บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๑

หน้าที่ ๒๒๕.

ธูโม. เตน หิ เต อุปกฺกิลิฏฺโฐ ญาณคฺคิ น วิโรจติ. ภสฺมนิมฺโมสวชฺชนฺติ นิโรชฏฺเฐน ^๑- มุสาวาโท ฉาริกา นาม. ยถา หิ ฉาริกาย ปฏิจฺฉนฺโน อคฺคิ น โชเตติ, เอวํ เต มุสาวาเทน ปฏิจฺฉนฺนํ ญาณนฺติ ทสฺเสติ. ชิวฺหา สุชาติ ยถา ตุยฺหํ สุวณฺณรชตโลหกฏฺฐมตฺติกาสุ อญฺญตรมยา ยาคยชนตฺถาย ^๒- สุชา โหติ, เอวํ มยฺหํ ธมฺมยาคยชนตฺถาย ปหูตชิวฺหา ^๓- สุชาติ วทติ. หทยํ โชติฏฺฐานนฺติ ยถา ตุยฺหํ นทีตีเร โชติฏฺฐานํ, เอวํ มยฺหํ ธมฺมยาคยชนฏฺฐานฏฺเฐน ^๔- สตฺตานํ หทยํ โชติฏฺฐานํ. อตฺตาติ จิตฺตํ. ธมฺโม รหโทติ ยถา ตฺวํ อคฺคึ ปริจริตฺวา ธูมจฺฉาริกเสทกิลิฏฺฐสรีโร สุนฺทริกํ นทึ โอตริตฺวา นฺหายสิ, เอวํ มยฺหํ สุนฺทริกาย สทิเสน พาหิเรน รหเทน อตฺโถ นตฺถิ, อฏฺฐงฺคิกมคฺคธมฺโม ปน มยฺหํ รหโท, ตตฺราหํ ปาณสตํปิ ปาณสหสฺสํปิ จตุราสีติปาณสหสฺสานิปิ เอกปฺปหาเรน นฺหาเปมิ. สีลติตฺโถติ ตสฺส ปน เม ธมฺมรหทสฺส จตุปาริสุทฺธิสีลํ ติตฺถนฺติ ทสฺเสติ. อนาวิโลติ ยถา ตุยฺหํ สุนฺทริกา นที จตูหิ ปญฺจหิ เอกโต นฺหายนฺเตหิ เหฏฺฐุปริยวาลิกา อาลุฬา โหติ, น เอวํ มยฺหํ รหโท, อเนกสหสฺเสสุปิ ^๕- ปาเณสุ โอตริตฺวา นฺหายนฺเตสุ โส อนาวิโล วิปฺปสนฺโนว โหติ. สพฺภิ สตํ ปสตฺโถติ ปณฺฑิเตหิ ปณฺฑิตานํ ปสฏฺโฐ. อุตฺตมตฺเถน วาโส สพฺภีติ วุจฺจติ, ปณฺฑิเตหิ ปสฏฺฐตฺตา สตํ ปสฏฺโฐ. ตรนฺติ ปารนฺติ นิพฺพานปารํ คจฺฉนฺติ. อิทานิ อริยมคฺครหทสฺส องฺคานิ อุทฺธริตฺวา ทสฺเสนฺโต สจฺจํ ธมฺโมติ- อาทิมาห. ตตฺถ สจฺจนฺติ วจีสจฺจํ. ธมฺโมติ อิมินา ทิฏฺฐิสงฺกปฺปวายามสติสมาธโย ทสฺเสติ. สํยโมติ อิมินา กมฺมนฺตาชีวา คหิตา. สจฺจนฺติ วา อิมินา มคฺคสจฺจํ คหิตํ. สา อตฺถโต สมฺมาทิฏฺฐิ. วุตฺตํ เหตํ "สมฺมาทิฏฺฐิ มคฺโค เจว เหตุ จา"ติ. ^๖- สมฺมาทิฏฺฐิยา ปน คหิตาย ตํคติกตฺตา สมฺมาสงฺกปฺโป คหิโตว โหติ. ธมฺโมติ อิมินา วายามสติสมาธโย. สํยโมติ อิมินา วาจากมฺมนฺตาชีวา. เอวํปิ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. นิโชตฏฺเฐน ^๒ สี. อญฺญตรา มหายาคํ ยชนตฺถาย ^๓ ก. พหุชิวฺหา @^๔ ฉ.ม., อิ. ธมฺมยาคสฺส ยชนฏฺฐานตฺเถน ^๕ ฉ.ม., อิ. อเนกสตสหสฺเสสุปิ @^๖ อภิ. สงฺคณิ. ๓๔/๑๐๓๙/๒๔๗ นิกฺเขปกณฺฑ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๒๖.

อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค ทสฺสิโต โหติ. อถวา สจฺจนฺติ ปรมตฺถสจฺจํ, ตํ อตฺถโต นิพฺพานํ. ธมฺโมติ ปเทน ทิฏฺฐิ สงฺกปฺโป วายาโม สติ สมาธีติ ปญฺจงฺคานิ คหิตานิ. สํยโมติ วาจา กมฺมนฺโต อาชีโวติ ตีณิ. เอวมฺปิ อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค ทสฺสิโต โหติ. พฺรหฺมจริยนฺติ เอวํ ^๑- พฺรหฺมจริยํ นาม. มชฺเฌ สิตาติ สสฺสตุจฺเฉเท วชฺเชตฺวา มชฺเฌ นิสฺสิตา. พฺรหฺมปตฺตีติ เสฏฺฐปฺปตฺติ. ส ตุชฺชุภูเตสุ นโม กโรหีติ เอตฺถ ตกาโร ปทสนฺธิกโร, ส ตฺวํ อุชุภูเตสุ ขีณาสเวสุ นโม กโรหีติ อตฺโถ. ตมหํ นรํ ธมฺมสารีติ พฺรูมีติ โย เอวํ ปฏิปชฺชติ, ตมหํ ปุคฺคลํ "เอโส ธมฺมสารี ธมฺมสาริยา ปฏิปนฺโน"ติ ^๒- จ "กุสลธมฺเมหิ อกุสลธมฺเม หาเรตฺวา ^๓- ฐิโต"ติ วา ^๔- วทามีติ. นวมํ.

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้า ๒๒๕-๒๒๖. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=11&A=5836&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=5836&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=658 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=5411 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=4788 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=4788 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_15