บาลีพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ - พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๓

ยุคนทฺธวคฺเค วิราคกถา [๕๘๘] วิราโค มคฺโค วิมุตฺติ ผลํ ฯ กถํ วิราโค มคฺโค ฯ โสตาปตฺติมคฺคกฺขเณ ทสฺสนฏฺเน สมฺมาทิฏฺิ มิจฺฉาทิฏฺิยา วิรชฺชติ ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ จ ขนฺเธหิ จ วิรชฺชติ พหิทฺธา จ สพฺพนิมิตฺเตหิ วิรชฺชติ วิราโค วิราคารมฺมโณ วิราคโคจโร วิราเค สมุปาคโต ^๑- วิราเค ิโต วิราเค ปติฏฺิโต ฯ วิราโคติ เทฺว วิราคา นิพฺพานญฺจ วิราโค เย จ ^๒- นิพฺพานารมฺมณตา ชาตา ธมฺมา สพฺเพ จ ^๓- วิราคา โหนฺตีติ วิราโค ^๔- สหชาตานิ สตฺตงฺคานิ วิราคํ คจฺฉนฺตีติ วิราโค มคฺโค เอเตน มคฺเคน พุทฺธา จ สาวกา จ อคตํ ทิสํ นิพฺพานํ คจฺฉนฺตีติ อฏฺงฺคิโก มคฺโค ยาวตา ปุถุสมณพฺราหฺมณานํ ปรปฺปวาทานํ มคฺคา อยเมว อริโย อฏฺงฺคิโก มคฺโค อคฺโค จ เสฏฺโ จ วิโมกฺโข ^๕- จ อุตฺตโม จ ปวโร จาติ มคฺคานํ อฏฺงฺคิโก เสฏฺโ ฯ {๕๘๘.๑} อภิโรปนฏฺเน สมฺมาสงฺกปฺโป มิจฺฉาสงฺกปฺปา วิรชฺชติ ปริคฺคหฏฺเน สมฺมาวาจา มิจฺฉาวาจาย วิรชฺชติ สมุฏฺานฏฺเน สมฺมากมฺมนฺโต มิจฺฉากมฺมนฺตา วิรชฺชติ โวทานฏฺเน สมฺมาอาชีโว มิจฺฉาอาชีวา วิรชฺชติ ปคฺคหฏฺเน สมฺมาวายาโม มิจฺฉาวายามา วิรชฺชติ @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ม. ยุ. สมุทาคโต ฯ เอวมุปริปิ ฯ ^๒ เกสุจิ โปตฺถเกสุ เยว อิติ ลิขิตํ ฯ @^๓ ม. ยุ. จสทฺโท นตฺถิ ฯ เอวมุปริปิ ฯ ^๔ ม. วิราคา ฯ เอวมีทิเสสุ าเนสุ ฯ @^๕ สี. ม. ยุ. สพฺพวาเรสุ ปาโมกฺโขติ ลิขิตํ ฯ เอวมุปริปิ ฯ อุปฏฺานฏฺเน สมฺมาสติ มิจฺฉาสติยา วิรชฺชติ อวิกฺเขปฏฺเน สมฺมาสมาธิ มิจฺฉาสมาธิโต วิรชฺชติ ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ จ ขนฺเธหิ จ วิรชฺชติ พหิทฺธา จ สพฺพนิมิตฺเตหิ วิรชฺชติ วิราโค วิราคารมฺมโณ วิราคโคจโร วิราเค สมุปาคโต วิราเค ิโต วิราเค ปติฏฺิโต ฯ วิราโคติ เทฺว วิราคา นิพฺพานญฺจ วิราโค เย จ นิพฺพานารมฺมณตา ชาตา ธมฺมา สพฺเพ จ วิราคา โหนฺตีติ วิราโค สหชาตานิ สตฺตงฺคานิ วิราคํ คจฺฉนฺตีติ วิราโค มคฺโค เอเตน มคฺเคน พุทฺธา จ สาวกา จ อคตํ ทิสํ นิพฺพานํ คจฺฉนฺตีติ อฏฺงฺคิโก มคโค ยาวตา ปุถุสมณพฺราหฺมณานํ ปรปฺปวาทานํ มคฺคา อยเมว อริโย อฏฺงฺคิโก มคฺโค อคฺโค จ เสฏฺโ จ วิโมกฺโข จ อุตฺตโม จ ปวโร จาติ มคฺคานํ อฏฺงฺคิโก เสฏฺโ ฯ [๕๘๙] สกทาคามิมคฺคกฺขเณ ทสฺสนฏฺเน สมฺมาทิฏฺิ ฯเปฯ อวิกฺเขปฏฺเน สมฺมาสมาธิ โอฬาริกา กามราคสญฺโชนา ปฏิฆสญฺโชนา โอฬาริกา กามราคานุสยา ปฏิฆานุสยา วิรชฺชติ ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ จ ขนฺเธหิ จ วิรชฺชติ พหิทฺธา จ สพฺพนิมิตฺเตหิ วิรชฺชติ วิราโค วิราคารมฺมโณ วิราคโคจโร วิราเค สมุปาคโต วิราเค ิโต วิราเค ปติฏฺิโต ฯ วิราโคติ เทฺว วิราคา นิพฺพานญฺจ วิราโค เย จ นิพฺพานารมฺมณตา ชาตา ธมฺมา สพฺเพ จ วิราคา โหนฺตีติ วิราโค สหชาตานิ สตฺตงฺคานิ วิราคํ คจฺฉนฺตีติ วิราโค มคฺโค เอเตน มคฺเคน พุทฺธา จ สาวกา จ อคตํ ทิสํ นิพฺพานํ คจฺฉนฺตีติ อฏฺงฺคิโก มคฺโค ยาวตา ปุถุสมณพฺราหฺมณานํ ปรปฺปวาทานํ มคฺคา อยเมว อริโย อฏฺงฺคิโก มคฺโค อคฺโค จ เสฏฺโ จ วิโมกฺโข จ อุตฺตโม จ ปวโร จาติ มคฺคานํ อฏฺงฺคิโก เสฏฺโ ฯ [๕๙๐] อนาคามิมคฺคกฺขเณ ทสฺสนฏฺเน สมฺมาทิฏฺิ ฯเปฯ อวิกฺเขปฏฺเน สมฺมาสมาธิ อณุสหคตา กามราคสญฺโชนา ปฏิฆสญฺโชนา อณุสหคตา กามราคานุสยา ปฏิฆานุสยา วิรชฺชติ ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ จ ขนฺเธหิ จ วิรชฺชติ พหิทฺธา จ สพฺพนิมิตฺเตหิ วิรชฺชติ วิราโค วิราคารมฺมโณ ฯเปฯ มคฺคานํ อฏฺงฺคิโก เสฏฺโ ฯ [๕๙๑] อรหตฺตมคฺคกฺขเณ ทสฺสนฏฺเน สมฺมาทิฏฺิ ฯเปฯ อวิกฺเขปฏฺเน สมฺมาสมาธิ รูปราคา อรูปราคา มานา อุทฺธจฺจา อวิชฺชาย มานานุสยา ภวราคานุสยา อวิชฺชานุสยา วิรชฺชติ ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ จ ขนฺเธหิ จ วิรชฺชติ พหิทฺธา จ สพฺพนิมิตฺเตหิ วิรชฺชติ วิราโค วิราคารมฺมโณ วิราคโคจโร วิราเค สมุปาคโต วิราเค ิโต วิราเค ปติฏฺิโต ฯ วิราโคติ เทฺว วิราคา นิพฺพานญฺจ วิราโค เย จ นิพฺพานารมฺมณตา ชาตา ธมฺมา สพฺเพ จ วิราคา โหนฺตีติ วิราโค สหชาตานิ สตฺตงฺคานิ วิราคํ คจฺฉนฺตีติ วิราโค มคฺโค เอเตน มคฺเคน พุทฺธา จ สาวกา จ อคตํ ทิสํ นิพฺพานํ คจฺฉนฺตีติ อฏฺงฺคิโก มคฺโค ยาวตา ปุถุสมณพฺราหฺมณานํ ปรปฺปวาทานํ มคฺคา อยเมว อริโย อฏฺงฺคิโก มคฺโค อคฺโค จ เสฏฺโ จ วิโมกฺโข จ อุตฺตโม จ ปวโร จาติ มคฺคานํ อฏฺงฺคิโก เสฏฺโ ฯ [๕๙๒] ทสฺสนวิราโค สมฺมาทิฏฺิ อภิโรปนวิราโค สมฺมาสงฺกปฺโป ปริคฺคหวิราโค สมฺมาวาจา สมุฏฺานวิราโค สมฺมากมฺมนฺโต โวทานวิราโค สมฺมาอาชีโว ปคฺคหวิราโค สมฺมาวายาโม อุปฏฺานวิราโค สมฺมาสติ อวิกฺเขปวิราโค สมฺมาสมาธิ อุปฏฺานวิราโค สติสมฺโพชฺฌงฺโค ปวิจยวิราโค ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺโค ปคฺคหวิราโค วิริยสมฺโพชฺฌงฺโค ผรณวิราโค ปีติสมฺโพชฺฌงฺโค อุปสมวิราโค ปสฺสทฺธิสมฺโพชฺฌงฺโค อวิกฺเขปวิราโค สมาธิสมฺโพชฺฌงฺโค ปฏิสงฺขานวิราโค อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค {๕๙๒.๑} อสฺสทฺธิเย อกมฺปิยวิราโค สทฺธาพลํ โกสชฺเช อกมฺปิยวิราโค วิริยพลํ ปมาเท อกมฺปิยวิราโค สติพลํ อุทฺธจฺเจ อกมฺปิยวิราโค สมาธิพลํ อวิชฺชาย อกมฺปิยวิราโค ปญฺาพลํ อธิโมกฺขวิราโค สทฺธินฺทฺริยํ ปคฺคหวิราโค วิริยินฺทฺริยํ อุปฏฺานวิราโค สตินฺทฺริยํ อวิกฺเขปวิราโค สมาธินฺทฺริยํ ทสฺสนวิราโค ปญฺินฺทฺริยํ อาธิปเตยฺยฏฺเน อินฺทฺริยา วิราโค อกมฺปิยฏฺเน พลา วิราโค นิยฺยานฏฺเน โพชฺฌงฺคา วิราโค เหตฏฺเน มคฺโค วิราโค อุปฏฺานฏฺเน สติปฏฺานา วิราโค ปทหนฏฺเน สมฺมปฺปธานา วิราโค อิชฺฌนฏฺเน อิทฺธิปาทา วิราโค ตถฏฺเน สจฺจา วิราโค อวิกฺเขปฏฺเน สมโถ วิราโค อนุปสฺสนฏฺเน วิปสฺสนา วิราโค เอกรสฏฺเน สมถวิปสฺสนา วิราโค อนติวตฺตนฏฺเน ยุคนทฺธํ วิราโค สํวรฏฺเน สีลวิสุทฺธิ วิราโค อวิกฺเขปฏฺเน จิตฺตวิสุทฺธิ วิราโค ทสฺสนฏฺเน ทิฏฺิวิสุทฺธิ วิราโค วิมุตฺตฏฺเน วิโมกฺโข วิราโค ปฏิเวธฏฺเน วิชฺชา วิราโค ปริจฺจาคฏฺเน วิมุตฺติ วิราโค สมุจฺเฉทฏฺเน ขเย าณํ วิราโค ฉนฺโท มูลฏฺเน วิราโค มนสิกาโร สมุฏฺานฏฺเน วิราโค ผสฺโส สโมธานฏฺเน วิราโค เวทนา สโมสรณฏฺเน วิราโค สมาธิ ปมุขฏฺเน วิราโค สติ อาธิปเตยฺยฏฺเน วิราโค ปญฺา ตทุตฺตรฏฺเน วิราโค วิมุตฺติ สารฏฺเน วิราโค ^[๑]- ทสฺสนมคฺโค สมฺมาทิฏฺิ อภิโรปนมคฺโค สมฺมาสงฺกปฺโป ฯเปฯ อมโตคธํ นิพฺพานํ ปริโยสานฏฺเน มคฺโค เอวํ วิราโค มคฺโค ฯ [๕๙๓] กถํ วิมุตฺติ ผลํ ฯ โสตาปตฺติผลกฺขเณ ทสฺสนฏฺเน สมฺมาทิฏฺิ มิจฺฉาทิฏฺิยา วิมุตฺตา โหติ ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ จ ขนฺเธหิ จ วิมุตฺตา โหติ พหิทฺธา จ สพฺพนิมิตฺเตหิ วิมุตฺตา โหติ วิมุตฺติ วิมุตฺตารมฺมณา วิมุตฺติโคจรา วิมุตฺติยา สมุปาคตา วิมุตฺติยา ิตา วิมุตฺติยา ปติฏฺิตา ฯ วิมุตฺตีติ เทฺว วิมุตฺติโย นิพฺพานญฺจ วิมุตฺติ เย จ นิพฺพานารมฺมณตา ชาตา @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อมโตคธํ ... มคฺโคติ อิเม ปาา ทิสฺสนฺติ ฯ ธมฺมา สพฺเพ จ วิมุตฺตา โหนฺตีติ วิมุตฺติ ผลํ อภิโรปนฏฺเน สมฺมาสงฺกปฺโป มิจฺฉาสงฺกปฺปา วิมุตฺโต โหติ ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ จ ขนฺเธหิ จ วิมุตฺโต โหติ พหิทฺธา จ สพฺพนิมิตฺเตหิ วิมุตฺโต โหติ วิมุตฺติ วิมุตฺตารมฺมณา วิมุตฺติโคจรา วิมุตฺติยา สมุปาคตา วิมุตฺติยา ิตา วิมุตฺติยา ปติฏฺิตา ฯ วิมุตฺตีติ เทฺว วิมุตฺติโย นิพฺพานญฺจ วิมุตฺติ เย จ นิพฺพานารมฺมณตา ชาตา ธมฺมา สพฺเพ จ วิมุตฺตา โหนฺตีติ วิมุตฺติ ผลํ ปริคฺคหฏฺเน สมฺมาวาจา มิจฺฉาวาจาย วิมุตฺตา โหติ ฯเปฯ สมุฏฺานฏฺเน สมฺมากมฺมนฺโต มิจฺฉากมฺมนฺตา วิมุตฺโต โหติ โวทานฏฺเน {๕๙๓.๑} สมฺมาอาชีโว มิจฺฉาอาชีวา วิมุตฺโต โหติ ปคฺคหฏฺเน สมฺมาวายาโม มิจฺฉาวายามา วิมุตฺโต โหติ อุปฏฺานฏฺเน สมฺมาสติ มิจฺฉาสติยา วิมุตฺตา โหติ อวิกฺเขปฏฺเน สมฺมาสมาธิ มิจฺฉาสมาธิโต วิมุตฺโต โหติ ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ จ ขนฺเธหิ จ วิมุตฺโต โหติ พหิทฺธา จ สพฺพนิมิตฺเตหิ วิมุตฺโต โหติ วิมุตฺติ วิมุตฺตารมฺมณา วิมุตฺติโคจรา วิมุตฺติยา สมุปาคตา วิมุตฺติยา ิตา วิมุตฺติยา ปติฏฺิตา ฯ วิมุตฺตีติ เทฺว วิมุตฺติโย นิพฺพานญฺจ วิมุตฺติ เย จ นิพฺพานารมฺมณตา ชาตา ธมฺมา สพฺเพ จ วิมุตฺตา โหนฺตีติ วิมุตฺติ ผลํ ฯ [๕๙๔] สกทาคามิผลกฺขเณ ทสฺสนฏฺเน สมฺมาทิฏฺิ ฯเปฯ อวิกฺเขปฏฺเน สมฺมาสมาธิ โอฬาริกา กามราคสญฺโชนา ปฏิฆสญฺโชนา โอฬาริกา กามราคานุสยา ปฏิฆานุสยา วิมุตฺโต โหติ ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ จ ขนฺเธหิ จ วิมุตฺโต โหติ พหิทฺธา จ สพฺพนิมิตฺเตหิ วิมุตฺโต โหติ วิมุตฺติ วิมุตฺตารมฺมณา วิมุตฺติโคจรา วิมุตฺติยา สมุปาคตา วิมุตฺติยา ิตา วิมุตฺติยา ปติฏฺิตา ฯ วิมุตฺตีติ เทฺว วิมุตฺติโย นิพฺพานญฺจ วิมุตฺติ เย จ นิพฺพานารมฺมณตา ชาตา ธมฺมา สพฺเพ จ วิมุตฺตา โหนฺตีติ วิมุตฺติ ผลํ ฯ [๕๙๕] อนาคามิผลกฺขเณ ทสฺสนฏฺเน สมฺมาทิฏฺิ ฯเปฯ อวิกฺเขปฏฺเน สมฺมาสมาธิ อณุสหคตา กามราคสญฺโชนา ปฏิฆสญฺโชนา อณุสหคตา กามราคานุสยา ปฏิฆานุสยา วิมุตฺโต โหติ ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ จ ขนฺเธหิ จ วิมุตฺโต โหติ พหิทฺธา จ สพฺพนิมิตฺเตหิ วิมุตฺโต โหติ วิมุตฺติ วิมุตฺตารมฺมณา วิมุตฺติโคจรา วิมุตฺติยา สมุปาคตา วิมุตฺติยา ิตา วิมุตฺติยา ปติฏฺิตา ฯเปฯ [๕๙๖] อรหตฺตผลกฺขเณ ทสฺสนฏฺเน สมฺมาทิฏฺิ ฯเปฯ อวิกฺเขปฏฺเน สมฺมาสมาธิ รูปราคา อรูปราคา มานา อุทฺธจฺจา อวิชฺชาย มานานุสยา ภวราคานุสยา อวิชฺชานุสยา วิมุตฺโต โหติ ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ จ ขนฺเธหิ จ วิมุตฺโต โหติ พหิทฺธา จ สพฺพนิมิตฺเตหิ วิมุตฺโต โหติ วิมุตฺติ วิมุตฺตารมฺมณา วิมุตฺติโคจรา วิมุตฺติยา สมุปาคตา วิมุตฺติยา ิตา วิมุตฺติยา ปติฏฺิตา ฯ วิมุตฺตีติ เทฺว วิมุตฺติโย นิพฺพานญฺจ วิมุตฺติ เย จ นิพฺพานารมฺมณตา ชาตา ธมฺมา สพฺเพ จ วิมุตฺตา โหนฺตีติ วิมุตฺติ ผลํ ฯ [๕๙๗] ทสฺสนวิมุตฺติ สมฺมาทิฏฺิ ฯเปฯ อวิกฺเขปวิมุตฺติ สมฺมาสมาธิ อุปฏฺานวิมุตฺติ สติสมฺโพชฺฌงฺโค ฯเปฯ ปฏิสงฺขานวิมุตฺติ อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค อสฺสทฺธิเย อกมฺปิยวิมุตฺติ สทฺธาพลํ ฯเปฯ อวิชฺชาย อกมฺปิยวิมุตฺติ ปญฺาพลํ อธิโมกฺขวิมุตฺติ สทฺธินฺทฺริยํ ฯเปฯ ทสฺสนวิมุตฺติ ปญฺินฺทฺริยํ ฯ อาธิปเตยฺยฏฺเน อินฺทฺริยา วิมุตฺติ อกมฺปิยฏฺเน พลา วิมุตฺติ นิยฺยานฏฺเน โพชฺฌงฺคา วิมุตฺติ เหตฏฺเน มคฺโค วิมุตฺติ อุปฏฺานฏฺเน สติปฏฺานา วิมุตฺติ ปทหนฏฺเน สมฺมปฺปธานา วิมุตฺติ อิชฺฌนฏฺเน อิทฺธิปาทา วิมุตฺติ ตถฏฺเน สจฺจา วิมุตฺติ {๕๙๗.๑} อวิกฺเขปฏฺเน สมโถ วิมุตฺติ อนุปสฺสนฏฺเน วิปสฺสนา วิมุตฺติ เอกรสฏฺเน สมถวิปสฺสนา วิมุตฺติ อนติวตฺตนฏฺเน ยุคนทฺธํ วิมุตฺติ สํวรฏฺเน สีลวิสุทฺธิ วิมุตฺติ อวิกฺเขปฏฺเน จิตฺตวิสุทฺธิ วิมุตฺติ ทสฺสนฏฺเน ทิฏฺิวิสุทฺธิ วิมุตฺติ วิมุตฺตฏฺเน วิโมกฺโข วิมุตฺติ ปฏิเวธฏฺเน วิชฺชา วิมุตฺติ ปริจฺจาคฏฺเน วิมุตฺติ วิมุตฺติ ปฏิปฺปสฺสทฺธฏฺเน วิมุตฺติ อนุปฺปาเท าณํ วิมุตฺติ ฯ ฉนฺโท มูลฏฺเน วิมุตฺติ มนสิกาโร สมุฏฺานฏฺเน วิมุตฺติ ผสฺโส สโมธานฏฺเน วิมุตฺติ เวทนา สโมสรณฏฺเน วิมุตฺติ สมาธิ ปมุขฏฺเน วิมุตฺติ สติ อาธิปเตยฺยฏฺเน วิมุตฺติ ปญฺา ตทุตฺตรฏฺเน วิมุตฺติ วิมุตฺติ สารฏฺเน วิมุตฺติ อมโตคธํ นิพฺพานํ ปริโยสานฏฺเน วิมุตฺติ เอวํ วิมุตฺติ ผลํ เอวํ วิราโค มคฺโค วิมุตฺติ ผลนฺติ ฯ วิราคกถา ฯ ---------

เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้าที่ ๔๙๘-๕๐๖. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=31&item=588&items=10 อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=31&item=588&items=10&mode=bracket อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=31&item=588&items=10 อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=31&item=588&items=10 ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=588 The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=5568 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=5568 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_31