พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘  พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๐ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ชาดก ภาค ๒

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๘. ปัญญาสนิบาต]
                                                                 ๒. อุมมาทันตีชาดก (๕๒๗)
             [๑๐๔] เมื่อฝูงโคข้ามน้ำไป
                       ถ้าโคจ่าฝูงไปคดเคี้ยว
                       โคทั้งฝูงก็ไปคดเคี้ยวตามกัน
                       ในเมื่อโคจ่าฝูงไปคดเคี้ยว
             [๑๐๕] ในหมู่มนุษย์ก็เหมือนกัน
                       ผู้ใดได้รับแต่งตั้งให้เป็นใหญ่
                       ถ้าผู้นั้นประพฤติไม่เป็นธรรม
                       ประชาชนชาวเมืองนั้น
                       ก็จะประพฤติไม่เป็นธรรมตามไปด้วย
                       หากพระราชาไม่ตั้งอยู่ในธรรม
                       ชาวเมืองนั้นก็อยู่เป็นทุกข์
             [๑๐๖] เมื่อฝูงโคข้ามน้ำไป
                       ถ้าโคจ่าฝูงไปตรง
                       โคทั้งฝูงก็ไปตรงตามกัน
                       ในเมื่อโคจ่าฝูงไปตรง
             [๑๐๗] ในหมู่มนุษย์ก็เหมือนกัน
                       ผู้ใดได้รับแต่งตั้งให้เป็นใหญ่
                       ถ้าผู้นั้นประพฤติชอบธรรม
                       ประชาชนชาวเมืองนั้น
                       ก็จะประพฤติชอบธรรมตามไปด้วย
                       หากพระราชาตั้งอยู่ในธรรม
                       ชาวเมืองนั้นก็อยู่เป็นสุข๑-
             [๑๐๘] อภิปารกะ เราไม่ปรารถนาความเป็นเทวดา
                       หรือเพื่อจะชนะแผ่นดินทั้งปวงนี้โดยอธรรมเลย
             [๑๐๙] แท้จริง รัตนะอย่างใดอย่างหนึ่ง
                       คือ โค ทาส เงิน ผ้า และจันทน์เหลือง
                       ก็มีอยู่ในหมู่มนุษย์ในโลกนี้
@เชิงอรรถ :
@๑ องฺ.จตุกฺก. (แปล) ๒๑/๗๐/๑๑๕-๑๑๖, ขุ.ชา. (แปล) ๒๗/๑๓๓-๑๓๖/๑๘๔
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๘ หน้า : ๒๑}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๘. ปัญญาสนิบาต]
                                                                 ๒. อุมมาทันตีชาดก (๕๒๗)
             [๑๑๐] อนึ่ง แม้ดวงจันทร์และดวงอาทิตย์
                       ก็รักษา ม้า หญิง และแก้วมณีไว้เพื่อเรา
                       เราไม่พึงประพฤติธรรมไม่สม่ำเสมอเพราะเหตุแห่งรัตนะนั้นเลย
                       เพราะเราเกิดเป็นพระราชาผู้เจริญที่สุดท่ามกลางชาวกรุงสีพี
             [๑๑๑] เราเป็นผู้นำ เป็นผู้เกื้อกูล มีชื่อเสียง ปกครองแคว้น
                       ประพฤตินอบน้อมธรรมเพื่อชาวกรุงสีพีอยู่
                       เรานั้นคิดถึงธรรมนั้นอยู่เนืองๆ
                       เพราะเหตุนั้น จึงไม่ตกอยู่ในอำนาจจิตของตน
             (อภิปารกเสนาบดีกราบทูลว่า)
             [๑๑๒] ข้าแต่มหาราช
                       พระองค์จักทรงปกครองราชสมบัติมิให้พินาศ
                       ให้ปลอดภัยอยู่เป็นนิตย์ตลอดกาลนานแน่แท้
                       เพราะพระปรีชาของพระองค์เป็นเช่นนั้น
             [๑๑๓] พระองค์ไม่ทรงประมาทธรรมใด
                       ข้าพระองค์ขออนุโมทนาธรรมนั้นของพระองค์
                       กษัตริย์ผู้เป็นใหญ่ ทรงประมาทธรรมแล้ว
                       ย่อมเคลื่อนจากแคว้น
             [๑๑๔] ข้าแต่มหาราชผู้เป็นกษัตริย์
                       ขอพระองค์ทรงประพฤติธรรมในพระชนกและพระชนนีเถิด
                       พระองค์ครั้นทรงประพฤติธรรมในโลกนี้แล้ว
                       จักเสด็จไปสู่สวรรค์ พระเจ้าข้า
             [๑๑๕] ข้าแต่มหาราชผู้เป็นกษัตริย์
                       ขอพระองค์ทรงประพฤติธรรมในพระโอรสและพระชายาเถิด
                       พระองค์ครั้นทรงประพฤติธรรมในโลกนี้แล้ว
                       จักเสด็จไปสู่สวรรค์ พระเจ้าข้า
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๘ หน้า : ๒๒}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๘. ปัญญาสนิบาต]
                                                                 ๒. อุมมาทันตีชาดก (๕๒๗)
             [๑๑๖] ข้าแต่มหาราชผู้เป็นกษัตริย์
                       ขอพระองค์ทรงประพฤติธรรมในมิตรและอำมาตย์เถิด
                       พระองค์ครั้นทรงประพฤติธรรมในโลกนี้แล้ว
                       จักเสด็จไปสู่สวรรค์ พระเจ้าข้า
             [๑๑๗] ข้าแต่มหาราช ขอพระองค์ทรงประพฤติธรรม
                       ในพาหนะและพลนิกายเถิด
                       พระองค์ครั้นทรงประพฤติธรรมในโลกนี้แล้ว
                       จักเสด็จไปสู่สวรรค์ พระเจ้าข้า
             [๑๑๘] ข้าแต่มหาราช ขอพระองค์ทรงประพฤติธรรม
                       ในชาวบ้านและชาวนิคมเถิด
                       พระองค์ครั้นทรงประพฤติธรรมในโลกนี้แล้ว
                       จักเสด็จไปสู่สวรรค์ พระเจ้าข้า
             [๑๑๙] ข้าแต่มหาราช ขอพระองค์ทรงประพฤติธรรม
                       ในแคว้นและชนบทเถิด
                       พระองค์ครั้นทรงประพฤติธรรมในโลกนี้แล้ว
                       จักเสด็จไปสู่สวรรค์ พระเจ้าข้า
             [๑๒๐] ข้าแต่มหาราช ขอพระองค์ทรงประพฤติธรรม
                       ในสมณะและพราหมณ์เถิด
                       พระองค์ครั้นทรงประพฤติธรรมในโลกนี้แล้ว
                       จักเสด็จไปสู่สวรรค์ พระเจ้าข้า
             [๑๒๑] ข้าแต่มหาราชผู้เป็นกษัตริย์
                       ขอพระองค์ทรงประพฤติธรรมในหมู่เนื้อและหมู่นกเถิด
                       พระองค์ครั้นทรงประพฤติธรรมในโลกนี้แล้ว
                       จักเสด็จไปสู่สวรรค์ พระเจ้าข้า
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๘ หน้า : ๒๓}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๘. ปัญญาสนิบาต]
                                                                 ๓. มหาโพธิชาดก (๕๒๘)
             [๑๒๒] ข้าแต่มหาราช ขอพระองค์ทรงประพฤติธรรมเถิด
                       ธรรมที่พระองค์ประพฤติแล้วนำสุขมาให้
                       พระองค์ครั้นทรงประพฤติธรรมในโลกนี้แล้ว
                       จักเสด็จไปสู่สวรรค์ พระเจ้าข้า
             [๑๒๓] ข้าแต่มหาราช ขอพระองค์ทรงประพฤติธรรมเถิด
                       เทวดาทั้งหลายพร้อมทั้งพระอินทร์และพระพรหม
                       บรรลุถึงโลกทิพย์ด้วยธรรมที่ตนประพฤติดีแล้ว
                       ขอพระองค์อย่าได้ทรงประมาทธรรมเลย พระเจ้าข้า
อุมมาทันตีชาดกที่ ๒ จบ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ เล่มที่ ๒๘ หน้าที่ ๒๑-๒๔.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_read.php?B=28&A=595&w=
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=28&siri=2
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [1], [2]. 
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=28&A=141&Z=320&pagebreak=0
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=20
             ศึกษาพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=28&item=20&items=32
             ศึกษาพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=28&item=20&items=32
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘
http://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu28