ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 19 : PALI ROMAN Dha.A.2 appamada-cittavagga

page132.

Santikam agatamhati. "evam kira bhikkhuti. "ama bhanteti. "kimattham te bhikkhu evam bhariyam kammam katam, nanu tvam araddhaviriyassa ekassa buddhassa putto madisassa nama buddhassa sasane pabbajitva attanam `sotapannoti va `sakadagamiti va `anagamiti va `arahati va vadapetum nasakkhi; kimattham evam bhariyam kammamakasiti. "ukkanthitosmi bhanteti. "kimkarana ukkanthitositi. So vassavasikasatakanam laddhadivasato patthaya yava therassa talavantena pahara sabbam tam pavattim satthu arocetva "imina karanena palatosmi bhanteti aha. Atha nam sattha "ehi bhikkhu ma cintayi, cittam nametam dure hontampi arammanam sampaticchakajatikam, ragadosamohabandhana muccanatthaya vayamitum vattatiti vatva imam gathamaha "durangamam ekacaram asariram guhasayam ye cittam sannamessanti, mokkhanti marabandhanati. Tattha durangamanti: cittassa hi makkatasuttamattakampi puratthimadidisabhagena gamanagamanam nama natthi, dure santampi arammanam sampaticchatiti durangamam nama jatam. Sattatthacittani pana ekato kannikabaddhani ekakkhane uppajjitum samatthani nama natthi, uppattikale ekekameva cittam uppajjati, tasmim niruddhe puna ekekameva uppajjatiti ekacaram nama jatam. Cittassa sarirasanthanam va niladipakaro vannabhedo va natthiti asariram nama jatam. Guha nama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Catumahabhutaguha, idanca hadayarupam nissaya pavattatiti guhasayam nama jatam. Ye cittanti: ye keci purisa va itthi va gahattha va pabbajita va anuppajjanakakilesassa uppajjitum adenta satisammosena uppannakilesam pajahanta cittam sannamessanti sannatam avikkhittam karissanti. Mokkhanti marabandhanati: sabbe te kilesabandhanabhavena marabandhanasankhata tebhumikavatta muccissantiti. Desanapariyosane bhagineyyasangharakkhitatthero sotapattiphalam papuni, annepi bahu sotapannadayo jata, mahajanassa satthika desana ahositi. Bhagineyyasangharakkhitattheravatthu. ------- 5. Cittahatthattheravatthu. (28) "anavatthitacittassati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto cittahatthattheram nama arabbha kathesi. Eko kira savatthivasi kulaputto natthagonam pariyesanto arannam pavisitva majjhantikakale gonam disva yuthe vissajjetva "avassam ayyanam santike aharamattam labhissamiti khuppipasapilito viharam pavisitva bhikkhunam santikam gantva vanditva ekamantam atthasi. Tasmim kho pana samaye bhikkhunam avakkarapatiyam bhuttavasesakam bhattam hoti. Te tam chatakapilitam disva "ingha bhattam gahetva bhunjati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Vadimsu. Buddhakale ca nama anekasupabyanjanam uppajjati. So tato yapanamattam gahetva bhunjitva paniyam pivitva hatthe dhovitva bhikkhu vanditva "kim bhante ajja ayya nimantanatthanam agamamsuti. "natthi upasaka, bhikkhu iminava niharena nibaddham labhantiti. So "mayam utthaya samutthaya rattindivam nibaddham kammam karontapi evam madhurabyanjanabhattam na labhama, ime kira nibaddham bhunjanti, kim me gihibhavena, bhikkhu bhavissamiti cintetva bhikkhu upasankamitva pabbajjam yaci. Atha nam bhikkhu "sadhu upasakati pabbajesum. So laddhupasampado sabbupakaram vattapativattam akasi. So buddhanam uppannena labhasakkarena katipahaccayena thulasariro ahosi; tato cintesi "kim me bhikkhaya caritva jivitena, gihi bhavissamiti. So vibbhamitva geham pavisi. Tassa gehe kammam karontassa, katipaheneva sariram milayi, tato "kim me imina dukkhena, samano bhavissamiti cintetva punagantva pabbaji. So katipaham vitinametva puna ukkanthitva vibbhami. Pabbajitakale pana bhikkhunam upakarako ahosi. So punapi katipaheneva ukkanthitva "kim me gihibhavena, pabbajissamiti gantva bhikkhu vanditva pabbajjam yaci. Atha nam bhikkhu upakaravasena puna pabbajayimsu, evam so chakkhattum pabbajitva uppabbajito. Tassa bhikkhu "esa cittavasiko hutva vicaratiti "cittahatthattheroti namam karimsu. Tassevam aparaparam vicarantasseva, bhariya gabbhini ahosi. So sattame vare arannato kasibhandam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Adaya geham gantva bhandakam thapetva "attano kasavam ganhissamiti gabbham pavisi. Tasmim khane tassa bhariya nipajjitva niddayati. Tassa nivatthasatako apagato. Mukhato lala paggharati, nasa ghurughurayati, mukham vivatam, dantam ghamsati. 1- Sa tassa uddhumatakasariram viya upatthasi. So "aniccam dukkham idam, aham ettakam kalam pabbajitva imam nissaya bhikkhubhave santhatum nasakkhinti kasavakotiyam gahetva udare bandhantova geha nikkhami. Athassa anantaragehe thita sassu tam tatha gacchamanam disva "ayam patikkanto, idaneva arannato agacchantova kasavam udare bandhitva nikkhanto viharabhimukho gacchati; kinnu khoti geham pavisitva niddayamanam dhitaram passitva "so imam disva vippatisari hutva gatoti natva dhitaram paharitva "utthehi kalakanni, samiko te tam niddayamanam disva vippatisari hutva gato; natthi so ito patthaya tuyhanti aha. "apehi apehi amma, kuto tassa gamanam, katipaheneva puna agamissatiti. Sopi "aniccam dukkhanti vatva gacchanto gacchantova sotapattiphalam papuni. So gantva bhikkhu vanditva pabbajjam yaci. "na sakkhissama mayam tam pabbajetum, kuto tuyham samanabhavo, satthakanisadanapasanasadisam tava sisanti. "bhante idani mam anukampaya ekavaram pabbajethati. Te tam upakaravasena pabbajayimsu. So katipaheneva saha patisambhidahi arahattam papuni. Tepi tam @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. "dantam ghamsatiti. natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Ahamsu "avuso cittahattha tava gamanasamayam tvameva janeyyasi, imasmim te vare cirayitanti. "bhante samsaggassa atthibhavakale gatamha, so no samsaggo chinno, idani agamanadhamma jatamhati. Bhikkhu satthu santikam gantva "bhante ayam bhikkhu amhehi evam vutto evam nama katheti annam byakaroti abhutam vadatiti ahamsu. Sattha "ama bhikkhave mama putto attano anavatthitacittakale saddhammam ajananakale gamanagamanam akasi, idanissa punnanca papanca pahinanti vatva ima dve gatha abhasi "anavatthitacittassa saddhammam avijanato pariplavapasadassa panna na paripurati, anavassutacittassa ananvahatacetaso punnapapapahinassa natthi jagarato bhayanti. Tattha anavatthitacittassati "cittam nametam kassaci nibaddham va thavaram va natthi; yo pana puggalo assapitthe thapitakumbhandam viya thusarasimhi kotitakhanuko viya khallatasise kadambapuppham viya katthaci na santhati, kadaci sevako hoti kadaci ajivako kadaci nigantho kadaci tapaso, evarupo puggalo anavatthitacitto nama; tassa anavatthitacittassa sattattimsabodhipakkhiyadhammabhedam imam saddhammam ajanantassa parittasaddhataya va ullavanasaddhataya va pariplavapasadassa kamavacarapi rupavacaradibhedapi panna na paripurati, kamavacarayapi aparipurayamanaya, kutova rupavacararupavacaralokuttarapanna

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Paripurissatiti dipeti. Anavassutacittassati: ragena atintacittassa. Ananvahatacetasoti "ahatacitto khilajatoti 1- agatatthane dosena cittassa pahatabhavo vutto, idha pana "dosena appatihatacittassati attho. Punnapapapahinassati: catutthamaggena pahinapunnassa ceva pahinapapassa ca khinasavassa. Natthi jagarato bhayanti: khinasavassa jagarantasseva bhayabhavo kathito viya, so pana saddhadihi jagaradhammehi samannagatatta jagaro nama; tasma jagarantassapi ajagarantassapi kilesabhayam natthi kilesanam apaccavattanato, na hi tam kilesa anubandhanti tena tena maggena pahinanam puna anupagamanato, tenaha "sotapattimaggena ye kilesa pahina, te kilese na puneti na paccagacchati; sakadagamianagami- arahattamaggena ye kilesa pahina, te kilese na puneti na paccagacchatiti. Desana mahajanassa satthika saphala ahosi. Athekadivasam bhikkhu katham samutthapesum "bhariya vatime avuso kilesa nama, evarupo arahattupanissayasampanno kulaputto kilesehi alulito satta vare gihi hutva satta vare pabbajitoti. Sattha tesam kathapavattim sutva tamkhananurupena gamanena dhammasabham gantva buddhasane nisinno "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati vutte, "evameva bhikkhave kilesa nama @Footnote: 1. abhi. vi. 35/510. Ma. mu. 12/206.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Bhariya; sace ete rupino hutva katthaci pakkhipitum sakka bhaveyyum, cakkavalam atisambadham, brahmaloko atinicako, okaso nesam na bhaveyya; madisampi namete pannasampannam purisajaneyyam alolenti, avasesesu ka katha; ahanhi addhanalimattam varakacorakam 1- kunthakuddalanca nissaya cha vare pabbajitva uppabbajitapubboti. "kada bhanteti. "sunissatha bhikkhaveti. "ama bhanteti. "tenahi sunathati atitam ahari: atite baranasiyam brahmadatte rajjam karente, kuddala- pandito nama bahirakapabbajjam pabbajitva attha mase himavante vasitva vassarattasamaye ca bhumiya tintaya "gehe me addhanalimatto varakacorako ca kunthakuddalako ca atthi, varakacorakabijam ma nassiti uppabbajitva ekatthanam kuddalena kasitva tam bijam vapitva vatim katva pakkakale uddharitva nalimattam bijam thapetva sesam khadi. So "kim medani gehena, puna atthamase pabbajissamiti nikkhamitva pabbaji. Iminava niharena nalimattam varakacorakanca kunthakuddalanca nissaya satta vare gihi hutva satta vare pabbajitva sattame pana vare cintesi "aham satta vare imam kunthakuddalam nissaya gihi hutva pabbajito, katthacideva nam chaddessamiti. So gangatiram gantva "patitatthanam passanto otaritva ganheyyam; yathassa patitatthanam na passami, tatha nam @Footnote: 1. varakaporakantipi patho. na. va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Chaddessamiti cintetva nalimattam bijam pilotikaya bandhitva pilotikam kuddalaphale bandhitva kuddalam aggadandake gahetva gangatire thito akkhini nimmiletva uparisise tikkhattum avajjitva gangaya khipitva nivattitva oloketva patitatthanam adisva "jitam me jitam meti tikkhattum saddamakasi. Tasmim khane baranasi raja paccantam vupasametva agantva naditire khandhavaram nivasetva nahanatthaya nadim otinno tam saddam assosi. Rajunanca nama "jitam me jitam meti saddo amanapo hoti. So tassa santikam gantva "aham idani amittamaddanam katva `jitam meti agato, tvam pana `jitam me jitam meti viravasi, kim nametanti pucchi. Kuddalapandito "tvam bahirake core jini, taya jitam puna ajitameva hoti; maya pana ajjhattiko lobhacoro jito, so puna mam na jinissati; tasseva jayo sadhuti vatva imam gathamaha "na tam jitam sadhu jitam, yam jitam avajiyati; tam kho jitam sadhu jitam, yam jitam navajiyatiti. 1- Tamkhanamyeva gangam olokento apokasinam nibbattetva adhigataviseso akase pallankena nisidi. Raja mahapurisassa dhammakatham sutva vanditva pabbajjam yacitva saddhim balakayena pabbaji. Yojanamatta parisa ahosi. Aparopi samantaraja tassa pabbajitabhavam sutva "tassa rajjam ganhissamiti agantva tatha @Footnote: 1. khu. ja. eka. 27/22.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Samiddham nagaram sunnam disva "evarupam nagaram chaddetva pabbajanto raja na orake thane pabbajissati, mayapi pabbajitum vattatiti cintetva tattha gantva mahapurisam upasankamitva pabbajjam yacitva sapariso pabbaji. Eteneva niharena satta rajano pabbajimsu. Sattayojaniko assamo ahosi. Satta rajano bhoge chaddetva ettakam janam gahetva pabbajimsu. Mahapuriso brahmacariyavasam vasitva brahmalokupago ahosi. Sattha imam dhammadesanam aharitva "aham bhikkhave tada kuddalapandito ahosi. 1- Kilesa namete evam bhariyati aha. Cittahatthattheravatthu. --------- 6. Araddhavipassakabhikkhuvatthu. (29) "kumbhupamanti imam dhammadesanam sattha savatthiyam viharanto araddhavipassake bhikkhu arabbha kathesi. Savatthiyam kira pancasata bhikkhu satthu santike yava arahatta kammatthanam gahetva "samanadhammam karissamati yojanasatamaggam gantva ekam mahagamam agamamsu. Atha ne manussa disva pannattasanesu nisidapetva panitehi yaguadihi parivisitva "kattha bhante gacchathati pucchitva, "yathaphasukatthananti vutte, @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. ahosim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

"bhante imam temasam idheva vasatha, mayampi tumhakam santike saranesu patitthaya silani rakkhissamati yacitva tesam adhivasanam viditva "avidure thane mahantova vanasando atthi, ettha vasatha bhanteti vatva uyyojesum. Te bhikkhu tam vanasandam pavisimsu. Tasmim vanasande adhivattha devata "silavanto ayya imam vanasandam anuppatta; ayuttam kho pana amhakam ayyesu idha vasantesu puttabhatikam 1- gahetva rukkhe abhiruyha vasitunti otaritva bhumiyam nisiditva cintayimsu "ayya imasmim thane ajjekarattim vasitva addha sve gamissantiti. Bhikkhupi punadivase antogame pindaya caritva puna tameva vanasandam agamimsu. Devata "bhikkhusangho svatanaya kenaci nimantito bhavissati, tasma puna agacchati, ajja gamanam na bhavissati, sve gamissanti manneti imina upayena addhamasamattam bhumiyameva acchimsu. Tato cintayimsu "bhadanta imam temasam idheva manne vasissanti, idheva kho pana vasantesu amhakam rukkhe abhiruhitva nisiditumpi ayuttam; temasam puttabhatike gahetva bhumiyam nisidanatthananipi amhakam dukkhani; kinci katva ime bhikkhu palapetum vattatiti. Ta tesu tesu rattitthanadivatthanesu ceva cankamanakotisu ca chinnasisani kabandhani dassetum amanussasaddanca savetum arabhimsu. Bhikkhunam khipitakasadayo roga pavattimsu. Te annamannam "tuyham avuso kim rujjati, tuyham kim rujjatiti pucchitva "mayham khipitarogo, mayham @Footnote: 1. Si. Yu. puttabhatike.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Kasoti vatva "avuso aham ajja cankamanakotiyam chinnasisam addasam, aham rattitthane kabandham addasam, aham divatthane amanussasaddam assosim, parivajjetabbayuttakamidam thanam, amhakam idha aphasukam hoti, satthu santikam gamissamati. Te nikkhamitva anupubbena satthu santikam gantva vanditva ekamantam nisidimsu. Atha ne sattha aha "kim bhikkhave tasmim thane vasitum na sakkhissathati. "ama bhante: amhakam tasmim thane vasantanam evarupani bheravarammanani upatthahanti, tena evarupam aphasukam hoti, tena mayam `vajjetabbayuttakamidam thananti tam chaddetva tumhakam santikam agatati. "bhikkhave tattheva tumhakam gantum vattatiti. "na sakka bhanteti. "bhikkhave tumhe avudham agahetva gata, idani avudham gahetva gacchathati. "kataravudham bhanteti. Sattha "aham vo avudham dassami, maya dinnavudham gahetva gacchathati vatva "karaniyamatthakusalena, yantam santam padam abhisamecca, sakko uju ca suhuju ca suvaco cassa mudu anatimaniti sakalam mettasuttam 1- kathetva "bhikkhave imam tumhe bahi viharassa vanasandato patthaya sajjhayanta antoviharam paviseyyathati uyyojesi. Te sattharam vanditva nikkhamitva anupubbena tam vanasandam patva bahivihare ganasajjhayam sajjhayamanava vanasandam pavisimsu. Sakalavanasande devata mettacittam patilabhitva tesam @Footnote: 1. khu. khu. 25/13.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Paccuggamanam katva pattacivarapatiggahanam apucchimsu, gattasambahanam apucchimsu, tesam tattha tattha arakkham susamvihitam karimsu, cakkadhupanam 1- viya sannisinna ahesum. Katthaci amanussasaddo nama nahosi. Tesam bhikkhunam cittam ekaggam hoti. 2- Te rattitthanadivatthanesu nisinna vipassanaya cittam otaretva attani khayavayam patthapetva "ayam attabhavo nama bhijjanatthena athavaratthena kulalabhajanasadisoti vipassanam vaddhayimsu. Sammasambuddho gandhakutiyam nisinnova tesam vipassanaya araddhabhavam natva te bhikkhu amantetva 3- "evameva bhikkhave ayam attabhavo nama bhijjanatthena athavaratthena kulalabhajanasadiso evati vatva obhasam pharitva yojanasate thitopi tesam abhimukhe nisinno viya chabbannarasmiyo vissajjetva dissamanena rupena imam gathamaha "kumbhupamam kayamimam viditva nagarupamam cittamidam thaketva 4- yodhetha maram pannavudhena jitanca rakkhe anivesano siyati. Tattha kumbhupamanti: abaladubbalatthena anaddhaniyataya tavakalikatthena imam kesadisamuhasankhatam kayam kumbhupamam kulalabhajanasadisam viditva. Nagarupamam cittamidam thaketvati: nagaram nama bahiddha thiram hoti gambhiraparikham pakaraparikkhittam dvarattalakayuttam, anto suvibhattam @Footnote: 1. Si. pakkadhupanam. 2. Yu. ahosi. 3. Si. Ma. Yu. amantesi. @4. Si. Ma. Yu. thapetva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Vithicatukkasinghatakasampannam antarapanam tam "vilumpissamati bahiddha cora agantva pavisitum asakkonta pabbatam asajja patihata viya gacchanti; evameva pandito kulaputto attano vipassanacittam thiram nagarasadisam katva thaketva nagare thito ekatodharadina nanappakarena avudhena coraganam viya vipassanamayena ca ariyamaggamayena ca pannavudhena tam tam maggavajjham kilesam patibahanto tam kilesamaram yodhetha pahareyyati attho. Jitanca rakkheti: jitam uppaditam tarunavipassanam avasasappayautusappayabhojanasappayapuggalasappayadhammassavanasappayadini asevanto antarantara samapattim samapajjitva tato vutthaya suddhacittena sankhare sammasanto rakkheyya. Anivesano siyati: analayo bhaveyya. "yatha nama yodho sangamasise balakotthakam katva amittehi saddhim yujjhanto chato va pipasito va hutva sannahe sithile avudhe va patite balakotthakam pavisitva vissamitva bhunjitva pivitva sannayhitva avudham gahetva puna nikkhamitva yujjhanto parasenam maddati ajitam jinati jitam rakkhati; so hi sace balakotthake evam vissamanto tam assadento accheyya, rajjam parahatthagatam kareyya; evameva bhikkhu patiladdham tarunavipassanam punappunam samapattim samapajjitva tato vutthaya suddhacittena sankhare sammasanto rakkhitum sakkoti uttarimaggapatilabhena kilesamaram jinati; sace pana so samapattimeva assadeti suddhacittena punappunam sankhare na sammasati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Maggaphalapativedham katum na sakkoti; tasma rakkhitabbayuttakam rakkhanto anivesano siya samapattim nivesanam katva tattha na niveseyya alayam na kareyyati attho. "tumhe evam karothati evam sattha tesam bhikkhunam dhammam desesi. Desanavasane pancasata bhikkhu nisinnatthane nisinnava saha patisambhidahi arahattam patva tathagatassa suvannavannam sariram vannenta thomenta vandantava agacchimsuti. Araddhavipassakabhikkhuvatthu. --------- 7. Putigattatissattheravatthu. (30) "aciram vatayam kayoti imam dhammadesanam sattha savatthiyam viharanto putigattatissattheram arabbha kathesi. Eko kira savatthivasi kulaputto satthu santike dhammakatham sutva sasane uram datva pabbajito laddhupasampado tissatthero nama ahosi. Gacchante gacchante kale, tassa sarire rogo udapadi. Sasapamattiyo pilaka utthahimsu. Ta anupubbena muggamatta kalayamatta kolatthimatta amalakamatta beluvamatta hutva pabhijjimsu. Sakalasariram chiddavachiddam ahosi. Putigattatissattherotvevassa namam udapadi. Athassa aparabhage atthini bhijjimsu. So appatijaggiyo ahosi. Nivasanaparupanam pubbalohitamakkhitam jalapuvasadisam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Ahosi. Saddhiviharikadayo patijaggitum asakkonta chaddayimsu. So anatho hutva nipajji. Buddhananca nama dve vare lokavolokanam avijahitam hoti: paccusakale lokam volokenta cakkavalamukhavattito patthaya gandhakutiabhimukham nanam katva olokenti, sayam olokenta gandhakutito patthaya bahirabhimukham nanam katva olokenti. Tasmim pana samaye bhagavato nanajalassa anto putigattatissatthero pannayi. Sattha tissassa bhikkhuno arahattassa upanissayam disva "ayam saddhiviharikadihi chaddito, idanissa mam thapetva annam patisaranam natthiti gandhakutito nikkhamitva viharacarikam caramano viya aggisalam gantva ukkhalim dhovitva udakam datva uddhanam aropetva udakassa tattabhavam agamayamano aggisalayameva atthasi; tattabhavam janitva gantva tissabhikkhuno nipannamancakakotiyam ganhi. Tada bhikkhu "apetha bhante, mayam ganhissamati mancakam gahetva aggisalam anayimsu. Sattha ambanakam aharapetva unhodakam asincitva tehi bhikkhuhi tassa parupanam gahapetva unhodakena maddapetva atape vissajjapesi. Athassa santike thatva tam sariram unhodakena temetva tassa sariram 1- ghamsitva nahapesi. Tassa nahanapariyosane parupanam sukkhi. Atha nam tam nivasapetva nivatthakasavam udakena maddapetva atape vissajjapesi. Athassa gatte udake chinnamatte, tam sukkhi. @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. tassa sariranti. natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

So ekam kasavam nivasetva ekam parupitva sallahukasariro ekaggacitto hutva mancake nipajji. Sattha tassa ussisake thatva "bhikkhu ayam tava kayo apetavinnano nirupakaro hutva kalingaram viya pathaviyam sayissatiti vatva imam gathamaha "aciram vatayam kayo pathavim adhisessati chuddo apetavinnano, niratthamva kalingaranti. Tattha aciram vatati: bhikkhu na cirassevayam kayo pathavim adhisessati imissa pakatisayanena sayitaya pathaviya upari sayissati. Chuddoti: apaviddho apagatavinnanataya tuccho hutva sessatiti dasseti. Yathakim? niratthamva kalingaranti: nirupakaram niratthakam katthakhandam viya. Dabbasambharatthika hi manussa arannam pavisitva ujukam ujukasanthanena vankam vankasanthanena chinditva dabbasambharam ganhanti, avasesam pana susiranca putikanca asarakanca ganthikajatanca chinditva tattheva chaddenti; anne dabbasambharatthika agantva tam gahetva akankhanta nama natthi, tam oloketva attano upakarakameva ganhanti; itaram pathavigatameva hoti, tam pana tena tena upayena mancapatipadakam va padakathalikam va phalakapithakam va katum sakkapi bhaveyya; imasmim pana attabhave dvattimsaya kotthasesu ekakotthasopi mancapatipadakadivasena va annena va upakaramukhena gayhupago nama natthi, kevalam niratthamva kalingaram ayam kayo apagatavinnano katipahasseva pathaviyam sessatiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Desanavasane putigattatissatthero saha patisambhidahi arahattam papuni. Annepi bahu sotapannadayo ahesum. Theropi arahattam patva parinibbayi. Sattha tassa sarirakiccam karapetva dhatuyo gahetva cetiyam karapesi. Bhikkhu sattharam pucchimsu "bhante putigattatissatthero kuhim nibbattoti. "parinibbuto bhikkhaveti. "bhante evarupassa arahattupa- nissayasampannassa bhikkhuno kimkarana gattam putikam jatam, kimkarana atthini bhinnani, kimassa karanam arahattassa upanissayabhavam pattanti. "bhikkhave sabbametam etassa attana katakammena nibbattanti. "kim pana tena bhante katanti. "tenahi bhikkhave sunathati atitam ahari: ayam kassapasammasambuddhakale sakuniko hutva bahu sakune vadhitva issarajanam upatthahi, tesam dinnavasese vikkinati, "vikkinavasesa maretva thapita putika bhavissantiti, yatha uppatitum na sakkonti; tatha tesam janghatthini ca pakkhatthini ca bhinditva rasim katva thapesi. Te punadivase vikkinati, atibahunam laddhakale attano atthaya pacapesi. Tassa ekadivasam rasabhojane pakke, eko khinasavo pindaya caranto tassa gehadvare atthasi. So theram disva cittam pasadetva "maya bahu pana marita, 1- ayyo ca me gehadvare thito, antogehe ca rasabhojanam samvijjati, pindapatamassa dassamiti tassa pattam adaya puretva @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. maretva khadita.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Rasapindapatam datva theram pancapatitthitena vanditva "bhante tumhehi ditthadhammassa matthakam papuneyyanti aha. Thero "evam hotuti anumodanam akasi. Bhikkhave tada tissassa katakammavaseneva etam tissassa nipphannam: sakunanam atthibhedanissandena tissassa gattam putikam jatam, atthini ca bhinnani; khinasavassa rasapindapatadananissandena arahattam pattoti. Putigattatissattheravatthu. -------------- 8. Nandagopalakavatthu. (31) "diso disanti imam dhammadesanam sattha kosalajanapade viharanto nandagopalakam arabbha kathesi. Savatthiyam kira anathapindikassa gahapatino nando nama gopalako goyutham rakkhati addho mahaddhano mahabhogo. So kira yatha keniyo jatilo pabbajitavesena evam gopalakattena rajapilam pariharanto attano kutumbam rakkhati. So kalanukalam pancagorase adaya anathapindikassa santikam agantva sattharam passati dhammam sunati attano vasanatthanam agamanatthaya sattharam yacati. Sattha tassa nanaparipakam agamayamano agantva 1- tassa paripakkabhavam @Footnote: 1. Ma. agantva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Natva ekadivasam mahabhikkhusanghaparivuto carikam caranto magga okkamma tassa vasanatthanasanne annatarasmim rukkhamule nisidi. Nando satthu santikam gantva 1- vanditva patisantharam katva sattharam nimantetva sattaham buddhappamukhassa bhikkhusanghassa panitam pancagorasadanam adasi. Sattame divase sattha anumodanam katva danakathadibhedam anupubbikatham kathesi. Kathapariyosane nandagopalako sotapattiphale patitthaya satthu pattam gahetva sattharam anugacchanto duram gantva "tittha upasakati nivattiyamano vanditva nivatti. Atha nam eko luddhako vijjhitva maresi. Pacchato agacchanta bhikkhu disva gantva sattharam ahamsu "nando bhante gopalako tumhakam idhagatatta mahadanam datva anugantva nivattanto marito; sace tumhe nagacchissatha, nassa maranam abhavissati. Sattha "bhikkhave mayi agatepi anagatepi, tassa catasso disa catasso anudisa gacchantassapi, maranato muccanupayo nama natthi; yam hi neva cora na verino karonti, tam imesam sattanam anto pavattam micchapanihitam cittameva karotiti vatva imam gathamaha "diso disam yantam kayira veri va pana verinam, micchapanihitam cittam papiyo nam tato kareti. Tattha diso disanti: coro coram. Disvati pathaseso, yantam kayirati: yantam tassa anayabyasanam kareyya. Dutiyapadepi eseva nayo. @Footnote: 1. Si. Yu. agantva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Idam vuttam hoti "eko ekassa mittadubbhicoro puttadarakhettavatthu- gomahisadisu aparajjhanto, yassa aparajjhati, tampi tatheva attani aparajjhantam coram disva, veri va pana kenacideva karanena bandhaveram verim disva, attano kakkhalataya darunataya, yam tassa anayabyasanam kareyya puttadaram va tassa pileyya khettadini va naseyya jivita va pana nam voropeyya, dasasu akusalakammapathesu micchathapitatta micchapanihitam cittam papiyo nam tato kare tam purisam tato karanato papataram kareyya; vuttappakaro hi diso va veri va disassa va verino va imasmimyeva attabhave dukkham va uppadeyya jivitakkhayam va kareyya, idam pana akusalakammapathesu micchathapitam cittam ditthepi dhamme anayabyasanam papeti attabhava- sahassesupi catusu apayesu khipitva sisam ukkhipitum na detiti. Desanavasane bahu sotapattiphaladini patta, mahajanassa satthika desana jata. Upasakena pana bhavantare katam kammam bhikkhuhi na pucchitam, tasma satthara na kathitanti. Nandagopalakavatthu. -------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

9. Soreyyattheravatthu. (32) "na tam mata pita kayirati imam dhammadesanam sattha soreyyanagare samutthitam savatthiyam nitthapesi. Sammasambuddhe savatthiyam viharante, soreyyanagare soreyya- setthiputto ekena sahayakena saddhim sukhayanake nisiditva mahantena parivarena nahanatthaya nagara nikkhami. Tasmim khane mahakaccayanatthero soreyyanagaram pindaya pavisitukamo bahinagare sanghatim parupati. Therassa ca suvannavannam sariram. Soreyyasetthiputto tam disva cintesi "aho vata ayam thero mama bhariya bhaveyya, mama va bhariyaya sariravanno etassa sariravanno viya bhaveyyati. Tassa cintitamatteyeva, purisalingam antaradhayi, itthilingam paturahosi. So lajjamano yanaka oruyha palayi. Parijano tam asanjananto "kimetam kimetanti aha. Sapi takkasilamaggam patipajji. Sahayakopissa ito cito ca vicaritvapi naddasa. Sabbe nahayitva geham agamamsu; "kaham setthiputtoti vutte, "nahatva agato bhavissatiti mannimhati vadimsu. Athassa matapitaro tattha tattha pariyesitva apassanta roditva paridevitva "mato bhavissatiti matakabhattam adamsu. Sa ekam takkasilagamisatthavaham disva yanakam pacchato pacchato anubandhi. Atha nam manussa disva "amhakam yanakassa pacchato pacchato agacchasi, mayam `kassesa darikati tam na janamati vadimsu. "sami tumhe attano yanakam pajetha, aham padasa gamissamiti gacchanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Gacchanti angulimuddikam datva ekasmim yanake okasam karesi. Manussa cintayimsu "takkasilanagare amhakam setthiputtassa bhariya natthi, mayam tassa acikkhissama, mahapannakaro no bhavissatiti. Te gantva "sami amhehi tumhakam itthiratanam anitanti. So sutva tam pakkosapetva attano vayanurupam abhirupam pasadikam disva uppannasineho attano gehe akasi. Purisa hi itthiyo itthiyo va purisa abhutapubba nama natthi. Purisa hi parassa daresu aticaritva kalam katva bahuni vassasatasahassani niraye pacitva manussajatim agacchanta attabhavasate itthibhavam apajjanti. Anandattheropi kappasatasahassapuritaparami ariyasavako samsare samsaranto ekasmim attabhave kammarakule nibbatto paradarakammam katva niraye pacitva pakkavasesena cuddasasu attabhavesu purisassa padaparicarika itthi ahosi, sattasu attabhavesu vijuddharanam papuni. Itthiyo pana danadini punnani katva itthibhave chandam virajetva "idam no punnam purisattabhavam patilabhaya samvattatuti cittam adhitthahitva kalam katva purisattabhavam patilabhanti. Patidevata hutva samisammapatipattivasenapi purisattabhavam patilabhanteva. Ayanca setthiputto there ayoniso cittam uppadetva imasmimyeva attabhave itthibhavam patilabhi. Takkasilayam setthiputtena saddhim samvasamanvaya panassa kucchiyam gabbho patitthasi. Sa dasamasaccayena puttam labhitva tassa padasa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Gamanakale aparampi puttam patilabhi evamassa kucchiyam vuttha dve putta ahesum, soreyyanagare tam paticca nibbatta dveti cattaro putta ahesum. Tasmim kale soreyyanagarato yo tassa sahayako setthiputto so pancahi sakatasatehi takkasilam gantva sukhayanake nisinno nagaram pavisi. Atha nam sa uparipasadatale vatapanam vivaritva antaravithim olokayamana thita disva tam sanjanitva dasim pesetva tam pakkosapetva mahatale nisidapetva mahantam sakkarasammanam akasi. Atha nam so aha "bhadde tvam ito pubbe amhehi na ditthapubba, atha ca pana no mahantam sakkaram karosi; janasi tvam amheti. "ama sami janami, nanu tumhe soreyyanagaravasinoti. "ama bhaddeti. Sa matapitunanca bhariyaya ca puttananca arogabhavam pucchi. Itaro "ama bhadde arogati vatva "amma janasi tvam eteti aha. "ama sami janami, tesam eko putto atthi, so kahanti. "bhadde etam ma kathesi; mayam tena saddhim ekadivasam sukhayanake nisiditva nahayitum nikkhanta nevassa gatim janama, ito cito ca vicaritva tam adisva matapitunam arocayimha, tepissa roditva kanditva petakiccam karimsuti. "aham so samiti. "apehi bhadde, kim kathesi, mayham sahayako devakumaro viya sobhati, eso purisoti. "hotu sami, aham soti. Atha nam "idam kim namati. "tamdivasante ayyo mahakaccayanatthero ditthoti. "ama ditthoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

"aham ayyam mahakaccayanattheram oloketva `aho vata ayam va thero mama bhariya bhaveyya, etassa va sariravanno viya mama bhariyaya sariravanno bhaveyyati cintesim; cintitakkhaneyeva purisalingam antaradhayi, itthilingam patubhavi; athaham lajjaya kassaci vattum asakkunitva tato palayitva idhagata samiti. "aho te bhariyam kammam katam, kasma mayham nacikkhi, apica pana te thero khamapitoti. "na khamapito sami, janasi pana tvam `kaham theroti. "imameva nagaram upanissaya viharatiti. "sace pindaya caranto idhagaccheyya, aham mama ayyassa bhikkhaharam dadeyyamiti. "tenahi sigham sakkaram karohi, amhakam ayyam khamapessamati. So therassa vasanatthanam gantva vanditva ekamantam nisinno "bhante sve mayham bhikkham ganhathati aha. "nanu tvam setthiputta agantukositi. "bhante ma amhakam agantukabhavam pucchatha, sve me bhikkham ganhathati. Thero adhivasesi. Gehepi therassa mahasakkaro patiyatto. Thero punadivase tam gehadvaram agamasi. Atha nam nisidapetva panitena aharena parivisitva setthiputto tam itthim gahetva therassa padamule nipajjapetva "bhante mayham sahayikaya khamathati aha. "kimetanti "ayam bhante pubbe mayham piyasahayako hutva tumhe oloketva evam nama cintesi; athassa purisalingam antaradhayi, itthilingam patubhavi; khamatha bhanteti. "tenahi utthahatha, khamami vo ahanti. Therena "khamamiti vuttamatteyeva, itthilingam antaradhayi. Purisalingam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Patubhavi. Purisalinge patubhutamatteyeva, tam takkasilaya setthiputto aha "samma sahayaka ime dve daraka tava kucchiyam vutthatta mam paticca nibbattatta ubhinnampi no puttaeva, idheva vasissama, ma ukkanthiti. "samma aham ekena attabhavena pathamam puriso hutva puna itthibhavam patva puna puriso jatoti vippakarappatto; pathamam mam paticca dve putta nibbatta, idani me kucchito dve nikkhanta; `svaham ekenattabhavena vippakaram patva puna gehe vasissamiti sannam ma kari; aham mama ayyassa santike pabbajissama; ime dve daraka tava bhara hontu, imesu ma pamajjiti vatva putte paricumbitva parimajjitva pitu niyyadetva nikkhamitva therassa santike pabbaji. Theropi tam pabbajetva upasampadetva ganhitvava carikancaramano anukkamena savatthim agamasi. Tassa soreyyattheroti namam ahosi. Janapadavasino tam pavattim natva sankhubhitva kotuhalajata upasankamitva pucchimsu "evam kira bhanteti. "amavusoti. "bhante evarupampi karanam nama hoti; tumhakam kira kucchiyam dve putta nibbatta, tumhe paticca dve jata; tesam vo kataresu balavasineho hotiti. "kucchiyam vutthakesu avusoti. Agatagata nibaddham tatheva pucchanti. Thero "kucchiyam vutthakesuyeva sineho balavati punappunam kathenato harayamano ekova nisidati ekova tibhathati. So evam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Ekattupagato attabhave khayavayam patthapetva saha patisambhidahi arahattam papuni. Atha nam agatagata pucchanti "bhante evam kira namahositi. "ama avusoti. "kataresu vo sineho balavati. "mayham katthaci sineho nama natthiti. Bhikkhu "ayam abhutam katheti, purimadivasesu `kucchiyam vutthaputtesu sineho balavati vatva idani `mayham katthaci sineho natthiti vadati, annam byakaroti bhanteti sattharam ahamsu. Sattha "na bhikkhave mayham putto annam byakaroti, mama puttassa sammapanihitena cittena maggadassanam 1- ditthakalato patthaya na katthaci sineho jato; yam sampattim neva mata na pita katum sakkoti, tam imesam sattanam abbhantare pavattam cittameva detiti vatva imam gathamaha "na tam mata pita kayira anne vapica nataka, sammapanihitam cittam seyyaso nam tato kareti. Tattha na tanti: tam karanam neva mata kareyya na pita na anne nataka. Sammapanihitanti: dasasu kusalakammapathesu sammathapitatta sammapanihitam. Seyyaso nam tato kareti. Tato karanato seyyaso nam varataram uttaritaram kareyya karotiti attho. Matapitaro hi puttanam dhanam dadamana ekasmimyeva attabhave kammam akatva sukhena jivitapavattanakam dhanam datum sakkonti, visakhaya matapitaropi tavamahaddhana mahabhoga tassa ekasmimyeva attabhave @Footnote: 1. Ma. maggassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Sukhena jivitakappanam dhanam adamsu, catusu pana dipesu cakkavattisirim datum samattha matapitaro nama puttanam natthi, pageva dibbasampattim va pathamajjhanadisampattim va, lokuttarasampattidane kathava natthi. Sammapanihitam pana cittam sabbampetam sampattim datum sakkoti, tena vuttam "seyyaso nam tato kareti. Desanavasane bahu sotapattiphaladini patta, desana mahajanassa satthika jatati. Soreyyattheravatthu. Cittavaggavannana nitthita. Tatiyo vaggo.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 19 page 132-158. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=19&A=2732&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=19&A=2732&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=13              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=366              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=357              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=357              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]