ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 5 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.2)

page234.

Surabhisugandhehi upalimpapetva hettha vicittavannasurabhikusumasamokinnam upari suvannatarakanam antarantara samosaritamanunnakusumadamapatimanditavitanam devavimanam viya abhisankharitva "evarupassa nama deva hatthiratanassa agamanam cintetha"ti vadanti. So pubbe vuttanayeneva mahadanam datva silani ca samadaya tam punnasampattim avajjento nisidi. Athassa punnanubhavacodito chaddantakula va uposathakula va tam sakkaravisesam anubhavitukamo tarunaravimandalabhirattacaranagivamukhapatimandita- visuddhasetasariro sattappatittho susanthitaangapaccangasanniveso vikasitarattapaduma- carupokkharo iddhima yogi viya vehasagamanasamattho manosilacunnaranjitapariyanto viya rajatapabbato hatthisettho agantva tasmim padese titthati. So chaddantakula agacchanto sabbakanittho agacchati. Uposathakula agacchanto sabbajettho. Paliyam pana uposatho nama 1- nagaraja icceva agacchati. 2- Nagaraja nama kassaci aparibhogo, sabbakanittho agacchatiti atthakathasu vuttam. Svayam cakkavattivattanam 3- cakkavattinam vuttanayeneva cintayantanam agacchati. Mahasudassanassa pana sayameva pakatimangalahatthitthanam agantva mangalahatthim 4- apanetva tattha atthasi. Tena vuttam "puna caparam ananda .pe. Nagaraja"ti. Evam patubhutam pana tam hatthiratanam disva hatthigopakadayo hatthatuttha vegena gantva ranno arocenti. Raja turitaturito agantva tam disva pasannacitto "bhaddakam vata bho hatthiyanam, sace damatham upeyya"ti cintayanto hattham pasaresi. Atha so gharadhenuvacchako viya kanne olambetva 5- suratabhavam dassento rajanam upasankamati. 6- Raja tam arohitukamo hoti. Athassa parijana adhippayam natva tam hatthiratanam suvannadhajam suvannalankaram hemajalapaticchannam katva upanenti. Raja tam anisidapetvava sattaratanamayaya nisseniya aruyha akasagamananinnacitto hoti. Tassa saha cittuppadeneva so hatthinagaraja 7- rajahamso viya indanilamanippabhajalam nilagaganatalam abhilanghati. Tato cakkacarikaya @Footnote: 1 cha.Ma. nama na dissati 2 cha.Ma.,i. agatam 3 cha.Ma. puritacakkavattivattanam @4 cha.Ma.,i. tam hatthim 5 cha.Ma.,i. olambitva 6 i. upasankami 7 cha.Ma., nagaraja

--------------------------------------------------------------------------------------------- page235.

Vuttanayeneva sakalarajaparisa. Iti sapariso raja anto pataraseyeva sakalapathavim anusamyayitva rajadhanim paccagacchati. Evam mahiddhikam cakkavattino hatthiratanam hoti. Mahasudassanassapi tadisameva ahosi. Tena vuttam "disva ranno .pe. Paturahosi"ti. Assaratanavannana [247] Evam patubhutahatthiratanassa pana cakkavattino amacca pakatimangalaassatthanam sucisamatalam karetva alankaritva ca purimanayeneva ranno tassa agamanacintanattham ussaham janenti. So purimanayeneva katadanamananasakkaro samadinnasilavatto 1- pasadatale sukhanisinno punnasampattim samanussarati. Athassa punnanubhavacodito sindhavakulato vijjulatavinaddhasaradakalasetavalahakarasisassiriko rattapado rattatundo candappabhapunjasadisasuddhasiniddhaghanasamghatasariro 2- kakagiva viya indanilamani viya ca kalavannena sisena samannagatatta kakasiso 3- sutthu kappetva thapitehi viya munjasadisehi setehi 4- sanhavattaujugatigatehi kesehi samannagatatta munjakeso vehasangamo valahako nama assaraja agantva tasmim thane patitthahi. 5- Mahasudassanassa panesa hatthiratanam viya agato. Sesam sabbam hatthiratane vuttanayeneva veditabbam. Evarupam assaratanam sandhaya bhagava "puna caparan"ti adimaha. Maniratanavannana [248] Evam patubhutaassaratanassa pana ranno cakkavattino catuhatthayamam sakatanabhisamaparinaham ubhosu antesu kannikapariyantato viniggatehi suparisuddha- muttakalapehi dvihi kancanapadumehi 6- alankatam caturasitimanisahassaparivaram taraganaparivutassa punnacandassa sirim patippharamanam viya vipulapabbatato 7- maniratanam agacchati. Tassevam agatassa muttajalake thapetva veluparamparaya satthihatthappamanam @Footnote: 1 cha.Ma., i. samadinnasilabbato 2 cha.Ma.....samhatasariro 3 cha.Ma., i. kalasiso @4 cha.Ma., i. setehi na dissati 5 cha.Ma., i. patitthati 6 cha.Ma. kancana.... @7 cha.Ma., i. vepullapabbatato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page236.

Akasam aropitassa rattibhage samanta yojanappamanam okasam abha pharati, yaya sabbo so okaso arunuggamanavelaya viya sanjataloko hoti. Tato kasaka kasikammam vanija apanugghatanam te te sippino tantam kammantam payojenti "diva"ti mannamana. Mahasudassanassapi sabbantam tatheva ahosi. Tena vuttam "puna caparam ananda .pe. Maniratanam paturahosi"ti. Itthiratanavannana [249] Evam patubhutamaniratanassa pana cakkavattino visayasukhavisesassa visesakaranam itthiratanam patubhavati. Maddarajakulato tam 1- hissa aggamahesim anenti, uttarakuruto va punnanubhavena sayam agacchati. Avasesa panassa sampatti "puna caparam ananda ranno mahasudassanassa itthiratanam paturahosi, abhirupa dassaniya"ti adina nayena paliyamyeva agata. Tattha santhanaparipuriya adhikam rupamassati abhirupa. Dissamana ca 2- cakkhuni milayati, 3- tasma annakiccavikkhepam hitvapi datthabbati dassaniya. Dissamanava somanassavasena cittam pasadetiti pasadika. Paramayati evam pasadavahatta uttamaya. Vannapokkharatayati vannasundarataya. Samannagatati upeta. Abhirupa va yasma natidigha natirassa. Dassaniya yasma natikisa natithula. Pasadika yasma natikalika naccodata. Paramaya vannapokkharataya samannagata yasma atikkanta 4- manusivannam appatta dibbavannam. Manussananhi vannabha bahi na niccharati. Devanam pana atidurampi niccharati. Tassa pana dvadasahatthappamanam padesam sarirabha obhaseti. Natidighadisu cassa pathamayugalena arohasampatti, dutiyayugalena parinahasampatti, tatiyayugalena vannasampatti vutta. Chahi vapi etehi kayavipattiyabhavo. Atikkanta manusivannanti imina kayasampatti vutta. Tulapicuno va kappasapicuno @Footnote: 1 cha.Ma.,i. va 2 cha.Ma.,i. va 3 cha.Ma. pinayati, i. pinayati 4 cha.Ma.,i. abhikkanta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page237.

Vati sappimande pakkhipitva thapitassa sattadha 1- vihatassa 1- tulapicuno va kappasapicuno va. Siteti ranno sitakale unhani. 2- Unheti ranno unhakale sitani. 3- Candanagandhoti niccakalameva supisitassa abhinavassa catujatisamayojitassa haricandanassa gandho kayato vayati. Uppalagandhoti hasitakathitakalesu mukhato tamkhanam vikasitassa 4- niluppalassa ativiya sugandho vayati. Evarupasamphassagandhasampattiyuttaya panassa sarirasampattiya anurupam acaram dassetum tam kho panati adi vuttam. Tattha rajanam disva nisinnasanato aggidaddha viya pathamameva utthatiti pubbutthayini. Tasmim nisinne tassa talapannavijanadikiccam 5- katva paccha nipatati nisidatiti pacchanipatini. Kim karomi te devati vacaya kimkaram patissavetiti kimkarapatissavini. Ranno manapameva carati karotiti manapacarini. Yam ranno piyam, tadeva vadatiti piyavadini. Idani "svassa acaro tava 6- visuddhiyava, 6- na satheyyena"ti dassetum tam kho panati adimaha. Tattha no aticariti 7- na atikkamitva cari, thapetva rajanam annam purisam cittenapi na patthetiti 8- vuttam hoti. Tattha ye tassa adimhi "abhirupa"ti adayo ante ca "pubbutthayini"ti adayo vutta, te pakatigunaeva. "atikkanta manusivannan"ti adayo pana cakkavattino punnam upanissaya cakkaratanapatubhavato patthaya purimakammanubhavena nibbattati veditabba. Abhirupatadikapi va cakkaratanapatubhavato patthaya sabbakaraparipura jata. Tenaha "evarupam itthiratanam paturahosi"ti. Gahapatiratanavannana [250] Evam patubhutaitthiratanassa pana ranno cakkavattissa dhanakaraniyanam kiccanam yathasukham pavattanattham gahapatiratanam patubhavati. So pakatiyava @Footnote: 1-1 cha.Ma., i. satavaravihatassa 2 cha.Ma., i. unhani na dissati @3 cha.Ma., i. sitani na dissati 4 cha.Ma., i. vikasitasseva @5 cha,Ma., i. talavantena bijanadikiccam 6-6 cha.Ma. bhavavisuddhiyava @ i. acarabhavavisuddhiya 7 cha.Ma. aticariti 8 cha.Ma. patthesiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page238.

Mahabhogo, mahabhogakule jato. Ranno dhanarasivaddhako setthigahapati hoti. Cakkaratananubhavasangahitam 1- panassa kammavipakajam dibbacakkhu patubhavati, yena antopathaviyampi yojanabbhantare nidhim passati, so tam sampattim disva tutthahadayo 2- gantva rajanam dhanena pavaretva sabbani dhanakaraniyani sampadeti. Mahasudassanassapi tatheva sampadeti. 3- Tena vuttam "puna caparam ananda .pe. Evarupam gahapatiratanam paturahosi"ti. Parinayakaratanavannana [251] Evam patubhutagahapatiratanassa pana ranno cakkavattissa sabbakiccasamvidhanasamattham parinayakaratanam patubhavati. So ranno jetthaputtova hoti. Pakatiyaeva so pandito byatto medhavi vibhavi. Ranno punnanubhavam nissaya panassa attano kammanubhavena paracittananam uppajjati. Yena dvadasayojanaya parisaya 4- cittavaram 4- natva ranno hite ca ahite ca vavatthapetum samattho hoti, sopi tam attano anubhavam disva tutthahadayo rajanam sabbakiccanusasanena pavareti. Mahasudassanampi tatheva pavareti. 5- Tena vuttam "puna caparam ananda .pe. Parinayakaratanam paturahosi"ti. Tattha thapetabbam thapetunti tasmim tasmim thanantare thapetabbam thapetum. Catuiddhisamannagatavannana [252] Samavepakiniyati samavipakiniya. 6- Gahaniyati kammajatejo- dhatuya. Tattha yassa bhuttamattova aharo jirati, yassa va pana putabhattam viya tatheva titthati, ubhopetena samavepakiniya samannagata. Yassa pana puna bhattakale bhattacchando uppajjateva, ayam samavepakiniya samannagatoti. @Footnote: 1 cha.Ma.,i.....sahitam 2 cha.Ma.,i. tutthamanaso 3 cha.Ma. sampadesi @4-4 cha.Ma.,i. rajaparisaya cittacaram 5 cha.Ma.,i. pavaresi 6 cha.Ma. i. samavipacaniya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page239.

Dhammapasadapokkharanivannana [253] Mapesi khoti nagare bherincarapetva 1- janarasim karetvana mapesi, ranno pana saha cittuppadeneva bhumim bhinditva caturasitipokkharanisahassani nibbattimsu. Tani sandhayetam vuttam. Dvihi vedikahiti ekaya itthakanam pariyanteyeva parikkhitta ekaya parivenaparicchedapariyante. Etadahositi kasma ahosi. Ekadivasam kira nhatva ca pivitva ca gacchantam mahajanam mahapuriso oloketva ime ummattakaveseneva gacchanti. Sace etesam ettha pilandhanapupphani bhaveyyum, bhaddakam siyati. Athassa etadahosi. Tattha sabbotukanti puppham nama ekasmimyeva utumhi pupphati. Aham pana tatha karissami "yatha sabbesu utusu pupphissati"ti cintesi. 2- Ropapesiti nanavanna- uppalavijadini 3- tato tato aharapetva na ropapesi, saha cittuppadeneva panassa sabbam ijjhati. Tam loko ranna ropapitanti manni. Tena vuttam "ropapesi"ti. Tato patthaya mahajano nanappakaram jalajathalajamalam pilandhitva nakkhattam kilamano viya gacchati. [254] Atha raja tato uttarimpi 4- janam sukhasamappitam katukamo "yannunaham imasam pokkharaninam tire"ti adina janassa sukhavidhanamva cintetva sabbam akasi. Tattha nhapesunti anno sariram ubbatteti, 5- anno cunnani yojeti, anno pokkharanitire 6- nhayantassa udakam ahari, anno vatthani patiggahesi ceva adasi ca. Patthapesi khoti katham patthapesi. Itthinanca purisananca anucchavike alankare thapetvana 7- itthimattameva tattha paricaravasena sesam sabbam pariccagavasena thapetva raja mahasudassano danam deti, tam paribhunjathati bherincarapesi. 8- @Footnote: 1 cha.Ma.,i. bherim carapetva 2 cha.Ma. cintesim 3 cha.Ma.,i.....bijadini @4 cha.Ma. uttaripi 5 cha.Ma.,i. ubbattesi 6 cha.Ma.,i. tire @7 cha.Ma. i. karetva 8 cha.Ma.,i.....carapesi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page240.

Mahajano pokkharanitiram agantva nhatva vatthani parivattetva nanagandhehi vilitto pilandhanavicittamalo danaggam gantva anekappakaresu yagubhattakhajjakesu atthavidhapanesu ca yo yam icchati, so tam khaditva ca pivitva ca nanavannani khomasukhumani vatthani nivasetva sampattim anubhavitva yesam tadisani atthi, te ohaya gacchanti. Yesam pana natthi, te gahetva gacchanti. Hatthiassayanadisupi nisiditva thokam vicaritva anatthika ohaya, atthika gahetva gacchanti. Varasayanesupi nipajjitva sampattim anubhavitva anatthika ohaya, atthika gahetva gacchanti. Itthihipi saddhim sampattim anubhavitva anatthika ohaya, atthika gahetvava gacchanti. Sattavidharatanapasadhanani ca pasadhetvapi sampattim anubhavitva anatthika ohaya, atthika gahetvava gacchanti. Tampi danam utthaya samutthaya diyateva. Jambudipavasikanam annam kammam natthi, ranno danam paribhunjantava vicaranti. [255] Atha brahmanagahapatika cintesum "ayam raja evarupam danam dentopi 1- `mayham tanduladini va khiradini va detha'ti na kinci aharapeti, na no pana amhakam `raja na 2- aharapeti'ti tunhimasitum patirupan"ti. Te bahum sapateyyam samharitva ranno upanamesum. Tasma "athakho ananda brahmanagahapatika"ti adimaha. Evam samacintesunti kasma evam samacintesum. 3- Kassaci gharato appam abhatam, kassaci bahu. Tasmim patisamhariyamane "kim taveva gharato sundaram abhatam, na mayham gharato, kim taveva gharato bahu na mayhan"ti evam kalahasaddopi uppajjeyya, so ma uppajjitthati evam samacintesum. [256] Ehi tvam sammati ehi tvam vayasa. 4- Dhammam nama pasadanti pasadassa namam aropetvava anapesi. 5- Vissakammo pana kivamahanto 6- deva pasado hotuti patipucchitva dighato yojanam vitatharato addhayojanam sabbaratanamayova hotuti vuttepi evam hotu bhaddam taveva 7- vacananti tassa patissunitva, atha 8- @Footnote: 1 cha.Ma. dadanto 2 cha.Ma.,i. na saddo na dissati 3 cha.Ma.,i. cintesum @4 cha.Ma.,i. vayassa 5 Ma. amapesi 6 Ma. kimvamahanto @7 cha.Ma.,i. tava 8 cha.Ma.,i. atha saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page241.

Dhammarajanam sampaticchapetva mapesi. Tattha evam bhaddam tavati kho anandati evam bhaddam tava iti kho ananda. Patissunitvati sampaticchitva, vatvati attho. Tunhibhavenati samanadhammapatipattikaranokaso me bhavissatiti icchanto tunhibhavena adhivasesi. Saramayoti candanasaramayo. [257] Dvihi vedikahiti ettha eka vedika panassa unhisamatthake ahosi, eka hettha paricchedamatthake. [258] Duddikkho ahositi duddikkho, pabhasampattiya duddasoti attho. Musatiti harati phandapeti niccalabhavena patitthatum na deti. Upaviddheti 1- ubbiddhe, meghavigamena duribhuteti attho. Deveti akase. [259] Mapesi khoti aham imasmim thane pokkharanim mapemi, tumhakam gharani bhindathati na evam karetva mapesi. Cittuppadavaseneva panassa bhumim bhinditva tatharupa pokkharani ahosi. Te sabbakamehiti sabbehi icchiticchitavatthuhi, samane samanaparikkharehi, brahmane brahmanaparikkharehi santappesiti. Pathamabhanavaravannana nitthita. -------------- Jhanasampattivannana [260] Mahiddhikoti cittuppadavaseneva caturasitipokkharanisahassanam nipphattisankhataya mahatiya iddhiya samannagato. Mahanubhavoti tesamyeva anubhavitabbanam mahantataya mahatanubhavena 2- samannagato. Seyyathidanti nipato, tassa "katamesam tinnan"ti attho. Danassati sampattipariccagassa. Damassati alavakasutte 3- panna damoti agata. Idha attanam damentena katam uposathakammam. Sannamassati silassa. @Footnote: 1 cha.Ma., i. viddheti 2 cha.Ma., i. mahanubhavena 3 sam.sa. 15/246/257 alavakasutta,- @khu.su. 25/183/368 alavakasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page242.

Bodhisattapubbayogavannana idha thatva panassa pubbayogo veditabbo:- raja kira pubbe gahapatikule nibbatti. Tena ca samayena dharamanakakassapabuddhassa sasane eko thero arannavasam vasati, bodhisatto attano kammena arannam pavittho theram disva upasankamitva vanditva therassa nisajjanatthanacankamanatthanadini oloketva pucchi "idheva bhante ayyo vasati"ti. Ama upasakati sutva "idheva ayyassa pannasalam katum vattati"ti cintetva attano kammam pahaya dabbasambharam kottetva pannasalam katva chadetva bhittiyo mattikaya limpitva dvaram yojetva katthattharam 1- katva "karissati nu kho paribhogam, na karissati"ti ekamantam nisidi. Thero antogamato agantva pannasalam pavisitva katthatthare nisidi. Upasakopi agantva vanditva samipe nisinno "phasuka bhante pannasala"ti pucchi. Phasuka bhaddamukha pabbajitasaruppati. Vasissatha bhante idhati. Ama upasakati. So adhivasanakarena vasissatiti natva nibaddham mayham gharadvaram agantabbanti patijanapetva "ekam me bhante varam detha"ti aha. Atikkantavara upasaka pabbajitati. Bhante yanca kappati, yanca anavajjanti. Vadehi upasakati. Bhante nibaddhavasanatthane nama manussa mangale va amangale va agamanam icchanti, anagacchantassa kujjhanti. Tasma annam nimantitatthanam gantvapi mayham gharam pavisitvava bhattakiccam nitthapetabbanti. 2- Thero adhivasesi. So pana salaya 3- katasarakam 3- pattharitva mancapitham pannapesi, apassenam nikkhipi, padakathalikam thapesi, pokkharanim khani, cankamam katva valikam okiri, mige agantva bhittim ghamsitva mattikam patente disva kantakavatim parikkhipi. Pokkharanim otaritva udakam alulikam karonte disva anto pasanehi @Footnote: 1 cha.Ma., i. katthattharanam. evamuparipi 2 cha.Ma., i. nitthapetabbanti @3-3 cha.Ma., i. pannasalaya katasatakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page243.

Cinitva bahi kantakavatim parikkhipitva antovatipariyante talapantiyo ropesi, 1- mahacankame sammatthatthanam alulente disva cankamampi vatiya parikkhipitva antovatipariyante talapantiyo 2- ropesi. Evam avasam nitthapetva therassa ticivaram pindapatam osadham paribhogabhajanam arakandakam pipphalikam nakhacchedanam sucim kattarayatthim upahanam udakatumbam chattam dipakapallakam malaharanim pattam thalakam parissavanam dhammakarakam yam va panannampi pabbajitanam paribhogajatam sabbam adasi. Therassa bodhisattena adinnaparikkharo nama na hoti. 3- So silani rakkhanto uposatham karonto yavajivam theram upatthahi. Thero tattheva vasanto arahattam patva parinibbayi. Bodhisattopi yavatayukam punnam katva devaloke nibbattitva tato cuto manussalokam agacchanto kusavatiya rajadhaniya nibbattitva mahasudassano raja ahosi. Evam natimahantampi punnam 4- te sasane katam 4- mahavipakam hotiti kattabbam tam vibhavina. Mahaviyuhanti rajatamayam mahakutagaram. Tattha vasitukamo hutva agamasi, ettavata kamavitakkati kamavitakka taya ettavata nivattitabbam, ito param tuyham abhumi, idam jhanagaram nama, nayidam taya saddhim vasanatthananti evam tayo vitakke kutagaradvareyeva vikkhambhesi. 5- [261] Pathamam jhananti adisu visum kasinaparikammakiccam nama natthi. Nilakasinena atthe sati nilamani, 6- pitakasinena atthe sati suvannam, lohitakasinena atthe sati rattamani, 7- odatakasinena atthe sati rajatanti olokitolokitatthane kasinameva pannayati. [262] Mettasahagatenati adisu yam vattabbampi, tam sabbampi visuddhimagge vuttameva. Iti paliyam cattari jhanani, cattari appamannaneva @Footnote: 1 cha.Ma.,i. ropeti 2 cha.Ma.,i. talapantim 3 cha.Ma.,i. nahosi 4-4 cha.Ma.,i. @punnam ayatane katam 5 cha.Ma.,i. nivattesi 6 cha.Ma.,i. nilamanim 7 cha.Ma.,i. rattamanim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page244.

Vuttani. Mahapuriso pana sabbapi attha samapattiyo panca abhinna 1- nibbattetva anulomapatilomadivasena cuddasahakarehi samapattiyo pavisanto madhupatalam pavitthabhamaro madhurasena viya samapattisukheneva yapeti. Caturasitinagarasahassadivannana [263] Kusavatirajadhanipamukhaniti kusavatirajadhani tesam nagaranam pamukha sabbasetthati attho. Bhattabhiharoti abhiharitabbabhattam. [264] Vassasatassa vassasatassati kasma evam cintesi. Tesam saddena ukkanthitva, "pathamassa jhanassa saddo kantako"ti 2- hi vuttam. Tasma saddena ukkanthito mahapuriso. Atha kasma ma agacchantuti na vadati. Idani raja na passatiti nibaddhavattam na labhissanti, tam tesam ma upachijjatuti 3- na vadati. Subhaddadeviupasankamanavannana [265] Etadahositi kada etam ahosi. Ranno kalakiriyadivase. Tada kira devata cintesum "raja anathakalakiriyam ma karotu, orodhehi dhitarahi 4- puttehi parivaritova karotu"ti. Atha devim avattetva tassa evam cittam uppadesum. Pitani vatthaniti tani kira pakatiya ranno manapani, tasma pitani parupathati aha. Ettheva devi titthati devi imam jhanagaram nama tumhehi saddhim vasanatthanam na hoti, jhanarativindanatthanam nama, 5- ma idha pavisiti. [266] Etadahositi loke satta nama maranasannakale ativiya virocanti, tenassa ranno vippasannindriyabhavam disva evam ahosi, tato ma ranno kalakiriya ahositi tassa kalakiriyam anicchamana sampattigunamassa 6- kathayitva titthamanakaram karissamiti cintayitva imani te devati adimaha. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. abhinnayo ca 2 an dasaka. 24/72/108 kantakasutta 3 cha.Ma.,i. @ uppajjitthati 4 cha.Ma.,i. bahuhi dhituhi 5 cha.Ma.,i. mama 6 cha.Ma. sampati...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page245.

Tattha chandam janehiti pemam uppadehi, pitim 1- karohi. Jivite apekkhanti jivite sapekkham, alayam, tanham karohiti attho. [267] Evam kho mam tvam deviti "mayam kho deva 2- itthiyo nama pabbajitanam upacarakatham na janama, katham vadama maharaja"ti rajanam "pabbajito ayan"ti mannamanaya deviya vutte "evam kho mam tvam devi samudacara"ti 3- aha, garahitati buddhehi paccekabuddhehi savakehi annehi ca pabbajitehi 4- bahussutehi garahita. Kimkarana? sapekkhakalakiriya hi attanoyeva gehe yakkhakukkuraajagonamahisamusikakukkutasakunadibhavena 5- nibbattanakaranam ahosi. 6- [268] Atha kho ananda subhadda devi assuni pamajjitvati devi ekamantam gantva roditva kanditva assuni punjitva etadavoca. Brahmalokupagamavannana [269] Gahapatissa vati kasma aha. Tesam kira sonasetthiputtadinam viya mahati sampatti hoti, sonassa kira setthiputtassa eka bhattapati dvesatasahassasani agghati. Iti tesam tadisam bhattam bhuttanam muhuttam bhattasammado bhattamuccha bhattakilamatho hoti. [271] Yam tena samayena ajjhavasamiti yattha vasami, tam ekamyeva nagaram hoti, avasesesu puttadhitadayo ceva dasamanussa ca vasimsu. Pasadakutagaresupi eseva nayo. Pallankadisupi ekamyeva pallankam paribhunjati, sesa puttadinam paribhoga honti. Itthisupi ekava paccupatthati, sesa parivaramatta honti. Paridahamiti ekameva dussayugam nivasemi, sesani parivaretva vicarantanam asitisahassadhikanam solasannam purisasatasahassanam honti. Bhunjamiti patthappamanena 7- nalikodanamattam bhunajami, sesam parivaretva vicarantanam cattalisasahassadhikanam @Footnote: 1 cha.Ma.,i. ratim 2 cha.Ma.,i. devi 3 cha.Ma. samudacarahiti adimaha. @4 cha.Ma.,i. panditehi 5 cha.Ma.,i....ukamanguladibhavena @6 cha.Ma.,i. hoti 7 cha.Ma.,i. paramappamanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page246.

Atthannam purisasatasahassanam hotiti dasseti. Ekathalipako hi dasannam jananam pahoti. Etani kira 1- caturasiti nagarasahassani ceva pasadasahassani ca kutagarasahassani ca ekissayeva pannasalaya nissandena nibbattani. Caturasiti pallankasahassani nipajjanatthaya dinnamancakassa nissandena nibbattani. Caturasi hatthisahassani assasahassani rathasahassani nisidanatthaya dinnapithssa nissandena nibbattani. Caturasiti manisahassani ekadipanissandena nibbattani. Caturasiti pokkharanisahassani ekapokkharaninissandena nibbattani. Caturasiti itthisahassani puttasahassani gahapatisahassani paribhogabhajanapattathalaka dhammakaraka- parissavanaarakandaka pipphalika nakhaccheda sucikuncika kannamalaharani padakathalika upahanachatta kattarayatthidanassa nissandena nibbattani. Caturasiti dhenusahassani gorasadananissandena nibbattani. Caturasiti vatthakotisahassani nivasanaparupanadanassa nissandena nibbattani. Caturasiti thalipakasahassani bhojanadanassa nissandena nibbattaniti veditabbani. [272] Evam bhagava mahasudassanassa sampattim adito patthaya vittharena kathetva sabbantam kumarakanam 2- pamsvagarakilanam viya dassento parinibbanamancake nipannova passanandati adimaha. Tattha viparinatati pakatijahanena 3- nibbutapadipo viya apannattikabhavam gata. Evam anicca kho ananda sankharati evam hutva abhavatthena anicca. Ettavata bhagava yatha nama puriso satahatthubbedhe campakarukkhe nissenim bandhitva abhiruhitva campakarukkhapuppham adaya nissenim muncanto otareyya evameva nissenim bandhanto viya anekavassakotisatasahassubbedham mahasudassanassa sampattim aruyha sampattimatthake thitam aniccalakkhanam adaya nissenim muncanto viya otinno. Teneva pubbe vasabharaja dighabhanakatheranam lohapasadassa pacinapasse ambalatthikaya imam suttam sajjhayantanam sutva "kim @Footnote: 1 cha.Ma. pana 2 cha.Ma., i. darakanam 3 cha.Ma., i. pakativijahanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page247.

Bho mayham ayyakena ettha vuttam, attano khaditapitatthane sampattimeva katheti"ti cintento "evam anicca kho ananda sankhara"ti vuttakale "imam bho disva pancahi cakkhuhi cakkhumata evam vuttan"ti vamahattham samminjitva dakkhinahatthena apphotetva "sadhu sadhu"ti tutthahadayo sadhukaram adasi. Evam addhuvati 1- evam udakabubbuladayo 2- viya dhuvabhavam virahita. Evam anassasikati evam supinake pitapaniyam viya anulittacandanam viya ca assasavirahita. Sariram nikkhipeyyati sariram chaddeyya. Idani annassa sarirassa nikkhepo va patijagganam va natthi kilesapahinatta 3- ananda tathagatassati vadati. Idanca pana vatva puna theram amantesi, cakkavattino anubhavo nama ranno pabbajitassa sattame divase antaradhayati. Mahasudassanassa pana kalakiriyato sattameva divase sattaratanapakara sattaratanatala caturasiti pokkharanisahassani dhammapasado dhammapokkharani cakkaratananti sabbametam antaradhayiti. Hatthiadisu pana ayam dhammata khinayuka saheva kalam karonti. Ayusese sati hatthiratanam uposathakulam gacchati. Assaratanam valahakakulam. Maniratanam vipulapabbatameva 4- gacchati. Itthiratanassa anubhavo antaradhayati. Gahapatiratanassa cakkhu pakatikameva hoti. Parinayakaratanassa veyyattikam 5- nassati. Idamavoca bhagavati idam paliyam arulhanca anarulhanca sabbam bhagava avoca. Sesam uttanatthamevati. Mahasudassanasuttavannana nitthita. ------------- @Footnote: 1 ka. adhuvati 2 cha.Ma. udakapupphuladayo 3 ka. ayam patho na dissati @4 cha.Ma., i. vepullapabbatameva 5 cha.Ma., i. veyyattiyam


             The Pali Atthakatha in Roman Book 5 page 234-247. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=5&A=6045&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=6045&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=163              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=10&A=3916              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=10&A=4134              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=10&A=4134              Contents of The Tipitaka Volume 10 http://84000.org/tipitaka/read/?index_10

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]