitaṃ vāsavasseva devā.
      |333.810| Suṇātha me bhikkhavo sāvayāmi 1- vo
                         dhammaṃ dhutaṃ tañca carātha 2- sabbe
                         iriyāpathaṃ pabbajitānulomikaṃ
                         sevetha naṃ atthadassī matimā 3-.
      |333.811| No ve vikāle vicareyya bhikkhu
                         gāme ca piṇḍāya careyya kāle
                         akālacāriṃ hi sajanti saṅgā
                         tasmā vikāle na caranti buddhā.
      |333.812| Rūpā ca saddā ca rasā ca gandhā
                         phassā ca ye sammadayanti satte
                         etesu dhammesu vineyya chandaṃ
                         kālena so pavise pātarāsaṃ.
      |333.813| Piṇḍaṃ ca bhikkhu samayena laddhā
                         eko paṭikkamma raho nisīde
                         ajjhattacintī na mano bahiddhā
                         nicchāraye saṅgahitattabhāvo.
      |333.814| Sacepi so sallape sāvakena
                         aññena vā kenaci bhikkhunā vā
@Footnote: 1 Po. sāviyāmivo. Ma. sāvayissāmi. 2 Yu. dharātha. 3 Ma. Yu. mutimā.
                         Dhammaṃ paṇītaṃ tamudāhareyya
                         na pesuṇaṃ nopi parūpavādaṃ.
      |333.815| Vādañhi eke paṭiseniyanti
                         na te pasaṃsāma parittapaññe
                         tato tato ne pasajanti saṅgā
                         cittañhi te tattha gamenti dūre.
      |333.816| Piṇḍaṃ vihāraṃ sayanāsanañca
                         āpañca saṅghāṭirajūpavāhanaṃ
                         sutvāna dhammaṃ sugatena desitaṃ
                         saṅkhāya seve varapaññasāvako.
      |333.817| Tasmā hi piṇḍe sayanāsane ca
                         āpe ca saṅghāṭirajūpavāhane
                         etesu dhammesu anūpalitto
                         bhikkhu yathā pokkhare vāribindu.
      |333.818| Gahaṭṭhavattaṃ pana vo vadāmi
                         yathākaro sāvako sādhu hoti
                         na hesa labbhā sapariggahena
                         phassetu yo kevalo bhikkhudhammo.
      |333.819| Pāṇaṃ na hane na ca ghātayeyya
                         na cānujaññā hanataṃ paresaṃ
                         Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ
                         ye thāvarā ye ca tasā santi loke.
      |333.820| Tato adinnaṃ parivajjayeyya
                         kiñci kvaci sāvako bujjhamāno
                         na hāraye harataṃ nānujaññā
                         sabbaṃ adinnaṃ parivajjayeyya.
      |333.821| Abrahmacariyaṃ parivajjayeyya
                         aṅgārakāsuṃ jalitaṃva viññū
                         asambhuṇanto pana brahmacariyaṃ
                         parassa dāraṃ nātikkameyya.
      |333.822| Sabhaggato vā parisaggato vā
                         ekassa ceko na musā bhaṇeyya
                         na bhāṇaye bhaṇataṃ nānujaññā
                         sabbaṃ abhūtaṃ parivajjayeyya.
      |333.823| Majjañca pāṇaṃ na samācareyya
                         dhammaṃ idaṃ rocaye yo gahaṭṭho
                         na pāyaye pivitaṃ 1- nānujaññā
                         ummādanantaṃ iti naṃ viditvā.
      |333.824| Madā hi pāpāni karonti bālā
                         kārenti caññepi jane pamatte
@Footnote: 1 Ma. pivataṃ. Yu. pipātaṃ.
                         Etaṃ apuññāyatanaṃ vivajjaye
                         ummādanaṃ mohanaṃ bālakantaṃ.
      |333.825| Pāṇaṃ na hane na cādinnamādiye
                         musā na bhāse na ca majjapo siyā
                         abrahmacariyā virameyya methunā
                         rattiṃ na bhuñjeyya vikālabhojanaṃ
      |333.826| mālaṃ na dhāre na ca gandhamācare
                         mañce chamāyaṃ va sayetha santhate
                         etaṃ hi aṭṭhaṅgikamāhuposathaṃ
                         buddhena dukkhantagunā pakāsitaṃ.
      |333.827| Tato ca pakkhassupavassuposathaṃ
                         cātuddasiṃ pañcadasiñca aṭṭhamiṃ
                         pāṭihārikapakkhañca pasannamānaso
                         aṭṭhaṅgupetaṃ susamattarūpaṃ.
      |333.828| Tato ca pāto upavuṭṭhuposatho
                         annena pānena ca bhikkhusaṅghaṃ
                         pasannacitto anumodamāno
                         yathārahaṃ saṃvibhajetha viññū.
      |333.829| Dhammena mātāpitaro bhareyya
                         payojaye dhammikaṃ so vaṇijjaṃ
                         Etaṃ gihīvattayamappamatto
                         sayampabhe nāma upeti deveti.
                                     Dhammikasuttaṃ cuddasamaṃ.
                                         Cūḷavaggo dutiyo.
                                              Tassuddānaṃ
                                         ratanāmagandho hiri ca
                         maṅgalaṃ sūcilomena               kapilo brāhmaṇopi ca
                         nāvā kiṃsīlauṭṭhāno           rāhulo puna vaṅgīso
                         paribbājaniyo tathā            dhammikañca viduno ahu
                              cuḷavaggañhi cuddasāti.
                                                    ---------
                           Suttanipāte tatiyo mahāvaggo
                               paṭhamaṃ pabbajāsuttaṃ *-
     [354] |354.830| 1 Pabbajjaṃ kittayissāmi        yathā pabbaji cakkhumā
                         yathā vīmaṃsamāno so            pabbajjaṃ samarocayi.
      |354.831| Sambādhoyaṃ 1- gharāvāso     rajassāyatanaṃ iti
                         abbhokāso ca pabbajjā   iti disvāna pabbaji.
      |354.832| Pabbajitvāna kāyena        pāpakammaṃ vivajjayi
@Footnote: 1 Po. sambādhāyaṃ.
@* neṄ‡aṅacākalekhakhṛ´a [334]-[353] ”nachaḗṢḗasayāmarṢṭhakhāā´ahāy์ pa
                         Vacīduccaritaṃ hitvā             ājīvaṃ parisodhayi.
      |354.833| Agamā rājagahaṃ buddho       magadhānaṃ giribbajaṃ
                         piṇḍāya abhihāresi         ākiṇṇavaralakkhaṇo.
      |354.834| Tamaddasā bimbisāro       pāsādasmiṃ patiṭṭhito
                         disvā lakkhaṇasampannaṃ      imamatthaṃ abhāsatha
      |354.835| imaṃ bhonto nisāmetha        abhirūpo brahmā suci
                         caraṇena ceva sampanno      yugamattañca pekkhati
      |354.836| okkhittacakkhu satimā         nāyaṃ nīcakulāmiva
                         rājadūtābhidhāvantu            kuhiṃ bhikkhu gamissati.
      |354.837| Te pesitā rājadūtā          piṭṭhito anubandhisuṃ
                         kuhiṃ gamissati bhikkhu             kattha vāso bhavissati.
      |354.838| Sapadānaṃ caramāno             guttadvāro susaṃvuto
                         khippaṃ pattaṃ apūresi            sampajāno patissato.
      |354.839| Sa 1- piṇḍacāraṃ caritvā nikkhamma nagarā muni
                         paṇḍavaṃ abhihāresi            ettha vāso bhavissati.
      |354.840| Disvāna vāsūpagataṃ             tayo dūtā upāvisuṃ
                         eko 2- ca dūto āgantvā rājino paṭivedayi
      |354.841| esa bhikkhu mahārāja          paṇḍavassa purakkhato 3-
                         nisinno byagghusabhova        sīhova girigabbhare.
@Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 2 Ma. tesu ekova āgantvā. 3 Ma. Yu. puratthato.
      |354.842| Sutvāna dūtavacanaṃ               bhadrayānena 1- khattiyo
                         taramānarūpo niyyāsi         yena paṇḍavapabbato.
      |354.843| Sa yānabhūmiṃ yāyitvā         yānā oruyha khattiyo
                         pattiko upasaṅkamma          āsajja naṃ upāvisi.
      |354.844| Nisajja rājā sammodi        kathaṃ sārāṇiyaṃ tato
                         kathaṃ so vītisāretvā          imamatthaṃ abhāsatha
      |354.845| yuvā ca daharo cāpi            paṭhamuppattito 2- susū
                         vaṇṇārohena sampanno    jātimā viya khattiyo
      |354.846| sobhayanto anīkaggaṃ           nāgasaṅghapurakkhato
                         dadāmi bhoge bhuñjassu       jātiṃ akkhāhi pucchito.
      |354.847| Ujuṃ janapado rāja               himavantassa passato
                         dhanaviriyena sampanno          kosalassa 3- niketino
      |354.848| ādiccā 4- nāma gottena  sākiyā nāma jātiyā
                         tamhā kulā pabbajito (mhi)  na kāme abhipatthayaṃ
      |354.849| kāmesvādīnavaṃ disvā        nekkhammaṃ daṭṭhu khemato
                         padhānāya gamissāmi          ettha me rañjatī manoti.
                                     Pabbajjāsuttaṃ paṭhamaṃ.
                                              ------------
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhaddayānena. 2 Ma. Yu. paṭhamuppattiko susu .  3. Ma. Yu. kosalesu.
@4 Po. Ma. ādicco.
           Suttanipāte tatiyassa mahāvaggassa dutiyaṃ padhānasuttaṃ
     [355] |355.850| 2 Taṃ maṃ padhānapahitattaṃ         nadiṃ nerañjarampati
                          viparakkamma jhāyantaṃ        yogakkhemassa pattiyā
      |355.851| namucī karuṇaṃ vācaṃ               bhāsamāno upāgami
                          kīso tvamasi dubbaṇṇo    santike maraṇaṃ tava.
      |355.852| Sahassabhāgo maraṇassa       ekaṃso tava jīvitaṃ
                          jīvato 1- jīvitaṃ seyyo       jīvaṃ puññāni kāhasi.
      |355.853| Carato ca te brahmacariyaṃ      aggihutañca jūhato
                          pahūtaṃ cīyate puññaṃ           kiṃ padhānena kāhasi.
      |355.854| Duggo maggo padhānāya     dukkaro durabhisambhavo
                          imā gāthā bhaṇaṃ māro     aṭṭhā buddhassa santike.
      |355.855| Taṃ tathāvādinaṃ māraṃ            bhagavā etadabravi
                          pamattabandhu pāpima          yenatthena idhāgato
      |355.856| aṇumattopi 2- puññena   attho mayhaṃ na vijjati
                          yesañca attho puññena   te māro vattumarahati.
      |355.857| Atthi saddhā tapo 3- viriyaṃ  paññā ca mama vijjati
                          evaṃ maṃ pahitattaṃpi             kiṃ jīvamanupucchasi.
      |355.858| Nadīnampi sotāni              ayaṃ vāto visosaye
@Footnote: 1 Ma. Yu. jīva bho. 2 Yu. aṇumattenapi. 3 Ma. tathā. Yu. tato.
                          Kiñca me pahitattassa       lohitaṃ  nūpasussaye.
      |355.859| Lohite sussamānamhi        pittaṃ semhañca sussati
                          maṃsesu khīyamānesu             bhiyyo cittaṃ pasīdati
                          bhiyyo sati ca paññā ca     samādhi mama tiṭṭhati.
      |355.860| Tassa mevaṃ viharato             pattassuttamavedanaṃ
                          kāme 1- nāpekkhate cittaṃ  passa sattassa suddhataṃ.
      |355.861| Kāmā te paṭhamā senā      dutiyārati vuccati
                          tatiyā khuppipāsā te       catutthī taṇhā pavuccati
      |355.862| pañcamaṃ thīnamiddhante        chaṭṭhā bhīrū pavuccati
                          sattamī 2- vicikicchā te     makkho thambho te aṭṭhamo
      |355.863| lābho siloko sakkāro      micchā laddho ca yo yaso
                          yo cattānaṃ samukkaṃse       pare ca avajānati
      |355.864| esā namuci te senā         kaṇhassābhippahārinī
                          na naṃ asūro jināti            jetvā ca labhate sukhaṃ.
      |355.865| Esa muñjaṃ parihare             dhiratthu mama 3- jīvitaṃ
                          saṅgāme me mataṃ seyyo     yañce jīve parājito.
      |355.866| Pagāḷhā ettha na dissanti eke samaṇabrāhmaṇā
                          tañca maggaṃ na jānanti     yena gacchanti subbatā.
      |355.867| Samantā dhajiniṃ disvā         yuttaṃ māraṃ savāhanaṃ
                          yuddhāya paccugacchāmi       mā maṃ ṭhānā acāvayi.
@Footnote: 1 Ma. Yu. kāmesu .  2 Po. sattamā .  3 Yu. idha.
      |355.868| Yante taṃ nappasahati           senaṃ loko sadevako
                          tante paññāya vecchāmi 1-  āmaṃ pakkaṃva 2- amhanā.
      |355.869| Vasiṃ 3- karitvā saṅkappaṃ      satiñca supatiṭṭhitaṃ
                          raṭṭhā raṭṭhaṃ vicarissaṃ          sāvake vinayaṃ puthū.
      |355.870| Te appamattā pahitattā   mama sāsanakārakā
                          akāmassa te gamissanti    yattha gantvā na socare.
      |355.871| Satta vassāni bhagavantaṃ      anubandhiṃ padāpadaṃ
                          otāraṃ nādhigacchissaṃ         sambuddhassa sirīmato.
      |355.872| Medavaṇṇaṃva pāsāṇaṃ         vāyaso anupariyagā
                          apettha muduṃ vindema         api assādanā siyā.
      |355.873| Aladdhā tattha assādaṃ       vāyasetto apakkami
                          kākova selaṃ āsajja         nibbijjāpema gotamaṃ.
      |355.874| Tassa sokaparetassa            viṇā kacchā abhassatha
                          tato so dummano yakkho     tatthevantaradhāyathāti.
                                         Padhānasuttaṃ dutiyaṃ.
                                              -----------
          Suttanipāte tatiyassa mahāvaggassa tatiyaṃ subhāsitasuttaṃ
     [356]   3   Evamme   sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ
viharati   jetavane   anāthapiṇḍikassa   ārāme   .   tatra  kho  bhagavā
@Footnote: 1 Ma. bhecchāmi. Yu. gacchāmi. 2 Ma. Yu. pattaṃ .  3 Ma. vasīkaritvā.
Bhikkhū    āmantesi   bhikkhavoti   .   bhadanteti   te   bhikkhū   bhagavato
paccassosuṃ   .  bhagavā  etadavoca  catūhi  bhikkhave  aṅgehi  samannāgatā
vācā   subhāsitā   hoti   na  dubbhāsitā  anavajjā  ca  ananuvajjā  ca
viññūnaṃ    katamehi   catūhi   idha   [1]-   subhāsitaññeva   bhāsati   no
dubbhāsitaṃ    dhammaññeva    bhāsati    no    adhammaṃ   piyaññeva   bhāsati
no    appiyaṃ    saccaññeva   bhāsati   no   alikaṃ   .   imehi   kho
bhikkhave   catūhi   aṅgehi  samannāgatā  vācā  subhāsitā  hoti  na  2-
dubbhāsitā anavajjā ca ananuvajjā ca viññūnanti.
                Idamavoca bhagavā           idaṃ vatvāna sugato
                          athāparaṃ etadavoca satthā
                         subhāsitaṃ uttamamāhu santo
                         dhammaṃ bhaṇe na 3- adhammaṃ taṃ dutiyaṃ
                         piyaṃ bhaṇe na appiyaṃ 3- taṃ tatiyaṃ
                         saccaṃ bhaṇe nālikantaṃ catutthanti.
     [357]   Atha   kho   āyasmā   vaṅgīso   uṭṭhāyāsanā  ekaṃsaṃ
cīvaraṃ     katvā    yena    bhagavā    tenañjalimpaṇāmetvā    bhagavantaṃ
etadavoca   paṭibhāti   maṃ   bhagavā   paṭibhāti   maṃ  sugatāti  .  paṭibhātu
taṃ  vaṅgīsāti  bhagavā  avoca  .  atha kho āyasmā vaṅgīso [4]- sammukhā
sāruppāhi gāthāhi abhitthavi
      |357.875| tameva vācaṃ bhāseyya       yāyattānaṃ na tāpaye
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhave bhikkhu. 2 Ma. no .    3 Ma. Yu. nādhammaṃ nāppayaṃ.
@4 Ma. Yu. bhagavantaṃ.
                          Pare ca na vihiṃseyya         sā ve vācā subhāsitā.
      |357.876| Piyavācameva bhāseyya      yā vācā patinanditā
                          yaṃ anādāya pāpāni      paresaṃ bhāsate piyaṃ.
      |357.877| Saccaṃ ve amatā vācā      esa dhammo sanantano
                          sacce atthe ca dhamme ca   ahu santo patiṭṭhitā.
      |357.878| Yaṃ buddho bhāsati vācaṃ       khemaṃ nibbānapattiyā
                          dukkhassantakiriyāya        sā ve vācānamuttamāti.
                                Subhāsitasuttaṃ tatiyaṃ.
                                          ------------
           Suttanipāte tatiyassa mahāvaggassa catutthaṃ sundarikasuttaṃ
     [358]  4  Evamme  sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ bhagavā kosalesu viharati
sundarikāya  nadiyā  tīre  .  tena  kho  pana  samayena sundarikabhāradvājo
brāhmaṇo    sundarikāya    nadiyā    tīre    aggiṃ    juhati   aggihutaṃ
paricarati   .   atha   kho  sundarikabhāradvājo  brāhmaṇo  aggiṃ  juhitvā
aggihutaṃ   paricaritvā   uṭṭhāyāsanā   samantā   catuddisā   anuvilokesi
ko  nu  kho  imaṃ  habyasesaṃ bhuñjeyyāti. Addasā kho sundarikabhāradvājo
brāhmaṇo   bhagavantaṃ   avidūre   aññatarasmiṃ   rukkhamūle   sasīsaṃ   pārutaṃ
nisinnaṃ   disvāna   vāmena   hatthena   habyasesaṃ   gahetvā   dakkhiṇena
hatthena kamaṇḍaluṃ [1]- yena bhagavā tenupasaṅkami.
     {358.4} Atha kho bhagavā sundarikabhāradvājassa brāhmaṇassa padasaddena
@Footnote: 1 Ma. Yu. gahetvā.
Sīsaṃ   vivari   .   atha   kho   sundarikabhāradvājo   brāhmaṇo   muṇḍo
ayaṃ   bhavaṃ   muṇḍako   ayaṃ  bhavanti  tato  puna  nivattitukāmo  ahosi .
Atha    kho    sundarikabhāradvājassa   brāhmaṇassa   etadahosi   muṇḍāpi
hidhekacce    brāhmaṇā    bhavanti    yannūnāhaṃ    upasaṅkamitvā   jātiṃ
puccheyyanti   .  atha  kho  sundarikabhāradvājo  brāhmaṇo  yena  bhagavā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   etadavoca   kiṃjacco  bhavanti .
Atha kho bhagavā sundarikabhāradvājaṃ brāhmaṇaṃ gāthāya 1- ajjhabhāsi
     [359] |359.879| Na brāhmaṇo nomhi na rājaputto
                         na vessāyano uda koci nomhi
                         gottaṃ pariññāya puthujjanānaṃ
                         akiñcano manta carāmi loke
      |359.880| saṅghāṭivāsī agaho carāmi
                         nivuttakeso abhinibbutatto
                         alimpamāno idha māṇavehi
                         akallaṃ 2- maṃ (brāhmaṇa) pucchasi gottapañhaṃ
      |359.881| pucchanti ve bho brāhmaṇā brāhmaṇehi
                         saha brāhmaṇo no  bhavanti.
      |359.882| Brāhmaṇo ce tvaṃ brūsi   mañca brūsi abrāhmaṇaṃ
                          taṃ taṃ sāvittiṃ pucchāmi      tipadaṃ catuvīsatakkharaṃ.
@Footnote: 1 Ma. Yu. gāthāhi .  2 Po. Yu. akalla.
      |359.883| Kiṃ nissitā isayo manujā
                         khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ
                         yaññamakappiṃsu puthūdha loke.
      |359.884| Yadantagū vedagū yaññakāle
                         yassāhutiṃ labhe tassijjheti brūmi.
      |359.885| Addhā hi tassa hutamijjhe (ti brāhmaṇo)
                         yaṃ tādisaṃ vedaguṃ addasāma
                         tumhādisānañhi adassanena
                         añño jano bhuñjati pūraḷāsaṃ.
      |359.886| Tasmā tiha tvaṃ brāhmaṇa atthena
                         atthiko upasaṅkamma puccha
                         santaṃ vidhūmaṃ anighaṃ nirāsaṃ
                         appevidha abhivinde sumedhaṃ
      |359.887| yaññe ratohaṃ 1- (bho gotama) yaññaṃ yiṭṭhukāmo 2-
                         nāhaṃ pajānāmi anusāsatu maṃ bhavaṃ
                         yattha hutaṃ ijjhate brūhi metaṃ.
                         Tena hi tvaṃ brāhmaṇa odahassu sotaṃ
                         dhammaṃ te desissāmi
      |359.888| mā jātiṃ puccha 3- caraṇañca puccha
                         kaṭṭhā have jāyati jātavedo
@Footnote: 1 Yu. ratāhaṃ .  2 Yu. yaṭṭhukāmo .  3 Ma. pucchi.
                         Nīcākulīnopi munī dhitīmā
                         ājāniyo hoti hirīnisedho.
      |359.889| Saccena danto damasā upeto
                         vedantagū vūsitabrahmacariyo
                         kālena tamhi habyaṃ pavecche
                         yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
      |359.890| Ye kāme hitvā agahā caranti
                         susaññatattā tasaraṃva ujjuṃ 1-
                         kālena tesu habyaṃ pavecche
                         yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
      |359.891| Ye vītarāgā susamāhitindriyā
                         candova rāhugahaṇā pamutto 2-
                         kālena tesu habyaṃ pavecche
                         yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
      |359.892| Āsajjamānā vicaranti loke
                         sadā satā hitvā mamāyitāni
                         kālena tesu habyaṃ pavecche
                         yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
      |359.893| Yo kāme hitvā abhibhuyyacārī
                         yo vedi jātīmaraṇassa antaṃ
                         parinibbuto udakarahadova sīto
                         tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
@Footnote: 1 Po. Yu. ujju. 2 Po. Ma. Yu. pamuttā.
      |359.894| Samo samehi visamehi dūre
                         tathāgato hoti anantapañño
                         anūpalitto idha vā huraṃ vā
                         tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
      |359.895| Yamhi na māyā vasatī na māno
                         yo vītalobho amamo nirāso
                         panunnakodho abhinibbutatto
                         yo brāhmaṇo sokamalaṃ ahāsi
                         tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
      |359.896| Nivesanaṃ yo manaso ahāsi
                         pariggahā yassa na santi keci
                         anupādiyāno idha vā huraṃ vā
                         tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
      |359.897| Samāhito yo udatāri oghaṃ
                         dhammañca ñāsi 1- paramāya diṭṭhiyā
                         khīṇāsavo antimadehadhārī
                         tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
      |359.898| Bhavāsavā yassa vacī kharā ca
                         vidhūpitā atthagatā na santi
                         sa vedagū sabbadhi vippamutto
@Footnote: 1 Ma. dhammaṃ caññāsi.
                         Tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
      |359.899| Saṅgātigo yassa na santi saṅgā
                         yo mānasattesu amānasatto
                         dukkhaṃ pariññāya sakhettavatthuṃ
                         tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
      |359.900| Āsaṃ anissāya vivekadassī
                         paravediyaṃ diṭṭhimupātivatto
                         ārammaṇā yassa na santi keci
                         tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
      |359.901| Paroparā yassa samecca dhammā
                         vidhūpitā atthagatā na santi
                         santo upādānakkhaye vimutto
                         tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
      |359.902| Saṃyojanaṃ jātikhayantadassī
                         yo pānudī rāgapathaṃ asesaṃ
                         suddho niddoso vimalo akāmo 1-
                         tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
      |359.903| Yo attanāttānaṃ 2- nānupassati
                         samāhito ujugato ṭhitatto
                         sa ve anejo akhilo 3- akaṅkho
@Footnote: 1 Ma. Yu. akāco .  2 Ma. attano attānaṃ. 3 Po. avilo.
                         Tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
      |359.904| Mohantarā yassa na santi keci
                         sabbesu dhammesu ca ñāṇadassī
                         sarīrañca antimaṃ dhāreti
                         patto ca sambodhimanuttaraṃ sivaṃ
                         ettāvatā yakkhassa suddhi
                         (tathāgato 1- arahati pūraḷāsaṃ .)
      |359.905| hutañca mayhaṃ hutamatthu saccaṃ
                         yaṃ tādisaṃ vedagunaṃ alatthaṃ
                         brahmā hi sakkhi paṭigaṇhātu me bhagavā
                         bhuñjatu me bhagavā pūraḷāsaṃ.
      |359.906| Gāthābhigītaṃ me abhojaneyyaṃ
                         samphassataṃ brāhmaṇa nesa dhammo
                         gāthābhigītaṃ panudanti buddhā
                         dhamme sati brāhmaṇa vuttiresā.
      |359.907| Aññena ca kevalinaṃ mahesiṃ
                         khīṇāsavaṃ kukkuccavūpasantaṃ
                         annena pānena upaṭṭhahassu
                         khettañhi taṃ puññapekkhassa hoti.
@Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho dissati.
      |359.908| Sādhāhaṃ bhagavā tathā vijaññaṃ
                         yo dakkhiṇaṃ bhuñjeyya mādisassa
                         yaṃ yaññakāle pariyesamāno
                               pappuyya tava sāsanaṃ.
      |359.909| Sārambhā yassa vigatā     cittaṃ yassa anāvilaṃ
                          vippamutto ca kāmehi     thīnaṃ yassa panūditaṃ
      |359.910| sīmantānaṃ vinetāraṃ         jātimaraṇakovidaṃ
                          muniṃ moneyyasampannaṃ    tādisaṃ yaññamāgataṃ
      |359.911| bhakuṭiṃ vinayitvāna            pañjalikā namassatha
                          pūjetha annapānena        evaṃ ijjhanti dakkhiṇā.
      |359.912| Buddho bhavaṃ arahati pūraḷāsaṃ    puññakkhettamanuttaraṃ
                          āyāgo sabbalokasmiṃ 1-   bhoto dinnaṃ mahapphalanti.
     [360]    Atha   kho   sundarikabhāradvājo   brāhmaṇo   bhagavantaṃ
etadavoca    abhikkantaṃ    bho    gotama    abhikkantaṃ    bho    gotama
seyyathāpi   bho   gotama   nikkujjitaṃ   vā  ukkujjeyya  paṭicchannaṃ  vā
vivareyya    mūḷhassa    vā    maggaṃ    ācikkheyya   andhakāre   vā
telapajjotaṃ    dhāreyya    cakkhumanto    rūpāni   dakkhantīti   evamevaṃ
bhotā   gotamena   anekapariyāyena   dhammo  pakāsito  esāhaṃ  bhavantaṃ
gotamaṃ    saraṇaṃ   gacchāmi   dhammañca   bhikkhusaṅghañca   labheyyāhaṃ   bhoto
gotamassa    santike    pabbajjaṃ    labheyyaṃ   upasampadanti   .   alattha
@Footnote: 1 Ma. Yu. sabbalokassa.
Kho    sundarikabhāradvājo    brāhmaṇo    bhagavato   santike   pabbajjaṃ
alattha     upasampadaṃ    .    .pe.    aññataro    kho    panāyasmā
sundarikabhāradvājo arahataṃ ahosīti.
                           Sundarikabhāradvājasuttaṃ catutthaṃ.
                                             -------------
            Suttanipāte tatiyassa mahāvaggassa pañcamaṃ māghasuttaṃ
     [361]   5   Evamme   sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  rājagahe
viharati   gijjhakūṭe   pabbate   .   atha   kho   māgho   māṇavo  yena
bhagavā     tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā    bhagavatā    saddhiṃ    sammodi
sammodanīyaṃ   kathaṃ  sārāṇīyaṃ  vītisāretvā  ekamantaṃ  nisīdi  .  ekamantaṃ
nisinno   kho   māgho   māṇavo   bhagavantaṃ   etadavoca   ahañhi   bho
gotama    dāyako    dānapati    vadaññū   yācayogo   dhammena   bhoge
pariyesāmi    dhammena    bhoge    pariyesitvā   dhammaladdhehi   bhogehi
dhammādhigatehi   ekassapi   dadāmi   dvinnampi   dadāmi   tiṇṇampi  dadāmi
catunnampi     dadāmi     pañcannampi     dadāmi     channampi     dadāmi
sattannampi     dadāmi     aṭṭhannampi     dadāmi    navannampi    dadāmi
dasannampi   dadāmi   vīsāyapi   dadāmi   tiṃsāyapi   dadāmi   cattāḷīsāyapi
dadāmi    paññāsāyapi    dadāmi    satassapi   dadāmi   bhiyyopi   dadāmi
kaccāhaṃ  1-  bho  gotama  evaṃ  dadanto  evaṃ  yajento  2- bahuṃ puññaṃ
@Footnote: 1 Po. sakkaccāhaṃ. 2 Ma. Yu. sabbattha yajantoti dissati.
Pasavāmīti.
     {361.1}   Taggha   tvaṃ  māṇava  evaṃ  dadanto  evaṃ  yajento
bahuṃ   puññaṃ   pasavasi   .   yo   kho  māṇava  dāyako  dānapati  vadaññū
yācayogo   dhammena   bhoge   pariyesati   dhammena  bhoge  pariyesitvā
dhammaladdhehi   bhogehi   dhammādhigatehi  ekassapi  dadāti  .pe.  satassapi
dadāti   bhiyyopi  dadāti  bahuṃ  so  puññaṃ  pasavatīti  .  atha  kho  māgho
māṇavo bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi
     [362] |362.913| Pucchāmahaṃ gotamaṃ vadaññuṃ (iti māgho māṇavo)
                         kāsāyavāsiṃ agahaṃ 1- carantaṃ
                         yo yācayogo dānapatī gahaṭṭho
                         puññatthiko yajati puññapekkho
                         dadaṃ paresaṃ idha annapānaṃ
                         kathaṃ hutaṃ yajamānassa sujjhe.
      |362.914| (yo) yācayogo dānapatī gahaṭṭho (māghāti bhagavā)
                         puññatthiko yajati puññapekkho
                         dadaṃ paresaṃ idha annapānaṃ
                         ārādhaye dakkhiṇeyyehi tādi.
      |362.915| (yo) yācayogo dānapatī gahaṭṭho (iti māgho māṇavo)
                         puññatthiko yajati puññapekkho
                         dadaṃ paresaṃ idha annapānaṃ
                         akkhāhi me bhagavā dakkhiṇeyye.
@Footnote: 1 Po. abhiṇhaṃ. Yu. agihaṃ.
      |362.916| Ye ve alaggā 1- vicaranti loke
                         akiñcanā kevalino yatattā
                         kālena tesu habyaṃ pavecche
                         yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
      |362.917| Ye sabbasaṃyojanabandhanacchidā
                         dantā vimuttā anighā nirāsā
                         kālena tesu habyaṃ pavecche
                         yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
      |362.918| Ye sabbasaññojanavippamuttā
                         dantā vimuttā anighā nirāsā
                         kālena tesu habyaṃ pavecche.
      |362.919| Rāgañca dosañca pahāya mohaṃ
                         khīṇāsavā vūsitabrahmacariyā
                         kālena tesu habyaṃ pavecche.
      |362.920| Yesu na māyā vasatī na māno
                         khīṇāsavā vūsitabrahmacariyā
                         kālena tesu habyaṃ pavecche.
      |362.921| Ye vītalobhā amamā nirāsā
                         khīṇāsavā vūsitabrahmacariyā
                         kālena tesu habyaṃ pavecche.
@Footnote: 1 Ma. Yu. asattā.
      |362.922| Ye ve na taṇhāsu upātipannā 1-
                         vitareyya oghaṃ amamā caranti
                         kālena tesu habyaṃ pavecche.
      |362.923| Yesaṃ [2]- taṇhā natthi kuhiñci loke
                         bhavābhavāya idha vā huraṃ vā
                         kālena tesu habyaṃ pavecche.
      |362.924| Ye kāme hitvā agahā caranti
                         susaññatattā tasaraṃva ujjuṃ
                         kālena tesu habyaṃ pavecche.
      |362.925| Ye vītarāgā susamāhitindriyā
                         candova rāhugahaṇā pamutto
                         kālena tesu habyaṃ pavecche.
      |362.926| Samitāvino vītarāgā akopā
                         yesaṃ gatī natthi idha vippahāya
                         kālena tesu habyaṃ pavecche.
      |362.927| Jahetvā jātimaraṇaṃ asesaṃ
                         kathaṅkathaṃ sabbamupātivattā
                         kālena tesu habyaṃ pavecche.
      |362.928| Ye attadīpā vicaranti loke
                         akiñcanā sabbadhi vippamuttā
@Footnote: 1 Po. ye vītataṇhāsu upātivattā. 2 Yu. tu.
                         Kālena tesu habyaṃ pavecche.
      |362.929| Ye hettha jānanti yathātathā idaṃ
                         ayamantimā natthi punabbhavoti
                         kālena tesu habyaṃ pavecche.
      |362.930| Yo vedagū jhānarato satīmā
                         sambodhipatto saraṇaṃ bahunnaṃ
                         kālena tesu habyaṃ pavecche
                         yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
      |362.931| Addhā amoghā mama pucchanā ahu
                         akkhāsi me bhagavā dakkhiṇeyye
                         tvaṃ hettha jānāsi yathātathā idaṃ
                         tathā hi te vidito esa dhammo.
      |362.932| (yo) yācayogo dānapatī gahaṭṭho (iti māgho māṇavo)
                         puññatthiko yajati puññapekkho
                         dadaṃ paresaṃ idha annapānaṃ
                         akkhāhi me bhagavā yaññasampadaṃ.
      |362.933| Yajassu yajamāno māghāti bhagavā
                         sabbattha ca vippasādehi cittaṃ
                         ārammaṇaṃ yajamānassa yañño
                         ettha patiṭṭhāya jahāti dosaṃ
      |362.934| So vītarāgo ca vineyya dosaṃ
                         mettacittaṃ bhāvayaṃ appamāṇaṃ
                         rattindivaṃ satataṃ appamatto
                         sabbā disā pharate appamaññaṃ.
      |362.935| Ko sujjhatī muñcati bajjhatī ca
                         kenattanā gacchati brahmalokaṃ
                         ajānato me muni brūhi puṭṭho
                         bhagavā hi me sakkhi brahmajja diṭṭho
                         tvañhi 1- no brahmasamosi saccaṃ
                         kathaṃ upapajjati brahmalokaṃ (jutima 2-).
      |362.936| Yo yajati tividhaṃ yaññasampadaṃ (māghāti bhagavā)
                         ārādhaye dakkhiṇeyyehi tādi
                         evaṃ yajitvā sammā yācayogo
                         upapajjati brahmalokanti brūmīti.
     [363]   Evaṃ   vutte   māgho   māṇavo   bhagavantaṃ  etadavoca
abhikkantaṃ bho gotama .pe. Ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti.
                                Māghasuttaṃ pañcamaṃ
                                     ----------
@Footnote: 1 Ma. tuvaṃ. 2 Yu. jutīmā.
           Suttanipāte tatiyassa mahāvaggassa chaṭṭhaṃ sabhiyasuttaṃ
     [364]   6   Evamme   sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  rājagahe
viharati   veḷuvane  kalandakanivāpe  .  tena  kho  pana  samayena  sabhiyassa
paribbājakassa   purāṇasālohitāya   devatāya   pañhā   udiṭṭhā   honti
yo   te   sabhiya   samaṇo   vā  brāhmaṇo  vā  ime  pañhe  puṭṭho
byākaroti tassa santike brahmacariyaṃ careyyāsīti.
     {364.1}   Atha   kho   sabhiyo   paribbājako  tassā  devatāya
santike   [1]-  pañhe  uggahetvā  ye  te  samaṇabrāhmaṇā  saṅghino
gaṇino    gaṇācariyā    ñātā    yasassino    titthakarā    sādhusammatā
bahujanassa    seyyathīdaṃ    pūraṇo   kassapo   makkhali   gosālo   ajito
kesakambalo   2-  pakuddho  3-  kaccāyano  sañjayo  veḷaṭṭhaputto  4-
nigantho   nāṭaputto   te   upasaṅkamitvā  te  pañhe  pucchati  .  te
sabhiyena   paribbājakena   pañhe   puṭṭhā   na  sampāyanti  asampāyantā
kopañca   dosañca   appaccayañca   pātukaronti   api   ca   sabhiyaṃ   5-
paribbājakaṃ paṭipucchanti.
     {364.2}  Atha  kho  sabhiyassa  paribbājakassa  etadahosi  ye kho
te   bhonto   samaṇabrāhmaṇā   saṅghino   gaṇino   gaṇācariyā   ñātā
yasassino   titthakarā   sādhusammatā  bahujanassa  seyyathīdaṃ  pūraṇo  kassapo
.pe.   nigantho   nāṭaputto  te  mayā  pañhe  puṭṭhā  na  sampāyanti
asampāyantā     kopañca     dosañca     appaccayañca     pātukaronti
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. etthantare teti dissati. 2 Yu. kesakambali. 3 Ma. pakudho
@kaccāno. Yu. pakudho. 4 Ma. belaṭṭhaputto. Yu. belaṭṭhiputto.
@5 Ma. Yu. sabhiyaññeva.
Api    ca    maññevettha    paṭipucchanti    yannūnāhaṃ    hīnāyāvattitvā
kāme    paribhuñjeyyanti    .    atha    kho   sabhiyassa   paribbājakassa
etadahosi   ayaṃ   1-   kho   samaṇo   gotamo   saṅghī  ceva  gaṇī  ca
gaṇācariyo    ñāto   yasassī   titthakaro   sādhusammato   bahujanassa  .
Yannūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā ime pañhe puccheyyanti.
     {364.3}  Atha  kho  sabhiyassa paribbājakassa etadahosi ye 2- kho
te   bhonto  samaṇabrāhmaṇā  jiṇṇā  vuḍḍhā  mahallakā  addhagatā  vayo
anuppattā   therā   rattaññū   cirapabbajitā  saṅghino  gaṇino  gaṇācariyā
ñātā    yasassino    titthakarā    sādhusammatā    bahujanassa   seyyathīdaṃ
pūraṇo   kassapo   .pe.  nigantho  nāṭaputto  tepi  3-  mayā  pañhe
puṭṭhā     na     sampāyanti     asampāyantā     kopañca    dosañca
appaccayañca    pātukaronti    api   ca   maññevettha   paṭipucchanti  .
Kiṃ   pana   me   samaṇo  gotamo  ime  pañhe  puṭṭho  byākarissati .
Samaṇo hi gotamo daharo ceva jātiyā navo ca pabbajjāyāti.
     {364.4}  Atha  kho  sabhiyassa  paribbājakassa etadahosi samaṇo kho
gotamo   4-   daharoti  na  uññātabbo  na  paribhotabbo  5-  daharopi
ce   samaṇo  hoti  so  ca  mahiddhiko  hoti  mahānubhāvo  .  yannūnāhaṃ
samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā ime pañhe puccheyyanti.
@Footnote: 1 Ma. ayampi. 2 Ma. yepi. 3 Yu. pisaddo natthi. 4 Ma. ayaṃ pāṭho
@natthi. 5 ito paraṃ marammapotthake daharopi cesa samaṇo gotamo mahiddhiko
@hoti mahānubhāvoti dissati.
     {364.5} Atha kho sabhiyo paribbājako yena rājagahaṃ tena cārikaṃ pakkāmi
anupubbena   cārikañcaramāno   yena   rājagahaṃ   veḷuvanaṃ  kalandakanivāpo
yena   bhagavā   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavatā   saddhiṃ   sammodi
sammodanīyaṃ   kathaṃ  sārāṇīyaṃ  vītisāretvā  ekamantaṃ  nisīdi  .  ekamantaṃ
nisinno kho sabhiyo paribbājako bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi
     [365] |365.937| Kaṅkhī vecikicchī āgamaṃ (iti sabhiyo)
                         pañhe pucchituṃ abhikaṅkhamāno
                         tesantakaro bhavāhi pañhe me puṭṭho
                         anupubbaṃ anudhammaṃ byākarohi me.
      |365.938| Dūrato āgatosi sabhiyāti bhagavā
                         pañhe pucchituṃ abhikaṅkhamāno
                         tesantakaro bhavāmi pañhe te puṭṭho
                         anupubbaṃ anudhammaṃ byākaromi te.
      |365.939| Puccha maṃ sabhiya pañhaṃ           yaṅkiñci manasicchasi
                         tassa tasseva pañhassa       ahaṃ antaṃ karomi teti.
     [366]  Atha  kho  sabhiyassa paribbājakassa etadahosi acchariyaṃ vata bho
abbhūtaṃ   vata   bho   yaṃ  vatāhaṃ  aññesu  samaṇabrāhmaṇesu  okāsakamma-
mattampi    nālatthaṃ   tamme   idaṃ   samaṇena   gotamena   okāsakammaṃ
katanti     attamano    pamudito    1-    udaggo    pītisomanassajāto
@Footnote: 1 Yu. modito.
Bhagavantaṃ pañhaṃ apucchi
      |366.940| kiṃpattinamāhu bhikkhunaṃ (iti sabhiyo)
                         sorataṃ kena kathañca dantamāhu
                         buddhoti kathaṃ pavuccati
                         puṭṭho me bhagavā byākarohi 1-.
      |366.941| Pajjena katena attanā (sabhiyāti bhagavā)
                         parinibbānagato vitiṇṇakaṅkho
                         vibhavañca bhavañca vippahāya
                         vusitavā khīṇapunabbhavo sa bhikkhu.
      |366.942| Sabbattha upekkhako satīmā
                         na so hiṃsati kañci sabbaloke
                         tiṇṇo samaṇo anāvilo
                         ussadā yassa na santi sorato so
      |366.943| yassindriyāni bhāvitāni
                         ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke
                         nibbijjimaṃ 2- parañca lokaṃ
                         kālaṃ kaṅkhati bhāvito sa danto.
      |366.944| Kappāni viceyya kevalāni
                         saṃsāraṃ dubhayaṃ 3- cutūpapātaṃ
@Footnote: 1 Yu. vayākarohi. 2 Ma. nibbijja imaṃ .  3 vaṇṇanāyaṃ tadubhayaṃ.
                         Vigatarajamanaṅgaṇaṃ visuddhaṃ
                         pattaṃ jātikkhayaṃ tamāhu buddhanti.
     [367]    Atha    kho   sabhiyo   paribbājako   bhagavato   bhāsitaṃ
abhinanditvā     anumoditvā    attamano    pamudito    1-    udaggo
pītisomanassajāto bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchi
      |367.945| kiṃpattinamāhu brāhmaṇaṃ (iti sabhiyo)
                         samaṇaṃ kena kathañca nhātakoti
                         nāgoti kathaṃ pavuccati
                         puṭṭho me bhagavā byākarohi.
      |367.946| Bāhetvā 2- sabbapāpakāni (sabhiyāti bhagavā)
                         vimalo sādhusamāhito ṭhitatto
                         saṃsāramaticca kevalī so
                         anissito 3- tādi pavuccate sa 4- brahmā.
      |367.947| Samitāvi pahāya puññapāpaṃ
                         virajo ñatvā imaṃ parañca lokaṃ
                         jātimaraṇaṃ upātivatto
                         samaṇo tādi pavuccate tathattā.
      |367.948| Ninnahāya sabbapāpakāni
                         ajjhattañca 5- bahiddhā ca sabbaloke
@Footnote: 1 Yu. pamodito. 2 Po. Ma. bāhitvā. 3 Ma. Yu. asito. 4 Yu. ayaṃ
@pāṭho natthi. 5 Ma. casaddo natthi.
                         Devamanussesu kappiyesu
                         kappaṃ neti tamāhu nhātakoti.
      |367.949| Āguṃ na karoti kiñci loke
                         sabbasaṃyoge visajja bandhanāni
                         sabbattha na sajjatī vippamutto 1-
                         nāgo tādi pavuccate tathattāti.
     [368]   Atha   kho  sabhiyo  paribbājako  .pe.  bhagavantaṃ  uttariṃ
pañhaṃ apucchi
      |368.950| kaṃ khettajinaṃ vadanti buddhā (iti sabhiyo)
                         kusalaṃ kena kathañca paṇḍitoti
                         muni nāma kathaṃ pavuccati
                         puṭṭho me bhagavā byākarohi.
      |368.951| Khettāni viceyya kevalāni (sabhiyāti bhagavā)
                         dibbaṃ 2- mānusakañca brahmakhettaṃ
                         (sabba) khettamūlabandhanā pamutto
                         khettajino tādi pavuccate tathattā.
      |368.952| Kosāni viceyya kevalāni
                         dibbaṃ mānusakañca brahmakosaṃ
                         (sabba) kosamūlabandhanā pamutto
                         kusalo tādi pavuccate tathattā.
@Footnote: 1 Ma. Yu. vimutto. 2 Po. dibyaṃ. Yu. divayaṃ.
      |368.953| Dubhayāni viceyya paṇḍarāni
                         ajjhattaṃ bahiddhā ca suddhapañño
                         kaṇhasukkaṃ upātivatto
                         paṇḍito tādi pavuccate tathattā.
      |368.954| Asatañca satañca ñatvā dhammaṃ
                         ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke
                         devamanussehi pūjiyo 1- so
                         saṅgajālamaticca so munīti.
     [369]   Atha   sabhiyo  kho  paribbājako  .pe.  bhagavantaṃ  uttariṃ
pañhaṃ apucchi
      |369.955| kiṃpattinamāhu vedaguṃ (iti sabhiyo)
                         anuviditaṃ kena kathañca viriyavāti
                         ājāniyo kinti nāma hoti
                         puṭṭho me bhagavā byākarohi.
      |369.956| Vedāni viceyya kevalāni (sabhiyāti bhagavā)
                         samaṇānaṃ yānipatthi 2- brāhmaṇānaṃ
                         sabbavedanāsu vītarāgo
                         sabbaṃ vedamaticca vedagū so.
      |369.957| Anuvicca papañcanāmarūpaṃ
@Footnote: 1 pūjitotipi pāṭho. Po. Ma. pūjaniyo. 2 Po. yānimatthi. Ma. yānidhatthi.
                         Ajjhattaṃ bahiddhā ca rogamūlaṃ
                         (sabba) rogamūlabandhanā pamutto
                         anuvidito tādi pavuccate tathattā.
      |369.958| Virato sabbapāpakehi
                         nirayadukkhamaticca viriyavā so
                         so viriyavā padhānavā
                         dhīro tādi pavuccate tathattā.
      |369.959| Yassassu lūnāni 1- bandhanāni
                         ajjhattaṃ bahiddhā ca saṅgamūlaṃ
                         sabbasaṅgamūlabandhanā pamutto
                         ājāniyo tādi pavuccate tathattā.
     [370]   Atha   kho  sabhiyo  paribbājako  .pe.  bhagavantaṃ  uttariṃ
pañhaṃ apucchi
      |370.960| kiṃpattinamāhu sottiyaṃ (iti sabhiyo)
                         ariyaṃ kena kathañca caraṇavāti
                         paribbājako kinti nāma hoti
                         puṭṭho me bhagavā byākarohi.
      |370.961| Sutavā sabbadhammaṃ abhiññāya loke (sabhiyāti bhagavā)
                         sāvajjānavajjaṃ yadatthi kiñci
                         abhibhuṃ akathaṅkathiṃ vimuttaṃ
@Footnote: 1 Po. Ma. lulāni. Yu. lutāni.
                         Anīghaṃ sabbadhimāhu sottiyoti.
      |370.962| Chetvā ālayāni āsavāni 1-
                         vidvā so na upeti gabbhaseyyaṃ
                         saññaṃ tividhaṃ panujja paṅkaṃ
                         kappaṃ neti tamāhu ariyoti.
      |370.963| Yo idha caraṇesu pattipatto
                         kusalo sabbadā ajāni 2- dhammaṃ
                         sabbattha na sajjatī vimuttacitto
                         paṭighā yassa na santi caraṇavā so.
      |370.964| Dukkhavepakkaṃ yadatthi kammaṃ
                         uddhaṃ adho tiriyañcāpi 3- majjhe
                         paribbājayitvā 4- pariññacārī
                         māyaṃ mānamathopi lobhakodhaṃ
                         pariyantamakāsi nāmarūpaṃ
                         taṃ paribbājakamāhu pattipattanti.
     [371]  Atha  kho  sabhiyo  paribbājako  bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā
anumoditvā  attamano  udaggo  pamudito  pītisomanassajāto  uṭṭhāyāsanā
ekaṃsaṃ   uttarāsaṅgaṃ   karitvā   yena   bhagavā    tenañjalimpaṇāmetvā
bhagavantaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthavi
@Footnote: 1 Ma. Yu. āsavāni ālayāni. 2 Po. Ma. ājānāti. 3 Po. Ma. tiriyaṃ vāpi.
@4 Yu. parivajjayitvā.
      |371.965| Yāni ca tīṇi yāni ca saṭṭhi 1-
                         samaṇappavādanissitāni 2- bhūripañña
                         saññakkharasaññanissitāni
                         osaraṇāni vineyya oghatamagā.
      |371.966| Antagūsi pāragūsi 3- dukkhassa
                         arahāsi (sammāsambuddho) khīṇāsavaṃ taṃ 4- maññe
                         jutimā matimā pahutapañño
                         dukkhassantakaraṃ 5- atāresi maṃ.
      |371.967| Yaṃ me kaṅkhitamaññāsi vicikicchaṃ 6- maṃ atārayi
                         namo te (muni) monapathesu pattipatta
                         akhilādiccabandhu 7- soratosi.
      |371.968| Yā me kaṅkhā pure āsi      tamme byākāsi cakkhumā
                          addhā munīsi sambuddho     natthi nīvaraṇā tava.
      |371.969| Upāyāsā ca te sabbe     viddhastā vinaḷīkatā
                          sītibhūto damappatto         dhitimā saccanikkamo.
      |371.970| Tassa te nāganāgassa       mahāvīrassa bhāsato
                          sabbe devā anumodanti   ubho nāradapabbatā.
      |371.971| Namo te purisājañña        namo te purisuttama
                          sadevakasmiṃ lokasmiṃ          natthi te paṭipuggalo.
@Footnote: 1 Po. tesaṭṭhī. 2 Ma. Yu. samaṇappavādasitāni. 3 Ma. Yu. pāragū.
@4 Po. khīṇāsavanti maññe .  5 Ma. Yu. dukkhassantakara. 6 Po. vicikicchā.
@Ma. vicikiccā maṃ tārayi .  7 Ma. Yu. akhilaādiccabandhu.
      |371.972| Tuvaṃ buddho tuvaṃ satthā        tuvaṃ mārābhibhū muni
                          tuvaṃ anusaye chetvā          tiṇṇo tāresimaṃ pajaṃ.
      |371.973| Upadhī te samatikkantā       āsavā te padālitā
                          sīhosi anupādāno         pahīnabhayabheravo
      |371.974| puṇḍarīkaṃ yathā vaggu          toye na upalimpati
                          evaṃ puññe ca pāpe ca     ubhaye tvaṃ na limpasi
                          pāde vīra pasārehi           sabhiyo vandati satthunoti.
     [372]   Atha  kho  sabhiyo  paribbājako  bhagavato  pādesu  sirasā
nipatitvā   bhagavantaṃ   etadavoca   abhikkantaṃ   bhante   abhikkantaṃ  bhante
seyyathāpi    bhante    nikkujjitaṃ   vā   ukkujjeyya   paṭicchannaṃ   vā
vivareyya  mūḷhassa  vā  maggaṃ  ācikkheyya  andhakāre  vā  telapajjotaṃ
dhāreyya     cakkhumanto    rūpāni    dakkhantīti    evamevaṃ    bhagavatā
anekapariyāyena   dhammo   pakāsito   esāhaṃ   bhagavantaṃ  saraṇaṃ  gacchāmi
dhammañca     bhikkhusaṅghañca    labheyyāhaṃ    bhante    bhagavato    santike
pabbajjaṃ labheyyaṃ upasampadanti.
     {372.1}   Yo  kho  sabhiya  aññatitthiyapubbo  imasmiṃ  dhammavinaye
ākaṅkhati    pabbajjaṃ    ākaṅkhati   upasampadaṃ   so   cattāro   māse
parivasati     catunnaṃ     māsānaṃ     accayena    parivuṭṭhaparivāsaṃ    1-
āraddhacittā     bhikkhū    pabbājenti    upasampādenti    bhikkhubhāvāya
api    cettha    2-   puggalavemattatā   viditāti   .   sace   bhante
aññatitthiyapubbā     imasmiṃ     dhammavinaye     ākaṅkhantā     pabbajjaṃ
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi. 2 Po. Ma. Yu. apica mettha.
Ākaṅkhantā   upasampadaṃ   cattāro   māse   parivasanti  catunnaṃ  māsānaṃ
accayena     parivuṭṭhaparivāse     āraddhacittā    bhikkhū    pabbājenti
upasampādenti   bhikkhubhāvāya   .   ahaṃ   cattāri   vassāni   parivasāmi
catunnaṃ    vassānaṃ    accayena    parivuṭṭhaparivāsaṃ   āraddhacittā   bhikkhū
pabbājentu   upasampādentu   bhikkhubhāvāyāti   .   alattha  kho  sabhiyo
paribbājako bhagavato santike pabbajjaṃ alattha upasampadaṃ.
     {372.2}  Acirupasampanno  kho  panāyasmā sabhiyo eko vūpakaṭṭho
appamatto   ātāpī   pahitatto   viharanto   na   cirasseva  yassatthāya
kulaputtā    sammadeva    agārasmā    anagāriyaṃ   pabbajanti   tadanuttaraṃ
brahmacariyapariyosānaṃ    diṭṭheva    dhamme    sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā
upasampajja   vihāsi   khīṇā  jāti  vusitaṃ  brahmacariyaṃ  kataṃ  karaṇīyaṃ  nāparaṃ
itthattāyāti    abbhaññāsi   .   aññataro   kho   panāyasmā   sabhiyo
arahataṃ ahosīti.
                               Sabhiyasuttaṃ chaṭṭhamaṃ.
                                     -----------
           Suttanipāte tatiyassa mahāvaggassa sattamaṃ selasuttaṃ
     [373]  7  Evamme  sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā aṅguttarāpesu
cārikaṃ  caramāno  mahatā  bhikkhusaṅghena  saddhiṃ  aḍḍhaterasehi 1- bhikkhusatehi
yena     āpaṇaṃ    nāma    aṅguttarāpānaṃ    nigamo    tadavasari   .
@Footnote: 1 ayaṃ pāṭho aḍḍhateḷasaitipi aḍḍhatelasaitipi valañjiyati.
Assosi  kho  keṇiyo  jaṭilo  samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā
pabbajito    aṅguttarāpesu    cārikaṃ   caramāno   mahatā   bhikkhusaṅghena
saddhiṃ    aḍḍhaterasehi    bhikkhusatehi    āpaṇaṃ    anuppatto    .   taṃ
kho   pana   bhavantaṃ   gotamaṃ   evaṃ   kalyāṇo   kittisaddo  abbhuggato
itipi   so   bhagavā   arahaṃ   sammāsambuddho  vijjācaraṇasampanno  sugato
lokavidū    anuttaro    purisadammasārathi   satthā   devamanussānaṃ   buddho
bhagavā  1-  so  imaṃ  lokaṃ  sadevakaṃ  samārakaṃ  sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ
pajaṃ   sadevamanussaṃ   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   pavedeti   so  dhammaṃ
deseti       ādikalyāṇaṃ       majjhekalyāṇaṃ       pariyosānakalyāṇaṃ
sātthaṃ    sabyañjanaṃ    kevalaparipuṇṇaṃ    parisuddhaṃ   brahmacariyaṃ   pakāseti
sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotīti.
     {373.1}  Atha  kho  keṇiyo  jaṭilo  yena  bhagavā  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   bhagavatā   saddhiṃ   sammodi   sammodanīyaṃ   kathaṃ   sārāṇīyaṃ
vītisāretvā   ekamantaṃ  nisīdi  .  ekamantaṃ  nisinnaṃ  kho  keṇiyaṃ  jaṭilaṃ
bhagavā  dhammiyā  kathāya  sandassesi  samādapesi  samuttejesi sampahaṃsesi.
Atha   kho   keṇiyo   jaṭilo   bhagavatā   dhammiyā   kathāya   sandassito
samādapito   samuttejito   sampahaṃsito   bhagavantaṃ   etadavoca  adhivāsetu
me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenāti.
     [374]   Evaṃ   vutte   bhagavā  keṇiyaṃ  jaṭilaṃ  etadavoca  mahā
kho   keṇiya   bhikkhusaṅgho   aḍḍhaterasāni   bhikkhusatāni   tvañca   [2]-
@Footnote: 1 Ma. bhagavāti .  2 Yu. kho.
Brāhmaṇesu   abhippasannoti   .  dutiyampi  kho  keṇiyo  jaṭilo  bhagavantaṃ
etadavoca   kiñcāpi   bho   gotama   mahā   bhikkhusaṅgho   aḍḍhaterasāni
bhikkhusatāni   ahañca   brāhmaṇesu   abhippasanno   adhivāsetu   me  bhavaṃ
gotamo   svātanāya   bhattaṃ   saddhiṃ   bhikkhusaṅghenāti   .  dutiyampi  kho
bhagavā   keṇiyaṃ   jaṭilaṃ   etadavoca   mahā   kho   keṇiya   bhikkhusaṅgho
aḍḍhaterasāni bhikkhusatāni tvañca brāhmaṇesu abhippasannoti.
     {374.1}   Tatiyampi   kho  keṇiyo  jaṭilo  bhagavantaṃ  etadavoca
kiñcāpi   bho   gotama   mahā   bhikkhusaṅgho   aḍḍhaterasāni   bhikkhusatāni
ahañca    brāhmaṇesu   abhippasanno   adhivāsetu   me   bhavaṃ   gotamo
svātanāya    bhattaṃ    saddhiṃ   bhikkhusaṅghenāti   .   adhivāsesi   bhagavā
tuṇhībhāvena   .  atha  kho  keṇiyo  jaṭilo  bhagavato  adhivāsanaṃ  viditvā
uṭṭhāyāsanā    yena    sako    assamo   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā
mittāmacce   ñātisālohite   āmantesi   suṇantu   me   bhonto  1-
mittāmaccā    ñātisālohitā    samaṇo    me    gotamo    nimantito
svātanāya   bhattaṃ   saddhiṃ   bhikkhusaṅghena   yena   me   kāyaveyyāvaṭikaṃ
kareyyāthāti   .   evaṃ   bhoti   kho  keṇiyassa  jaṭilassa  mittāmaccā
ñātisālohitā     keṇiyassa     jaṭilassa     paṭissutvā    appekacce
uddhanāni    khaṇanti    appekacce    kaṭṭhāni   phālenti   appekacce
bhājanāni   dhovanti   appekacce   udakamaṇikaṃ  patiṭṭhāpenti  appekacce
āsanāni    paññāpenti    .   keṇiyo   pana   jaṭilo   sāmaṃ   yeva
@Footnote: 1 Po. Ma. bhavanto.
Maṇḍalamālaṃ paṭiyādeti.
     [375]  Tena  kho  pana  samayena selo brāhmaṇo āpaṇe paṭivasati
tiṇṇaṃ     vedānaṃ     pāragū     sanighaṇḍukeṭubhānaṃ     sākkharappabhedānaṃ
itihāsapañcamānaṃ     padako    veyyākaraṇo    lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu
anavayo   tīṇi   ca   māṇavakasatāni  mante  vāceti  .  tena  kho  pana
samayena   keṇiyo   jaṭilo   sele   brāhmaṇe  abhippasanno  hoti .
Atha   kho   selo  brāhmaṇo  tīhi  māṇavakasatehi  parivuto  jaṅghāvihāraṃ
anucaṅkamamāno    anuvicaramāno    yena   keṇiyassa   jaṭilassa   assamo
tenupasaṅkami.
     {375.1}  Addasā  kho  selo  brāhmaṇo keṇiyassa 1- jaṭilassa
assame   appekacce  uddhanāni  khaṇante  .pe.  appekacce  āsanāni
paññāpente   keṇiyaṃ   pana  jaṭilaṃ  sāmaṃ  yeva  maṇḍalamālaṃ  paṭiyādentaṃ
disvāna  keṇiyaṃ  jaṭilaṃ  etadavoca  kiṃ  nu  kho  bhoto keṇiyassa āvāho
vā  bhavissati  vivāho  vā  bhavissati  mahāyañño  vā  paccupaṭṭhito rājā
vā    māgadho    seniyo   bimbisāro   nimantito   svātanāya   saddhiṃ
balakāyenāti.
     {375.2}  Na  me bho sela āvāho vā bhavissati napi 2- vivāho
bhavissati  napi  rājā  māgadho  seniyo  bimbisāro  nimantito  svātanāya
saddhiṃ   balakāyena   .   api   ca   kho   me  mahāyañño  paccupaṭṭhito
atthi     samaṇo     gotamo     sakyaputto     sakyakulā    pabbajito
aṅguttarāpesu    cārikaṃ    caramāno    mahatā    bhikkhusaṅghena    saddhiṃ
@Footnote: 1 Yu. keṇiyassamiye jaṭile .  2 Po. Ma. vivāho vā nāpi rājā.
Aḍḍhaterasehi   bhikkhusatehi   āpaṇaṃ   anuppatto   taṃ   kho  pana  bhavantaṃ
gotamaṃ   evaṃ   kalyāṇo   kittisaddo   abbhuggato   itipi  so  bhagavā
.pe.   buddho   bhagavāti   .   so   me  nimantito  svātanāya  bhattaṃ
saddhiṃ   bhikkhusaṅghenāti   .   buddhoti   bho  keṇiya  vadesi  .  buddhoti
bho   sela  vadāmi  .  buddhoti  bho  keṇiya  vadesi  .   buddhoti  bho
sela vadāmīti.
     {375.3}   Atha  kho  selassa  brāhmaṇassa  etadahosi  ghosopi
kho   eso   dullabho  lokasmiṃ  yadidaṃ  buddhoti  .  āgatāni  kho  pana
asmākaṃ    1-    mantesu    dvattiṃsa   2-   mahāpurisalakkhaṇāni   yehi
samannāgatassa   mahāpurisassa   dveva   gatiyo   bhavanti   anaññā   sace
agāraṃ    ajjhāvasati   rājā   hoti   cakkavattī   dhammiko   dhammarājā
cāturanto     vijitāvī     janapadatthāvariyappatto    sattaratanasamannāgato
tassimāni    sattaratanāni    bhavanti    seyyathīdaṃ    cakkaratanaṃ   hatthiratanaṃ
assaratanaṃ     maṇiratanaṃ     itthiratanaṃ     gahapatiratanaṃ    pariṇāyakaratanameva
sattamaṃ  .  parosahassaṃ  kho  panassa  puttā  bhavanti  3-  sūrā viraṅgarūpā
parasenappamaddanā    .    so   imaṃ   paṭhaviṃ   sāgarapariyantaṃ   adaṇḍena
asatthena   dhammena  abhivijiya  ajjhāvasati  .  sace  kho  pana  agārasmā
anagāriyaṃ     pabbajati     arahaṃ     hoti     sammāsambuddho    loke
vivaṭacchado   4-  .  kahaṃ  pana  bho  keṇiya  etarahi  so  bhavaṃ  gotamo
@Footnote: 1 Po. panasmākaṃ. Ma. panamhākaṃ. 2 battiṃsātipi pāṭho. 3 Po. santi.
@4 itisaddo idha bhavituṃ vaṭṭati.
Viharati arahaṃ sammāsambuddhoti.
     [376]  Evaṃ  vutte  keṇiyo  jaṭilo dakkhiṇaṃ bāhaṃ 1- paggahetvā
selaṃ   brāhmaṇaṃ   etadavoca   yenesā   bho   sela  nīlavanarājīti .
Atha   kho   selo   brāhmaṇo  tīhi  māṇavakasatehi  saddhiṃ  yena  bhagavā
tenupasaṅkami  .  atha  kho  selo  brāhmaṇo  te  māṇavake  āmantesi
appasaddā     bhonto     āgacchantu     pade     padaṃ    nikkhipantā
durāsadā   hi   te   bhavanto  2-  sīhāva  ekacarā  yadā  cāhaṃ  bho
samaṇena   gotamena   saddhiṃ   manteyyaṃ   mā  me  bhonto  antarantarā
kathaṃ opātetha kathāpariyosānaṃ me bhavanto āgamentūti.
     {376.1}  Atha  kho  selo  brāhmaṇo  yena bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   bhagavatā   saddhiṃ   sammodi   sammodanīyaṃ   kathaṃ   sārāṇīyaṃ
vītisāretvā   ekamantaṃ   nisīdi   .   ekamantaṃ   nisinno  kho  selo
brāhmaṇo      bhagavato      kāye     dvattiṃsa     mahāpurisalakkhaṇāni
sammannesi  .  addasā  kho  selo  brāhmaṇo  bhagavato  kāye dvattiṃsa
mahāpurisalakkhaṇāni   yebhuyyena   ṭhapetvā  dve  dvīsu  mahāpurisalakkhaṇesu
kaṅkhati   vicikicchati   nādhimuccati  na  sampasīdati  kosohite  ca  vatthaguyhe
pahutajivhatāya ca 3-.
     {376.2} Atha kho bhagavato etadahosi passati kho me ayaṃ selo brāhmaṇo
dvattiṃsa  mahāpurisalakkhaṇāni yebhuyyena ṭhapetvā dve dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu
kaṅkhati   vicikicchati   nādhimuccati  na  sampasīdati  kosohite  ca  vatthaguyhe
@Footnote: 1 Po. Ma. bāhuṃ. 2 Ma. Yu. bhagavanto. 3 Po. Ma. cāti.
Pahutajivhatāya   cāti   .   atha   kho   bhagavā  tathārūpaṃ  iddhābhisaṅkhāraṃ
abhisaṅkhāresi   1-  yathā  addasa  selo  brāhmaṇo  bhagavato  kosohitaṃ
vatthaguyhaṃ  .  atha  kho  bhagavā  jivhaṃ  ninnāmetvā  ubhopi  kaṇṇasotāni
anumasi    paṭimasi    ubhopi   nāsikasotāni   anumasi   paṭimasi   kevalampi
nalāṭamaṇḍalaṃ jivhāya chādesi.
     {376.3}  Atha  kho  selassa  brāhmaṇassa etadahosi samannāgato
kho   samaṇo   gotamo   dvattiṃsāya   2-  mahāpurisalakkhaṇehi  paripuṇṇehi
no  aparipuṇṇehi  no  ca  kho  naṃ  jānāmi  buddho  vā  no vā. Sutaṃ
kho   panetaṃ   3-   brāhmaṇānaṃ  vuḍḍhānaṃ  mahallakānaṃ  ācariyapācariyānaṃ
bhāsamānānaṃ   ye   te   bhagavanto  4-  arahanto  sammāsambuddhā  te
sake   vaṇṇe   bhaññamāne   attānaṃ   pātukarontīti   yannūnāhaṃ   samaṇaṃ
gotamaṃ  sammukhā  sāruppāhi  gāthāhi  abhitthaveyyanti  .  atha  kho selo
brāhmaṇo bhagavantaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthavi
      |376.975| paripuṇṇakāyo suruci        sujāto cārudassano
                          suvaṇṇavaṇṇosi bhagavā   susukkadāḍhosi 5- viriyavā
      |376.976| narassa hi sujātassa          ye bhavanti viyañjanā
                          sabbe te tava kāyasmiṃ      mahāpurisalakkhaṇā.
      |376.977| Pasannanetto sumukho        brahā uju patāpavā
@Footnote: 1 Ma. Yu. abhisaṃkhāsi. 2 Po. Ma. Yu. dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi. 3 Ma. Yu.
@pana metaṃ .  4 Ma. Yu. bhavanti. 5 susukkadāṭhosītipi.
                          Majjhe samaṇasaṅghassa       ādiccova virocasi.
      |376.978| Kalyāṇadassano bhikkhu      kāñcanasannibhataco 1-
                          kinte samaṇabhāvena         evaṃ uttamavaṇṇino.
      |376.979| Rājā arahasi bhavituṃ            cakkavattī rathesabho
                          cāturanto vijitāvī           jambusaṇḍassa issaro
      |376.980| khattiyā bhojarājāno 2-   anuyantā 3- bhavanti te
                          rājābhirājā manujindo    rajjaṃ kārehi gotama.
     [377] |377.981| Rājāhamasmi selā (ti bhagavā) dhammarājā anuttaro
                          dhammena cakkaṃ vattemi       cakkaṃ appativattiyaṃ.
      |377.982| Sambuddho paṭijānāsi       (iti selo brāhmaṇo)
                                                     dhammarājā anuttaro
                          dhammena cakkaṃ vattemi        iti bhāsasi gotama
      |377.983| ko nu senāpatī bhoto         sāvako satthuranvayo 4-
                          ko te imaṃ anuvatteti 5-   dhammacakkaṃ pavattitaṃ.
      |377.984| Mayā pavattitaṃ cakkaṃ            (lesāti bhagavā) dhammacakkaṃ anuttaraṃ
                          sārīputto anuvatteti       anujāto tathāgataṃ.
      |377.985| Abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ     bhāvetabbañca bhāvitaṃ
                          pahātabbaṃ pahīnamme        tasmā buddhosmi brāhmaṇa
      |377.986| vinayassu mayi kaṅkhaṃ              adhimuñcassu 6- brāhmaṇa
                          dullabhaṃ dassanaṃ hoti          sambuddhānaṃ abhiṇhaso.
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. kañcana ... .  2 Po. bhoga .... Ma. bhogi ... .  3 Yu.
@anuyuttā. 4 Yu. satthadanvayo. 5 Po. ko te maṃ anuvattati. Ma. ...
@tamanuvatteti. 6 Po. Ma. Yu. adhimuccassu.
      |377.987|  Yassa 1- ve dullabho loke  pātubhāvo abhiṇhaso
                           sohaṃ brāhmaṇa sambuddho  sallakatto anuttaro.
      |377.988|  Brahmabhūto atitulo          mārasenappamaddano
                           sabbāmitte vasīkatvā     modāmi akutobhayo.
      |377.989|  Imaṃ bhonto 2- nisāmetha   yathā bhāsati cakkhumā
                           sallakatto mahāvīro        sīhova nadatī vane.
      |377.990|  Brahmabhūtaṃ atitulaṃ             mārasenappamaddanaṃ
                           ko disvā nappasīdeyya    api kaṇhābhijātiko.
      |377.991|  Yo maṃ icchati anvetu         yo vā nicchati gacchatu
                           idhāhaṃ pabbajissāmi        varapaññassa santike.
      |377.992|  Evaṃ ce 3- ruccati bhoto     sammāsambuddhasāsanaṃ 4-
                           mayampi pabbajissāma       varapaññassa santike.
      |377.993|  Brāhmaṇā tisatā ime    yācanti pañjalīkatā
                           brahmacariyaṃ carissāma       bhagavā tava santike.
      |377.994|  Svākkhātaṃ brahmacariyaṃ (selāti bhagavā) sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ
                           yattha amoghā pabbajjā   appamattassa sikkhatoti.
     [378]   Alattha   kho   selo     brāhmaṇo  sapariso  bhagavato
santike   pabbajjaṃ   alattha   upasampadaṃ   .   atha  kho  keṇiyo  jaṭilo
@Footnote: 1 Po. yo sa ve ... Ma. yesaṃ ve ... Yu. yesaṃ ve. 2  Ma. bhavanto.
@3 Yu. etañce. 4 Po. Ma. .. sāsane.
Tassā   rattiyā   accayena   sake   assame   paṇītaṃ  khādanīyaṃ  bhojanīyaṃ
paṭiyādāpetvā   bhagavato   kālaṃ   ārocāpesi   kālo   bho  gotama
niṭṭhitaṃ   bhattanti   .   atha   kho   bhagavā   pubbaṇhasamayaṃ   nivāsetvā
pattacīvaramādāya    yena    keṇiyassa   jaṭilassa   assamo   tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena.
     {378.1}  Atha  kho  keṇiyo  jaṭilo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena
khādanīyena   bhojanīyena   sahatthā  santappesi  sampavāresi  .  atha  kho
keṇiyo    jaṭilo   bhagavantaṃ   bhuttāviṃ   onītapattapāṇiṃ   aññataraṃ   nīcaṃ
āsanaṃ  gahetvā  ekamantaṃ  nisīdi  .  ekamantaṃ  nisinnaṃ  kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ
bhagavā imāhi gāthāhi anumodi
      |378.995| aggihutaṃ mukhā yaññā      sāvitti chandaso mukhaṃ
                          rājā mukhaṃ manussānaṃ        nadīnaṃ sāgaro mukhaṃ.
      |378.996| Nakkhattānaṃ mukhaṃ cando      ādicco tapataṃ mukhaṃ
                          puññamākaṅkhamānānaṃ      saṅgho ve yajataṃ mukhanti.
     [379]  Atha  kho  bhagavā  keṇiyaṃ  jaṭilaṃ imāhi gāthāhi anumoditvā
uṭṭhāyāsanā   pakkāmi  .  atha  kho  āyasmā  selo  sapariso  eko
vūpakaṭṭho   appamatto   ātāpī   pahitatto   viharanto   na   cirasseva
yassatthāya      kulaputtā      sammadeva      agārasmā     anagāriyaṃ
pabbajanti    tadanuttaraṃ    brahmacariyapariyosānaṃ    diṭṭheva   dhamme   sayaṃ
abhiññā    sacchikatvā    upasampajja    vihāsi    khīṇā    jāti   vusitaṃ
Brahmacariyaṃ    kataṃ    karaṇīyaṃ    nāparaṃ   itthattāyāti   abbhaññāsi  .
Aññataro   kho   panāyasmā   selo   sapariso  arahataṃ  ahosi  .  atha
kho  āyasmā  selo  sapariso  yena  bhagavā  tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā
ekaṃsaṃ     cīvaraṃ     katvā    yena    bhagavā    tenañjalimpaṇāmetvā
bhagavantaṃ gāthāya 1- ajjhabhāsi
      |379.997| yantaṃ saraṇamāgamma 2-     ito aṭṭhami cakkhumā 3-
                          sattarattena bhagavā          dantamhā 4- tava sāsane.
      |379.998| Tuvaṃ buddho tuvaṃ satthā        tuvaṃ mārābhibhū muni
                          tuvaṃ anusaye 5- chetvā     tiṇṇo tāresimaṃ pajaṃ
      |379.999| upadhī te samatikkantā      āsavā te padālitā
                          sīhosi anupādāno         pahīnabhayabheravo
      |379.1000| bhikkhavo tisatā ime       tiṭṭhanti pañjalīkatā
                          pāde vīra pasārehi          nāgā vandantu satthunoti.
                                 Selasuttaṃ sattamaṃ.
                                        ------------
           Suttanipāte tatiyassa mahāvaggassa aṭṭhamaṃ sallasuttaṃ
     [380] |380.1001| 8 Animittamanaññātaṃ   maccānaṃ idha jīvitaṃ
                          kasirañca parittañca        tañca dukkhena saññutaṃ 6-.
      |380.1002| Na hi so upakkamo atthi  yena jātā na miyyare
@Footnote: 1 Yu. gāthāhi .  2 Ma. Yu. saraṇāgamha .  3 Po. Ma. cakkhuma .  4 Ma. Yu.
@dantamha. 5 Po. akusale. 6 Po. Ma. saṃyutaṃ.
                          Jarampi patvā maraṇaṃ        evaṃdhammā hi pāṇino.
      |380.1003| Phalānamiva pakkānaṃ       pāto patanato 1- bhayaṃ
                          evaṃ jātānamaccānaṃ       niccaṃ maraṇato bhayaṃ.
      |380.1004| Yathāpi kumbhakārassa     katā mattikabhājanā
                          sabbe bhedapariyantā 2- evaṃ maccāna jīvitaṃ.
      |380.1005| Daharā ca mahantā ca      ye bālā ye ca paṇḍitā
                          sabbe maccuvasaṃ yanti      sabbe maccuparāyanā.
      |380.1006| Tesaṃ maccuparetānaṃ        gacchataṃ paralokato
                          na pitā tāyate puttaṃ      ñātī vā pana ñātake.
      |380.1007| Pekkhataṃ yeva ñātīnaṃ     passa lālappataṃ puthu
                          ekameko va maccānaṃ       govajjho viya niyyati
      |380.1008| evamabbhāhato loko    maccunā ca jarāya ca
                          tasmā dhīrā na socanti    viditvā lokapariyāyaṃ.
      |380.1009| Yassa maggaṃ na jānāsi   āgatassa gatassa vā
                          ubho ante asampassaṃ    niratthaṃ paridevasi
      |380.1010| paridevayamāno ce         kiñci atthaṃ 3- udabbahe
                          sammūḷho hiṃsamattānaṃ    kayira 4- cenaṃ vicakkhaṇo.
      |380.1011| Na hi ruṇṇena sokena    santiṃ pappoti cetaso
                          bhiyyassuppajjate dukkhaṃ   sarīraṃ cupahaññati.
     |380.1012| Kīso vivaṇṇo bhavati       hiṃsamattānamattanā 5-
@Footnote: 1 Yu. patanā. 2 Ma. Yu. bhedanapariyantā .  3 Ma. Yu. kiñcidatthaṃ. 4 Ma.
@kayirā. 5 po .. mattano.
                          Na tena petā pālenti    niratthā paridevanā.
     |380.1013| Sokamappajahaṃ jantu        bhiyyo dukkhaṃ nigacchati
                          anutthunanto kālakataṃ     sokassa vasamanvagū.
     |380.1014| Aññepi passa gamine    yathākammūpage nare
                          maccuno vasamāgamma        phandantevidha pāṇino.
     |380.1015| Yena yena hi maññanti   tato taṃ hoti aññathā
                          etādiso vinābhāvo      passa lokassa pariyāyaṃ.
     |380.1016| Api 1- vassasataṃ jīve      bhiyyo vā pana māṇavo
                          ñātisaṅghā vinā hoti     jahāti idha jīvitaṃ.
     |380.1017| Tasmā arahato sutvā     vineyya paridevitaṃ
                          petaṃ kālakataṃ ditvā 2-   neso labbhā mayā iti.
     |380.1018| Yathā saraṇamādittaṃ        vārinā parinibbaye
                          evampi dhīro sappañño  paṇḍito kusalo naro
                          khippamuppatitaṃ sokaṃ         vāto tulaṃva 3- dhaṃsaye.
     |380.1019| Paridevaṃ pajappañca         domanassañca attano
                          attano sukhamesāno       abbuḷhe 4- sallamattano
     |380.1020| abbuḷhasallo asito    santiṃ pappuyya cetaso
                          sabbaṃ sokaṃ atikkanto    asoko hoti nibbutoti.
                                       Sallasuttaṃ aṭṭhamaṃ.
                                               -----------
@Footnote: 1 Yu. api ce .  2 Po. Ma. Yu. disvā. 3 Ma. Yu. tūlaṃva .  4 Ma. Yu. abbahe
           Suttanipāte tatiyassa mahāvaggassa navamaṃ vāseṭṭhasuttaṃ
     [381]  9  Evamme  sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  icchānaṅgale
viharati   icchānaṅgalavanasaṇḍe   .   tena   kho  pana  samayena  sambahulā
abhiññātā     1-     brāhmaṇamahāsālā    icchānaṅgale    paṭivasanti
seyyathīdaṃ    caṅkī    brāhmaṇo    tārukkho   brāhmaṇo   pokkharasāti
brāhmaṇo     jāṇussoṇi    brāhmaṇo    todeyyabrāhmaṇo    aññe
ca abhiññātā brāhmaṇamahāsālā.
     {381.1}  Atha  kho  vāseṭṭhabhāradvājānaṃ  māṇavānaṃ jaṅghāvihāraṃ
anucaṅkamantānaṃ    anuvicarantānaṃ    2-   ayamantarākathā   udapādi   kathaṃ
bho   brāhmaṇo   hotīti   .   [3]-  bhāradvājo  māṇavo  evamāha
yato  kho  bho  ubhato  sujāto  [4]- mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko
yāva    sattamā    pitāmahayugā    akkhitto   anupakuṭṭho   jātivādena
ettāvatā    bho    brāhmaṇo    hotīti   .   vāseṭṭho   māṇavo
evamāha  yato  kho  bho  sīlavā  ca  hoti  vattasampanno ca ettāvatā
kho bho brāhmaṇo hotīti.
     {381.2}  Neva  kho  asakkhi bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhaṃ māṇavaṃ
saññāpetuṃ  na  pana  asakkhi  5-  vāseṭṭho  māṇavo  bhāradvājaṃ  māṇavaṃ
saññāpetuṃ   .   atha   kho   vāseṭṭho   māṇavo   bhāradvājaṃ  māṇavaṃ
āmantesi   ayaṃ   [6]-   bho  bhāradvāja  samaṇo  gotamo  sakyaputto
@Footnote: 1 Ma. Yu. sabbatthavāre āmeṇḍitaṃ .  2 Yu. anucaṅkamamānānaṃ anuvicaramānānaṃ.
@3 Po. Ma. taṃ. 4 Ma. Yu. hoti .  5 Po. na pana sakkhi. 6 Ma. Yu. kho.
Sakyakulā    pabbajito    icchānaṅgale    viharati    icchānaṅgalavanasaṇḍe
taṃ   kho   pana   bhavantaṃ  gotamaṃ  evaṃ  kalyāṇo  kittisaddo  abbhuggato
itipi   so  bhagavā  .pe.  buddho  bhagavāti  āyāma  [1]-  bhāradvāja
yena    samaṇo    gotamo    tenupasaṅkamissāma   upasaṅkamitvā   [2]-
etamatthaṃ    pucchissāma    yathā   no   samaṇo   gotamo   byākarissati
tathā   naṃ   dhāressāmāti   .  evaṃ  bhoti  kho  bhāradvājo  māṇavo
vāseṭṭhassa māṇavassa paccassosi.
     {381.3}   Atha   kho   vāseṭṭhabhāradvājamāṇavā  yena  bhagavā
tenupasaṅkamiṃsu    upasaṅkamitvā   bhagavatā   saddhiṃ   sammodiṃsu   sammodanīyaṃ
kathaṃ   sārāṇīyaṃ   vītisāretvā  ekamantaṃ  nisīdiṃsu  .  ekamantaṃ  nisinno
kho vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi
     [382] |382.1021| Anuññātapaṭiññātā   tevijjā mayamassu bho
                          ahaṃ pokkharasātissa           tārukkhassāya māṇavo.
     |382.1022| Tevijjānaṃ yadakkhātaṃ         tatra kevalinosmase
                          padakasmā veyyākaraṇā ca 3- jappe ācariyasādisā.
     |382.1023| Tesanno jātivādamhi       vivādo atthi gotama
                          jātiyā brāhmaṇo hoti   bhāradvājo iti bhāsati
                          ahañca kammunā brūhi       evaṃ jānāhi cakkhuma.
     |382.1024| Te na sakkoma saññātuṃ 4- aññamaññaṃ mayaṃ ubho
                          bhavantaṃ puṭṭhumāgamhā       sambuddhaṃ iti vissutaṃ.
@Footnote: 1 Ma. Yu. bho .  2 Ma. Yu. samaṇaṃ gotamaṃ .  3 Ma. Yu. casaddo natthi. 4 Ma.
@saññāpetuṃ.
     |382.1025| Candaṃ yathā khayātītaṃ         pecca pañjalikā janā
                          vandamānā namassanti     evaṃ lokasmi gotama.
     |382.1026| Cakkhuṃ loke samuppannaṃ     mayaṃ pucchāma gotamaṃ
                          jātito brāhmaṇo hoti  udāhu bhavati kammunā
                          ajānataṃ no pabrūhi          yathā jānemu brāhmaṇaṃ.
     |382.1027| Tesaṃ vohaṃ byakkhissaṃ
                          (vāseṭṭhāti bhagavā)         anupubbaṃ yathātathaṃ
                          jātivibhaṅgaṃ pāṇānaṃ         aññamaññā hi jātiyo.
     |382.1028| Tiṇarukkhepi jānātha         na cāpi paṭijānare
                          liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ           aññamaññā hi jātiyo.
     |382.1029| Tato kīṭe paṭaṅge ca        yāva kunthakipillike
                          liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ           aññamaññā hi jātiyo.
     |382.1030| Catuppadepi jānātha 1-    khuddake ca mahallake
                          liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ            aññamaññā hi jātiyo.
     |382.1031| Pādūdarepi jānātha         urage dīghapiṭṭhike
                          liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ           aññamaññā hi jātiyo.
     |382.1032| Tato macchepi jānātha      udake 2- vārigocare
                          liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ           aññamaññā hi jātiyo.
     |382.1033| Tato pakkhīpi jānātha       pattayāne vihaṅgame
                          liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ           aññamaññā hi jātiyo.
@Footnote: 1 Po. catuppade vijānātha .  2 Ma. Yu. odake.
     |382.1034| Yathā etāsu jātīsu         liṅgaṃ jātimayaṃ puthu
                          evaṃ natthi manussesu         liṅgaṃ jātimayaṃ puthu.
     |382.1035| Na kesehi na sīsehi 1-      na kaṇṇehi na akkhihi
                          na mukhena na nāsāya          na oṭṭhehi bhamūhi vā
     |382.1036| na gīvāya na aṃsehi           na udarena na piṭṭhiyā
                          na soṇiyā na urasā         na sambādhā na methunā 2-
     |382.1037| na hatthehi na pādehi       na aṅgulīhi nakhehi vā
                          na jaṅghāhi na ūrūhi           na vaṇṇena sarena vā
                          liṅgaṃ jātimayaṃ neva            yathā aññāsu jātisu.
     |382.1038| Paccattaṃ sasarīresu 3-       manussesvetaṃ na vijjati
                          vokārañca manussesu        samaññāya pavuccati.
     |382.1039| Yo hi koci manussesu        gorakkhaṃ upajīvati
                          evaṃ vāseṭṭha jānāhi       kassako so na brāhmaṇo.
     |382.1040| Yo hi koci manussesu       puthusippena jīvati
                          evaṃ vāseṭṭha jānāhi       sippiko so na brāhmaṇo.
     |382.1041| Yo hi koci manussesu        vohāraṃ upajīvati
                          evaṃ vāseṭṭha jānāhi       vāṇijo so na brāhmaṇo.
     |382.1042| Yo hi koci manussesu        parapessena jīvati
                          evaṃ vāseṭṭha jānāhi       pessiko so na brāhmaṇo.
     |382.1043| Yo hi koci manussesu       adinnaṃ upajīvati
@Footnote: 1 Ma. Yu. sīsena .   2 Po. Ma. Yu. na sambādhe na methune .  3 Po. Ma.
@paccattañca sarīresu.
                          Evaṃ vāseṭṭha jānāhi       coro eso na brāhmaṇo.
     |382.1044| Yo hi koci manussesu        issatthaṃ upajīvati
                          evaṃ vāseṭṭha jānāhi       yodhājīvo 1- na brāhmaṇo.
     |382.1045| Yo hi koci manussesu        porohiccena jīvati
                          evaṃ vāseṭṭha jānāhi       yājako so na brāhmaṇo.
     |382.1046| Yo hi koci manussesu        gāmaṃ raṭṭhañca bhuñjati
                          evaṃ vāseṭṭha jānāhi       rājā eso na brāhmaṇo.
     |382.1047| Na cāhaṃ brāhmaṇaṃ brūmi   yonijaṃ mattikasambhavaṃ
                          bhovādi nāma so hoti       sa ve hoti sakiñcano
                          akiñcanaṃ anādānaṃ          tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1048| Sabbaṃ saṃyojanaṃ chetvā      yo ve naparitassati
                          saṅgātigaṃ 2- visaṃyuttaṃ       tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1049| Chetvā naddhiṃ varattañca    sandhānaṃ sahanukkamaṃ
                          ukkhittapalighaṃ buddhaṃ         tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1050| Akkosaṃ vadhabandhañca       aduṭṭho yo titikkhati
                          khantī balānīkaṃ                 tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1051| Akkodhanaṃ vattavantaṃ        sīlavantaṃ anussadaṃ
                          dantaṃ antimasārīraṃ           tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1052| Vārī pokkharapatteva         āraggeriva sāsapo
                          yo na limpati kāmesu        tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
@Footnote: 1 Po. yodhoti so .. .  2 Po. saṅgātitaṃ.
     |382.1053| Yo dukkhassa pajānāti     idheva khayamattano
                          pannabhāraṃ visaṃyuttaṃ           tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1054| Gambhīrapaññaṃ medhāviṃ       maggāmaggassa kovidaṃ
                          uttamatthaṃ anuppattaṃ       tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1055| Asaṃsaṭṭhaṃ gahaṭṭhehi          anāgārehi cūbhayaṃ
                          anokasāriṃ appicchaṃ         tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1056| Nidhāya daṇḍaṃ bhūtesu        tasesu thāvaresu ca
                          yo na hanti na ghāteti      tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1057| Aviruddhaṃ viruddhesu            attadaṇḍesu nibbutaṃ
                          sādānesu anādānaṃ        tamahaṃ  brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1058| Yassa rāgo ca doso ca      māno makkho ca pātito 1-
                          sāsaporiva āraggā         tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1059| Akakkasaṃ viññāpaniṃ        giraṃ saccaṃ udīraye
                          yāya nābhisaje kiñci 2-    tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1060| Yo 3- ca dīghañca rassaṃ vā   aṇuṃthūlaṃ subhāsubhaṃ
                          loke adinnaṃ nādiyati      tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1061| Āsā yassa na vijjanti    asmiṃ loke paramhi ca
                          nirāsayaṃ 4- visaṃyuttaṃ         tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1062| Yassālayā na vijjanti     aññāya akathaṅkathī
                          amatogadhaṃ anuppattaṃ        tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
@Footnote: 1 Po. ohito. 2 Po. taṃpi. 3 Ma. yodha dīghaṃ va. 4 Po. Ma. nirāsāsaṃ.
     |382.1063| Yo 1- ca puññañca pāpañca   ubho saṅgaṃ upaccagā
                          asokaṃ virajaṃ suddhaṃ          tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1064| Candaṃva vimalaṃ suddhaṃ           vippasannamanāvilaṃ
                          nandibhavaparikkhīṇaṃ            tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1065| Yo imaṃ 2- palipathaṃ duggaṃ  saṃsāraṃ mohamaccagā
                          tiṇṇo pāragato jhāyī    anejo akathaṅkathī
                          anupādāya nibbuto        tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1066| Yodha kāme pahantvāna    anāgāro paribbaje
                          kāmarāgaparikkhīṇaṃ            tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1067| Yodha taṇhaṃ pahantvāna   anāgāro paribbaje
                          taṇhābhavaparikkhīṇaṃ          tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1068| Hitvā mānusakaṃ yogaṃ       dibbaṃ yogaṃ upaccagā
                          sabbayogavisaṃyuttaṃ           tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1069| Hitvā ratiñca aratiñca    sītibhūtaṃ nirūpadhiṃ
                          sabbalokābhibhuṃ vīraṃ           tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1070| Cutiṃ yo vedi sattānaṃ       upapattiñca sabbaso
                          asattaṃ sugataṃ buddhaṃ           tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1071| Yassa gatiṃ na jānanti       devā gandhabbamānusā
                          khīṇāsavaṃ arahantaṃ             tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1072| Yassa pure ca pacchā ca      majjhe ca natthi kiñcanaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. yodha .  2 Ma. yomaṃ.
                          Akiñcanaṃ anādānaṃ         tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1073| Usabhaṃ pavaraṃ dhīraṃ                mahesiṃ vijitāvinaṃ
                          anejaṃ nhātakaṃ buddhaṃ        tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1074| Pubbenivāsaṃ yo vedi       saggāpāyañca passati
                          atho jātikkhayaṃ patto       tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.
     |382.1075| Samaññā hesā lokasmiṃ  nāmagottaṃ pakappitaṃ
                          sammuccā samudāgataṃ        tattha tattha pakappitaṃ.
     |382.1076| Dīgharattamanusayitaṃ            diṭṭhigatamajānataṃ
                          ajānantā no pabrūhanti 1-  jātiyā hoti brāhmaṇo.
     |382.1077| Na jaccā brāhmaṇo hoti      na jaccā hoti abrāhmaṇo
                          kammunā 2- brāhmaṇo hoti  kammunā hoti abrāhmaṇo.
     |382.1078| Kassako kammunā hoti     sippiko hoti kammunā
                          vāṇijo kammunā hoti      pessiko hoti kammunā
     |382.1079| coropi kammunā hoti      yodhājīvopi kammunā
                          yājako kammunā hoti       rājāpi hoti kammunā.
     |382.1080| Evametaṃ yathābhūtaṃ            kammaṃ passanti paṇḍitā
                          paṭiccasamuppādadassā    kammavipākakovidā.
     |382.1081| Kammunā vattatī loko     kammunā vattatī pajā
                          kammanibandhanā sattā     rathassāṇīva yāyato.
     |382.1082| Tapena brahmacariyena       saññamena damena ca
@Footnote: 1 Po. ajānanto nāma brahti .  Ma. Yu. pabrūvanti .  2 Yu. sabbatthavāresu
@kammanāti dissati.
                          Etena brāhmaṇo hoti   etaṃ brāhmaṇamuttamaṃ
     |382.1083| tīhi vijjāhi sampanno     santo khīṇapunabbhavo
                          evaṃ vāseṭṭha jānāhi       brahmā sakko vijānatanti.
     [383]   Evaṃ   vutte   vāseṭṭhabhāradvājā   māṇavā  bhagavantaṃ
etadavocuṃ    abhikkantaṃ   bho   gotama   .pe.   upāsake   no   bhavaṃ
gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṅgateti 1-.
                                       Vāseṭṭhasuttaṃ navamaṃ.
                                              -----------
         Suttanipāte tatiyassa mahāvaggassa dasamaṃ kokālikasuttaṃ 2-
     [384]   10   Evamme  sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ
viharati   jetavane   anāthapiṇḍikassa   ārāme  .  atha  kho  kokāliko
bhikkhu   yena   bhagavā  tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā  bhagavantaṃ  abhivādetvā
ekamantaṃ   nisīdi  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  kokāliko  bhikkhu  bhagavantaṃ
etadavoca     pāpicchā    bhante    sārīputtamoggallānā    pāpikānaṃ
icchānaṃ vasaṅgatāti.
     [385]   Evaṃ   vutte  bhagavā  kokālikaṃ  bhikkhuṃ  etadavoca  mā
hevaṃ    kokālika    mā    hevaṃ    kokālika    pasādehi   kokālika
sārīputtamoggallānesu    cittaṃ    pesalā   sārīputtamoggallānāti  .
Dutiyampi  kho  kokāliko bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca kiñcāpi me bhante bhagavā
saddhāyiko  paccayiko  atha  kho  pāpicchā  va  3-  sārīputtamoggallānā
@Footnote: 1 Po. pāṇupetaṃ saraṇaṅgate .  Yu. .. saraṇāgate .  2 Po. Yu. sabbatthavāresu
@kokāliyasuttantipi kokāliyotipi dissanti .  3 Po. ca.
Pāpikānaṃ   icchānaṃ   vasaṅgatāti   .   dutiyampi   kho  bhagavā  kokālikaṃ
bhikkhuṃ   etadavoca  mā  hevaṃ  kokālika  mā  hevaṃ  kokālika  pasādehi
kokālika  sārīputtamoggallānesu  cittaṃ  pesalā sārīputtamoggallānāti.
Tatiyampi   kho   kokāliko   bhikkhu   bhagavantaṃ   etadavoca  kiñcāpi  me
bhante    bhagavā    saddhāyiko   paccayiko   atha   kho   pāpicchā   va
sārīputtamoggallānā      pāpikānaṃ     icchānaṃ     vasaṅgatāti    .
Tatiyampi   kho  bhagavā  kokālikaṃ  bhikkhuṃ  etadavoca  mā  hevaṃ  kokālika
mā    hevaṃ   kokālika   pasādehi   kokālika   sārīputtamoggallānesu
cittaṃ pesalā sārīputtamoggallānāti.
     {385.211}  Atha  kho  kokāliko  bhikkhu  uṭṭhāyāsanā  bhagavantaṃ
abhivādetvā   padakkhiṇaṃ   katvā   pakkāmi   .   acirapakkantasseva  1-
kokālikassa  bhikkhuno  sāsapamattāhi  2-  piḷakāhi sabbo kāyo phuṭṭho 3-
ahosi   .   sāsapamattiyo  hutvā  muggamattiyo  ahesuṃ  .  muggamattiyo
hutvā   kaḷāyamattiyo   ahesuṃ  .  kaḷāyamattiyo  hutvā  koḷaṭṭhimattiyo
ahesuṃ   .  koḷaṭṭhimattiyo  hutvā  kolamattiyo  ahesuṃ  .  kolamattiyo
hutvā  āmalakamattiyo  ahesuṃ. Āmalakamattiyo hutvā veḷuvasalāṭukamattiyo
ahesuṃ   .   veḷuvasalāṭukamattiyo   hutvā  villamattiyo  4-  ahesuṃ .
Villamattiyo  hutvā  pabhijjiṃsu  .  pubbañca  lohitañca  pagghariṃsu . Atha kho
kokāliko  bhikkhu  tenevābādhena kālamakāsi. Kālakato 5- ca kokāliko
bhikkhu    padumanirayaṃ    6-    upapajjati    sārīputtamoggallānesu   cittaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. acirapakkantassa ca .  2 Ma. Yu. sāsapamattīhi .  3 Ma. phuṭho .  4 Po.
@billāmattiyo. Ma. Yu. billamattiyo .. .  5 Po. Ma. kālaṅkato .  6 Po.
@padumaniraye. Ma. padumaṃ nirayaṃ.
Āghātetvā.
     {385.212}   Atha  kho  brahmā  sahampati  abhikkantāya  rattiyā
abhikkantavaṇṇo    kevalakappaṃ    jetavanaṃ   obhāsetvā   yena   bhagavā
tenupasaṅkami     upasaṅkamitvā     bhagavantaṃ    abhivādetvā    ekamantaṃ
aṭṭhāsi    .    ekamantaṃ   ṭhito   kho   brahmā   sahampati   bhagavantaṃ
etadavoca   kokāliko   bhante   bhikkhu  kālakato  kālakato  ca  bhante
kokāliko   bhikkhu   padumanirayaṃ   upapanno   sārīputtamoggallānesu  cittaṃ
āghātetvāti   .   idamavoca   brahmā   sahampati  idaṃ  vatvā  [1]-
padakkhiṇaṃ   katvā  tatthevantaradhāyi  .  atha  kho  bhagavā  tassā  rattiyā
accayena   bhikkhū   āmantesi   imaṃ   bhikkhave   rattiṃ  brahmā  sahampati
abhikkantāya     rattiyā     .pe.    idamavoca    bhikkhave    brahmā
sahampati idaṃ vatvā [2]- padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyīti.
     [386]   Evaṃ   vutte   aññataro   bhikkhu   bhagavantaṃ  etadavoca
kīvadīghaṃ   nu   kho   bhante   padumaniraye   āyuppamāṇanti   .  dīghaṃ  kho
bhikkhu   padumaniraye   āyuppamāṇaṃ   taṃ   na   sukaraṃ   saṅkhātuṃ  ettakāni
vassāni   iti   vā   ettakāni   vassasatāni   iti   vā   ettakāni
vassasahassāni   iti   vā   ettakāni   vassasatasahassāni  iti  vāti .
Sakkā pana bhante upamaṃ kātunti. Sakkā bhikkhūti bhagavā avoca
     {386.213}  seyyathāpi  bhikkhu  vīsatikhāriko  kosalako  tilavāho
tato  puriso  vassasatassa  [3]-  vassasahassassa  vassasatasahassassa accayena
ekamekaṃ  tilaṃ  uddhareyya  khippataraṃ  kho  so  bhikkhu vīsatikhāriko kosalako
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. bhagavantaṃ abhivādetvā .  3 Po. Ma. Yu. accayena.
Tilavāho   iminā   upakkamena  [1]-  pariyādānaṃ  gaccheyya  na  tveva
eko   abbudo   nirayo   seyyathāpi   bhikkhu   vīsati   abbudā  nirayā
evameko    nirabbudo   nirayo   seyyathāpi   bhikkhu   vīsati   nirabbudā
nirayā    evameko    ababo    nirayo    seyyathāpi    bhikkhu   vīsati
ababā   nirayā   evameko   ahaho   nirayo   seyyathāpi  bhikkhu  vīsati
ahahā    nirayā    evameko    aṭaṭo    nirayo   seyyathāpi   bhikkhu
vīsati   aṭaṭā   nirayā   evameko   kumudo   nirayo  seyyathāpi  bhikkhu
vīsati    kumudā   nirayā   evameko   sogandhiko   nirayo   seyyathāpi
bhikkhu    vīsati    sogandhikā    nirayā   evameko   uppalako   nirayo
seyyathāpi    bhikkhu   vīsati   uppalakā   nirayā   evameko   puṇḍarīko
nirayo    seyyathāpi    bhikkhu    vīsati   puṇḍarīkā   nirayā   evameko
padumo   nirayo   padumaṃ   2-   kho  pana  bhikkhu  nirayaṃ  kokāliko  bhikkhu
upapanno sārīputtamoggallānesu cittaṃ āghātetvāti
               idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato
                  athāparaṃ etadavoca satthā
     [387] |387.1084| Purisassa hi jātassa  kuṭhārī jāyate mukhe
                          yāya chindati attānaṃ            bālo dubbhāsitaṃ bhaṇaṃ.
   |387.1085| Yo nindiyaṃ pasaṃsati
                         taṃ vā nindati yo pasaṃsiyo
                         vicināti mukhena so kaliṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. parikkhayaṃ .  2 Po. padume kho pana bhikkhu niraye.
                         Kalinā tena sukhaṃ na vindati.
   |387.1086| Appamatto ayaṃ kali 1-
                         yo akkhesu dhanapparājayo
                         (sabbassāpi sahāpi attanā)
                         ayameva mahattaro kali
                         yo sugatesu manaṃ padosaye.
   |387.1087| Sataṃ sahassānaṃ nirabbudānaṃ
                         chattiṃsa 2- ca pañca ca abbudāni
                         yamariyagarahī nirayaṃ upeti
                         vācaṃ manañca paṇidhāya pāpakaṃ.
   |387.1088| Abhūtavādī nirayaṃ upeti
                         yo vāpi katvā na karomīti 3- cāha
                         ubhopi te pecca samā bhavanti
                         nihīnakammā manujā hi 4- parattha.
   |387.1089| Yo appaduṭṭhassa narassa dussati
                         suddhassa posassa anaṅgaṇassa
                         tameva bālaṃ pacceti pāpaṃ
                         sukhumo rajo paṭivātaṃva khitto.
   |387.1090| Yo lobhaguṇe 5- anuyutto
                         so vacasā paribhāsati aññe
@Footnote: 1 Po. kalī. 2 Ma. chattiṃsati pañca ca. 3 Ma. karomi cāha. 4 Ma. Yu. hisaddo
@natthi. 5 Po. kāmaguṇehi.
                         Asaddho kadariyo avadaññū
                         macchari pesuṇiyasmiṃ 1- anuyutto.
   |387.1091| Mukhadugga vibhūtamanariya
                         bhūnahata 2- pāpaka dukkatakāri
                         purisanta 3- kali avajāte
                         mā bahubhāṇidha nerayikosi.
   |387.1092| Rajamākirasi 4- ahitāya
                         sante garahasi kibbissakārī 5-
                         bahūni [6]- duccaritāni caritvā
                         gacchasi kho papataṃ cirarattaṃ.
   |387.1093| Na hi nassati kassaci kammaṃ
                         eti ha taṃ labhateva suvāmi
                         dukkhaṃ mando paraloke
                         attani passati kibbissakārī.
   |387.1094| Ayosaṅkusamāhataṭṭhānaṃ
                         tiṇhadhāraṃ ayasūlamupeti
                         atha tattaṃ ayoguḷasannibhaṃ
                         bhojanamatthi tathā paṭirūpaṃ.
   |387.1095| Na hi vaggu vadanti vadantā
                         nābhijavanti na tāṇamupenti
@Footnote: 1 Po. pesuṇiyañca. Ma. pesuṇiyaṃ. 2 Ma. Yu. bhūnahu. 3 Po. purisantimaalajātamāhu.
@4 Ma. rajamākirasī .  5 Ma. Yu. kibbisakārī .  6 Yu. bahuni ca.
                         Aṅgāre santhate senti 1-
                         agginisamaṃ pajjalitaṃ pavisanti 2-.
   |387.1096| Jālena ca onahiyānā
                         tattha hananti ayomayakūṭehi
                         andhaṃ va timisamāyanti
                         taṃ vitataṃ [3]- yathā mahikāyo.
   |387.1097| Atha lohamayaṃ pana kumbhiṃ
                         agginisamaṃ pajjalitaṃ pavisanti
                         paccanti hi tāsu cirarattaṃ
                         agginisamāsu samuppilavāsā 4-.
   |387.1098| Atha pubbalohitamisse
                         tattha kiṃ paccati 5- kibbissakārī
                         yaṃ yandisataṃ adhiseti
                         tattha kilissati samphussamāno.
   |387.1099| Puḷavāvasathe salilasmiṃ
                         tattha kiṃ paccati kibbissakārī
                         gantuṃ na hi tīramapatthi
                         sabbasamā hi samantakapallā 6-.
   |387.1100| Asipattavanaṃ 7- pana tiṇhaṃ
                         taṃ pavisanti samucchinnagattā
@Footnote: 1 Ma. sayanti. 2 Po. sabbatthavāresu aggi nisaṃ pajjalitaṃ. Ma. ginisampajjalitaṃ.
@3 Ma. Yu. hi .  4 Ma. .. pilavāte. Yu. .. pilalāso .  5 Po. tattha kilissati.
@6 Po. samantaphullā. 7 Po. asitavanaṃ puṇṇatiṇṇaṃ.
                         Jivhaṃ baḷisena gahetvā
                         āracayāracayā vihananti 1-.
   |387.1101| Atha vettaraṇiṃ pana duggaṃ
                         tiṇhadhāraṃ khuradhāramupenti 2-
                         tattha mandā papatanti
                         pāpakārā 3- pāpāni katvā 4-.
   |387.1102| Khādanti hi tattha rudante
                         sāmā sabalā kākolagaṇā ca
                         soṇā siṅgālā paṭigijjhā
                         kulalā vāyasā ca vitudanti.
   |387.1103| Kicchā vatāyaṃ idha vutti
                         yaṃ jano passati 5- kibbissakārī
                         tasmā idha jīvitasese
                         kiccakaro siyā naro na ca majje 6-.
   |387.1104| Te gaṇitā vidūhi tilavāhā
                         ye padume niraye upanītā
                         nahutāni hi koṭiyo pañca bhavanti
                         dvādasa koṭisatāni punaññā 7-.
   |387.1105| Yāva dukkhā nirayā idha vuttā
                         tatthapi tāva ciraṃ vasitabbaṃ
@Footnote: 1 Po. ārapayā viharanti. Ma. ārajayārajayā ... .  2 Ma. tiṇhadhārakhura ....
@3 Ma. Yu. pāpakarā. 4 Ma. Yu. karitvā .  5 Ma. phusati. 6 Po. na pamajjare.
@Ma. na appamajje. 7 Po. punaññe.
                           Tasmā sucipesalasādhuguṇesu
                           vācaṃ manaṃ pakataṃ 1- parirakkheti.
                                 Kokālikasuttaṃ dasamaṃ.
                                          ---------
        Suttanipāte tatiyassa mahāvaggassa ekādasamaṃ nālakasuttaṃ
     [388] |388.1106| 11 Ānandajāte tidasagaṇe patīte
                         sakkañca 2- indaṃ sucivasane ca deve
                         dussaṃ gahetvā atiriva thomayante
                         asito isi addasa divāvihāre.
   |388.1107| Disvāna deve pamuditamane 3- udagge
                         cittiṃ karitvā idamavoca 4- tattha
                         kiṃ devasaṅgho atiriva kalyarūpo
                         dussaṃ gahetvā ramayatha 5- kiṃ paṭicca.
   |388.1108| Yadāpi āsi asurehi saṅgamo 6-
                         jayo surānaṃ asurā parājitā
                         tadāpi netādiso lomahaṃsano
                         kimabbhūtaṃ daṭṭhu marū pamoditā.
   |388.1109| Seḷenti gāyanti ca vādayanti 7-
                         bhujāni phoṭenti 8- ca naccayanti ca
@Footnote: 1 Ma. Yu. satataṃ. 2 Po. sakaṃva. Yu. sakkacca .  3 Ma. Yu. muditamane.
@4 Ma. Yu. idamavocāsi. 5 Yu. bhamuyatha. 6 pa. saṅgahe. 7 Ma. Yu. vādayanti ca.
@8 Ma. poṭhenti.
                         Pucchāmi vohaṃ merumuddhavāsine
                         dhunātha me saṃsayaṃ khippaṃ 1- mārisā.
   |388.1110| So bodhisatto ratanavaro atulyo
                         manussaloke hitasukhatāya 2- jāto
                         sakyāna gāme janapade lumbineyye
                         tenamha tuṭṭhā atiriva kalyarūpā.
   |388.1111| So sabbasattuttamo aggapuggalo
                         narāsabho sabbapajānamuttamo
                         vattessati 3- cakkaṃ isivhaye vane
                         nadaṃva sīho balavā migābhibhū.
   |388.1112| Taṃ saddaṃ sutvā turitamavasarī so
                         suddhodanassa (tada) bhavanaṃ upāvisi 4-
                         nisajja tattha idamavocāpi 5- sakye
                         kuhiṃ kumāro ahampi daṭṭhukāmo.
   |388.1113| Tato kumāraṃ jalitamiva suvaṇṇaṃ
                         ukkāmukheva sukusalasampahaṭṭhaṃ
                         daddallamānaṃ siriyā anomavaṇṇaṃ
                         dassesu puttaṃ asitavhayassa sakyā.
   |388.1114| Disvā kumāraṃ sikhimiva pajjalantaṃ
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. khippa. 2 Ma. Yu. hitasukhatthāya. 3 Po. vattissati. 4 Yu.
@upāgami. 5 Ma. Yu. idamavocāsi.
                         Tārāsabhaṃva nabhasigamaṃ visuddhaṃ
                         suriyantapantaṃ sāradarivabbhamuttaṃ 1-
                         ānandajāto vipulamalattha pītiṃ.
   |388.1115| Anekasākhañca sahassamaṇḍalaṃ
                         chattaṃ marū dhāreyyumantalikkhe
                         suvaṇṇadaṇḍā vītipatanti cāmarā
                         na dissare cāmarachattagāhakā.
   |388.1116| Disvā jaṭī 2- kaṇhasirivhayo isi
                         suvaṇṇanikkhaṃ viya paṇḍukambale
                         setañca chattaṃ dhārayantamuddhani 3-
                         udaggacitto sumano paṭiggahe.
   |388.1117| Paṭiggahetvā pana sakyapuṅgavaṃ
                         jigiṃsako lakkhaṇamantapāragū
                         pasannacitto giramabbhudīrayi
                         anuttarāyaṃ dipadānamuttamo.
   |388.1118| Athattano gamanamanussaranto
                         akalyarūpo gaḷayati assukāni
                         disvāna sakyā isimavocuṃ rudantaṃ
                         no ce kumāre bhavissati antarāyo.
   |388.1119| Disvāna sakye isimavoca akalye
@Footnote: 1 Po. sāradadivābbhamuttaṃ. Ma. Yu. sarasarivab ... 2 Po. Yu. jaṭi. 3 Ma. Yu.
@dhariyanta ...
                         Nāhaṃ kumāre ahitamanussarāmi
                         na cāpi assa bhavissati antarāyo
                         na orakāyaṃ adhimanasā 1- bhavātha.
   |388.1120| Sambodhiyaggaṃ phusissatāyaṃ kumāro
                         so dhammacakkaṃ paramavisuddhadassī
                         vattessatāyaṃ bahujanahitānukampī
                         vitthārikassa bhavissati brahmacariyaṃ.
   |388.1121| Mamañca āyu na ciramidhāvaseso
                         athantarā me bhavissati kālakiriyā
                         sohaṃ na sussaṃ 2- asamadhurassa dhammaṃ
                         tenamhi aṭṭo byasanagato 3- aghāvī.
   |388.1122| So sākiyānaṃ vipulaṃ janetvāna pītiṃ
                         antepuramhā niragamā 4- brahmacārī
                         so bhāgineyyaṃ sayaṃ anukampamāno
                         samādapesi asamadhurassa dhamme
   |388.1123| buddhoti ghosaṃ yadi parato suṇāsi
                         sambodhipatto vivarati 5- dhammamaggaṃ
                         gantvāna tattha sayaṃ 6- paripucchamāno
                         carassu tasmiṃ bhagavati brahmacariyaṃ.
   |388.1124| Tenānusiṭṭho hitamanena tādinā
@Footnote: 1 Ma. adhimānasā. 2 Ma. sossaṃ .  3 Po. Ma. byasanaṅgato. 4 Po. Ma. nigamā.
@5 Yu. vīcarati. 6 Ma. Yu. samayaṃ.
                         Anāgate paramavisuddhadassinā
                         so nāḷako upacitapuññasañcayo
                         jinaṃ patikkhaṃ parivasi rakkhitindriyo.
   |388.1125| Sutvāna ghosaṃ jinavaracakkavattane
                         gantvāna disvā isinisabhaṃ pasanno
                         moneyyaseṭṭhaṃ munivaraṃ 1- apucchi
                         samāgate asitavhayassa sāsaneti.
                             Vatthukathā 2- niṭṭhitā.
     [389] |389.1126| Aññātametaṃ vacanaṃ  asitassa yathātathaṃ
                         taṃ taṃ gotama pucchāmi 3-    sabbadhammāna pāraguṃ
   |389.1127| anāgāriyupetassa 4-      bhikkhācariyaṃ jigiṃsato
                         muniṃ pabrūhi me puṭṭho       moneyyaṃ uttamaṃ padaṃ.
   |389.1128| Moneyyante upaññissanti    (bhagavā) dukkaraṃ durabhisambhavaṃ
                         handa te naṃ pavakkhāmi       santhambhassu daḷho bhava.
   |389.1129| Samānabhāvaṃ 5- kubbetha    gāme akuṭṭhavanditaṃ
                         manopadosaṃ rakkheyya        santo anuṇṇagocaro 6-.
   |389.1130| Uccāvacā niccharanti        dāye aggisikhūpamā
                         nāriyo muniṃ palobhenti     tā su taṃ mā palobheyyuṃ 7-
   |389.1131| virato methunā dhammā        hitvā kāme varāvare 8-
@Footnote: 1 Ma. Yu. munipavaraṃ .  2 Ma. Yu. vatthugāthā .  3 Yu. pucchāma. 4 Ma. Yu.
@anagāriyu .... 5 Po. Ma. samānabhāgaṃ. 6 Yu. vaṇṇanāyañca anuṇṇato care.
@7 Po. Ma. Yu. palobhayuṃ. 8 Ma. paropare. Yu. parovare.
                         Aviruddho asāratto         pāṇesu tasathāvare.
   |389.1132| Yathā ahaṃ tathā ete         yathā ete tathā ahaṃ
                         attānaṃ upamaṃ katvā        na haneyya na ghātaye.
   |389.1133| Hitvā icchañca lobhañca   yattha satto puthujjano
                         cakkhumā paṭipajjeyya       tareyya narakaṃ imaṃ.
   |389.1134| Onodaro 1- mitāhāro   appicchassa alolupo
                         sadā 2- icchāya nicchāto   aniccho hoti nibbuto.
   |389.1135| Sa piṇḍacāraṃ caritvā        vanantamabhihāraye
                         upaṭṭhito rukkhamūlasmiṃ       āsanūpagato muni.
   |389.1136| Sa jhānapasuto dhīro           vanante ramito siyā
                         jhāyetha rukkhamūlasmiṃ         attānamabhitosayaṃ.
   |389.1137| Tato ratyā vivasane 3-      gāmantamabhihāraye
                         avhānaṃ nābhinandeyya    abhihārañca gāmato.
   |389.1138| Na munī gāmamāgamma         kulesu sahasā care
                         ghāsesanaṃ 4- chinnakatho     na vācampayuttaṃ bhaṇe.
   |389.1139| Alatthaṃ yadidaṃ sādhu            nālatthaṃ kusalāmiti 5-
                         ubhayeneva so tādi          rukkhaṃva upātivattati 6-.
   |389.1140| Sapattapāṇī caranto        amūgo mūgasammato
                         appaṃ dānaṃ na hiḷeyya      dātāraṃ nāvajāniyā.
   |389.1141| Uccāvacā hi paṭipadā      samaṇena pakāsitā
@Footnote: 1 Ma. Yu. ūnūdaro .  2 Yu. save. 3 Ma. vivasāne .  4 Po. ghāsenaṃ.
@5 Po. kusalamiti. Ma. kusalaṃ iti. 6 Ma. rukkhaṃ upanivattati. Yu. ūpanivattati.
                         Na pāraṃ diguṇaṃ yanti         na yidaṃ ekaguṇamuttaṃ 1-.
   |389.1142| Yassa ca visatā natthi         chinnasotassa bhikkhuno
                         kiccākiccappahīnassa       pariḷāho na vijjati.
   |389.1143| Moneyyante upaññissanti    (bhagavā) khuradhārūpamo bhave
                         jivhāya tāluṃ āhacca       udare saññato siyā.
   |389.1144| Alīnacitto ca siyā           na cāpi bahu cintaye
                         nirāmagandho asito          brahmacariyaparāyano
   |389.1145| ekāsanassa sikkhetha         samaṇopāsanassa ca
                         ekattaṃ monamakkhātaṃ        eko ve 2- abhiramissasi.
                                  (atha bhāsihi 3- dasa disā)
   |389.1146| sutvā dhīrānaṃ nigghosaṃ       jhāyīnaṃ kāmacāginaṃ
                         tato hiriñca saddhañca      bhiyyo kubbetha māmako.
   |389.1147| Taṃ nadīhi vijānātha            sobbhesu padaresu ca
                         sanantā 4- yanti kusubbhā   tuṇhī yanti mahodadhi.
   |389.1148| Yadūnakaṃ taṃ sanati               yaṃ pūraṃ santameva taṃ
                         aḍḍhakumbhūpamo bālo    rahado pūrova paṇḍito.
   |389.1149| Yaṃ samaṇo bahu bhāsati       upetaṃ atthasañhitaṃ
                         jānaṃ so dhammaṃ deseti       jānaṃ so bahu bhāsati.
   |389.1150| Yo ca jānaṃ saṃyatatto 5-  jānaṃ na bahu bhāsati
@Footnote: 1 Ma. Yu. --- ekaguṇaṃ mutaṃ .  2 Ma. Yu. ce. 3 Ma. bāhisi. 4 Po. suṇantā.
@Ma. Yu. saṇantā .  5 Yu. yatatto.
                         Sa muni monamarahati            sa muni monamajjhaggāti 1-.
                                       Nālakasuttaṃ ekādasamaṃ.
                                                  ----------
                              Suttanipāte tatiyassa mahāvaggassa
                               dvādasamaṃ dvayatānupassanāsuttaṃ
     [390]   12   Evamme  sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ
viharati   pubbārāme  migāramātu  pāsāde  .  tena  kho  pana  samayena
bhagavā     tadahuposathe    paṇṇarase    puṇṇāya    puṇṇamāya    rattiyā
bhikkhusaṅghaparivuto   abbhokāse   nisinno   hoti   .   atha  kho  bhagavā
tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā bhikkhū āmantesi
     {390.214}  ye  te  bhikkhave  kusalā  dhammā ariyā niyyānikā
sambodhigāmino  2-  tesaṃ vo bhikkhave kusalānaṃ dhammānaṃ ariyānaṃ niyyānikānaṃ
sambodhigāmīnaṃ   kā   upanisā  savanāyāti  iti  ce  bhikkhave  pucchitāro
assu   te   evamassu   vacanīyā  yāvadeva  dvayatānaṃ  dhammānaṃ  yathābhūtaṃ
ñāṇāyāti kiñca dvayataṃ vadetha
     {390.215}  idaṃ  dukkhaṃ  ayaṃ  dukkhasamudayoti ayamekānupassanā ayaṃ
dukkhanirodho   ayaṃ  dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti  ayaṃ  dutiyānupassanā  evaṃ
sammādvayatānupassino  bhikkhave  bhikkhuno  appamattassa ātāpino pahitattassa
viharato  dvinnaṃ  phalānaṃ  aññataraṃ  phalaṃ  pāṭikaṅkhaṃ diṭṭheva dhamme aññā sati
@Footnote: 1 Ma. Yu. monamajjagā. 2 Ma. Yu. sambodhagāmino.
Vā upādisese anāgāmitāti.
                         Idamavoca bhagavā        idaṃ vatvāna sugato
                                athāparaṃ etadavoca satthā
     [391] |391.1151| Ye dukkhaṃ nappajānanti  atho dukkhassa sambhavaṃ
                         yattha ca sabbaso dukkhaṃ      asesaṃ uparujjhati
                         tañca maggaṃ na jānanti     dukkhūpasamagāminaṃ
   |391.1152| cetovimuttihīnā te          atho paññāvimuttiyā
                         abhabbā te antakiriyāya  te ve jātijarūpagā.
   |391.1153| Ye ca dukkhaṃ pajānanti       atho dukkhassa sambhavaṃ
                         yattha ca sabbaso dukkhaṃ      asesaṃ uparujjhati
                         tañca maggaṃ pajānanti      dukkhūpasamagāminaṃ
   |391.1154| cetovimuttisampannā       atho paññāvimuttiyā
                         bhabbā te antakiriyāya    na te jātijarūpagāti.
     [392]    Siyā   aññenapi   pariyāyena   sammādvayatānupassanāti
iti   ce   bhikkhave   pucchitāro  assu  siyātissu  vacanīyā  1-  kathañca
siyā   yaṅkiñci   dukkhaṃ   sambhoti  sabbaṃ  upadhipaccayāti  ayamekānupassanā
upadhīnaṃ   tveva   asesavirāganirodhā   natthi   dukkhassa   sambhavoti   ayaṃ
dutiyānupassanā     evaṃ     sammādvayatānupassino    .pe.    athāparaṃ
etadavoca satthā
   |392.1155| upadhinidānā pabhavanti dukkhā
@Footnote: 1 Po. siyā tissa vacanīyo.
               Ye keci lokasmiṃ anekarūpā
               yo ve avidvā upadhiṃ karoti
               punappunaṃ dukkhamupeti mando
               tasmā pajānaṃ upadhiṃ na kayirā
               dukkhassa jātippabhavānupassīti.
     [393]    Siyā   aññenapi   pariyāyena   sammādvayatānupassanāti
iti   ce   bhikkhave  pucchitāro  assu  siyātissu  vacanīyā  kathañca  siyā
yaṅkiñci    dukkhaṃ   sambhoti   sabbaṃ   avijjāpaccayāti   ayamekānupassanā
avijjāya   tveva   asesavirāganirodhā   natthi   dukkhassa  sambhavoti  ayaṃ
dutiyānupassanā    evaṃ    sammādvayatānupassino   .   .pe.   athāparaṃ
etadavoca satthā
   |393.1156| jātimaraṇasaṃsāraṃ               ye vajanti punappunaṃ
                         itthabhāvaññathābhāvaṃ       avijjāyeva sā gati.
   |393.1157| Avijjā hāyaṃ mahāmoho    yadidaṃ sassataṃ 1- ciraṃ
                    vijjāgatā ca ye sattā     na 3- te gacchanti punabbhavanti.
     [394]  Siyā  aññenapi  pariyāyena  .pe.  kathañca  siyā yaṅkiñci
dukkhaṃ   sambhoti   sabbaṃ   saṅkhārapaccayāti   ayamekānupassanā  saṅkhārānaṃ
tveva  asesavirāganirodhā  natthi  dukkhassa  sambhavoti  ayaṃ  dutiyānupassanā
evaṃ sammādvayatānupassino .pe. Athāparaṃ etadavoca satthā
@Footnote: 1 Ma. Yu. yenidaṃ saṃsitaṃ .  3 Yu. nāgacchanti.
   |394.1158| Yaṅkiñci dukkhaṃ sambhoti     sabbaṃ saṅkhārapaccayā
                         saṅkhārānaṃ nirodhena          natthi dukkhassa sambhavo.
   |394.1159| Etamādīnavaṃ ñatvā         dukkhaṃ saṅkhārapaccayā
                         sabbasaṅkhārasamathā          saññānaṃ 1- uparodhanā
                         evaṃ dukkhakkhayo hoti        etaṃ ñatvā yathātathaṃ.
   |394.1160| Sammaddasā vedaguno        sammadaññāya paṇḍitā
                         abhibhuyya 2- mārasaṃyogaṃ     na gacchanti punabbhavanti.
     [395]   Siyā   aññenapi   pariyāyena   .pe.   kathañca   siyā
yaṅkiñci       dukkhaṃ       sambhoti       sabbaṃ       viññāṇapaccayāti
ayamekānupassanā    viññāṇassa    tveva    asesavirāganirodhā    natthi
dukkhassa   sambhavoti   ayaṃ   dutiyānupassanā   evaṃ  sammādvayatānupassino
.pe. Athāparaṃ etadavoca satthā
   |395.1161| yaṅkiñci dukkhaṃ sambhoti     sabbaṃ viññāṇapaccayā
                         viññāṇassa nirodhena      natthi dukkhassa sambhavo.
   |395.1162| Etamādīnavaṃ ñatvā         dukkhaṃ viññāṇapaccayā
                         viññāṇūpasamā bhikkhu      nicchāto parinibbutoti.
     [396]   Siyā   aññenapi   pariyāyena   .pe.   kathañca   siyā
yaṅkiñci    dukkhaṃ    sambhoti    sabbaṃ   phassapaccayāti   ayamekānupassanā
phassassa   tveva   asesavirāganirodhā   natthi   dukkhassa   sambhavoti  ayaṃ
dutiyānupassanā     evaṃ     sammādvayatānupassino    .pe.    athāparaṃ
@Footnote: 1 Yu. saññāya. 2 Po. abhibhū.
Etadavoca satthā
   |396.1163| tesaṃ phassaparetānaṃ           bhavasotānusārinaṃ
                         kummaggaṃ paṭipannānaṃ       ārā saṃyojanakkhayo.
   |396.1164| Ye ca phassaṃ pariññāya      paññāya 1- upasame ratā
                         tepi 2- phassābhisamayā     nicchātā parinibbutāti.
     [397]  Siyā  aññenapi  pariyāyena  .pe.  kathañca  siyā yaṅkiñci
dukkhaṃ   sambhoti   sabbaṃ   vedanāpaccayāti   ayamekānupassanā   vedanānaṃ
tveva  asesavirāganirodhā  natthi  dukkhassa  sambhavoti  ayaṃ  dutiyānupassanā
evaṃ sammādvayatānupassino .pe. Athāparaṃ etadavoca satthā
   |397.1165| sukhaṃ vā yadi vā dukkhaṃ         adukkhamasukhaṃ saha
                         ajjhattañca bahiddhā ca   yaṅkiñci atthi veditaṃ
   |397.1166| etaṃ dukkhanti ñatvāna     mosadhammaṃ palokinaṃ
                         phussa phussa vayaṃ passaṃ        evaṃ tattha vijānati 3-.
                         Vedanānaṃ khayā yeva 4-      natthi dukkhassa sambhavoti.
     [398]  Siyā  aññenapi  pariyāyena  .pe.  kathañca  siyā yaṅkiñci
dukkhaṃ    sambhoti    sabbaṃ   taṇhāpaccayāti   ayamekānupassanā   taṇhāya
tveva  asesavirāganirodhā  natthi  dukkhassa  sambhavoti  ayaṃ  dutiyānupassanā
evaṃ sammādvayatānupassino .pe. Athāparaṃ etadavoca satthā
@Footnote: 1 Ma. aññāyupasame. Yu. aññāya upasame. 2 Ma. Yu. te ve.
@3 Po. Yu. virajjati .  4 Ma. Yu. bhikkhu.
   |398.1167| Taṇhādutiyo puriso         dīghamaddhāna saṃsaraṃ
                         itthabhāvaññathābhāvaṃ      saṃsāraṃ nātivattati.
   |398.1168| Etamādīnavaṃ ñatvā         taṇhā 1- dukkhassa sambhavaṃ
                         vītataṇho anādāno       sato bhikkhu paribbajeti.
     [399]  Siyā  aññenapi  pariyāyena  .pe.  kathañca  siyā yaṅkiñci
dukkhaṃ  sambhoti  sabbaṃ  upādānapaccayāti  ayamekānupassanā upādānassa 2-
tveva  asesavirāganirodhā  natthi  dukkhassa  sambhavoti  ayaṃ  dutiyānupassanā
evaṃ sammādvayatānupassino .pe. Athāparaṃ etadavoca satthā
   |399.1169| upādānapaccayā bhavo     bhūto dukkhaṃ nigacchati
                         jātassa maraṇaṃ hoti          eso dukkhassa sambhavo.
   |399.1170| Tasmā upādānakkhayā     sammadaññāya paṇḍitā
                         jātikkhayaṃ abhiññāya       na gacchanti punabbhavanti.
     [400]  Siyā  aññenapi  pariyāyena  .pe.  kathañca  siyā yaṅkiñci
dukkhaṃ   sambhoti   sabbaṃ   ārambhapaccayāti   ayamekānupassanā  ārambhānaṃ
tveva  asesavirāganirodhā  natthi  dukkhassa  sambhavoti  ayaṃ  dutiyānupassanā
evaṃ sammādvayatānupassino .pe. Athāparaṃ etadavoca satthā
   |400.1171| yaṅkiñci dukkhaṃ sambhoti     sabbaṃ ārambhapaccayā
                         ārambhānaṃ nirodhena         natthi dukkhassa sambhavo.
@Footnote: 1 Ma. taṇhaṃ. 2 Ma. upādānānaṃ.
   |400.1172| Etamādīnavaṃ ñatvā         dukkhaṃ ārambhapaccayā
                         sabbārambhaṃ paṭinissajja   anārambhe vimuttino
   |400.1173| ucchinnabhavataṇhassa        santacittassa bhikkhuno
                         vikkhīṇo 1- jātisaṃsāro    natthi tassa punabbhavoti.
     [401]  Siyā  aññenapi  pariyāyena  .pe.  kathañca  siyā yaṅkiñci
dukkhaṃ   sambhoti   sabbaṃ   āhārapaccayāti   ayamekānupassanā  āhārānaṃ
tveva  asesavirāganirodhā  natthi  dukkhassa  sambhavoti  ayaṃ  dutiyānupassanā
evaṃ sammādvayatānupassino .pe. Athāparaṃ etadavoca satthā
   |401.1174| yaṅkiñci dukkhaṃ sambhoti     sabbaṃ āhārapaccayā
                         āhārānaṃ nirodhena         natthi dukkhassa sambhavo.
   |401.1175| Etamādīnavaṃ ñatvā         dukkhaṃ āhārapaccayā
                         sabbāhāre 2- pariññāya  sabbāhāramanissito
   |401.1176| ārogyaṃ sammadaññāya   āsavānaṃ parikkhayā
                         saṅkhāya sevī dhammaṭṭho      saṅkhayannopeti 3- vedagūti.
     [402]   Siyā   aññenapi   pariyāyena   .pe.   kathañca   siyā
yaṅkiñci    dukkhaṃ    sambhoti   sabbaṃ   iñjitapaccayāti   ayamekānupassanā
iñjitānaṃ   tveva   asesavirāganirodhā   natthi   dukkhassa  sambhavoti  ayaṃ
dutiyānupassanā     evaṃ     sammādvayatānupassino    .pe.    athāparaṃ
etadavoca satthā
@Footnote: 1 Yu. vitiṇṇo. 2 Ma. Yu. sabbāhāraṃ. 3 Yu. saṅkhaṃ na upeti.
   |402.1177| Yaṅkiñci dukkhaṃ sambhoti    sabbaṃ iñjitapaccayā
                         iñjitānaṃ nirodhena         natthi dukkhassa sambhavo.
   |402.1178| Etamādīnavaṃ ñatvā         dukkhaṃ iñjitapaccayā
                         tasmā hi 1- ejaṃ vossajja   saṅkhāre uparundhiyā 2-
                         anejo anupādāno         tato bhikkhu paribbajeti.
     [403]   Siyā   aññenapi   pariyāyena   .pe.   kathañca   siyā
nissitassa    calitaṃ   hotīti   ayamekānupassanā   anissito   na   calatīti
ayaṃ    dutiyānupassanā    evaṃ    sammādvayatānupassino    .    .pe.
Athāparaṃ etadavoca satthā
   |403.1179| anissito na calati            nissito ca upādiyaṃ
                         itthabhāvaññathābhāvaṃ      saṃsāraṃ nātivattati.
   |403.1180| Etamādīnavaṃ ñatvā         nissayesu mahabbhayaṃ
                         anissito anupādāno     sato bhikkhu paribbajeti.
     [404]   Siyā   aññenapi   pariyāyena   .pe.   kathañca   siyā
rūpehi   bhikkhave   arūpā   3-   santatarāti  ayamekānupassanā  arūpehi
nirodho   santataroti   ayaṃ   dutiyānupassanā  evaṃ  sammādvayatānupassino
.pe. Athāparaṃ etadavoca satthā
   |404.1181| ye ca rūpūpagā sattā        ye ca arūpaṭṭhāyino 4-
                         nirodhaṃ appajānantā       āgantāro te punabbhavaṃ
   |404.1182| ye ca rūpe pariññāya        arūpesu susaṇṭhitā 5-
@Footnote: 1 Yu. hisaddo natthi .  2 Ma. Yu. uparandhiya .  3 Yu. sabbattha āruppāti
@dissati  .  4 Yu. āruppavāsino .  5 Po. ārūpesu ca saṇṭhitā. Ma. arūpesu
@asaṇṭhitā.
                         Nirodhe  yeva muccanti 1-     te janā maccuhāyinoti.
     [405]  Siyā  aññenapi  pariyāyena  .pe. Kathañca siyā yaṃ bhikkhave
sadevakassa    lokassa    samārakassa    sabrahmakassa   sassamaṇabrāhmaṇiyā
pajāya    sadevamanussāya    idaṃ    saccanti    upanijjhāyitaṃ   tadamariyānaṃ
etaṃ    musāti    yathābhūtaṃ    sammappaññāya   sudiṭṭhaṃ   ayamekānupassanā
yaṃ  bhikkhave  sadevakassa  .pe.  sadevamanussāya  idaṃ  musāti  upanijjhāyitaṃ
tadamariyānaṃ    etaṃ    saccanti   yathābhūtaṃ   sammappaññāya   sudiṭṭhaṃ   ayaṃ
dutiyānupassanā     evaṃ     sammādvayatānupassino    .pe.    athāparaṃ
etadavoca satthā
   |405.1183| anattani attamānī 2-     passa lokaṃ sadevakaṃ
                         niviṭṭhaṃ nāmarūpasmiṃ          idaṃ saccanti maññati.
   |405.1184| Yena yena hi maññanti     tato taṃ hoti aññathā
                         tañhi tassa musā hoti     mosadhammañhi ittaraṃ.
   |405.1185| Amosadhammaṃ nibbānaṃ        tadariyā saccato vidū
                         te ve saccābhisamayā        nicchātā parinibbutāti.
     [406]    Siyā   aññenapi   pariyāyena   sammādvayatānupassanāti
iti   ce   bhikkhave  pucchitāro  assu  siyātissu  vacanīyā  kathañca  siyā
yaṃ      bhikkhave    sadevakassa    lokassa    samārakassa    sabrahmakassa
sassamaṇabrāhmaṇiyā   pajāya   sadevamanussāya   idaṃ   sukhanti  upanijjhāyitaṃ
tadamariyānaṃ     etaṃ     dukkhanti    yathābhūtaṃ    sammappaññāya    sudiṭṭhaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. nirodhe ye vimuccanti. 2 Ma. attamāniṃ. Yu. attamānaṃ.
Ayamekānupassanā  yaṃ  bhikkhave  sadevakassa  lokassa  .pe. Sadevamanussāya
idaṃ    dukkhanti    upanijjhāyitaṃ    tadamariyānaṃ   etaṃ   sukhanti   yathābhūtaṃ
sammappaññāya   sudiṭṭhaṃ   ayaṃ   dutiyānupassanā  ayaṃ  sammādvayatānupassino
kho   bhikkhave   bhikkhuno   appamattassa   ātāpino  pahitattassa  viharato
dvinnaṃ   phalānaṃ   aññataraṃ   phalaṃ  pāṭikaṅkhaṃ  diṭṭheva  dhamme  aññā  sati
vā upādisese anāgāmitāti.
                         Idamavoca bhagavā          idaṃ vatvāna sugato
                                  athāparaṃ etadavoca satthā
   |406.1186| rūpā saddā gandhā rasā 1-  phassā dhammā ca kevalā
                         iṭṭhā kantā manāpā ca    yāvatatthīti vuccati
   |406.1187| sadevakassa lokassa            ete vo sukhasammatā
                         yattha cete nirujjhanti        taṃ nesaṃ dukkhasammataṃ.
   |406.1188| Sukhanti diṭṭhamariyehi           sakkāyassuparodhanaṃ
                         paccanīkamidaṃ hoti              sabbalokena passataṃ.
   |406.1189| Yaṃ pare sukhato āhu             tadariyā āhu dukkhato
                         yaṃ pare dukkhato āhu          tadariyā sukhato vidū
   |406.1190| passa dhammaṃ durājānaṃ         sampamūḷhettha aviddasū 2-.
                         Nivutānaṃ tamo hoti            andhakāro apassataṃ
   |406.1191| satañca vivaṭaṃ hoti             āloko passatāmiva
                         santike na vijānanti          magā dhammassa kovidā.
@Footnote: 1 Ma. Yu. rasā gandhā .   2 Ma. sampamūḷhetthaviddasu.
   |406.1192| Bhavarāgaparetehi                bhavasotānusārihi
                         māradheyyānuppannehi      nāyaṃ dhammo susambudho.
   |406.1193| Ko nu aññatra ariyehi 1- padaṃ sambuddhamarahati
                         yaṃ padaṃ sammadaññāya        parinibbanti anāsavāti.
     [407]   Idamavoca   bhagavā   .   attamanā  te  bhikkhū  bhagavato
bhāsitaṃ   abhinandunti   .  imasmiñca  pana  2-  veyyākaraṇasmiṃ  bhaññamāne
saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsūti.
                        Dvayatānupassanāsuttaṃ dvādasamaṃ.
                                     Tassuddānaṃ
           saccaṃ upadhi avijjā ca         saṅkhāraviññāṇapañcamaṃ 3-
           phassavedaniyā taṇhā        upādānārambhaāharā 4-
           iñjitaṃ phanditaṃ 5- rūpaṃ        saccaṃ dukkhena 6- soḷasāti.
                               Mahāvaggo tatiyo.
                                     Tassuddānaṃ
           pabbajjā ca padhānā ca      subhā ca sundarī tathā
           māghasuttasabhiyo ca            selo sallaṃ pavuccati
           vāseṭṭho cāpi kokāli      nālako dvayatānupassanaṃ
           dvādasetāni suttāni       mahāvaggoti vuccatīti.
                                  --------------
@Footnote: 1 Ma. Yu. aññatramariyehi .  2 Yu. ... abhinanduṃ imasmiṃ kho pana.
@3 Ma. saṅkhāre. Yu. saṅkhārā. 4 Ma. Yu. ... bhā āhārā.
@5 Ma. iñjitaṃ calitaṃ. Yu. iñjite phanditaṃ .  6 Po. Yu. saccā dukkhena.
               Suttanipāte catuttho aṭṭhakavaggo 1-
                       paṭhamaṃ kāmasuttaṃ
     [408] |408.1194| 1 Kāmaṃ kāmayamānassa   tassa ce taṃ samijjhati
                         addhā pītimano hoti          laddhā macco yadicchati.
   |408.1195| Tassa ce kāmayānassa 2-    chandajātassa jantuno
                         te kāmā parihāyanti         sallaviddhova ruppati.
   |408.1196| Yo kāme parivajjeti           sappasseva padā siro
                         somaṃ 3- visattikaṃ loke       sato samativattati.
   |408.1197| Khettaṃ vatthuṃ hiraññañca 4- gavāssaṃ 5- dāsaporisaṃ
                         thiyo bandhū puthū 6- kāme    yo naro anugijjhati 7-
   |408.1198| abalā naṃ 8- balīyanti        maddante naṃ parissayā
                         tato naṃ dukkhamanveti           nāvaṃ bhinnamivodakaṃ.
   |408.1199| Tasmā jantu sadā sato      kāmāni parivajjaye
                         te pahāya tare oghaṃ           nāvaṃ sitvāva 9- pāragūti.
                                              Kāmasuttaṃ paṭhamaṃ.
                                                    ------------
@Footnote: 1 aṭṭhakavaggikotipi. 2 kāmayamānassātipi. 3 so imaṃ. 4 Ma. Yu. hiraññaṃ vā.
@5 Ma. gavassaṃ. 6 Ma. Yu. putha .  7 Po. abhisajjati. 8 Yu. abalāva naṃ.
@9 Yu. siñcitvā.
          Suttanipāte catutthassa aṭṭhakavaggassa dutiyaṃ guhaṭṭhakasuttaṃ
     [409] |409.1200| 2 Satto guhāyaṃ bahunābhichanno
                         tiṭṭhaṃ naro mohanasmiṃ pagāḷho
                         dūre vivekā hi tathāvidho so
                         kāmā hi loke na hi suppahāyā.
   |409.1201| Icchānidānā bhavasātabandhā 1-
                         te duppamuñcā na hi aññamokkhā
                         pacchā pure vāpi apekkhamānā
                         imeva kāme purimeva jappaṃ.
   |409.1202| Kāmesu giddhā pasutā pamūḷhā
                         avadāniyā te visame niviṭṭhā
                         dukkhūpanītā paridevayanti
                         kiṃsū bhavissāma ito cutāse.
   |409.1203| Tasmā hi sikkhetha idheva jantu
                         yaṃ kiñci jaññā visamanti loke
                         na tassa hetu visamaṃ careyya
                         appañhi taṃ jīvitamāhu dhīrā.
   |409.1204| Passāmi loke pariphandamānaṃ
                         pajaṃ imaṃ taṇhagataṃ bhavesu
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. baddhā .  2 Ma. appañhidaṃ.
                         Hīnā narā maccumukhe lapanti
                         avītataṇhāse bhavābhavesu.
   |409.1205| Mamāyite passatha phandamāne
                         maccheva appodake khīṇasote
                         etampi disvā amamo careyya
                         bhavesu āsattimakubbamāno.
   |409.1206| Ubhosu antesu vineyya chandaṃ
                         phassaṃ pariññāya anānugiddho
                         yadattagarahī tadakubbamāno
                         na limpatī diṭṭhasutesu dhīro.
   |409.1207| Saññaṃ pariññā 1- vitareyya oghaṃ
                         pariggahesu muni nopalitto
                         abbūḷhasallo caramappamatto
                         nāsiṃsati 2- lokamimaṃ parañcāti.
                               Guhaṭṭhakasuttaṃ dutiyaṃ.
                                -----------
@Footnote: 1 Po. pariññāya tareyya .  2 Ma. nāsīsati.
         Suttanipāte catutthassa aṭṭhakavaggassa tatiyaṃ duṭṭhaṭṭhakasuttaṃ
     [410] |410.1208| 3 Vadanti ve duṭṭhamanāpi eke
                         athopi ve saccamanā vadanti
                         vādañca jātaṃ muni no upeti
                         tasmā munī natthi khilo kuhiñci.
   |410.1209| Sakañhi diṭṭhiṃ kathamaccayeyya
                         chandānunīto ruciyā niviṭṭho
                         sayaṃ samattāni pakubbamāno 1-
                         yathā hi jāneyya tathā vadeyya.
   |410.1210| Yo attano sīlavatāni jantu
                         anānupuṭṭho ca 2- paresa pāvā
                         anariyadhammaṃ kusalā tamāhu
                         yo ātumānaṃ sayameva pāvā.
   |410.1211| Santo ca bhikkhu abhinibbutatto
                         itihanti sīlesu akatthamāno
                         tamariyadhammaṃ kusalā vadanti
                         yassussadā natthi kuhiñci loke.
   |410.1212| Pakappitā saṅkhatā yassa dhammā
                         purakkhatā santi 3- avīvadātā
@Footnote: 1 Po. pakrubbamāno. 2 Ma. va paresa pāva .  3 Po. santimavīvadātā.
                         Yadattani passati ānisaṃsaṃ
                         taṃ nissito kuppapaṭicca santiṃ.
   |410.1213| Diṭṭhīnivesā na hi svātivattā
                         dhammesu niccheyya samuggahītaṃ
                         tasmā naro tesu nivesanesu
                         nirassatī ādiyaticca dhammaṃ.
   |410.1214| Dhonassa hi natthi kuhiñci loke
                         pakappitā diṭṭhi bhavābhavesu
                         māyañca mānañca pahāya dhono
                         sa kena gaccheyya anūpayo so.
   |410.1215| Upayo hi dhammesu upeti vādaṃ
                         anūpayaṃ kena kathaṃ vadeyya
                         attaṃ 1- nirattaṃ na hi tassa atthi
                         adhosi so diṭṭhimidheva sabbanti 2-.
                              Duṭṭhaṭṭhakasuttaṃ tatiyaṃ.
                                        ----------
        Suttanipāte catutthassa aṭṭhakavaggassa catutthaṃ suddhaṭṭhakasuttaṃ
     [411] |411.1216| 4 Passāmi suddhaṃ paramaṃ arogaṃ
                         diṭṭhena saṃsuddhi narassa hoti
@Footnote: 1 Ma. attā nirattā. 2 Yu. sabbāti. Po. sabbañcāti.
                         Evābhijānaṃ 1- paramanti ñatvā
                         suddhānupassīpi pacceti ñāṇaṃ.
   |411.1217| Diṭṭhena ce suddhi narassa hoti
                         ñāṇena vā so pajahāti dukkhaṃ
                         aññena so sujjhati sopadhīko
                         diṭṭhī hi naṃ pāva tathā vadānaṃ.
   |411.1218| Na brāhmaṇo aññato suddhimāha
                         diṭṭhe sute sīlavate mute vā
                         puññe ca pāpe ca anūpalitto
                         attañjaho na idha 2- pakubbamāno.
   |411.1219| Purimaṃ pahāya aparaṃ sitāse
                         ejānugā te na taranti saṅgaṃ
                         te uggahāyanti nirassajanti
                         kapīva sākhaṃ pamukhaṃ 3- gahāya.
   |411.1220| Sayaṃ samādāya vatāni jantu
                         uccāvacaṃ gacchati saññatatto
                         vidvā ca vedehi samecca dhammaṃ
                         na uccāvacaṃ gacchati bhūripañño.
   |411.1221| Sa sabbadhammesu visenibhūto
                         yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā
@Footnote: 1 Yu. etābhijānaṃ. 2 Ma. Yu. nayidha .  3 Po. pamuccuggahāya. Ma. pamuñcaṃ
@gāhāyaṃ. Yu. pamuñcaṃ.
                         Tameva dassiṃ vivaṭaṃ carantaṃ
                         kenīdha lokasmiṃ vikappayeyya.
   |411.1222| Na kappayanti na purekkharonti
                         accantasuddhīti na te vadanti
                         ādānaganthaṃ gadhitaṃ visajja
                         āsaṃ na kubbanti kuhiñci loke.
   |411.1223| Sīmātigo brāhmaṇo tassa natthi
                         ñatvā va disvā va samuggahītaṃ
                         na rāgarāgī na virāgaratto
                         tassīdha natthī paramuggahītanti.
                               Suddhaṭṭhakasuttaṃ catutthaṃ.
                                          --------------
                         Suttanipāte catutthassa aṭṭhakavaggassa
                                    pañcamaṃ paramaṭṭhakasuttaṃ
     [412] |412.1224| Paramanti diṭṭhīsu paribbasāno
                         yaduttariṃ kurute jantu loke
                         hīnāti aññe tato sabbamāha
                         tasmā vivādāni avītivatto.
   |412.1225| Yadattanī passati ānisaṃsaṃ
                         Diṭṭhe sute sīlabbate 1- mute vā
                         tadeva so tattha samuggahāya
                         nihīnato passati sabbamaññaṃ.
   |412.1226| Taṃ vāpi ganthaṃ kusalā vadanti
                         yaṃ nissito passati hīnamaññaṃ
                         tasmā hi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā
                         sīlabbataṃ bhikkhu na nissayeyya.
   |412.1227| Diṭṭhimpi lokasmiṃ na kappayeyya
                         ñāṇena vā sīlavatena vāpi
                         samoti attānamanūpaneyya
                         hīno na maññetha visesi vāpi 2-.
   |412.1228| Attaṃ pahāya anupādiyāno
                         ñāṇepi so nissayaṃ no karoti
                         sa ve viyattesu na vaggasārī
                         diṭṭhimpi so na pacceti kiñci.
   |412.1229| Yassūbhayante paṇidhīdha natthi
                         bhavābhavāya idha vā huraṃ vā
                         nivesanā yassa 3- na santi keci
                         dhammesu niccheyya samuggahītaṃ
   |412.1230| tassīdha diṭṭhe va sute mute vā
@Footnote: 1 Ma. Yu. sīlavate. 2 Po. cāpi .  3 Ma. Yu. tassa.
                         Pakappitā natthi anūpi saññā
                         taṃ brāhmaṇaṃ diṭṭhimanādiyānaṃ
                         kenīdha lokasmiṃ vikappayeyya.
   |412.1231| Na kappayanti na purekkharonti
                         dhammāpi tesaṃ na paṭicchitāse
                         na brāhmaṇo sīlavatena neyyo
                         pāraṃ gato na pacceti tādīti.
                               Paramaṭṭhakasuttaṃ pañcamaṃ.
                                       ---------------
         Suttanipāte catutthassa aṭṭhakavaggassa chaṭṭhaṃ jarāsuttaṃ
     [413] |413.1232| 6 Appaṃ vata jīvitaṃ idaṃ      oraṃ vassasatāpi miyyati
                         sacepi 1- aticca jīvati        atha kho so jarasāpi miyyati.
   |413.1233| Socanti janā mamāyite       na hi santi niccā pariggahā
                         vinābhāvasantamevidaṃ          iti disvā nāgāramāvase.
   |413.1234| Maraṇenapi taṃ pahiyyati        yaṃ puriso mamayidanti maññati
                   etampi 2- viditvā paṇḍito    na mamattāya nametha māmako.
   |413.1235| Supinena yathāpi saṅgataṃ       paṭibuddho puriso na passati
                          evampi piyāyitaṃ janaṃ  petaṃ kālakataṃ na passati.
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. yo cepi .  2 evampītipi.
   |413.1236| Diṭṭhāpi sutāpi te janā   yesaṃ nāmamidaṃ pavuccati
                         nāmamevāvasissati            akkheyyaṃ petassa jantuno.
   |413.1237| Sokaparidevamaccharaṃ            na jahanti giddhā mamāyite
                         tasmā munayo pariggahaṃ hitvā    acariṃsu khemadassino.
   |413.1238| Paṭilīnacarassa bhikkhuno      bhajamānassa vivittamāsanaṃ
                         sāmaggiyamāhu tassa taṃ     yo attānaṃ bhavane na dassaye.
   |413.1239| Sabbattha munī anissito     na piyaṃ kubbati nopi appiyaṃ
                         tasmiṃ paridevamaccharaṃ          paṇṇe vāri yathā na limpati.
   |413.1240| Udakabindu yathāpi pokkhare  padume vāri yathā na limpati
                       evaṃ munīno palimpati     yadidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutesu vā.
   |413.1241| Dhono na hi tena maññati  yadidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutesu vā
                       nāññena visuddhimicchati  na hi so rajjati no virajjatīti.
                                               Jarāsuttaṃ chaṭṭhamaṃ.
                                                      -----------
                                Suttanipāte catutthassa aṭṭhakavaggassa
                                      sattamaṃ tissametteyyasuttaṃ
     [414] |414.1242| 7 Methunamanuyuttassa  (iccāyasmā tissametteyyo) 1-
                                        vighātaṃ brūhi mārisa
                         sutvāna tava sāsanaṃ      viveke sikkhissāmase.
   |414.1243| Methunamanuyuttassa       (metteyyāti bhagavā)
@Footnote: 1 Ma. Yu. tisso metteyyo.
                                           Mussate vāpi sāsanaṃ
                         micchā ca paṭipajjati          etaṃ tasmiṃ anāriyaṃ.
   |414.1244| Eko pubbe caritvāna       methunaṃ yo nisevati
                         yānaṃ bhantaṃva taṃ loke        hīnamāhu puthujjanaṃ.
   |414.1245| Yaso kittī ca yā pubbe     hāyate vāpi tassa sā
                         etampi disvā sikkhetha      methunaṃ vippahātave.
   |414.1246| Saṅkappehi pareto so 1-   kapaṇo viya jhāyati
                         sutvā paresaṃ nigghosaṃ        maṅku hoti tathāvidho.
   |414.1247| Atha satthāni kurute            paravādehi codito
                         esa khvassa mahāgedho       mosavajjaṃ pagāhati.
   |414.1248| Paṇḍitoti samaññāto    ekacariyaṃ adhiṭṭhito
                         athāpi methune yutto        mandova parikissati.
   |414.1249| Etamādīnavaṃ ñatvā          muni pubbāpare idha
                         ekacariyaṃ daḷhaṃ kayirā        na nisevetha methunaṃ.
   |414.1250| Vivekaññeva sikkhetha         etadariyānamuttamaṃ
                         tena seṭṭho na maññetha    sa ve nibbānasantike.
   |414.1251| Rittassa munino carato        kāmesu anapekkhino
                         oghatiṇṇassa pihayanti    kāmesu gadhitā pajāti.
                                 Tissametteyyasuttaṃ sattamaṃ.
@Footnote: 1 Yu. yo.
          Suttanipāte catutthassa aṭṭhakavaggassa aṭṭhamaṃ pasūrasuttaṃ
     [415] |415.1252| 8 Idheva suddhī iti vādayanti
                         nāññesu dhammesu visuddhimāhu
                         yaṃ nissitā tattha subhaṃ vadānā
                         paccekasaccesu puthū niviṭṭhā.
   |415.1253| Te vādakāmā parisaṃ vigayha
                          bālaṃ dahantī mithu aññamaññaṃ
                          vadanti te aññasitā kathojjaṃ
                          pasaṃsakāmā kusalā vadānā.
   |415.1254| Yutto kathāyaṃ parisāya majjhe
                          pasaṃsamicchaṃ vinighāti hoti
                          apāhatasmiṃ pana maṅku hoti
                          nindāya so kuppati randhamesī.
   |415.1255| Yamassa vādaṃ parihīnamāhu
                          apāhataṃ pañhavimaṃsakāse
                          paridevati socati hīnavādo
                          upaccagā manti anutthunāti.
   |415.1256| Ete vivādā samaṇesu jātā
                          etesu ugghāti nigghāti hoti
                          Etampi disvā virame kathojjaṃ
                          na haññadatthatthi pasaṃsalābhā.
   |415.1257| Pasaṃsito vā pana tattha hoti
                          akkhāya vādaṃ parisāya majjhe
                          so hassatī uṇṇamaticca 1- tena
                          pappuyya taṃ attha yathā mano ahu 2-.
   |415.1258| Yā uṇṇatī sāssa vighātabhūmi
                          mānātimānaṃ vadate paneso
                          etampi disvā virame kathojjaṃ 3-
                          na tena suddhiṃ kusalā vadanti.
   |415.1259| Sūro yathā rājakhādāya puṭṭho
                          abhigajjameti paṭisūramicchaṃ
                          yeneva so tena palehi sūra 4-
                          pubbeva natthī yadidaṃ yudhāya.
   |415.1260| Ye diṭṭhimuggayha vivādayanti
                          idameva saccanti ca vādayanti 5-
                          te tvaṃ vadassu na hi tedha atthi
                          vādamhi jāte paṭisenikattā.
   |415.1261| Visenikatvā pana ye caranti
                          diṭṭhīhi diṭṭhiṃ avirujjhamānā
@Footnote: 1 Ma. uṇṇamatī ca. 2 Po. manohu. 3 Po. Ma. Yu. etaṃ pi disvā na vivādayetha.
@4 Po. sūraṃ. 5 Po. saccanti pavādayanti.
                         Tesu tvaṃ kiṃ labhetho pasūra
                         yesīdha natthī paramuggahītaṃ.
   |415.1262| Atha tvaṃ pavitakkamāgamā
                         manasā diṭṭhigatāni cintayanto
                         dhonena yugaṃ samāgamā
                         na hi tvaṃ sakkhasi sampayātaveti.
                               Pasūrasuttaṃ aṭṭhamaṃ.
                                    ------------
        Suttanipāte catutthassa aṭṭhakavaggassa navamaṃ māgandiyasuttaṃ
     [416] |416.1263| 9 Disvāna taṇhaṃ aratiñca rāgaṃ 1-
                         nāhosi chando api methunasmiṃ
                         kimevidaṃ muttakarīsapuṇṇaṃ
                         pādāpi naṃ samphusituṃ na icche.
   |416.1264| Etādisañce ratanaṃ na icchasi
                         nāriṃ narindehi bahūhi patthitaṃ
                         diṭṭhīgataṃ sīlavataṃ nu jīvitaṃ
                         bhavūpapattiñca vadesi kīdisaṃ.
   |416.1265| Idaṃ vadāmīti na tassa hoti (māgandiyāti bhagavā)
                         dhammesu niccheyya samuggahītaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. rāgañca.
                         Passañca diṭṭhīsu anuggahāya
                         ajjhattasantiṃ pacinaṃ addasaṃ.
   |416.1266| Vinicchayā yāni pakappitāni (iti māgandiyo)
                         te ve munī brūsi anuggahāya
                         ajjhattasantīti yametamatthaṃ
                         kathaṃ nu dhīrehi paveditantaṃ.
   |416.1267| Na diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena (māgandiyāti bhagavā)
                         sīlabbatenāpi na suddhimāha
                         adiṭṭhiyā assutiyā añāṇā
                         asīlatā abbatā nopi tena
                         ete ca nisajja anuggahāya
                         santo anissāya bhavaṃ na jappe.
   |416.1268| No ce kira diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena (iti māgandiyo)
                         sīlabbatenāpi na suddhimāha
                         adiṭṭhiyā assutiyā añāṇā
                         asīlatā abbatā nopi tena
                         maññāmahaṃ momuhameva dhammaṃ
                         diṭṭhiyā ca eke paccenti suddhiṃ.
   |416.1269| Diṭṭhiñca 1- nissāya anupucchamāno (māgandiyāti bhagavā)
                         samuggahītesu samohamāgā
@Footnote: 1 Ma. diṭṭhañca.
                         Ito ca nāddakkhi aṇumpi saññaṃ
                         tasmā tuvaṃ momuhato dahāsi
   |416.1270| samo visesī uda vā nihīno
                         yo maññatī so vivadetha tena
                         tīsu vidhāsu avikampamāno
                         samo visesīti na tassa hoti.
   |416.1271| Saccanti so brāhmaṇo kiṃ vadeyya
                         musāti vā so vivadetha kena
                         yasmiṃ samaṃ visamaṃ vāpi 1- natthi
                         sa kena vādaṃ paṭisaṃyujeyya.
   |416.1272| Okampahāya aniketasārī
                         gāme akubbaṃ muni santhavāni
                         kāmehi ritto apurekkharāno
                         kathaṃ na viggayha janena kayirā.
   |416.1273| Yehi vivitto vicareyya loke
                         na tāni uggayha vadeyya nāgo
                         elambujaṃ 2- kaṇṭakavārijaṃ 3- yathā
                         jalena paṅkena ca nūpalittaṃ 4-
                         evaṃ munī santivādo agiddho
                         kāme ca loke ca anūpalitto.
@Footnote: 1 Yu. cāpi. 2 Ma. jalambujaṃ. 3 Ma. Yu. kaṇṭakaṃ vārijaṃ. 4 Po. anūpalittaṃ.
   |416.1274| Na vedagū diṭṭhiyā na mutiyā 1-
                         sa mānameti na hi tammayo so
                         na kammunā nopi sutena neyyo
                         anūpanīto sa 2- nivesanesu.
   |416.1275| Saññāvirattassa na santi ganthā
                         paññāvimuttassa na santi mohā
                         saññañca diṭṭhiñca ye aggahesuṃ
                         te ghaṭṭamānā 3- vicaranti loketi.
                                   Māgandiyasuttaṃ navamaṃ.
                                            ------------
         Suttanipāte catutthassa aṭṭhakavaggassa dasamaṃ purābhedasuttaṃ
     [417] |417.1276| 10 Kathaṃdassī kathaṃsīlo    upasantoti vuccati
                          tamme gotama pabrūhi        pucchito uttamaṃ naraṃ.
   |417.1277| Vītataṇho purā bhedā        (ti bhagavā) pubbamantamanissito
                          vemajjhe nupasaṅkheyyo     tassa natthi purekkhataṃ.
   |417.1278| Akkodhano asantāsī        avikatthī akukkucco 4-
                          mantābhāṇī anuddhato     sa ve vācāyato muni.
   |417.1279| Nirāsattī anāgate           atītaṃ nānusocati
                          vivekadassī phassesu          diṭṭhīsu ca na niyyati
   |417.1280| paṭilīno akuhako              apihālu amaccharī
@Footnote: 1 diṭṭhiyāyako na .... 2 Po. Yu. so .  3 Ma. Yu. ghaṭṭayantā.
@4 Ma. Yu. akkukuco
                          Appagabbho ajeguccho     pesuṇeyye ca no yuto
   |417.1281| sātiyesu anassāvī           atimāne ca no yuto
                          saṇho ca paṭibhāṇavā      na saddho na virajjati
   |417.1282| lābhakamyā na sikkhati        alābhe ca na kuppati
                          aviruddho ca taṇhāya        rasesu 1- nānugijjhati
   |417.1283| upekkhako sadā sato         na loke maññate samaṃ
                          na visesī na nīceyyo         tassa no santi ussadā.
   |417.1284| Yassa nissayatā 2- natthi   ñatvā dhammaṃ anissito
                          bhavāya vibhavāya vā            taṇhā yassa na vijjati
   |417.1285| taṃ brūmi upasantoti          kāmesu anapekkhinaṃ
                          ganthā tassa na vijjanti    atāri 3- so visattikaṃ.
   |417.1286| Na tassa puttā pasavo        khettaṃ vatthuñca vijjati
                          attaṃ vāpi nirattaṃ vā 4-   na tasmiṃ upalabbhati.
   |417.1287| Yena naṃ vajjuṃ puthujjanā       atho samaṇabrāhmaṇā
                          taṃ tassa apurakkhataṃ            tasmā vādesu nejati 5-.
   |417.1288| Vītagedho amaccharī              na ussesu vadate muni
                          na samesu na omesu          kappaṃ neti akappiyo.
   |417.1289| Yassa loke sakaṃ natthi        asatā ca na socati
                          dhammesu ca na gacchati         sa ve santoti vuccatīti.
                                        Purābhedasuttaṃ dasamaṃ
@Footnote: 1 Yu. rase ca. 2 Ma. nissayanā. 3 Po. Ma. atarī. 4 Ma. attā vāpi nirattā.
@5 Po. niñjati.
                         Suttanipāte catutthassa aṭṭhakavaggassa
                         ekādasamaṃ kalahavivādasuttaṃ
     [418] |418.1290| 11 Kuto pahūtā kalahā vivādā
                         paridevasokā sahamaccharā ca
                         mānātimānā sahapesuṇā ca
                         kuto pahūtā te tadiṅgha brūhi.
   |418.1291| Piyappahūtā kalahā vivādā
                         paridevasokā sahamaccharā ca
                         mānātimānā sahapesuṇā ca
                         maccherayuttā kalahā vivādā
                         vivādajātesu ca pesuṇāni.
   |418.1292| Piyā su lokasmiṃ kutonidānā
                         ye vāpi 1- lobhā vicaranti loke
                         āsā ca niṭṭhā ca kutonidānā
                         ye samparāyāya narassa honti.
   |418.1293| Chandānidānāni piyāni loke
                         ye vāpi lobhā vicaranti loke
                         āsā ca niṭṭhā ca itonidānā
                         ye samparāyāya narassa honti.
@Footnote: 1 Po. Ma. sabbattha vāresu cāpi.
   |418.1294| Chando nu lokasmiṃ kutonidāno
                         vinicchayā vāpi kuto pahūtā
                         kodho mosavajjañca kathaṅkathā ca
                         ye vāpi dhammā samaṇena vuttā.
   |418.1295| Sātaṃ asātanti yamāhu loke
                         tamūpanissāya pahoti chando
                         rūpesu disvā vibhavaṃ bhavañca
                         vinicchayaṃ kurute 1- jantu loke.
   |418.1296| Kodho mosavajjañca kathaṅkathā ca
                         etepi dhammā dvayameva sante
                         kathaṅkathī ñāṇapathāya sikkhe
                         ñatvā pavuttā samaṇena dhammā.
   |418.1297| Sātaṃ asātañca kutonidānā
                         kismiṃ asante na bhavanti hete
                         vibhavaṃ bhavañcāpi yametamatthaṃ
                         etamme pabrūhi yatonidānaṃ.
   |418.1298| Phassanidānaṃ sātaṃ asātaṃ
                         phasse asante na bhavanti hete
                         vibhavaṃ bhavañcāpi yametamatthaṃ
                         etante pabrūmi itonidānaṃ.
@Footnote: 1 Ma. kubbati.
   |418.1299| Phasso nu lokasmiṃ kutonidāno
                         pariggahā vāpi kuto pahūtā
                         kasmiṃ asante na mamattamatthi
                         kasmiṃ vibhūte na phusanti phassā.
   |418.1300| Nāmañca rūpañca paṭicca phasso
                         icchānidānāni pariggahāni
                         icchāya 1- asantyā na mamattamatthi
                         rūpe vibhūte na phusanti phassā.
   |418.1301| Kathaṃsametassa vibhoti rūpaṃ
                         sukhaṃ dukkhaṃ vāpi kathaṃ vibhoti
                         etamme pabrūhi yathā vibhoti
                         taṃ jāniyāma iti 2- me mano ahu.
   |418.1302| Na saññasaññī na visaññasaññī
                         nopi asaññī na vibhūtasaññī
                         evaṃsametassa vibhoti rūpaṃ
                         saññānidānā hi papañcasaṅkhā.
   |418.1303| Yantaṃ apucchimha akittayi no
                         aññantaṃ pucchāma tadiṅgha brūhi
                         ettāvataggaṃ no 3- vadanti heke
                         yakkhassa suddhiṃ idha paṇḍitāse
@Footnote: 1 Yu. icchā na santyā. 2 Ma. jāniyāmāti. 3 Ma. nu.
                         Udāhu aññampi vadanti etto.
   |418.1304| Ettāvataggampi vadanti heke
                         yakkhassa suddhiṃ idha paṇḍitāse
                         tesaṃ puneke samayaṃ vadanti
                         anupādisese kusalā vadānā.
   |418.1305| Ete ca ñatvā upanissitāti
                         ñatvā munī nissaye so vimaṃsī
                         ñatvā vimutto na vivādameti
                         bhavābhavāya na sameti dhīroti.
                         Kalahavivādasuttaṃ ekādasamaṃ.
                                ----------
       Suttanipāte catutthassa aṭṭhakavaggassa dvādasamaṃ cūḷaviyūhasuttaṃ
     [419] |419.1306| 12 Sakaṃ sakaṃ diṭṭhiparibbasānā
                         viggayha nānā kusalā vadanti
                         yo evaṃ jānāti sa vedi dhammaṃ
                         idaṃ paṭikkosamakevalī so.
   |419.1307| Evampi viggayha vivādayanti
                         bālo paro akusaloti cāhu
                         sacco nu vādo katamo imesaṃ
                         Sabbeva hīme kusalā vadānā.
   |419.1308| Parassa ce dhammamanānujānaṃ
                         bālo mago 1- hoti nihīnapañño
                         sabbeva bālā sunihīnapaññā
                         sabbevime diṭṭhiparibbasānā.
   |419.1309| Sandiṭṭhiyā ve pana vīvadātā 2-
                         saṃsuddhapaññā kusalā matīmā
                         na tesaṃ koci nihīnapañño 3-
                         diṭṭhīhi tesampi tathā samattā.
   |419.1310| Na vāhametaṃ tathivanti 4- brūmi
                         yamāhu bālo 5- mithu aññamaññaṃ
                         sakaṃ sakaṃ diṭṭhimakaṃsu saccaṃ
                         tasmā hi bāloti paraṃ dahanti.
   |419.1311| Yamāhu saccaṃ tathivanti eke
                         tamāhu aññepi 6- tucchaṃ musāti
                         evampi viggayha vivādayanti 7-
                         kasmā na ekaṃ samaṇā vadanti.
   |419.1312| Ekaṃ hi saccaṃ na dutīyamatthi
                         yasmiṃ pajāno vivade pajānaṃ
                         nānā te saccāni sayaṃ thunanti
@Footnote: 1 Ma. bālomako. 2 Po. ceva na cevadātā. Ma. ceva na vīvadātā.
@3 Ma. Yu. parihīnapañño. 4 Ma. Yu. tathiyanti. 5 Ma. Yu. bālā.
@6 Ma. Yu. aññe ca. 7 Yu. vivādiyanti.
                         Tasmā na ekaṃ samaṇā vadanti.
   |419.1313| Kasmā nu saccāni vadanti nānā.
                         Pavādiyāse kusalā vadānā
                         saccāni sutāni bahūni nānā
                         udāhu te takkamanussaranti.
   |419.1314| Na heva saccāni bahūni nānā
                         aññatra saññāya niccāni loke
                         takkañca diṭṭhīsu pakappayitvā
                         saccaṃ musāti dvayadhammamāhu.
   |419.1315| Diṭṭhe sute sīlabbate mute vā
                         ete ca nissāya vimānadassī
                         vinicchaye ṭhatvā pahassamāno
                         bālo paro akusaloti cāha.
   |419.1316| Yeneva bāloti paraṃ dahāti
                         tenātumānaṃ kusaloti cāha
                         sayamattanā so kusalo vadāno
                         aññaṃ vimāneti tadeva pāvā.
   |419.1317| Atisāradiṭṭhiyā so samatto
                         mānena matto paripuṇṇamānī
                         sayameva sāmaṃ manasābhisitto
                         Diṭṭhīhi sā tassa tathā samattā.
   |419.1318| Parassa ce hi vacasā nihīno
                         tumo sahā hoti nihīnapañño
                         atha ce sayaṃ vedagū hoti dhīro
                         na koci bālo samaṇesu atthi.
   |419.1319| Aññaṃ ito yābhivadanti dhammaṃ
                         aparaddhā suddhimakevalī te 1-
                         evampi titthyā puthuso vadanti
                         sandiṭṭhirāgena hi tyābhirattā 2-.
   |419.1320| Idheva suddhiṃ iti vādayanti
                         nāññesu dhammesu visuddhimāhu
                         evampi titthyā puthuso niviṭṭhā
   |419.1321| sakāyane tattha daḷhaṃ vadānā.
                         Sakāyane vāpi daḷhaṃ vadāno
                         kamettha bāloti paraṃ daheyya
                         sayameva so medhagaṃ āvaheyya
                         paraṃ vadaṃ bālamasuddhidhammaṃ.
   |419.1322| Vinicchaye ṭhatvā sayaṃ pamāya
                         uddhaṃ so lokasmiṃ vivādameti
                         hitvāna sabbāni vinicchayāni
@Footnote: 1 Yu. suddhimakevalī no. 2 Po. sandiṭṭhirāgena titthyābhirattā. Yu. tebhirattā.
                         Na medhagaṃ kurute jantu loketi.
                               Cūḷaviyūhasuttaṃ dvādasamaṃ.
                                         -----------
       Suttanipāte catutthassa aṭṭhakavaggassa terasamaṃ mahāviyūhasuttaṃ
     [420] |420.1323| 13 Ye kecime diṭṭhiparibbasānā
                         idameva saccanti vivādayanti
                         sabbeva te nindamanvānayanti
                         atho pasaṃsampi labhanti tattha.
   |420.1324| Appañhi etaṃ na alaṃ samāya
                         duve vivādassa phalāni brūmi
                         etampi disvāna vivādayetha
                         khemābhipassaṃ avivādabhūmiṃ.
   |420.1325| Yā kācimā sammatiyo puthujjā
                         sabbā va etā na upeti vidvā
                         anūpayo so upayaṃ kimeyya
                         diṭṭhe sute khantimakubbamāno.
   |420.1326| Sīluttamā saññamenāhu suddhiṃ
                         vattaṃ samādāya upaṭṭhitāse
                         idheva sikkhema athassa suddhiṃ
                         Bhavūpanītā kusalā vadānā.
   |420.1327| Sace cuto sīlavatāto hoti
                         pavedhatī kamma virādhayitvā
                         pajappatī 1- patthayatī ca suddhiṃ
                         satthā va hīno pavasaṃ gharamhā.
   |420.1328| Sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ
                         dhammañca sāvajjanavajjametaṃ
                         suddhī asuddhīti apatthayāno
                         virato care santimanuggahāya.
   |420.1329| Tamūpanissāya jigucchitaṃ vā
                         atha vāpi diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā
                         uddhaṃsarā suddhimanutthunanti
                         avītataṇhāse bhavābhavesu.
   |420.1330| Patthayamānassa hi jappitāni
                         pavedhitaṃ vāpi pakappitesu
                         cutūpapāto idha yassa natthi
                         sa kena vedheyya kuhiñci jappe 2-.
   |420.1331| Yamāhu dhammaṃ paramanti eke
                         tameva hīnanti panāhu aññe
                         sacco nu vādo katamo imesaṃ
@Footnote: 1 Po. pajampati. 2 Po. kuhiṃ pajappe.
                         Sabbeva hīme kusalā vadānā.
   |420.1332| Sakañhi dhammaṃ paripuṇṇamāhu
                         aññassa dhammaṃ pana hīnamāhu
                         evampi viggayha vivādayanti
                         sakaṃ sakaṃ sammatimāhu 1- saccaṃ.
   |420.1333| Parassa ce vambhayitena hīno
                         na koci dhammesu visesi assa
                         puthūhi aññassa vadanti dhammaṃ
                         nihīnato samhi daḷhaṃ vadānā.
   |420.1334| Sadhammapūjā ca panā tatheva
                         yathā pasaṃsanti sakāyanāni
                         sabbe pavādā 2- tathivā bhaveyyuṃ
                         suddhīhi nesaṃ paccattameva.
   |420.1335| Na brāhmaṇassa paraneyyamatthi
                         dhammesu niccheyya samuggahītaṃ
                         tasmā vivādāni upātivatto
                         na hi seṭṭhato passati dhammamaññaṃ.
   |420.1336| Jānāmi passāmi tatheva etaṃ
                         diṭṭhiyā eke paccenti suddhiṃ
                         addakkhi ce kiñhi tumassa tena
@Footnote: 1 Po. Yu. sammutimāhu. 2 Po. sabbeva vādā.
                         Atisitvā aññena vadanti suddhiṃ.
   |420.1337| Passaṃ naro dakkhati 1- nāmarūpaṃ
                         disvāna vāññassati tāni ceva
                         kāmaṃ bāhuṃ passatu appakaṃ vā
                         na hi tena suddhiṃ kusalā vadanti.
   |420.1338| Nivissavādī na hi subbināyo
                         pakappitaṃ diṭṭhi purekkharāno
                         yannissito tattha subhaṃvadāno
                         suddhiṃvado 2- tattha tathaddasā so.
   |420.1339| Na brāhmaṇo kappamupeti saṅkhaṃ
                         na diṭṭhisārī napi ñāṇabandhu
                         ñatvā ca so sammatiyo puthujjā
                         upekkhati uggahaṇantimaññe.
   |420.1340| Visajja ganthāni munīdha loke
                         vivādajātesu na vaggasārī
                         santo asantesu upekkhako so
                         anuggaho uggahaṇantimaññe.
   |420.1341| Pubbāsave hitvā nave akubbaṃ
                         na chandagū nāpi nivissavādo
                         sa vippamutto diṭṭhigatehi dhīro
@Footnote: 1 Yu. dakkhiti. 2 Po. suddhivado.
                         Na limpatī loke anattagarahī.
   |420.1342| Sa sabbadhammesu visenibhūto
                         yaṃ kiñci diṭṭhaṃ va 1- sutaṃ mutaṃ vā
                         sampannabhāro muni vippamutto
                         na kappiyo nūparato na patthiyoti bhagavāti.
                              Mahāviyūhasuttaṃ terasamaṃ
                                ------------
        suttanipāte catutthassa aṭṭhakavaggassa cuddasamaṃ tuvaṭakasuttaṃ
     [421] |421.1343| 14 Pucchāmi taṃ ādiccabandhuṃ
                         vivekaṃ santipadañca mahesiṃ
                         kathaṃ disvā nibbāti bhikkhu
                         anupādiyāno lokasmiṃ kiñci.
   |421.1344| Mūlaṃ papañcasaṅkhāyā (ti bhagavā)
                         mantā asmīti sabbamuparuddhe
                         yā kāci taṇhā ajjhattaṃ
                         tāsaṃ vinayā sadā sato sikkhe.
   |421.1345| Yaṃ kiñci dhammaṃ abhijaññā 2-
                         ajjhattaṃ atha vāpi bahiddhā
                         na tena thāmaṃ kubbetha 3-
@Footnote: 1 Po. ca. 2 Po. dhammamabhijaññā. 3 Po. kurubbetha.
                         Na hi sā nibbuti sataṃ vuttā
   |421.1346| seyyo na tena maññeyya
                         nīceyyo atha vāpi sarikkho
                         puṭṭho anekarūpehi
                         nātumānaṃ vikappayaṃ tiṭṭhe.
   |421.1347| Ajjhattameva upasame
                         na aññato 1- bhikkhu santimeseyya
                         ajjhattaṃ upasantassa
                         natthi attā kuto nirattaṃ vā 2-.
   |421.1348| Majjhe yathā samuddassa
                         ūmi no jāyati ṭhito hoti
                         evaṃ ṭhito anejassa
                         ussadaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci.
   |421.1349| Akittayi vivaṭacakkhu
                         sakkhidhammaṃ parissayavinayaṃ
                         paṭipadañca vadehi bhaddante
                         pāṭimokkhaṃ atha vāpi samādhiṃ.
   |421.1350| Cakkhūhi neva lolassa
                         gāmakathāya āvaraye sotaṃ
                         rase ca nānugijjheyya
@Footnote: 1 Yu. nāññato. 2 Po. va.
                         Na ca mamāyetha kiñci lokasmiṃ.
   |421.1351| Phassena yadā phuṭṭhassa
                         paridevaṃ bhikkhu na kareyya
                         kuhiñci bhavañca nābhijappeyya
                         bheravesu ca na sampavedheyya.
   |421.1352| Annānamatho pānānaṃ
                         khādanīyānaṃ athopi vatthānaṃ
                         laddhā na sannidhiṃ kayirā
                         na ca parittase tāni alabhamāno.
   |421.1353| Jhāyī na pādalolassa
                         virame kukkuccā nappamajjeyya
                         atha vā āsanesu sayanesu
                         appasaddesu bhikkhu vihareyya.
   |421.1354| Niddaṃ bahulaṃ na kareyya
                         jāgariyaṃ bhajeyya ātāpī
                         tandiṃ māyaṃ hassaṃ khiḍḍaṃ
                         methunaṃ vippajahe savibhūsaṃ.
   |421.1355| Āthabbaṇaṃ supinaṃ lakkhaṇaṃ
                         no vidahe athopi nakkhattaṃ
                         virutañca gabbhakaraṇaṃ
                         Tikicchaṃ māmako na seveyya.
   |421.1356| Nindāya nappavedheyya
                         na uṇṇameyya pasaṃsito bhikkhu
                         lobhaṃ saha macchariyena
                         kodhaṃ pesuṇiyañca panudeyya.
   |421.1357| Kayavikkaye na tiṭṭheyya
                         upavādaṃ bhikkhu na kareyya kuhiñci
                         gāme ca nābhisajjeyya
                         lābhakamyā janaṃ na lapayeyya.
   |421.1358| Na ca katthitā siyā bhikkhu
                         na ca vācaṃ payuttaṃ bhāseyya
                         pāgabbhiyaṃ na sikkheyya
                         kathaṃ vigāhikaṃ na katheyya.
   |421.1359| Mosavajje na niyyetha
                         sampajāno saṭhāni na kayirā
                         atha jīvitena paññāya
                         sīlabbatena nāññamatimaññe.
   |421.1360| Sutvā rusito bahuṃ vācaṃ
                         samaṇānaṃ vā puthuvacanānaṃ
                         pharusena nappaṭivajjā
                         Na hi santo paṭisenikaronti.
   |421.1361| Etañca dhammamaññāya
                         vicinaṃ bhikkhu sadā sato sikkhe
                         santīti nibbutiṃ ñatvā
                         sāsane gotamassa nappamajjeyya.
   |421.1362| Abhibhū hi so anabhibhūto
                         sakkhidhammaṃ anītihamadassī
                         tasmā hi tassa bhagavato sāsane
                         appamatto sadā namassamanusikkheti bhagavāti.
                                        Tuvaṭakasuttaṃ cuddasamaṃ.
                                                -------------
                            Suttanipāte catutthassa aṭṭhakavaggassa
                                   paṇṇarasamaṃ attadaṇḍasuttaṃ
     [422] |422.1363| 15 Attadaṇḍā bhayaṃ jātaṃ  janaṃ passatha medhagaṃ
                          saṃvegaṃ kittayissāmi         yathā saṃvijitaṃ mayā.
   |422.1364| Phandamānaṃ pajaṃ disvā        macche appodake yathā
                          aññamaññehi byāruddhe  disvā maṃ bhayamāsivi.
   |422.1365| Samantamasāro loko         disā sabbā sameritā
                          icchaṃ bhavanamattano          nāddasāsiṃ anositaṃ
   |422.1366| Osāne tveva byāruddhe  disvā me aratī ahu
                          athettha sallamaddakkhiṃ      duddasaṃ hadayanissitaṃ.
   |422.1367| Yena sallena otiṇṇo     disā sabbā vidhāvati
                          tameva sallaṃ abbuyha       na dhāvati na sīdati.
   |422.1368| Tattha sikkhānugīyanti           ...............
                          (yāni loke gadhitāni)      na tesu pasuto siyā
                          nibbijja sabbaso kāme   sikkhe nibbānamattano.
   |422.1369| Sacco siyā appagabbho     amāyo rittapesuṇo
                          akkodhano lobhapāpakaṃ 1-    vevicchaṃ vitare muni.
   |422.1370| Niddaṃ tandiṃ sahe thīnaṃ        pamādena na saṃvase
                          atimāne na tiṭṭheyya      nibbānamanaso naro.
   |422.1371| Mosavajjena niyyetha          rūpe snehaṃ na kubbaye
                          mānañca parijāneyya      sāhasā virato care.
   |422.1372| Purāṇaṃ nābhinandeyya       nave khantimakubbaye
                          hiyyamāne na soceyya     ākāsaṃ na sito siyā.
   |422.1373| Gedhaṃ brūmi mahoghoti         ājavaṃ brūmi jappanaṃ
                          ārammaṇaṃ pakappanaṃ        kāmapaṅko duraccayo.
   |422.1374| Saccā avokkamma muni      thale tiṭṭhati brāhmaṇo
                          sabbaso paṭinissajja       sa ve santoti vuccati.
   |422.1375| Sa ve vidvā 2- sa vedagū     ñatvā dhammaṃ anissito
@Footnote: 1 Yu. lobhapāpaṃ. 2 Po. viddhā.
                          Sammā so loke iriyāno  na pihetīdha kassaci.
   |422.1376| Yodha kāme accuttari 1-    saṅgaṃ loke duraccayaṃ
                          na so socati nājjheti     chinnasoto abandhano.
   |422.1377| Yaṃ pubbe taṃ visosehi         pacchā te māhu kiñcanaṃ
                          majjhe ce no gahessasi    upasanto carissasi.
   |422.1378| Sabbaso nāmarūpasmiṃ         yassa natthi mamāyitaṃ
                          asatā ca na socati           sa ve loke na jiyyati.
   |422.1379| Yassa natthi idaṃ meti          paresaṃ cāpi 2- kiñcanaṃ
                          mamattaṃ so asaṃvindaṃ         natthi meti na socati.
   |422.1380| Anuṭṭhuri 3- ananugiddho    anejo sabbadhi samo
                          tamānisaṃsaṃ pabrūmi            pucchito avikappinaṃ.
   |422.1381| Anejassa vijānato           natthi kāci nisaṅkhati 4-
                          virato so viyārambhā        khemaṃ passati sabbadhi.
   |422.1382| Na samesu na omesu           na ussesu vadate muni
                          santo so vītamaccharo       nādeti na nirassatīti bhagavāti.
                              Attadaṇḍasuttaṃ paṇṇarasamaṃ.
                                               ----------
@Footnote: 1 Po. accattari. Yu. accatari .  2 Yu. vāpi .  3 Po. anuṭṭhari. Yu.
@aniṭṭhuri .  4 Po. kācini saṅkhiti.
                         Suttanipāte catutthassa aṭṭhakavaggassa
                              soḷasamaṃ sārīputtasuttaṃ
     [423] |423.1383| 16 Name diṭṭho ito pubbe  (iccāyasmā sārīputto)
                                            na suto uda kassaci
                          evaṃ vagguvado satthā        tusitā gaṇimāgato.
   |423.1384| Sadevakassa lokassa           yathā dissati cakkhumā
                          sabbantamaṃ vinodetvā     ekova ratimajjhagā.
   |423.1385| Taṃ buddhaṃ asitaṃ tādiṃ           akuhaṃ gaṇimāgataṃ
                          bahunnamidha baddhānaṃ         atthī pañhena āgamaṃ
   |423.1386| bhikkhuno vijigucchato           bhajato rittamāsanaṃ
                          rukkhamūlaṃ susānaṃ vā          pabbatānaṃ guhāsu vā
   |423.1387| uccāvacesu sayanesu          gīvanto tattha bheravā
                          yehi bhikkhu na vedheyya       nigghose sayanāsane.
   |423.1388| Katī parissayā loke           gacchato agataṃ disaṃ
                          ye bhikkhu abhisambhave         pantamhi sayanāsane.
   |423.1389| Kyāssa byapathayo assu    kyassassu idha gocarā
                          kāni sīlabbatānassa 1-  pahitattassa bhikkhuno
   |423.1390| kaṃ so sikkhaṃ samādāya        ekodi nipako sato
                          kammāro rajatasseva         niddhame malamattano.
@Footnote: 1 Po. Yu. sīlabbānāssu.
   |423.1391| Vijigucchamānassa yadidaṃ phāsu (sārīputtāti bhagavā)
                         rittāsanaṃ sayanaṃ sevato ce
                         sambodhikāmassa yathānudhammaṃ
                         tante pavakkhāmi yathā pajānaṃ.
   |423.1392| Pañcanna 1- dhīro bhayānaṃ na bhāye
                         bhikkhu sato sa pariyantacārī
                         ḍaṃsādhipātānaṃ siriṃsapānaṃ
                         manussaphassānaṃ catuppadānaṃ
   |423.1393| paradhammikānampi na santaseyya
                         disvāpi tesaṃ bahubheravāni
                         athāparāni abhisambhaveyya
                         parissayāni kusalānuesī.
   |423.1394| Ātaṅkaphassena khudāya phuṭṭho
                         sītaṃ accuṇhaṃ adhivāsayeyya
                         so tehi phuṭṭho bahudhā anoko
                         viriyaṃ parakkamma daḷhaṃ kareyya.
   |423.1395| Theyyaṃ na kareyya na musā bhaṇeyya
                         mettāya phasse tasathāvarāni
                         yadāvilattaṃ manaso vijaññā
                         kaṇhassa pakkhoti vinodayeyya.
@Footnote: 1 Po. Yu. pañcannaṃ.
   |423.1396| Kodhātimānassa vasaṃ na gacche
                         mūlampi tesaṃ palikhañña tiṭṭhe
                         athappiyaṃ vā pana appiyaṃ vā
                         addhā bhavanto abhisambhaveyya.
   |423.1397| Paññaṃ purakkhatvā 1- kalyāṇapīti
                         vikkhambhaye tāni parissayāni
                         aratiṃ sahetha sayanamhi pante
                         caturo sahetha paridevadhamme
   |423.1398| kiṃsū asissāmi kuvaṃ vā assissaṃ
                         dukkhaṃ vata settha 2- kuvajjasessaṃ
                         ete vitakke paridevaneyye
                         vinayetha sekkho aniketasārī.
   |423.1399| Annañca laddhā vasanañca kāle
                         mattaṃ so jaññā idha tosanatthaṃ
                         so tesu gutto yatacāri gāme
                         rusitopi vācaṃ pharusaṃ na vajjā.
   |423.1400| Okkhittacakkhu na ca pādalolo
                         jhānānuyutto bahujāgarassa
                         upekkhamārabbha samāhitatto
                         takkāsayaṃ kukkucciyūpachinde.
@Footnote: 1 Po. purakkhitvā. 2 Po. dukkhaṃ vasayetha.
   |423.1401| Cudito vacībhi satimābhinande
                         sabrahmacārīsu khilaṃ pabhinde
                         vācaṃ pamuñce kusalaṃ nātivelaṃ
                         janavādadhammāya na cetayeyya.
   |423.1402| Athāparaṃ pañca rajāni loke
                         yesaṃ satimā vinayāya sikkhe
                         rūpesu saddesu atho rasesu
                         gandhesu phassesu sahetha rāgaṃ.
   |423.1403| Etesu dhammesu vineyya chandaṃ
                         bhikkhu satimā suvimuttacitto
                         kālena so sammādhammaṃ parivīmaṃsamāno
                         ekodibhūto vihane tamaṃ soti bhagavāti.
                              Sārīputtasuttaṃ  soḷasamaṃ.
                               Aṭṭhakavaggo catuttho.
                                        Tassuddānaṃ
           kāmaguhañca duṭṭhā ca       suddhañca paramaṃ jarā
           metteyyo ca pasūro ca       māgandī purabhedanaṃ
           kalahaṃ dve ca byūhāni        punareva tuvaṭṭakaṃ
           attadaṇḍavaraṃ suttaṃ          tena sārīputtena 1- soḷasa
           iti etāni suttāni          sabbānaṭṭhakavaggikāti.
@Footnote: 1 Yu. therapañhena soḷasa.
                          Suttanipāte pañcamo pārāyanavaggo
                                           vatthukathā
     [424] |424.1404| Kosalānaṃ purā rammā   aggamā dakkhiṇāpathaṃ
                          āciññaṃ patthayāno        brāhmaṇo mantapāragū.
   |424.1405| So assakassa visaye            muḷakassa samāsane
                          vasī godhāvarīkule               uñchena ca phalena ca.
   |424.1406| Tasseva upanissāya            gāmo ca vipulo ahu
                          tato jātena āyena          mahāyaññamakappayi
   |424.1407| mahāyaññaṃ yajitvāna         puna pāvisi assamaṃ.
                          Tasmiṃ patipaviṭṭhamhi          añño āgañchi brāhmaṇo
   |424.1408| ugghaṭṭapādo tasito         paṅkadanto rajassiro
                          so ca naṃ upasaṅkamma          satāni pañca yācati.
   |424.1409| Tamenaṃ bāvarī disvā            āsanena nimantayi
                          sukhañca kusalaṃ pucchi            idaṃ vacanamabravi
   |424.1410| yaṃ kho mamaṃ deyyadhammaṃ         sabbaṃ visajjitammayā
                          anujānāhi me brahme      natthi pañca satāni me.
   |424.1411| Sace me yācamānassa          bhavaṃ nānupadassati
                          sattame divase tuyhaṃ          muddhā phalatu sattadhā.
   |424.1412| Abhisaṅkharitvā kuhako          bheravaṃ so akittayi
                          tassa taṃ vacanaṃ sutvā          bāvarī dukkhito ahu
   |424.1413| ussussati anāhāro          sokasallasamappito
                          athopi evaṃcittassa 1-      jhāne na ramatī mano.
   |424.1414| Utrasataṃ dukkhitaṃ disvā        devatā atthakāminī
                          bāvariṃ upasaṅkamma            idaṃ vacanamabravi
   |424.1415| na so muddhaṃ pajānāti         kuhako so dhanatthiko
                          muddhani muddhādhipāte ca 2- ñāṇaṃ tassa na vijjati.
   |424.1416| Bhotī carahi jānāti             tamme akkhāhi pucchitā
                          muddhaṃ muddhādhipātañca      taṃ suṇoma vaco tava.
   |424.1417| Ahampetaṃ 3- na jānāmi     ñāṇamettha 4- na vijjati
                          muddhaṃ muddhādhipāto ca       jinānaṃ heta 5- dassanaṃ.
   |424.1418| Atha ko carahi jānāti          asmiṃ paṭhavimaṇḍale
                          muddhaṃ muddhādhipātañca      taṃ me akkhāhi devate.
   |424.1419| Purā kapilavatthumhā           nikkhanto lokanāyako
                          apacco okkākarājassa    sakyaputto pabhaṅkaro.
   |424.1420| So hi brāhmaṇa sambuddho  sabbadhammāna pāragū
                          sabbābhiññābalappatto sabbadhammesu cakkhumā
                          sabbakammakkhayaṃ patto      vimutto upadhikkhaye 6-
   |424.1421| buddho so bhagavā loke       dhammaṃ desesi cakkhumā
@Footnote: 1 Po. cintentassa .  2 Po. muddhaṃ muddhādhipāte vā .  3 Po. ahametaṃ.
@4 Po. Yu. ñāṇampettha .  5 Po. hettha .  6 Yu. upadhisaṅkhaye.
                          Taṃ tvaṃ gantvāna pucchassu   so te taṃ byākarissati.
   |424.1422| Sambuddhoti vaco sutvā       udaggo bāvarī ahu
                          sokassa tanuko āsi         pītiñca vipulaṃ labhi.
   |424.1423| So bāvarī attamano udaggo
                         taṃ devataṃ pucchati vedajāto
                         katamamhi 1- gāme nigamamhi vā pana
                         katamamhi vā janapade lokanātho
                         yattha gantvā namassemu
                         sambuddhaṃ dipaduttamaṃ.
   |424.1424| Sāvatthiyaṃ kosalamandire jino
                         pahūtapañño varabhūrimedhaso
                         so sakyaputto vidhuro anāsavo
                         muddhādhipātassa vidū narāsabho.
   |424.1425| Tato āmantayi sisse         brāhmaṇe mantapārage 2-
                          etha māṇavā akkhissaṃ       suṇotha vacanaṃ mama
   |424.1426| yasseso dullabho loke       pātubhāvo abhiṇhaso
                          svājja lokamhi uppanno  sambuddho iti vissuto
                          khippaṃ gantvāna sāvatthiṃ    passavho dipaduttamaṃ.
   |424.1427| Kathaṃ carahi jānemu               disvā buddhoti brāhmaṇa
                          ajānataṃ no pabrūhi           yathā jānemu taṃ mayaṃ.
@Footnote: 1 Po. kathamhi .  2 Po. mantapāragū.
   |424.1428| Āgatāni hi mantesu          mahāpurisalakkhaṇā
                          dvattiṃsā ca byakkhyātā 1- samattā anupubbaso.
   |424.1429| Yassete honti gattesu      mahāpurisalakkhaṇā
                          duveva tassa 2- gatiyo        tatiyā hi na vijjati
   |424.1430| sace agāraṃ āvasati 3-       vijeyya paṭhaviṃ imaṃ
                          adaṇḍena asatthena         dhammena manusāsati
   |424.1431| sace ca so pabbajati            agārā anagāriyaṃ
                          vivaṭacchado sambuddho        arahā bhavati anuttaro.
   |424.1432| Jātigottañca lakkhaṇaṃ        mante sisse punāpare
                          muddhaṃ muddhādhipātañca      manasā yeva pucchatha.
   |424.1433| Anāvaraṇadassāvī              yadi buddho bhavissati
                          manasā pucchite pañhe       vācāya visajjessati.
   |424.1434| Bāvarissa vaco sutvā          sissā soḷasa brāhmaṇā
                          ajito tissametteyyo      puṇṇako atha mettagū
   |424.1435| dhotako upasīvo ca              nando ca atha hemako
                          todeyyakappā dubhayo       jatukaṇṇī ca paṇḍito
   |424.1436| bhadrāvudho udayo ca            posālo cāpi brāhmaṇo
                          mogharājā ca medhāvī          piṅgiyo ca mahāisi
   |424.1437| paccekagaṇino sabbe         sabbalokassa vissutā
                          jhāyī jhānaratā dhīrā         pubbavāsanavāsitā
@Footnote: 1 Po. byākhātā. Yu. vyākhyātā. 2 Po. dveyevassa.
@3 Yu. ajjhāvasati.
   |424.1438| Bāvariṃ abhivādetvā           katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ
                          jaṭājinadharā sabbe           pakkāmuṃ uttarāmukhā
   |424.1439| muḷakassa 1- patiṭṭhānaṃ       puraṃ 2- māhissatiṃ tadā
                          ujjeniṃ cāpi gonaddhaṃ        vedisaṃ vanasavhayaṃ
   |424.1440| kosambiṃ vāpi sāketaṃ         sāvatthiñca puruttamaṃ
                          setabyaṃ kapilavatthuṃ            kusinārañca mandiraṃ
   |424.1441| pāvañca bhoganagaraṃ             vesāliṃ māgadhaṃ puraṃ
                          pāsāṇakaṃ cetiyañca         ramaṇīyaṃ manoramaṃ
   |424.1442| tasitova udakaṃ 3- sītaṃ         mahālābhaṃva vāṇijo
                          chāyaṃ ghammābhitatto ca      turitā pabbatamāruhuṃ.
   |424.1443| Bhagavā ca tamhi samaye         bhikkhusaṅghapurakkhato
                          bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti          sīhova nadatī vane.
   |424.1444| Ajito addasa sambuddhaṃ       vītaraṃsiṃva bhāṇumaṃ
                          candaṃ yathā paṇṇarase       pāripūriṃ upāgataṃ.
   |424.1445| Athassa gatte disvāna        paripūraṃ 4- viyañjanaṃ
                          ekamantaṃ ṭhito haṭṭho        manopañhe apucchatha
   |424.1446| ādissa jammanaṃ brūhi         gottaṃ brūhi salakkhaṇaṃ
                          mantesu pāramiṃ brūhi         katī vāceti brāhmaṇo.
   |424.1447| Vīsaṃ vassasataṃ āyu               so ca gottena bāvarī
                          tīṇissa 5- lakkhaṇā gatte   tiṇṇaṃ vedānapāragū
@Footnote: 1 Yu. aḷakassa. 2 Yu. purimaṃ .... 3 Po. Yu. tasitovudakaṃ. 4 Yu. puripūrañca.
@5 Yu. tīṇassa.
   |424.1448| Lakkhaṇe iti hāse ca          sanighaṇḍusakeṭubhe
                          pañca satāni vāceti         saddhamme pāramiṃ gato.
   |424.1449| Lakkhaṇānaṃ pavicayaṃ              bāvarissa naruttama
                          taṇhacchida 1- pakāsehi    mā no kaṅkhāyitaṃ ahu.
   |424.1450| Mukhaṃ jivhāya chādeti           uṇṇāssa bhamukantare
                          kosohitaṃ vatthaguyhaṃ          evaṃ jānāhi māṇava.
   |424.1451| Pucchaṃ hi kañci 2- asuṇanto sutvā pañhe byākate
                          vicinteti jano sabbo        vedajāto katañjalī
   |424.1452| ko nu devo vā brahmā vā  indo vāpi sujampati
                          manasā pucchite pañhe       kametaṃ paṭibhāsati.
   |424.1453| Muddhaṃ muddhādhipātañca       bāvarī paripucchati
                          taṃ byākarohi bhagavā          kaṅkhaṃ vinaya no ise.
   |424.1454| Avijjā muddhāti vijānāhi 3- vijjā muddhādhipātanī
                          saddhāsatisamādhīhi             chandaviriyena saṃyutā.
   |424.1455| Tato vedena mahatā            saṇṭhambhetvāna māṇavo
                          ekaṃsaṃ ajinaṃ katvā            pādesu sirasā pati
   |424.1456| bāvarī brāhmaṇo bhoto     saha sissehi mārisa
                          udaggacitto sumano          pāde vandati cakkhuma.
   |424.1457| Sukhito bāvarī hotu              saha sissehi brāhmaṇo
                          tvaṃ vāpi 4- sukhito hohi     ciraṃ jīvāhi māṇava.
@Footnote: 1 Po. taṃ pucchaṃ. Ma. kaṅkhacchida. 2 Po. Ma. Yu. pucchañhi kiñci.
@3 Ma. Yu. jānāti. 4 Ma. Yu. tvañcāpi.
   |424.1458| Bāvarissa ca tuyhaṃ vā      sabbesaṃ sabbasaṃsayaṃ
                          katāvakāsā pucchavho    yaṅkiñci manasicchatha
   |424.1459| sambuddhena katokāso     nisīditvāna pañjalī
                          ajito paṭhamaṃ pañhaṃ         tattha pucchi 1- tathāgatanti.
                                         Vatthugāthā niṭṭhitā.
                                               --------------
         Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa paṭhamā ajitapañhā
     [425] |425.1460| 1 Kenassu nivuto loko       (iccāyasmā ajito)
                                                     kenassu nappakāsati
                          kissābhilepanaṃ brūsi       kiṃsu tassa mahabbhayaṃ.
   |425.1461| Avijjāya nivuto loko     (ajitāti bhagavā)
                                                     vevicchā (pamādā) nappakāsati
                          jappābhilepanaṃ brūmi       dukkhamassa mahabbhayaṃ.
   |425.1462| Savanti sabbadhi sotā       (iccāyasmā ajito)
                                                     sotānaṃ kiṃ nivāraṇaṃ
                          sotānaṃ saṃvaraṃ brūhi         kena sotā pithiyyare 2-.
   |425.1463| Yāni sotāni lokasmiṃ     (ajitāti bhagavā) sati tesaṃ nivāraṇaṃ
                          sotānaṃ saṃvaraṃ brūmi         paññāyete pithiyyare 3-.
   |425.1464| Paññā ceva satī ca 4-    (iccāyasmā ajito) nāmarūpañca mārisa
@Footnote: 1 Ma. Yu. .. pucchā .  ito paraṃ sabbattha īdisameva .  2-3 Ma. pidhiyyare.
@4 Ma. satiyañca.
                          Etamme puṭṭho pabrūmi   katthetaṃ uparujjhati.
   |425.1465| Yametaṃ pañhaṃ apucchi        ajita taṃ vadāmi te
                          yattha nāmañca rūpañca    asesaṃ uparujjhati
                          viññāṇassa nirodhena    etthetaṃ uparujjhati.
   |425.1466| Ye ca saṅkhātadhammāse      ye ca sekhā puthū idha
                          tesaṃ me nipako iriyaṃ       puṭṭho pabrūhi mārisa.
   |425.1467| Kāmesu nābhigijjheyya     manasānāvilo siyā
                          kusalo sabbadhammānaṃ      sato bhikkhu paribbajeti.
                                 Ajitamāṇavakapañhā paṭhamā.
                                             ------------
                         Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa
                            dutiyā tissametteyyapañhā
     [426] |426.1468| 2 Kodha santusito loke       (iccāyasmā tissametteyyo 1-)
                                                     kassa no santi iñjitā
                          ko ubhantamabhiññāya    majjhe mantā na limpati
                          kaṃ brūsi mahāpurisoti      ko idha sibbanimaccagā 2-.
   |426.1469| Kāmesu brahmacariyavā    (metteyyāti bhagavā)
                                                     vītataṇho sadā sato
@Footnote: 1 Yu. tisso metteyyo. 2 Ma. sibbinimaccagā.
                          Saṅkhāya nibbuto bhikkhu    tassa no santi iñjitā
   |426.1470| so ubhantamabhiññāya     majjhe mantā na limpati
                          taṃ brūmi mahāpurisoti      so idha sibbanimaccagāti.
                               Tissametteyyamāṇavakapañhā dutiyā.
                                                  -----------
       Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa tatiyā puṇṇakapañhā
     [427] |427.1471| 3 Anejaṃ mūladassāviṃ (iccāyasmā puṇṇako)
                         atthī pañhena āgamaṃ
                         kiṃ nissitā isayo manujā
                         khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ
                         yaññamakappiṃsu 1- puthūdha 2- loke
                         pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me taṃ.
   |427.1472| Ye kecime isayo manujā (puṇṇakāti bhagavā)
                         khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ
                         yaññamakappiṃsu 1- puthūdha 2- loke
                         āsiṃsamānā puṇṇaka itthataṃ 3-
                         jaraṃ 4- sitā yaññamakappayiṃsu.
   |427.1473| Ye kecime isayo manujā (iccāyasmā puṇṇako)
                         khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ
@Footnote: 1 Po. Yu. sabbattha yaññamakappayiṃsu .  2 Yu. pudū idha .  3 Ma. itthattaṃ.
@Yu. itthabhāvaṃ. 4 Po. oraṃ.
                         Kaññamakappiṃsu puthūdha loke
                         kaccissu te bhagavā (yaññapathe) appamattā
                         atāru jātiñca jarañca mārisa
                         pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me taṃ.
   |427.1474| Āsiṃsanti 1- thomayanti (abhijappanti) juhanti (puṇṇakāti bhagavā)
                         kāmābhijappanti paṭicca lābhaṃ
                         te yājayogā bhavarāgarattā
                         nātariṃsu jātijaranti brūmi.
   |427.1475| Te ce 2- nātariṃsu yājayogā (iccāyasmā puṇṇako)
                         yaññehi jātiñca jarañca mārisa
                         atha ko carahi devamanussaloke
                         atāri jātiñca jarañca mārisa
                         pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me taṃ.
   |427.1476| Saṅkhāya lokasmiṃ parovarāni 3- (puṇṇakāti bhagavā)
                         yassiñjitaṃ natthi kuhiñci loke
                         santo vidhūmo anigho nirāso
                         atāri so jātijarañca brūmīti.
                         Puṇṇakamāṇavakapañhā tatiyā.
                                          -------------
@Footnote: 1 Po. Ma. āsīsanti .  2 Po. te ve nātariṃsu .  3 Ma. paroparāni.
       Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa catutthī mettagūpañhā
     [428] |428.1477| 4 Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me taṃ (iccāyasmā mettagū)
                         maññāmi taṃ vedaguṃ bhāvitattaṃ
                         kuto nu dukkhā samupāgatāme 1-
                         ye keci lokasmiṃ anekarūpā.
   |428.1478| Dukkhassa ve 2- maṃ pabhavaṃ apucchasi (mettagūti bhagavā)
                         tante pavakkhāmi yathā pajānaṃ
                         upadhīnidānā pabhavanti dukkhā
                         ye keci lokasmiṃ anekarūpā
   |428.1479| yo ve avidvā 3- upadhiṃ karoti
                         punappunaṃ dukkhamupeti mando
                         tasmā pajānaṃ 4- upadhiṃ na kayirā
                         dukkhassa jātippabhavānupassī.
   |428.1480| Yantaṃ apucchimha akittayi 5- no
                         aññaṃ 6- pucchāma 7- tadiṅgha brūhi
                         kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ
                         jātijaraṃ 8- sokapariddavañca
                         tamme munī sādhu viyākarohi
                         tathā hi te vidito esa dhammo.
@Footnote: 1 Ma. Yu. samudāgaṇā ime. 2 Po. ce. 3 Po. aviddhā. 4 Yu. tasmā
@hi jānaṃ. 5 Ma. Yu. akittayī. 6 Ma. Yu. aññaṃ taṃ. 7 Yu. pucchāmi.
@8 Ma. jātiṃ jaraṃ.
   |428.1481| Kittayissāmi te dhammaṃ (mettagūti bhagavā) diṭṭhe dhamme anītihaṃ
                          yaṃ viditvā sato caraṃ         tare loke visattikaṃ.
   |428.1482| Tañcāhaṃ abhinandāmi     mahesi dhammamuttamaṃ
                          yaṃ viditvā sato caraṃ         tare loke visattikaṃ.
   |428.1483| Yaṅkiñci sampajānāsi (mettagūti bhagavā)
                         uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe
                         etesu nandiñca nivesanañca
                         panujja viññāṇaṃ bhave na tiṭṭhe
   |428.1484| evaṃvihārī sato appamatto
                         bhikkhu caraṃ hitvā mamāyitāni
                         jātijaraṃ sokapariddavañca
                         idheva vidvā pajaheyya dukkhaṃ.
   |428.1485| Etābhinandāmi vaco mahesino
                         sukittitaṃ gotama nūpadhīkaṃ
                         addhā hi bhagavā pahāsi dukkhaṃ
                         tathā hi te vidito esa dhammo.
   |428.1486| Te cāpi nūna pajaheyyu dukkhaṃ
                         ye tvaṃ munī aṭṭhitaṃ ovadeyya
                         taṃ taṃ namassāmi samecca nāga
                         appeva maṃ (bhagavā) aṭṭhitaṃ ovadeyya.
   |428.1487| Yaṃ brāhmaṇaṃ vedaguṃ abhijaññaṃ 1-
                         akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ
                         addhā hi so oghamimaṃ atāri
                         tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkho
   |428.1488| vidvā ca so 2- vedagū naro idha
                         bhavābhave saṅgamimaṃ visajja
                         so vītataṇho anigho nirāso
                         atāri so jātijaranti brūmīti.
                         Mettagūmāṇavakapañhā catutthī.
                                         ----------
         Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa pañcamī dhotakapañhā
     [429] |429.1489| 5 Pucchāmi taṃ bhagavā  brūhimetaṃ (iccāyasmā dhotako)
                          vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhaṃ
                          tava sutvāna nigghosaṃ      sikkhe nibbānamattano.
   |429.1490| Tena hātappaṃ karohi        (dhotakāti bhagavā) idhevanipakosato
                          ito sutvāna nigghosaṃ    sikkhe nibbānamattano.
   |429.1491| Passāmahaṃ devamanussaloke
                         akiñcanaṃ brāhmaṇaṃ iriyamānaṃ
                         taṃ taṃ namassāmi samantacakkhu
@Footnote: 1 Ma. vedagumābhijaññā. Yu. vedaguṃ ābhijaññā. 2 Po. vidvā va so. Ma.
@vidvāva yo.
                         Pamuñca maṃ sakka kathaṅkathāhi.
   |429.1492| Nāhaṃ samissāmi 1- pamocanāya
                         kathaṅkathiṃ dhotaka kañci loke
                         dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno 2-
                         evaṃ tvaṃ oghamimaṃ taresi.
   |429.1493| Anusāsa brahme karuṇāyamāno
                         vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ
                         yathāhaṃ ākāso ca 3- abyāpajjamāno
                         idheva santo asito careyyaṃ.
   |429.1494| Kittayissāmi te santiṃ (dhotakāti bhagavā) diṭṭhe dhamme anītihaṃ
                          yaṃ viditvā sato caraṃ        tare loke visattikaṃ.
   |429.1495| Tañcāhaṃ abhinandāmi     mahesi santimuttamaṃ
                          yaṃ viditvā sato caraṃ        tare loke visattikaṃ.
   |429.1496| Yaṅkiñci sampajānāsi (dhotakāti bhagavā)
                         uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe
                         evaṃ 4- viditvā saṅgoti loke
                         bhavābhavāya mākāsi taṇhanti.
                         Dhotakamāṇavakapañhā pañcamī.
                                         -------------
@Footnote: 1 Ma. sahissāmi. Yu. gamissāmi. 2 Ma. abhijānamāno. 3 Po. Ma. va.
@4 Ma. Yu. etaṃ.
       Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa chaṭṭhī upasīvapañhā
     [430] |430.1497| 6 Eko ahaṃ sakka mahantamoghaṃ (iccāyasmā upasīvo)
                         anissito no visahāmi tārituṃ
                         ārammaṇaṃ brūhi samantacakkhu
                         yaṃ nissito oghamimaṃ tareyya.
   |430.1498| Ākiñcaññaṃ pekkhamā no satimā (upasīvāti bhagavā)
                         natthīti nissāya tarassu oghaṃ
                         kāme pahāya virato kathāhi
                         taṇhakkhayaṃ rattamahābhipassa.
   |430.1499| Sabbesu kāmesu yo vītarāgo (iccāyasmā upasīvo)
                         ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññaṃ 1-
                         saññāvimokkhe parame vimutto 2-
                         tiṭṭhe nu so tattha anānuvāyī 3-.
   |430.1500| Sabbesu kāmesu yo vītarāgo (upasīvāti bhagavā)
                         ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññaṃ 1-
                         saññāvimokkhe parame vimutto 2-
                         tiṭṭheyya so tattha anānuvāyī 3-
   |430.1501| tiṭṭhe ce so tattha anānuvāyī 4-
@Footnote: 1 Po. Ma. hitvāmaññaṃ. 2 Po. paramedhimutto. 3 Ma. Yu. anānuyāyī.
                         Pūgampi vassānaṃ samantacakkhu
                         tattheva so sīti siyā vimutto
                         bhavetha 1- viññāṇaṃ tathāvidhassa.
   |430.1502| Acci yathā vātavegena khittaṃ 2- (upasīvāti bhagavā)
                         atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ
                         evaṃ munī nāmakāyā vimutto
                         atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ.
   |430.1503| Atthaṅgato so uda vā so natthi 3-
                         udāhu ve sassatiyā arogo
                         tamme munī sādhu viyākarohi
                         tathā hi te vidito esa dhammo.
   |430.1504| Atthaṅgatassa na pamāṇamatthi (upasīvāti bhagavā)
                         yena naṃ vajju 4- taṃ tassa natthi
                         sabbesu dhammesu samūhatesu
                         samūhatā vādapathāpi sabbeti.
                         Upasīvamāṇavakapañhā chaṭṭhī.
                                         ---------
       Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa sattamā nandapañhā.
     [431] |431.1505| 7 Santi loke munayo (iccāyasmā nando)
                         janā vadanti tayidaṃ kathaṃ su
@Footnote: 1 Po. Ma. cavetha. 2 Po. Ma. khittā. Yu. khitto. 3 Po. so na pahanamatthi.
@4 Po. vajjā tantassa ... Ma. vajjuṃ.
                         Ñāṇūpapannaṃ muni no 1- vadanti
                         udāhu ve jīvitenūpapannaṃ.
   |431.1506| Na diṭṭhiyā na sutiyā na ñāṇena (na sīlabbatena)
                         munīdha nanda kusalā vadanti
                         visenikatvā anighā nirāsā
                         vadanti 2- ye te munayoti brūmi.
   |431.1507| Ye kecime samaṇabrāhmaṇā se (iccāyasmā nando)
                         diṭṭhe 3- sutenāpi vadanti suddhiṃ
                         sīlabbatenāpi vadanti suddhiṃ
                         anekarūpena vadanti suddhiṃ.
                         Kaccissu te (bhagavā) tattha yathā carantā
                         atāru jātiñca jarañca mārisa
                         pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me taṃ.
   |431.1508| Ye kecime samaṇabrāhmaṇā se (nandāti bhagavā)
                         diṭṭhe 3- sutenāpi vadanti suddhiṃ
                         sīlabbatenāpi vadanti suddhiṃ
                         anekarūpena vadanti suddhiṃ
                         kiñcāpi te tattha yathā caranti 4-
                         nātariṃsu jātijaranti brūmi.
@Footnote: 1 Ma. Yu. no muniṃ vadanti. 2 Ma. Yu. caranti. 3 Ma. diṭṭhassu tenāpi.
@4 Po. vadanti.
   |431.1509| Ye kecime samaṇabrāhmaṇā se (iccāyasmā nando)
                         diṭṭhe sutenāpi vadanti suddhiṃ
                         sīlabbatenāpi vadanti suddhiṃ
                         anekarūpena vadanti suddhiṃ
                         te ce 1- muni brūsi anoghatiṇṇe
                         atha ko carahi devamanussaloke
                         atāri jātiñca jarañca mārisa
                         pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me taṃ.
   |431.1510| Nāhaṃ sabbe samaṇabrāhmaṇā se (nandāti bhagavā)
                         jātijarāya nivutāti brūmi
                         yesīdha diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā
                         sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ
                         anekarūpampi pahāya sabbaṃ
                         taṇhaṃ pariññāya anāsavā ye 2-
                         te ve narā oghatiṇṇāti brūmi.
   |431.1511| Etābhinandāmi vaco mahesino
                         sukittitaṃ gotama nūpadhīkaṃ
                         yesīdha diṭṭhaṃ va sutaṃ mutaṃ vā
                         sīlabbataṃ vāpi pahāya sabbaṃ
@Footnote: 1 Po. ve. Yu. sace .  2 Po. Ma. Yu. se.
                         Anekarūpampi pahāya sabbaṃ
                         taṇhaṃ pariññāya anāsavā ye
                         ahampi te oghatiṇṇāti brūmīti.
                         Nandamāṇavakapañhā sattamā.
                                          ------------
      Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa aṭṭhamā hemakapañhā
     [432] |432.1512| 8 Yeme pubbe viyākaṃsu       (iccāyasmā hemako)
                                                     (huraṃ gotamasāsanā)
                          iccāsi iti bhavissati       sabbantaṃ itihītihaṃ
                                                     sabbantaṃ takkavaḍḍhanaṃ
                          (nāhaṃ tattha abhiramiṃ)
   |432.1513| tvañca me dhammamakkhāhi  taṇhānigghātanaṃ muni
                          yaṃ viditvā sato caraṃ          tare loke visattikaṃ.
   |432.1514| Idha diṭṭhasutamutaṃ 1- (viññātesu) piyarūpesu hemaka
                          chandarāgavinodanaṃ            nibbānapadamaccutaṃ
   |432.1515| etadaññāya ye satā    diṭṭhadhammābhinibbutā
                          upasantā ca te satā 2-  tiṇṇā loke visattikanti.
                                      Hemakamāṇavakapañhā aṭṭhamā.
                                                     ---------
@Footnote: 1 Po. diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ. Ma. Yu. diṭṭhasutamutaviññātesu. 2 Ma. Yu. sadā.
      Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa navamā todeyyapañhā
     [433] |433.1516| 9 Yasmiṃ kāmā na vasanti       (iccāyasmā todeyyo)
                                                     taṇhā yassa na vijjati
                          kathaṅkathā ca yo tiṇṇo     vimokkho tassa kīdiso.
   |433.1517| Yasmiṃ kāmā na vasanti (todeyyāti bhagavā) taṇhā yassa na vijjati
                          kathaṅkathā ca yo tiṇṇo      vimokkho tassa nāparo.
   |433.1518| Nirāsaso 1- so uda āsasāno
                         paññāṇavāso uda paññakappī
                         muniṃ ahaṃ sakka yathā 2- vijaññaṃ
                         tamme viyācikkha samantacakkhu.
   |433.1519| Nirāsaso 3- so na ca [4]- āsasāno
                         paññāṇavāso na ca paññakappī
                         evampi todeyya muniṃ vijāna
                         akiñcanaṃ kāmabhave asattanti.
                         Todeyyamāṇavakapañhā navamā.
                                 ---------
@Footnote: 1-3 Po. Yu. nirāsayo. 2 Po. kathaṃ. 4 Yu. so.
       Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa dasamā kappapañhā
     [434] |434.1520| 10 Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ        (iccāyasmā kappo)
                                                     oghe jāte mahabbhaye
                          jarāmaccuparetānaṃ           dīpaṃ pabrūhi mārisa
                          tvañca me dīpamakkhāhi    yathāyidaṃ nāparaṃ siyā.
   |434.1521| Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ      (kappāti bhagavā) oghe jāte mahabbhaye
                          jarāmaccuparetānaṃ           dīpaṃ pabrūmi kappa te.
   |434.1522| Akiñcanaṃ anādānaṃ         etaṃ dīpaṃ anāparaṃ
                          nibbānaṃ iti naṃ brūmi      jarāmaccuparikkhayaṃ.
   |434.1523| Etadaññāya ye satā     diṭṭhadhammābhinibbutā
                          na te māravasānugā         na te mārassa paṭṭhagūti 1-.
                            Kappamāṇavakapañhā dasamā.
                                         -----------
              Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa
                            ekādasamā jatukaṇṇīpañhā
     [435] |435.1524| 11 Sutvānahaṃ vīra akāmakāmiṃ (iccāyasmā jatukaṇṇī)
                         oghātigaṃ puṭṭhumakāmamāgamaṃ
                         santīpadaṃ brūhi sahājanetta 2-
@Footnote: 1 Ma. Yu. paddhagūti .  2 Ma. sahajanetta.
                         Yathātacchaṃ bhagavā brūhi me taṃ
   |435.1525| bhagavā hi kāme abhibhuyya iriyati
                         (ādiccova paṭhaviṃ tejī tejasā)
                         parittapaññassa me bhūripañña
                         ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ
                         jātijarāya idha vippahānaṃ.
   |435.1526| Kāmesu vinaya gedhaṃ (jatukaṇṇīti bhagavā) nekkhammaṃ daṭṭhu khemato
                          uggahitaṃ nirattaṃ vā        mā te vijjittha kiñcanaṃ
   |435.1527| yaṃ pubbe taṃ visosehi       pacchā te māhu kiñcanaṃ
                          majjhe ce no gahessasi  upasanto carissasi
   |435.1528| sabbaso nāmarūpasmiṃ       vītagedhassa brāhmaṇa
                          āsavāssa na vijjanti    yehi maccuvasaṃ vajeti.
                         Jatukaṇṇīmāṇavakapañhā ekādasamā.
                                         -------------
              Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa
                            dvādasamā bhadrāvudhapañhā
     [436] |436.1529| 12 Okañjahaṃ taṇhacchidaṃ anejaṃ (iccāyasmā bhadrāvudho)
                         nandiñjahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttaṃ
                         kappañjahaṃ abhiyāce sumedhaṃ
                         Sutvāna nāgassa apanamissanti 1- ito
   |436.1530| nānājanā janapadehi saṅgatā
                         tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā
                         tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohi
                         tathā hi te vidito esa dhammo.
   |436.1531| Ādānataṇhaṃ vinayetha sabbaṃ (bhadrāvudhāti bhagavā)
                         uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe
                         yaṃ yañhi lokasmiṃ upādiyanti
                         teneva māro anveti jantuṃ
   |436.1532| tasmā pajānaṃ na upādiyetha
                         bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke
                         ādānasatte iti pekkhamāno
                         pajaṃ imaṃ maccudheyyaṃ visattanti.
                         Bhadrāvudhamāṇavakapañhā dvādasamā.
                                       ------------
      Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa terasamā udayapañhā
     [437] |437.1533| 13 Jhāyiṃ virajamāsinaṃ (iccāyasmā udayo) katakiccaṃ anāsavaṃ
                          pāraguṃ sabbadhammānaṃ       atthī pañhena āgamaṃ
                          aññaṃ vimokkhaṃ pabrūhi     avijjāya pabhedanaṃ.
@Footnote: 1 Po. apakamissanti.
   |437.1534| Pahānaṃ kāmachandānaṃ      (udayāti bhagavā) domanassāna cūbhayaṃ
                          thīnassa ca panudanaṃ 1-      kukkuccānaṃ nivāraṇaṃ
   |437.1535| upekkhāsatisaṃsuddhaṃ          dhammatakkapurejavaṃ
                          aññaṃ vimokkhaṃ 2- pabrūmi     avijjāya pabhedanaṃ.
   |437.1536| Kiṃsu saññojano loko     kiṃsu tassa vicāraṇā
                          kissassa vippahānena     nibbānaṃ iti vuccati.
   |437.1537| Nandisaññojano loko   vitakkassa vicāraṇā
                          taṇhāya vippahānena    nibbānaṃ iti vuccati.
   |437.1538| Kathaṃsatassa carato             viññāṇaṃ uparujjhati
                          bhavantaṃ puṭṭhumāgamma      taṃ sujhoma vaco tava.
   |437.1539| Ajjhattañca bahiddhā ca  vedanaṃ nābhinandato
                          evaṃsatassa carato           viññāṇaṃ uparujjhatīti.
                           Udayamāṇavakapañhā terasamā.
                                           -----------
     Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa cuddasamā posālapañhā
     [438] |438.1540| 14 Yo atītaṃ ādisati          (iccāyasmā posālo)
                                                     anejo chinnasaṃsayo
                          pāragū 3- sabbadhammānaṃ      atthī pañhena āgamaṃ
@Footnote: 1 Po. Ma. panūdanaṃ. 2 Po. Ma. Yu. aññāvimokkhaṃ. 3 Ma. pāraguṃ.
   |438.1541| Vibhūtarūpasaññissa             sabbakāyappahāyino
                          ajjhattañca bahiddhā ca   natthi kiñcīti passato
                          ñāṇaṃ sakkānupucchāmi    kathaṃ neyyo tathāvidho.
   |438.1542| Viññāṇaṭṭhitiyo sabbā (posālāti bhagavā)
                                                     abhijānaṃ tathāgato
                          tiṭṭhantamenaṃ jānāti     vimuttaṃ tapparāyanaṃ
   |438.1543| ākiñcaññāsambhavaṃ 1-  nandisaññojanaṃ iti
                          evamevaṃ 2- abhiññāya   tato tattha vipassati
                          evaṃ 3- ñāṇaṃ kathaṃ 4- tassa  brāhmaṇassa vusīmatoti.
                          Posālamāṇavakapañhā cuddasamā.
                                       -------------
              Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa
                            paṇṇarasamā mogharājapañhā
     [439] |439.1544| 15 Dvāhaṃ sakka 5- apucchissaṃ    (iccāyasmā moghārājā)
                                                     na me byākāsi cakkhumā 6-
                          yāvatatiyañca devisi        byākarotīti me sutaṃ
   |439.1545| ayaṃ loko paro loko        brahmaloko sadevako
                          diṭṭhinte nābhijānāmi    gotamassa yasassino
@Footnote: 1 Ma. ākiññasambhavaṃ ñatvā. Yu. --- ñatvā .  2 Po. Ma. evametaṃ.
@3 Ma. etaṃ .  4 Po. tathā .  5 Ma. Yu. sakkaṃ .  6 Po. cakkhuma.
   |439.1546| Evaṃ abhikkantadassāviṃ     atthī pañhena āgamaṃ
                          kathaṃ lokaṃ avekkhantaṃ        maccurājā na passati.
   |439.1547| Suññato lokaṃ avekkhassu  mogharāja sadā sato
                          attānudiṭṭhiṃ ūhacca       evaṃ maccutaro siyā
                          evaṃ lokaṃ avekkhantaṃ        maccurājā na passatīti.
                         Mogharājamāṇavakapañhā paṇṇarasamā.
                                          -------------
              Suttanipāte pañcamassa pārāyanavaggassa
                              soḷasamā piṅgiyapañhā
     [440] |440.1548| 16 Jiṇṇohamasmī abalo vivaṇṇo 1- (iccāyasmā piṅgiyo)
                         nettā na suddhā savanaṃ na phāsu
                         māhampanassaṃ 2- momuho antarāya 3-
                         ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ
                         jātijarāya idha vippahānaṃ.
   |440.1549| Disvāna rūpesu vihaññamāne (piṅgiyāti bhagavā)
                         ruppanti rūpesu janā pamattā
                         tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto
                         jahassu rūpaṃ apunabbhavāya.
   |440.1550| Disā catasso vidisā catasso
@Footnote: 1 Ma. Yu. vītavaṇṇo. 2 Po. māhannassa. Ma. Yu. māhaṃnassaṃ.
@3 Po. Ma. antarāva.
                         Uddhaṃ adho dasa disā imāyo
                         na tuyhaṃ adiṭṭhaṃ asutāmutaṃ vā 1-
                         atho aviññātaṃ kiñcimatthi 2- loke
                         ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ
                         jātijarāya idha vippahānaṃ.
   |440.1551| Tañhādhipanne manuje pekkhamāno (piṅgiyāti bhagavā)
                         santāpajāte jarasāparete
                         tasmā tuvaṃ piṅgiya appamatto
                         jahassu taṇhaṃ apunabbhavāyāti.
                          Piṅgiyamāṇavakapañhā soḷasamā.
                                          ------------
     [441]  Idamavoca  bhagavā  magadhesu  viharanto  pāsāṇacetiye  3-
paricārikasoḷasannaṃ   brāhmaṇānaṃ   ajjhiṭṭho   pañhaṃ   4-   byākāsi .
Ekamekassa   cepi   pañhassa   atthamaññāya   dhammamaññāya   dhammānudhammaṃ
paṭipajjeyya    gaccheyyeva    jarāmaraṇassa    pāraṃ    gamanīyā    ime
dhammāti tasmā imassa dhammapariyāyassa pārāyanantveva adhivacanaṃ.
     [442] |442.1552| Ajito tissametteyyo  puṇṇako atha mettagū
                          dhotako upasīvo ca           nando ca atha hemako
   |442.1553| todeyyakappā dubhayo      jatukaṇṇī ca paṇḍito
                          bhadrāvudho udayo ca         posālo cāpi brāhmaṇo
@Footnote: 1 Po. Ma. asutaṃ mutaṃ. Yu. asutaṃ mutaṃ vā .  2 Po. kiñcinamatthi. Ma. Yu.
@kiñcanamatthi. 3 Ma. Yu. pāsāṇake cetiye. 4 Ma. puṭṭho puṭṭho.
@Yu. puṭṭho puṭṭho paṇhe.
                          Mogharājā ca medhāvī        piṅgiyo ca mahā isi
   |442.1554| ete buddhamupāgañchuṃ 1-  sampannacaraṇaṃ isiṃ
                          pucchantā nipuṇe pañhe  buddhaseṭṭhaṃ upāgamuṃ.
   |442.1555| Tesaṃ buddho byākāsi       pañhe puṭṭhe 2- yathātathaṃ
                          pañhānaṃ veyyākaraṇena  tosesi brāhmaṇe muni.
   |442.1556| Te tositā cakkhumatā        buddhenādiccabandhunā
                          brahmacariyamacariṃsu           varapaññassa santike.
   |442.1557| Ekamekassa pañhassa       yathā buddhena desitaṃ
                          tathā yo paṭipajjeyya      gacche pāraṃ apārato 3-
   |442.1558| apārā pāraṃ gaccheyya      bhāvento maggamuttamaṃ.
                          Maggo so paragamanāya      tasmā parāyanaṃ iti.
                                                ---------------
     [443] |443.1559| Pārāyanamanugāyissaṃ    (iccāyasmā piṅgiyo)
                          (yathā addakkhi tathā akkhāti) 4- vimalo bhūrimedhaso
                          nikkāmo 5- nibbuto nāgo 6-  kissa hetu musā bhaṇe.
   |443.1560| Pahīnamalamohassa             mānamakkhappahāyino
                          handāhaṃ kittayissāmi    giraṃ vaṇṇūpasañhitaṃ.
   |443.1561| Tamonudo buddho samantacakkhu
                         lokantagū sabbabhavātivatto
                         anāsavo sabbadukkhappahāno 7-
@Footnote: 1 Po. buddhapāgacchuṃ. Ma. buddhaṃ upāgacchuṃ. Yu. ... upāgañchuṃ. 2 Ma. Yu.
@puṭṭho. 3 Po. apārako. 4 Ma. yathāddakkhi tathākkhāsi. 5 Po. nikkamo.
@6 Ma. nibbano nāgo. Yu. nibbāno nātho. 7 Ma. Yu. --- pahīno.
                         Saccavhayo brahmupāsito 1- me.
   |443.1562| Dijo yathā kubbanakaṃ pahāya
                         bahupphalaṃ kānanaṃ āvaseyya
                         evampahaṃ appadasse pahāya
                         mahodadhiṃ haṃsarivajjhapatto 2-.
   |443.1563| Ye me pubbe viyākaṃsu     (huraṃ gotamasāsanā)
                          iccāsi iti bhavissati       sabbantaṃ itihītihaṃ
                                 sabbantaṃ takkavaḍḍhanaṃ
           (nāhaṃ tattha abhiramiṃ) 3-.
   |443.1564| Eko tamanudāsīno           jutimā so pabhaṅkaro
                          gotamo bhūripaññāṇo    gotamo bhūrimedhaso
   |443.1565| yo me dhammamadesesi        sandiṭṭhikamakālikaṃ
                          taṇhakkhayamanītikaṃ           yassa natthi upamā kvaci.
   |443.1566| Kinnu tamhā vippavasasi     muhuttamapi piṅgiya
                          gotamā bhūripaññāṇā    gotamā bhūrimedhasā
   |443.1567| yo te dhammamadesesi         sandiṭṭhikamakālikaṃ
                          taṇhakkhayamanītikaṃ           yassa natthi upamā kvaci.
   |443.1568| Nāhaṃ tamhā vippavasāmi    muhuttamapi brāhmaṇa
                          gotamā bhūripaññāṇā    gotamā bhūrimedhasā
   |443.1569| yo me dhammamadesesi         sandiṭṭhikamakālikaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. brahme upāsito. 2 Po. haṃsorivajjhuppatto. Ma. haṃsoriva ajjhapatto.
@Yu. haṃsavo ajjhapatto. 3 Ma. Yu. nā ... minti natthi.
                          Taṇhakkhayamanītikaṃ   yassa natthi upamā kvaci.
   |443.1570| Passāmi naṃ manasā cakkhunāva
                         rattindivaṃ brāhmaṇa appamatto
                         namassamāno vivasāmi 1- rattiṃ
                         teneva maññāmi avippavāsaṃ.
   |443.1571| Saddhā ca pīti ca mano sati ca
                         nāmenti 2- me gotamasāsanamhā
                         yaṃ yaṃ 3- disaṃ vajati bhūripañño
                         sa tena teneva natohamasmi.
   |443.1572| Jiṇṇassa me dubbalathāmakassa
                         teneva kāyo na paleti tattha
                         saṅkappayantāya vajāmi niccaṃ
                         mano hi me brāhmaṇa tena yutto.
   |443.1573| Paṅke (sayāno) pariphandamāno dīpā dīpaṃ upallaviṃ 4-
                          athaddasāsiṃ sambuddhaṃ   oghatiṇṇamanāsavaṃ
   |443.1574| yathā ahu vakkali muttasaddho
                         bhadrāvudho āḷavigotamo ca
                         evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ
                         gamissasi tvaṃ piṅgiya maccudheyyassa pāraṃ.
   |443.1575| Esa bhiyyo pasīdāmi         sutvāna munino vaco
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. vivasemi. 2 Po. nāmeti. Ma. Yu. nāpentime. 3 Po. yañca.
@4 Ma. Yu. upaplaviṃ.
                          Vivaṭacchado sambuddho      akhilo paṭibhāṇavā
   |443.1576| adhideve abhiññāya         sabbaṃ vedi parovaraṃ 1-
                          pañhānantakaro satthā   kaṅkhīnaṃ paṭijānataṃ
   |443.1577| asaṃhiraṃ asaṅkuppaṃ             yassa natthi upamā kvaci.
                         Addhā gamissāmi na mettha kaṅkhā
                         evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittanti.
                         Pārāyanavaggo pañcamo.
                                           --------
                             Suttanipāte suttuddānaṃ
     [444] |444.1578| Urago dhaniyopi ca  khaggavisāṇo kasi
                          cundo bhavo punadeva        vasalo ca karaṇīyañca
                          hemavato atha yakkho         vijayaṃ suttavaraṃ muni 2-.
   |444.1579| Seṭṭho paṭhamakaṭṭhapavaro vaggo
                          dvādasasuttadharo suvibhatto
                          desito cakkhumatā vimalena
                          suyyati vaggavaro uragoti.
   |444.1580| Ratanāmagandho hirimaṅgalanāmo
                          sūcilomakapilo ca brāhmaṇadhammo
                          nāvā kiṃsīlauṭṭhāno ca
@Footnote: 1 Ma. varovaraṃ. 2 Ma. vijayasuttaṃ munisuttavaranti.
                          Rāhulo ca punapi vaṅgīso
   |444.1581| sammāparibbājaniyo 1- ca tattha
                          dhammikasuttavaro suvibhatto
                          cuddasasuttadharo dutiyamhi
                          cūḷakavaggavaroti tamāhu.
   |444.1582| Pabbajjaṃ padhānasubhāsitanāmo
                          puraḷāso punareva 2- māgho ca
                          sabhiyakeṇiyameva sallanāmo
                          vāseṭṭhavaro kokālikopi 3- ca
   |444.1583| nāḷakasuttavaro suvibhatto
                          taṃ anupassī tathā punadeva
                          dvādasasuttadharo tatiyamhi
                          suyyati vaggavaro mahānāmo.
   |444.1584| Kāmaguhaṭṭhakaduṭṭhaṭṭhakanāmo
                          suddhaṭṭhavaro paramaṭṭhakanāmo
                          jarāmettiyasuttavaro suvibhatto
                          pasūramāgandiyo ca pūrabhedo 4-
   |444.1585| kalahavivādo ubho viyuhā ca
                          tuvaṭakaattadaṇḍasārīputtā ca
                          soḷasasuttadharo catutthamhi
@Footnote: 1 Ma. sammāparibbājanīyopicettha. 2 Ma. punadeva. 3 Ma. kālikopica.
@4 Ma. pasūramāgaṇḍiyā purābhedo.
                          Aṭṭhakavaggavaroti tamāhu.
   |444.1586| Magadhe janapade ramaṇīye
                          desavare katapuññanivese
                          pāsāṇakacetiyavare suvibhatte
                          vasī bhagavā gaṇaseṭṭho
   |444.1587| ubhayaṃ vā puṇṇasamāgataṃ yamhi
                          dvādasayojaniyā parisāya
                          soḷasabrāhmaṇānaṃ kira puṭṭho
                          pucchāya soḷasapañhakammiyā
                          nippakāsayi dhammamadāsi
   |444.1588| atthapakāsakabyañjanapuṇṇaṃ
                          dhammamadesesi parakhemajaniyaṃ
                          lokahitāya jino dipadaggo.
                          Suttavaraṃ bahudhammavicitraṃ
                          sabbakilesamocanahetuṃ 1-
                          desayi suttavaraṃ dipadaggo.
   |444.1589| Byañjanamatthapadasamayuttaṃ
                          akkharasaññitaopamaggāḷhaṃ
                          lokavicāraṇañāṇapabhaggaṃ
                          desayi suttavaraṃ dipadaggo.
@Footnote: 1 Ma. ... pamocanahetuṃ.
   |444.1590| Rāgamale amalaṃ vimalaggaṃ
                         dosamale amalaṃ vimalaggaṃ
                         mohamale amalaṃ vimalaggaṃ
                         lokavicāraṇañāṇapabhaggaṃ
                         desayi suttavaraṃ dipadaggo.
   |444.1591| Klesamale amalaṃ vimalaggaṃ
                          duccaritamale amalaṃ vimalaggaṃ
                          lokavicāraṇañāṇapabhaggaṃ
                          desayi suttavaraṃ dipadaggo.
   |444.1592| Āsavabandhanayogakilesaṃ
                          nivaraṇāni ca tīṇi ca malāni
                          tassa kilesapamocanahetuṃ
                          desayi suttavaraṃ dipadaggo.
   |444.1593| Nimmalasabbakilesapanūdanaṃ
                          rāgavirāgamanejamasokaṃ
                          santapaṇītasududdasadhammaṃ
                          desayi suttavaraṃ dipadaggo.
   |444.1594| Rāgañca dosañca bhañjitasantaṃ 1-
                          yoni ca duggatipañcaviññāṇaṃ
                          taṇhātalaratacchedanatāṇapamokkhaṃ 2-
@Footnote: 1 Ma. ... dosakamabhañjitasantaṃ. 2 Ma. taṇhāratacchadanatāṇalatā ....
                          Desayi suttavaraṃ dipadaggo.
   |444.1595| Gambhīraduddasasaṇhanipuṇaṃ
                          paṇḍitavedaniyanipuṇatthaṃ 1-
                          lokavicāraṇañāṇapabhaggaṃ
                          desayi suttavaraṃ dipadaggo.
   |444.1596| Navaṅgakusumadhuvalavebharaṇaṃ 2-
                          indriyajjhānavimokkhavibhattaṃ
                          aṭṭhaṅgikamaggavaraṃ varayānaṃ
                          desayi suttavaraṃ dipadaggo.
   |444.1597| Somupamaṃ vimalaṃ parisuddhaṃ
                          aṇṇavamupamā ratanasucittaṃ
                          pupphasamaṃ ravimūpamatejaṃ
                          desayi suttavaraṃ dipadaggo.
   |444.1598| Khemasivaṃ sukhasītalasantaṃ
                          maccuttāṇaparamatthaṃ
                          tassa sunibbutadassanahetuṃ
                          desayi suttavaraṃ dipadaggo.
                             Suttanipāto niṭṭhito.
                                     ------------
@Footnote: 1 Ma. -- vedaniyaṃ ---. 2 Ma. ---- mālagīveyyaṃ.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 25 page 363-558. http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=25&item=313&items=132              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=25&item=313&items=132&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=25&item=313&items=132              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=25&item=313&items=132              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=313              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=28&A=6737              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=28&A=6737              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :