พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓  พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๕ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์

                                                                 พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ [๔. ราชวรรค]
                                                                 ๖. อังคุลิมาลสูตร
ก็แตก ผ้าสังฆาฏิก็ขาด เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ พระผู้มีพระภาคได้
ทอดพระเนตรเห็นท่านพระองคุลิมาลกำลังเดินมาแต่ไกล ได้ตรัสกับท่านพระองคุลิ-
มาลว่า
             “เธอจงอดกลั้นไว้เถิดพราหมณ์ เธอจงอดกลั้นไว้เถิดพราหมณ์ เธอได้เสวย
วิบากกรรมซึ่งเป็นเหตุให้เธอหมกไหม้อยู่ในนรกหลายปี หลายร้อยปี หลายพันปี
ในปัจจุบันนี้แล้ว๑-”
พระองคุลิมาลเปล่งอุทาน
             ครั้งนั้นแล ท่านพระองคุลิมาลอยู่ในที่สงัด หลีกเร้นอยู่ เสวยวิมุตติสุขแล้ว
ได้เปล่งอุทานนี้ในเวลานั้นว่า
                          “คนที่ประมาทมาก่อน ต่อมาภายหลัง ไม่ประมาท
                          เขาย่อมทำโลกนี้ให้สว่างไสวได้
                          ประดุจดวงจันทร์ที่พ้นจากเมฆฉะนั้น
                                       คนที่ทำบาปกรรมแล้วปิดไว้ได้ด้วยกุศล๒-
                                       ย่อมจะทำโลกนี้ให้สว่างไสวได้
                                       ประดุจดวงจันทร์ที่พ้นจากเมฆฉะนั้น
                          เช่นเดียวกันแล ภิกษุที่ยังหนุ่มแน่น
                          ขวนขวายอยู่ในพระพุทธศาสนา
                          ก็ย่อมทำโลกนี้ให้สว่างไสวได้
                          ประดุจดวงจันทร์ที่พ้นแล้วจากเมฆฉะนั้น
@เชิงอรรถ :
@๑ พระดำรัสนี้พระผู้มีพระภาคตรัสหมายถึงทิฏฐธรรมเวทนียกรรม (กรรมที่ให้ผลในปัจจุบันคือภพนี้) เพราะ
@เจตนาในปฐมชวนจิตที่เป็นกุศลหรืออกุศลในจิต ๗ ดวง ชื่อว่า ทิฏฐเวทนียกรรมซึ่งให้ผลในอัตภาพนี้
@(ม.ม.อ. ๒/๓๕๒/๒๔๖)
@๒ กุศล ในที่นี้หมายถึงกุศลในองค์มรรค ทำให้กรรมนั้นหยุดให้ผล (ม.ม.อ. ๒/๓๕๒/๒๔๗)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๑๓ หน้า : ๔๓๐}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ [๔. ราชวรรค]
                                                                 ๖. อังคุลิมาลสูตร
                          ขอศัตรูทั้งหลายของเราพึงฟังธรรมกถาเถิด
                          ขอศัตรูทั้งหลายของเราจงขวนขวายในพระพุทธศาสนาเถิด
                          ขอมนุษย์ทั้งหลายที่เป็นศัตรูของเรา
                                       จงคบสัตบุรุษผู้ชวนให้ยึดถือธรรมเถิด
                                       ขอศัตรูทั้งหลายของเราจงได้รับความผ่องแผ้วคือขันติ
                                       และสรรเสริญความไม่โกรธ๑- เถิด
                                       ขอจงฟังธรรมตามกาล๒- และจงปฏิบัติตามธรรมนั้นเถิด
                          ผู้ที่เป็นศัตรูนั้นไม่ควรเบียดเบียนเราหรือใครๆ อื่นเลย
                          ขอให้บรรลุความสงบอย่างยิ่ง๓-
                          แล้วรักษาคุ้มครองผู้มีตัณหาและปราศจากตัณหา
                                       คนทดน้ำย่อมชักน้ำไปได้
                                       ช่างศรย่อมดัดศรให้ตรงได้
                                       ช่างถากย่อมถากไม้ได้ ฉันใด
                                       บัณฑิตทั้งหลายย่อมฝึกตนได้ ฉันนั้น
                          คนบางพวกย่อมฝึกสัตว์ ด้วยอาชญาบ้าง
                          ด้วยขอบ้าง ด้วยแส้บ้าง
                          เราเป็นผู้ที่พระผู้มีพระภาคผู้คงที่๔-
                          ผู้ไม่มีอาชญา ไม่มีศัสตรา ฝึกแล้ว
@เชิงอรรถ :
@๑ ความไม่โกรธ ในที่นี้หมายถึงความมีเมตตา (ม.ม.อ. ๒/๓๕๒/๒๔๘)
@๒ ฟังธรรมตามกาล หมายถึงฟังสาราณียธรรมกล่าวคือสันติและเมตตาอยู่ทุกขณะ (ม.ม.อ. ๒/๓๕๒/๒๔๘)
@๓ ความสงบอย่างยิ่ง ในที่นี้หมายถึงพระนิพพาน (ม.ม.อ. ๒/๓๕๒/๒๔๘)
@๔ ผู้คงที่ในที่นี้หมายถึงความคงที่ ๕ ประการ คือ (๑)ความคงที่ในอิฏฐารมณ์และอนิฏฐารมณ์ (๒) ความคงที่
@เพราะคายอามิสคือกาม (๓) ความคงที่เพราะสละกิเลสมีราคะเป็นต้น (๔) ความคงที่เพราะข้ามพ้นห้วง
@น้ำคือกามเป็นต้น (๕) ความคงที่เพราะถูกอ้างถึงตามความจริงด้วยคุณมีศีลเป็นต้น (ม.ม.อ. ๒/๓๕๒/๒๔๘,
@ม.ม.ฏีกา ๒/๓๕๒/๑๘๘)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๑๓ หน้า : ๔๓๑}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ [๔. ราชวรรค]
                                                                 ๖. อังคุลิมาลสูตร
                          เมื่อก่อนเรามีชื่อว่าอหิงสกะ แต่ยังเบียดเบียน(ผู้อื่น)อยู่
                          วันนี้เรามีชื่อตรงความจริง เราไม่เบียดเบียนใครๆ แล้ว
                                       เมื่อก่อนเราเป็นโจรปรากฏชื่อองคุลิมาล
                                       เรานั้นเมื่อถูกกิเลสดุจห้วงน้ำใหญ่พัดไปมา
                                       จึงได้ถึงพระพุทธเจ้าเป็นสรณะ
                          เมื่อก่อนเรามีมือเปื้อนเลือด ปรากฏชื่อว่าองคุลิมาล
                          ท่านจงดูการที่เราถึงพระพุทธเจ้าว่าเป็นสรณะ
                          เราถอนตัณหาอันจะนำไปสู่ภพได้แล้ว
                                       หลังจากทำกรรมอันเป็นเหตุให้ถึงทุคติเช่นนั้นไว้มากแล้ว
                                       เราผู้ได้รับวิบากกรรม๑- นั้นแล้ว
                                       จึงเป็นผู้ไม่มีหนี้บริโภค๒-
                          พวกชนพาลปัญญาทราม มัวแต่ประมาท
                          ส่วนปราชญ์ทั้งหลายรักษาความไม่ประมาท
                          เหมือนรักษาทรัพย์อันประเสริฐฉะนั้น
                                       พวกท่านจงอย่าประมาท อย่าคลุกคลีในกาม
                                       เพราะว่าผู้ไม่ประมาทเพ่งอยู่เป็นนิจ
                                       ย่อมประสบสุขอันไพบูลย์
                          การที่เรามาสู่พระพุทธศาสนานี้นั้น มาถูกทางแล้ว
                          ไม่ไร้ประโยชน์ คิดไม่ผิดแล้ว
@เชิงอรรถ :
@๑ วิบากกรรม ในที่นี้หมายถึงมรรคเจตนา (ม.ม.อ. ๒/๓๕๒/๒๔๘)
@๒ บริโภค หมายถึงการบริโภค ๔ อย่าง คือ (๑) การบริโภคของผู้ทุศีล ชื่อว่าเถยยบริโภค บริโภคอย่างขโมย
@(๒) การบริโภคโดยไม่พิจารณาของผู้มีศีล ชื่อว่าอิณบริโภค บริโภคอย่างเป็นหนี้ (๓) การบริโภคของ
@พระเสขะ ๗ จำพวก ชื่อว่า ทายัชชบริโภค บริโภคอย่างทายาท (๔) การบริโภคของพระขีณาสพ ชื่อว่า
@สามิบริโภค บริโภคอย่างเป็นเจ้าของ (ม.ม.อ. ๒/๓๕๒/๒๔๙)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๑๓ หน้า : ๔๓๒}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ [๔. ราชวรรค]
                                                                 ๗. ปิยชาติกสูตร
                          ในบรรดาธรรมที่พระผู้มีพระภาคทรงจำแนกไว้ดีแล้ว
                          เราได้เข้าถึงธรรมอันประเสริฐสุด๑- แล้ว
                                       การที่เราได้เข้าถึงธรรมอันประเสริฐสุดนี้นั้น
                                       เข้าถึงอย่างถูกต้อง ไม่ไร้ประโยชน์
                                       คิดไม่ผิดแล้ว วิชชา ๓ ๒- เราก็บรรลุแล้ว
                                       คำสอนของพระพุทธเจ้าเราก็ทำตามแล้ว๓-” ดังนี้แล
องคุลิมาลสูตรที่ ๖ จบ
๗. ปิยชาติกสูตร
ว่าด้วยทุกข์เกิดจากสิ่งเป็นที่รัก
ลูกชายคนเดียวของคหบดีตาย
             [๓๕๓] ข้าพเจ้าได้สดับมาอย่างนี้
             สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ พระเชตวัน อารามของอนาถบิณฑิก-
เศรษฐี เขตกรุงสาวัตถี สมัยนั้นแล ลูกชายคนเดียวซึ่งเป็นที่รักเป็นที่ชอบใจของ
คหบดีคนหนึ่งเสียชีวิตลง เพราะการเสียชีวิตของลูกชายคนเดียวนั้น การงานก็ไม่
เป็นอันทำ อาหารก็ไม่เป็นอันกิน คหบดีนั้นได้ไปยังป่าช้า คร่ำครวญถึงลูกชายว่า
“ลูกโทน เจ้าอยู่ที่ไหน ลูกโทน เจ้าอยู่ที่ไหน”
             จากนั้น คหบดีนั้นได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ถวายอภิวาทพระผู้มี
พระภาคแล้วจึงนั่ง ณ ที่สมควร พระผู้มีพระภาคได้ตรัสกับคหบดีนั้นว่า
@เชิงอรรถ :
@๑ ธรรมอันประเสริฐสุด ในที่นี้หมายถึงนิพพาน (ม.ม.อ. ๒/๓๕๒/๒๔๙)
@๒ วิชชา ๓ ในที่นี้หมายถึง (๑) ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ การระลึกชาติก่อนได้หลายชาติ (๒) ทิพพจักขุ
@การได้ทิพยจักษุ (๓) อาสวักขยปัญญา การมีปัญญาเครื่องทำลายอาสวะกิเลสให้สิ้นไป
@(ม.ม.อ. ๒/๓๕๒/๒๔๙)
@๓ ดูเทียบ ขุ.เถร. (แปล) ๒๖/๘๗๑-๘๘๖/๔๘๓-๔๘๖
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๑๓ หน้า : ๔๓๓}


             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ เล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๔๓๐-๔๓๓.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_read.php?B=13&A=12135&w=
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=13&siri=36
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [1], [2]. 
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=13&A=8237&Z=8451&pagebreak=0
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=521
             ศึกษาพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=13&item=521&items=14
             ศึกษาพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=13&item=521&items=14
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓
http://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu13