ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 49 : PALI ROMAN Apa.A.1 (visuddha.1)

Khayatiti attho. Pitu santikupagammati evam bhaye uppanne aham attano
pituranno santikam upagamma upagantva idam vacanam abravim kathesinti attho.
     [560] Asivisamva kupitanti asivisam sabbam kupitam kuddham iva jalamanam
aggikkhandham iva mattam tidha pabhinnam dantim dantavantam kunjaram uttamam hatthim
iva ca agatam yam paccekabuddham sayambhum sayameva buddhabhutam aham asadayim
ghattesinti sambandho.
     [561] Asadito maya buddhoti so paccekabuddho maya asadito
ghattito ghoro annehi ghattetum asakkuneyyatta ghoro uggatapo pakatatapo
jino panca mare jitava evamgunasampanno paccekabuddho maya ghattitoti
attho. Pura sabbe vinassamati tasmim paccekabuddhe kataanadarena sabbe
mayam vinassama vividhenakarena nassama, bhasma viya bhavamati attho.
Khamapessama tam muninti tam paccekabuddham munim yava na vinassama, tava
khamapessamati sambandho.
     [562] No ce tam nijjhapessamati attadantam damitacittam samahitam
ekaggacittam tam paccekabuddham no ce nijjhapessama khamapessama. Orena
sattadivasa 1-  sattadivasato orabhage sattadivase anatikkamitava sampunnam rattham
me sabbam vidhamissati vinassissati.
     [563] Sumekhalo kosiyo cati etesu mekhaladayo cattaro rajano
isayo asadayitva ghattetva anadaram katva saratthaka 2- saharatthajanapadavasihi
duggata vinasam gatati attho.
     [564] Yada kuppanti isayoti yada yasmim kale sannata
kayasannamadihi sannata santa brahmacarino uttamacarino setthacarino
isayo kuppanti domanassa bhavanti tada sasagaram sapabbatam sadevakam lokam
vinasentiti sambandho.
@Footnote: 1 pali. sattame divase.  2 pali. sasenaka.
     [565] Tiyojanasahassamhiti tesam isinam anubhavam natva te
khamapetum accayam aparadham desanatthaya pakasanatthaya tiyojanasahassappamane
padese purise sannipatayinti sambandho. Sayambhum upasankaminti sayambhum
paccekabuddham upasankamim samipam agamasinti attho.
     [566] Allavatthati maya saddhim rasibhuta sabbe jana allavattha
udakena tintavatthauttarasanga allasira tintakesa panjalikata muddhani
kataanjaliputa buddhassa paccekamunino pade padasamipe nipatitva
nipajjitva idam vacanamabravunti "khamassu tvam mahavira"tiadikam vacanam abravum
kathesunti attho.
     [567] Mahavira viruttama bhante paccekabuddha maya tumhesu annanena
katam aparadham khamassu tvam vinodehi, ma manasi karohiti attho. Jano
janasamuho tam bhagavantam abhi visesena yacati. Parilaham dosamohehi
katacittadukkhaparilaham amhakam vinodehi tanum karohi, no amhakam rattham
sakalaratthajanapadavasino ma vinasaya ma vinasehiti attho.
     [568] Sadevamanusa sabbeti sabbe manusa sadeva sadanava
paharadadihi asurehi saha sarakkhasa ayomayena kutena mahamuggarena sada
sabbakalam me siram mayham matthakam bhindeyyum padaleyyum.
     [569] Tato param buddhanam khamitabhavanca kopabhavanca pakasento
dake 1- aggi na santhatitiadimaha. Tattha yatha udake aggi na santhati
na patitthati, yatha bijam sele silamaye pabbate na viruhati, yatha agade
osade kimi panako na santhati. Tatha kopo cittappakopo dummanata
buddhe patividdhasacce paccekabuddhe na jayati na uppajjatiti attho.
     [570] Punapi buddhanam anubhavam pakasento yatha ca bhumitiadimaha.
Tattha yatha ca bhumi pathavi acala niccala, tatha buddho acaloti attho. Yatha
@Footnote: 1 pali. udake.
Sagaro mahasamuddo appameyyo pametum pamanam gahetum asakkuneyyo, tatha
buddho appameyyoti attho. Yatha akaso aphutthakaso anantako
pariyosanarahito, evam tatha buddho akkhobhiyo 1- khobhetum aloletum
asakkuneyyoti attho.
     [571] Tato param paccekabuddhassa khamanavacanam dassento sada khanta 2-
mahaviratiadimaha. Tattha mahavira uttamaviriyavanta buddha tapassino
papanam tapanato "tapo"ti laddhanamena viriyena samannagata khanta ca
khantiya ca sampanna khamita ca paresam aparadham khamita mahita sada
sabbakalam bhavantiti sambandho. Khantanam khamitanancati tesam buddhanam
khantanam khantiya yuttanam khamitanam paraparadhakhamitanam sahitananca gamanam
chandadihi agatigamanam na vijjatiti attho.
     [572] Iti idam vacanam vatva sambuddho paccekasambuddho parilaham
sattanam uppannadaham vinodayam vinodayanto mahajanassa purato sannipatitassa
sarajakassa mahato janakayassa sammukhato tada tasmim kale nabham akasam
abbhuggami ugganchiti attho.
     [573] Tena kammenaham dhirati 3- dhira dhitisampanna aham tena
kammena paccekabuddhe katena anadarakammena imasmim pacchimattabhave 4- hinattam
lamakabhavam rajunam kappakakammakaranajatim ajjhupagato sampattoti attho.
Samatikkamma tam jatinti tam parayattajatim sam sutthu atikkamma atikkamitva.
Pavisim abhayam puranti bhayarahitam nibbanapuram nibbanamahanagaram pavisim pavittho
asinti attho.
     [574] Tadapi mam mahavirati viruttama tadapi tasmim paccekabuddhassa
asadanasamaye api sayambhu paccekabuddho parilaham asadanahetu uppannam
kayacittadaratham vinodesi duriakasi. Dayhamanam tato eva pacchanutapena
@Footnote: 1 pali. ukhobhiya.  2 pali. attadanta.  3 pali. vira.  4 cha.Ma. pacchimattabhave.
Kukkuccena dayhamanam santapantam mam susanthitam dosam dosato dassane sutthu
santhitam disva khamapayi tam aparadham adhivasesiti sambandho.
     [575] Ajjapi mam mahavirati viruttama ajjapi tuyham samagamakale
api tihaggibhi ragaggidosaggimohaggisankhatehi va nirayaggipetaggisamsaraggi-
sankhatehi va tihi aggihi dayhamanam dukkhamanubhavantam mam bhagava sitibhavam
domanassavinasena santakayacittasankhatam sitibhavam nibbanameva va apapayi sampapesi.
Tayo aggi vuttappakare te tayo aggi nibbapesi vupasamesiti sambandho.
     [576] Evam attano hinapadanam bhagavato dassetva idani annepi
tassa savane niyojetva ovadanto "yesam sotavadhanatthi"tiadimaha. Tattha
yesam tumhakam sotavadhanam sotassa avadhanam thapanam atthi vijjati, te tumhe
bhasato bhasantassa mama vacanam sunatha manasi karotha. Attham tumham 1- pavakkhamiti
yatha yena pakarena mama maya dittham padam nibbanam, tatha tena pakarena
nibbanasankhatam paramattham tumhakam pavakkhamiti sambandho.
     [577] Tam dassento sayambhum tam vimanetvatiadimaha. Tattha sayambhum
sayameva bhutam ariyaya jatiya jatam santacittam samahitam paccekabuddham vimanetva
anadaram katva tena kammena katenakusalena ajja imasmim vattamanakale
aham nicayoniyam parayattajatiyam kappakajatiyam jato nibbatto amhi bhavami.
     [578] Ma kho khanam viradhethati buddhuppadakkhanam vo tumhe ma
viradhetha galitam 2- ma karotha, hi saccam khanatita buddhuppadakkhanam atita
atikkanta satta socare socanti, "mayam alakkhika dummedha bhavama"ti evam
socantiti attho. Sadatthe attano atthe vuddhiyam vayameyyatha viriyam karotha.
Vo tumhehi khano buddhuppadakkhano samayo patipadito nipphadito pattoti
attho.
     [579] Tato param samsaragatanam adinavam upamaupameyyavasena dassento
ekaccananca vamanantiadimaha. Ekaccanam kesanci puggalanam vamanam uddham
@Footnote: 1 pali. tuyham.  2 Si. aphalam.
Uggiranam ekaccanam virecanam adhopaggharanam eke ekaccanam halahalam visam
mucchakaranavisam 1- ekaccanam puggalanam osadham rakkhanupayam bhagava evam patipatiya
akkhasiti sambandho.
     [580] Vamanam patipannananti patipannanam maggasamanginam vamanam
samsarachaddanam samsaramocanam bhagava akkhasiti sambandho. Phalatthanam phale thitanam
virecanam samsarapaggharanam akkhasi. Phalalabhinam phalam labhitva thitanam nibbanaosadham
akkhasi. Gavesinam manussadevanibbanasampattim gavesinam pariyesantanam
pannakkhettabhutam samgham akkhasiti sambandho.
     [581] Sasanena viruddhananti sasanassa patipakkhanam halahalam kutuhalam
papam akusalam akkhasiti sambandho. Yatha asivisoti assaddhanam katapapanam
puggalanam samsare dukkhavahanato asivisasadisam yatha asiviso ditthamattena 2-
bhasmakaranato ditthaviso 3- sappo attana dattham naram jhapeti dayhati dukkhapeti.
Tam naram tam assaddham katapapam naram halahalavisam evam jhapeti catusu apayesu
dayhati sosesiti sambandho.
     [582] Sakim pitam halahalanti visam halahalam pitam sakim ekavaram jivitam
uparundhati 4- naseti. Sasanena sasanamhi virajjhitva 5- aparadham katva puggalo
kappakotimhi kotisankhye kappepi dayhati nijjhayatiti attho.
     [583] Evam assaddhanam puggalanam phalavipakam dassetva idani buddhanam
anubhavam dassento khantiyatiadimaha. Tattha yo buddho vamanadini 6- akkhasi,
so buddho khantiya khamanena ca avihimsaya sattanam avihimsanena ca mettacittavataya
ca mettacittavantabhavena ca sadevakam saha devehi vattamanam lokam tareti 7-
atikkamapeti nibbapeti, tasma karana buddha vo tumhehi aviradhiya
virujjhitum na sakkuneyya, buddhasasane patipajjeyyathati attho.
@Footnote: 1 i. munchakaranavisam.  2 i. datthamattena.  3 pali. dutthaviso, i. datthaviso.
@4 pali. uparuddheti.  5 pali. virujjhitva.  6 Si., i. vamanadihi.  7 pali.
@tarati.
     [584] Labhe ca alabhe ca na sajjanti na bhajanti na lagganti.
Sammanane adarakarane ca vimanane anadarakarane ca acala pathavisadisa
buddha bhavanti, tasma karana te buddha tumhehi na virodhiya na
virodhetabba virujjhitum asakkuneyyati attho.
     [585] Buddhanam majjhattatam dassento devadattetiadimaha. Tattha
vadhakavadhakesu sabbesu sattesu samako samamanaso muni buddhamuniti attho.
     [586] Etesam patigho 1- natthiti etesam buddhanam patigho candikkam
dosacittatam natthi na samvijjati ragomesam na vijjatiti imesam buddhanam ragopi
rajjanam alliyanam na vijjati na upalabbhati, tasma karana, vadhakassa ca orasassa
cati sabbesam samako samacitto buddho hotiti sambandho.
     [587] Punapi buddhanamyeva anubhavam dassento panthe disvana
kasavantiadimaha. Tattha milhamakkhitam guthasammissam kasavam kasavena rajitam
civaram isiddhajam ariyanam dhajam parikkharam panthe magge chadditam disvana passitva
anjalim katva dasangulisamodhanam anjaliputam sirasi katva sirasa sirena
vanditabbam isiddhajam arahattaddhajam buddhapaccekabuddhasavakadipakam civaram namassitabbam
manetabbam pujetabbanti attho.
     [588] Abbhatitati abhiatthangata nibbuta. Ye ca buddha vattamana
idani jata ca ye buddha anagata ajata abhuta anibbatta apatubhuta
ca ye buddha. Dhajenanena sujjhantiti anena isiddhajena civarena ete
buddha sujjhanti visuddha bhavanti sobhanti. Tasma tena karanena ete
buddha namassiya namassitabba vanditabbati attho. "etam namassiyan"tipi
patho. Tassa etam isiddhajam namassitabbanti attho.
     [589] Tato param attano gunam dassento satthukappantiadimaha.
Tattha satthukappam buddhasadisam suvinayam sundaravinayam sundarakarena dvarattayadamanam
@Footnote: 1 pali. patigham.
Hadayena cittena aham dharemi savanadharanadina paccavekkhamiti attho, vinayam
vinayapitakam namassamano vandamano vinaye adaram kurumano viharissami sabbada
sabbasmim kale vasam kappemiti attho.
     [590] Vinayo asayo mayhanti vinayapitakam mayham okasabhutam
savanadharanamanasikaranauggahaparipucchapavattanavasena okasabhutam gehabhutanti attho. Vinayo
thanacankamanti vinayo mayham savanadikiccakaranena thitatthananca cankamanatthananca.
Kappemi vinaye vasanti vinayapitake vinayatantiya savanadharanapavattanavasena vasam
sayanam kappemi karomi. Vinayo mama 1- gocaroti vinayapitakam mayham gocaro aharo
bhojanam niccam dharanamanasikaranaseseanati attho.
     [591] Vinaye paramippattoti sakale vinayapitake paramim pariyosanam
patto. Samathe capi kovidoti parajikadisattapattikkhandhanam samathe vupasame
ca vutthane ca kovido cheko adhikaranasamathe va:-
                "vivadam anuvadanca   apattadhikaranam tatha
                kiccadhikarananceva    caturadhikarana mata"ti
vuttadhikaranesu ca:-
                "sammukha sativinayo   amulhapatinnakaranam
                yebhuyya tassapapiyya  tinavattharako tatha"ti
evam vuttesu ca sattasu adhikaranasamathesu atikovido chekoti attho. Upali
tam mahavirati bhante mahavira catusu asankhyeyyesu kappasatasahassesu
sabbannutannanadhigamaya viriyavanta satthuno devamanussanam anusasakassa tam
tava pade padayuge upali bhikkhu vandati panamam karotiti attho.
     [592] So aham pabbajitva sambudadham namassamano panamam kurumano
dhammassa ca tena bhagavata desitassa navalokutataradhammassa sudhammatam sundaradhammabhavam
@Footnote: 1 pali. mayham.
Janitva dhammanca namassamano gamato gamam purato puram nagarato nagaram
vicarissamiti sambandho.
     [593] Kisesa jhapita mayhanti maya patividdhaarahattamaggananena
mayham cittasantanagata sabbe diyaddhasahassasankha kilesa jhapita sosita
visosita viddhamsita. Bhava sabbe samuhatati kamabhavadayo sabbe nava bhava
maya samuhata sam sutthu uhata khepita viddhamsita. Sabbasava parikkhinati
kamasavo bhavasavo ditthasavo avijjasavoti sabbe cattaro asava parikkhina
parisamantato khayam papita. Idani 1- imasmim arahattappattakale punabbhavo
punappatti sankhato bhavo bhavanam jati natthiti attho.
     [594] Uttari somanassavasena udanam udanento svagatantiadimaha.
Tattha buddhasetthassasa uttamabuddhassa santike samipe ekanagare va mama
agamanam svagatam sutthu agamanam sundaragamanam vata ekantena asi ahositi
sambandho. Tisso vijjati pubbenivasadibbacakkhuasavakkhayavijja anuppatta
sampatta, paccakkham katati attho. Katam buddhassa sasananti buddhena bhagavata
desitam anusitthi sasanam katam nipphaditam vattapatipattim puretva kammatthanam
manasi karitva arahattamaggananadhigamena sampaditanti attho.
     [595] Patisambhida catassoti atthapatisambhidadayo catasso pannayo
sacchikata paccakkham kata vimokkhapi ca atthimeti cattari maggananani cattari
phalanananiti ime atthavimokkha samsarato muccanupaya sacchikatati sambandho.
Chalabhinna sacchikatati:-
                "iddhividham dibbasotam   cetopariyananakam
                pubbenivasanananca   dibbacakkhasavakkhayan"ti
ima cha abhinna sacchikata paccakkham kata, imesam nananam sacchikaranena
buddhassa sasanam katanti attho.
@Footnote: 1 pali. dani.
     Itthanti imina hettha vuttappakarena. Sudanti padapuranamatte
nipato. Ayasma upali theroti thirasiladigunayutto savako ima
pubbacaritapadanadipika gathayo abhasittha kathayitthati attho.
                    Upalittherapadanavannana nitthita.
                          -------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 49 page 350-358. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=49&A=8747&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=49&A=8747&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=8              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=801              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=1106              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=1106              Contents of The Tipitaka Volume 32 http://84000.org/tipitaka/read/?index_32

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]