ยุคนทฺธวคฺเค ธมฺมจกฺกกถา
[๖๑๔] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา พาราณสิยํ วิหรติ
ฯเปฯ อิติ หิทํ อายสฺมโต โกณฺฑญฺญสฺส อญฺญาโกณฺฑญฺโญเตฺวว
นามํ อโหสิ ฯ
{๖๑๔.๑} อิทํ ทุกฺขํ อริยสจฺจนฺติ ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ
จกฺขุํ อุทปาทิ ญาณํ อุทปาทิ ปญฺญา อุทปาทิ วิชฺชา อุทปาทิ
อาโลโก อุทปาทิ ฯ จกฺขุํ อุทปาทีติ เกนตฺเถน ญาณํ อุทปาทีติ
เกนตฺเถน ปญฺญา อุทปาทีติ เกนตฺเถน วิชฺชา อุทปาทีติ
เกนตฺเถน อาโลโก อุทปาทีติ เกนตฺเถน ฯ จกฺขุํ อุทปาทีติ
ทสฺสนฏฺเฐน ญาณํ อุทปาทีติ ญาตฏฺเฐน ปญฺญา อุทปาทีติ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ปฏิสมฺภิทาธิกรเณ ฯ
ปชานนฏฺเฐน วิชฺชา อุทปาทีติ ปฏิเวธฏฺเฐน อาโลโก
อุทปาทีติ โอภาสฏฺเฐน ฯ
{๖๑๔.๒} จกฺขุํ ธมฺโม ทสฺสนฏฺโฐ อตฺโถ ญาณํ ธมฺโม
ญาตฏฺโฐ อตฺโถ ปญฺญา ธมฺโม ปชานนฏฺโฐ อตฺโถ วิชฺชา ธมฺโม
ปฏิเวธฏฺโฐ อตฺโถ อาโลโก ธมฺโม โอภาสฏฺโฐ อตฺโถ อิเม
ปญฺจ ธมฺมา ปญฺจ อตฺถา ทุกฺขวตฺถุกา สจฺจวตฺถุกา สจฺจารมฺมณา
สจฺจโคจรา สจฺจสงฺคหิตา สจฺจปริยาปนฺนา สจฺเจ สมุปาคตา
สจฺเจ ฐิตา สจฺเจ ปติฏฺฐิตา ฯ
[๖๑๕] ธมฺมจกฺกนฺติ เกนตฺเถน ธมฺมจกฺกํ ฯ ธมฺมญฺจ
ปวตฺเตติ จกฺกญฺจาติ ธมฺมจกฺกํ จกฺกญฺจ ปวตฺเตติ ธมฺมญฺจาติ
ธมฺมจกฺกํ ธมฺเมน ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺมจริยาย
ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม ฐิโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม
ปติฏฺฐิโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม ปติฏฺฐาเปนฺโต
ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม วสิปฺปตฺโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม
วสึ ปาเปนฺโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม ปารมิปฺปตฺโต
ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม ปารมึ ปาเปนฺโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
ธมฺเม เวสารชฺชปฺปตฺโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม เวสารชฺชํ
ปาเปนฺโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺมํ สกฺกโรนฺโต ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ ธมฺมํ ครุกโรนฺโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺมํ
มาเนนฺโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺมํ ปูเชนฺโต ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ ธมฺมํ อปจายมาโน ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺมทฺธโช
ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺมเกตุํ ๑- ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺมาธิปเตยฺโย
ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ตํ โข ปน ธมฺมจกฺกํ อปฺปฏิวตฺติยํ สมเณน
วา พฺราหฺมเณน วา เทเวน วา มาเรน วา พฺรหฺมุนา วา เกนจิ
วา โลกสฺมินฺติ ธมฺมจกฺกํ สทฺธินฺทฺริยํ ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ วิริยินฺทฺริยํ ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ สตินฺทฺริยํ
ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ สมาธินฺทฺริยํ ธมฺโม ตํ ธมฺมํ
ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ปญฺญินฺทฺริยํ ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ สทฺธาพลํ ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
{๖๑๕.๑} วิริยพลํ ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ สติพลํ
ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ สมาธิพลํ ธมฺโม ตํ ธมฺมํ
ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ปญฺญาพลํ ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ สติสมฺโพชฺฌงฺโค ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺโค ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ วิริยสมฺโพชฺฌงฺโค ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ ปีติสมฺโพชฺฌงฺโค ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ ปสฺสทฺธิสมฺโพชฺฌงฺโค ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ สมาธิสมฺโพชฺฌงฺโค ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ อุเปกฺขาสมฺโพฌงฺโค ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ธมฺมเกตุ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
ธมฺมจกฺกํ สมฺมาทิฏฺฐิ ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
สมฺมาสงฺกปฺโป ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ สมฺมาวาจา
ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ สมฺมากมฺมนฺโต ธมฺโม
ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ สมฺมาอาชีโว ธมฺโม ตํ ธมฺมํ
ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ สมฺมาวายาโม ธมฺโม ตํ ธมฺมํ
ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ สมฺมาสติ ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ สมฺมาสมาธิ ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
อาธิปเตยฺยฏฺเฐน อินฺทฺริยา ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
อกมฺปิยฏฺเฐน พลา ๑- ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
{๖๑๕.๒} นิยฺยานฏฺเฐน โพชฺฌงฺคา ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ เหตฏฺเฐน มคฺโค ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
อุปฏฺฐานฏฺเฐน สติปฏฺฐานา ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
ปทหนฏฺเฐน สมฺมปฺปธานา ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
อิชฺฌนฏฺเฐน อิทฺธิปาทา ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
ตถฏฺเฐน สจฺจา ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
อวิกฺเขปฏฺเฐน สมโถ ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
อนุปสฺสนฏฺเฐน วิปสฺสนา ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ เอกรสฏฺเฐน สมถวิปสฺสนา ธมฺโม ตํ ธมฺมํ
ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ อนติวตฺตนฏฺเฐน ยุคนทฺธํ ธมฺโม ตํ
ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ สํวรฏฺเฐน สีลวิสุทฺธิ ธมฺโม ตํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. พลํ ฯ
ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ อวิกฺเขปฏฺเฐน จิตฺตวิสุทฺธิ ธมฺโม
ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ทสฺสนฏฺเฐน ทิฏฺฐิวิสุทฺธิ ธมฺโม
ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ มุตฺตฏฺเฐน วิโมกฺโข ธมฺโม ตํ
ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ปฏิเวธฏฺเฐน วิชฺชา ธมฺโม ตํ
ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ปริจฺจาคฏฺเฐน วิมุตฺติ ธมฺโม ตํ
ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ สมุจฺเฉทฏฺเฐน ขเย ญาณํ ธมฺโม
ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ปฏิปฺปสฺสทฺธฏฺเฐน อนุปฺปาเท
ญาณํ ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
{๖๑๕.๓} ฉนฺโท มูลฏฺเฐน ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
มนสิกาโร สมุฏฺฐานฏฺเฐน ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
ผสฺโส สโมธานฏฺเฐน ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ เวทนา
สโมสรณฏฺเฐน ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ สมาธิ
ปมุขฏฺเฐน ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ สติ อาธิปเตยฺยฏฺเฐน
ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ปญฺญา ตทุตฺตรฏฺเฐน ธมฺโม
ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ วิมุตฺติ สารฏฺเฐน ธมฺโม ตํ ธมฺมํ
ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ อมโตคธํ นิพฺพานํ ปริโยสานฏฺเฐน ธมฺโม
ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ฯ
[๖๑๖] ตํ โข ปนิทํ ทุกฺขํ อริยสจฺจํ ปริญฺเญยฺยนฺติ ฯเปฯ
ปริญฺญาตนฺติ ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ ฯเปฯ
อาโลโก อุทปาทิ ฯ จกฺขุํ อุทปาทีติ เกนตฺเถน ฯเปฯ อาโลโก
อุทปาทีติ เกนตฺเถน ฯ จกฺขุํ อุทปาทีติ ทสฺสนฏฺเฐน ฯเปฯ
อาโลโก อุทปาทีติ โอภาสฏฺเฐน ฯ
{๖๑๖.๑} จกฺขุํ ธมฺโม ทสฺสนฏฺโฐ อตฺโถ ฯเปฯ อาโลโก ธมฺโม
โอภาสฏฺโฐ อตฺโถ อิเม ปญฺจ ธมฺมา ปญฺจ อตฺถา ทุกฺขวตฺถุกา
สจฺจวตฺถุกา สจฺจารมฺมณา สจฺจโคจรา สจฺจสงฺคหิตา สจฺจปริยาปนฺนา
สจฺเจ สมุปาคตา สจฺเจ ฐิตา สจฺเจ ปติฏฺฐิตา ฯ
{๖๑๖.๒} ธมฺมจกฺกนฺติ เกนตฺเถน ธมฺมจกฺกํ ฯ ธมฺมญฺจ ปวตฺเตติ
จกฺกญฺจาติ ธมฺมจกฺกํ จกฺกญฺจ ปวตฺเตติ ธมฺมญฺจาติ ธมฺมจกฺกํ
ธมฺเมน ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺมจริยาย ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
ธมฺเม ฐิโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม ปติฏฺฐิโต ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ ฯเปฯ อมโตคธํ นิพฺพานํ ปริโยสานฏฺเฐน ธมฺโม ตํ
ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ฯ
[๖๑๗] อิทํ ทุกฺขสมุทโย อริยสจฺจนฺติ ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ
ธมฺเมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทิ ตํ โข ปนิทํ
ทุกฺขสมุทโย อริยสจฺจํ ปหาตพฺพนฺติ ฯเปฯ ปหีนนฺติ ปุพฺเพ
อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทิ ฯ จกฺขุํ
อุทปาทีติ เกนตฺเถน ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทีติ เกนตฺเถน ฯ
จกฺขุํ อุทปาทีติ ทสฺสนฏฺเฐน ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทีติ
โอภาสฏฺเฐน ฯ
{๖๑๗.๑} จกฺขุํ ธมฺโม ทสฺสนฏฺโฐ อตฺโถ ฯเปฯ อาโลโก ธมฺโม
โอภาสฏฺโฐ อตฺโถ อิเม ปญฺจ ธมฺมา ปญฺจ อตฺถา สมุทยวตฺถุกา
สจฺจวตฺถุกา ฯเปฯ นิโรธวตฺถุกา มคฺควตฺถุกา สจฺจวตฺถุกา
สจฺจารมฺมณา สจฺจโคจรา สจฺจสงฺคหิตา สจฺจปริยาปนฺนา สจฺเจ
สมุปาคตา สจฺเจ ฐิตา สจฺเจ ปติฏฺฐิตา ฯ
{๖๑๗.๒} ธมฺมจกฺกนฺติ เกนตฺเถน ธมฺมจกฺกํ ฯ ธมฺมญฺจ ปวตฺเตติ
จกฺกญฺจาติ ธมฺมจกฺกํ จกฺกญฺจ ปวตฺเตติ ธมฺมญฺจาติ ธมฺมจกฺกํ
ธมฺเมน ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺมจริยาย ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
ธมฺเม ฐิโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม ปติฏฺฐิโต ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ ฯเปฯ อมโตคธํ นิพฺพานํ ปริโยสานฏฺเฐน ธมฺโม ตํ
ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ฯ
[๖๑๘] อยํ กาเย กายานุปสฺสนาติ เม ภิกฺขเว ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ
ธมฺเมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทิ สา โข ปนายํ
กาเย กายานุปสฺสนา ภาเวตพฺพาติ เม ภิกฺขเว ฯเปฯ
ภาวิตาติ เม ภิกฺขเว ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ
ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทิ ฯเปฯ อยํ เวทนาสุ ฯเปฯ อยํ จิตฺเต
ฯเปฯ อยํ ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสนาติ เม ภิกฺขเว ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ
ธมฺเมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทิ สา โข ปนายํ
ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสนา ภาเวตพฺพาติ เม ภิกฺขเว ฯเปฯ
ภาวิตาติ เม ภิกฺขเว ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ
ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทิ อยํ กาเย กายานุปสฺสนาติ ปุพฺเพ
อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทิ
สา โข ปนายํ กาเย กายานุปสฺสนา ภาเวตพฺพาติ ฯเปฯ ภาวิตาติ
ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ ฯเปฯ อาโลโก
อุทปาทิ ฯ จกฺขุํ อุทปาทีติ เกนตฺเถน ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทีติ
เกนตฺเถน ฯเปฯ จกฺขุํ อุทปาทีติ ทสฺสนฏฺเฐน ฯเปฯ อาโลโก
อุทปาทีติ โอภาสฏฺเฐน ฯ
{๖๑๘.๑} จกฺขุํ ธมฺโม ทสฺสนฏฺโฐ อตฺโถ ฯเปฯ อาโลโก ธมฺโม
โอภาสฏฺโฐ อตฺโถ อิเม ปญฺจ ธมฺมา ปญฺจ อตฺถา กายวตฺถุกา
สติปฏฺฐานวตฺถุกา ฯเปฯ เวทนาวตฺถุกา สติปฏฺฐานวตฺถุกา จิตฺตวตฺถุกา
สติปฏฺฐานวตฺถุกา ธมฺมวตฺถุกา สติปฏฺฐานวตฺถุกา สติปฏฺฐานารมฺมณา
สติปฏฺฐานโคจรา สติปฏฺฐานสงฺคหิตา สติปฏฺฐานปริยาปนฺนา
สติปฏฺฐาเน สมุปาคตา สติปฏฺฐาเน ฐิตา สติปฏฺฐาเน ปติฏฺฐิตา ฯ
{๖๑๘.๒} ธมฺมจกฺกนฺติ เกนตฺเถน ธมฺมจกฺกํ ฯ ธมฺมญฺจ ปวตฺเตติ
จกฺกญฺจาติ ธมฺมจกฺกํ จกฺกญฺจ ปวตฺเตติ ธมฺมญฺจาติ ธมฺมจกฺกํ
ธมฺเมน ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺมจริยาย ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
ธมฺเม ฐิโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม ปติฏฺฐิโต ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ ฯเปฯ อมโตคธํ นิพฺพานํ ปริโยสานฏฺเฐน ธมฺโม ตํ
ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ฯ
[๖๑๙] อยํ ฉนฺทสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคโต อิทฺธิปาโทติ
เม ภิกฺขเว ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ ฯเปฯ
อาโลโก อุทปาทิ โส โข ปนายํ ฉนฺทสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคโต
อิทฺธิปาโท ภาเวตพฺโพติ เม ภิกฺขเว ฯเปฯ ภาวิโตติ เม ภิกฺขเว
ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ ฯเปฯ อาโลโก
อุทปาทิ อยํ วิริยสมาธิ ฯเปฯ อยํ จิตฺตสมาธิ ฯเปฯ อยํ
วีมํสาสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคโต อิทฺธิปาโทติ เม ภิกฺขเว
ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ ฯเปฯ อาโลโก
อุทปาทิ โส โข ปนายํ วีมํสาสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคโต อิทฺธิปาโท
ภาเวตพฺโพติ เม ภิกฺขเว ฯเปฯ ภาวิโตติ เม ภิกฺขเว ปุพฺเพ
อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทิ ฯ
{๖๑๙.๑} อยํ ฉนฺทสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคโต อิทฺธิปาโทติ
ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทิ
โส โข ปนายํ ฉนฺทสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคโต อิทฺธิปาโท
ภาเวตพฺโพติ ฯเปฯ ภาวิโตติ ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จกฺขุํ
อุทปาทิ ญาณํ อุทปาทิ ปญฺญา อุทปาทิ วิชฺชา อุทปาทิ
อาโลโก อุทปาทิ ฯ จกฺขุํ อุทปาทีติ เกนตฺเถน ญาณํ
อุทปาทีติ เกนตฺเถน ปญฺญา อุทปาทีติ เกนตฺเถน วิชฺชา
อุทปาทีติ เกนตฺเถน อาโลโก อุทปาทีติ เกนตฺเถน ฯ จกฺขุํ
อุทปาทีติ ทสฺสนฏฺเฐน ญาณํ อุทปาทีติ ญาตฏฺเฐน
ปญฺญา อุทปาทีติ ปชานนฏฺเฐน วิชฺชา อุทปาทีติ ปฏิเวธฏฺเฐน
อาโลโก อุทปาทีติ โอภาสฏฺเฐน ฯ
{๖๑๙.๒} จกฺขุํ ธมฺโม ทสฺสนฏฺโฐ อตฺโถ ญาณํ ธมฺโม ญาตฏฺโฐ
อตฺโถ ปญฺญา ธมฺโม ปชานนฏฺโฐ อตฺโถ วิชฺชา ธมฺโม ปฏิเวธฏฺโฐ
อตฺโถ อาโลโก ธมฺโม โอภาสฏฺโฐ อตฺโถ อิเม ปญฺจ ธมฺมา ปญฺจ
อตฺถา ฉนฺทวตฺถุกา อิทฺธิปาทวตฺถุกา อิทฺธิปาทารมฺมณา
อิทฺธิปาทโคจรา อิทฺธิปาทสงฺคหิตา อิทฺธิปาทปริยาปนฺนา
อิทฺธิปาเท สมุปาคตา อิทฺธิปาเท ฐิตา อิทฺธิปาเท ปติฏฺฐิตา ฯ
{๖๑๙.๓} ธมฺมจกฺกนฺติ เกนตฺเถน ธมฺมจกฺกํ ฯ ธมฺมญฺจ ปวตฺเตติ
จกฺกญฺจาติ ธมฺมจกฺกํ จกฺกญฺจ ปวตฺเตติ ธมฺมญฺจาติ ธมฺมจกฺกํ
ธมฺเมน ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺมจริยาย ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
ธมฺเม ฐิโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม ปติฏฺฐิโต ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม ปติฏฺฐาเปนฺโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม
วสิปฺปตฺโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม วสึ ปาเปนฺโต
ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม ปารมิปฺปตฺโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
ธมฺเม ปารมึ ปาเปนฺโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม อปจายมาโน
ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺมทฺธโช ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
ธมฺมเกตุํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺมาธิปเตยฺโย ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ อปฺปฏิวตฺติยํ สมเณน วา พฺราหฺมเณน วา เทเวน
วา มาเรน วา พฺรหฺมุนา วา เกนจิ วา โลกสฺมินฺติ ธมฺมจกฺกํ
อินฺทฺริยํ ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ฯเปฯ อมโตคธํ
นิพฺพานํ ปริโยสานฏฺเฐน ธมฺโม ตํ ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ฯ
{๖๑๙.๔} อยํ วิริยสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคโต อิทฺธิปาโทติ
ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จกฺขุํ อุทปาทิ ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทิ
โส โข ปนายํ วิริยสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคโต อิทฺธิปาโท
ภาเวตพฺโพติ ฯเปฯ ภาวิโตติ ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จกฺขุํ
อุทปาทิ ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทิ ฯ จกฺขุํ อุทปาทีติ เกนตฺเถน
ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทีติ เกนตฺเถน ฯ จกฺขุํ อุทปาทีติ
ทสฺสนฏฺเฐน ฯเปฯ อาโลโก อุทปาทีติ โอภาสฏฺเฐน ฯ
{๖๑๙.๕} จกฺขุํ ธมฺโม ทสฺสนฏฺโฐ อตฺโถ ฯเปฯ อาโลโก ธมฺโม
โอภาสฏฺโฐ อตฺโถ อิเม ปญฺจ ธมฺมา ปญฺจ อตฺถา วิริยวตฺถุกา
อิทฺธิปาทวตฺถุกา ฯเปฯ จิตฺตวตฺถุกา อิทฺธิปาทวตฺถุกา วีมํสาวตฺถุกา
อิทฺธิปาทวตฺถุกา อิทฺธิปาทารมฺมณา อิทฺธิปาทโคจรา อิทฺธิปาท-
สงฺคหิตา อิทฺธิปาทปริยาปนฺนา อิทฺธิปาเท สมุปาคตา
อิทฺธิปาเท ฐิตา อิทฺธิปาเท ปติฏฺฐิตา ฯ
{๖๑๙.๖} ธมฺมจกฺกนฺติ เกนตฺเถน ธมฺมจกฺกํ ฯ ธมฺมญฺจ ปวตฺเตติ
จกฺกญฺจาติ ธมฺมจกฺกํ จกฺกญฺจ ปวตฺเตติ ธมฺมญฺจาติ ธมฺมจกฺกํ
ธมฺเมน ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺมจริยาย ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ
ธมฺเม ฐิโต ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกํ ธมฺเม ปติฏฺฐิโต ปวตฺเตตีติ
ธมฺมจกฺกํ ฯเปฯ อมโตคธํ นิพฺพานํ ปริโยสานฏฺเฐน ธมฺโม ตํ
ธมฺมํ ปวตฺเตตีติ ธมฺมจกฺกนฺติ ฯ
ธมฺมจกฺกกถา [๑]- ฯ
--------
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้าที่ ๕๒๔-๕๓๕.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=31&item=614&items=6&modeTY=2
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=31&item=614&items=6&modeTY=2&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=31&item=614&items=6&modeTY=2
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=31&item=614&items=6&modeTY=2
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=614
The Pali Atthakatha in Thai :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=5819
The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=5819
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_31
บันทึก ๑๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
