อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๒)

หน้าที่ ๖๖.
วคฺควคฺคา หุตฺวา ยาจนฺติ ฯ ยาจโก อปฺปิโย โหตีติ โย ยาจติ
โส อปฺปิโย โหติ ฯ ยาจํ อททมปฺปิโยติ ยาจนฺติ ยาจิตํ วุจฺจติ ฯ
ยาจิตมตฺถํ อททนฺโตปิ อปฺปิโย โหติ ฯ อถวา ยาจนฺติ
ยาจนฺตสฺส ฯ อททมปฺปิโยติ อเทนฺโต อปฺปิโย โหติ ฯ มา เม
วิทฺเทสนา อหูติ มา เม อปฺปิยภาโว อหุ ฯ อหํ วา ตว ตฺวํ
วา มม เทสฺโส อปฺปิโย มา อโหสีติ อตฺโถ ฯ
     {๓๔๗} ทุสฺสํหรานีติ กสิโครกฺขาทีหิ อุปาเยหิ ทุกฺเขน สํหรณียานิ ฯ
     {๓๔๘-๓๔๙} สํยาจิกาย ปน ภิกฺขุนาติ เอตฺถ สํยาจิกา นาม สยํ
ปวตฺติตา ยาจนา วุจฺจติ ฯ ตสฺมา สํยาจิกายาติ อตฺตโน
ยาจนายาติ วุตฺตํ โหติ ฯ สยํ ยาจิตเกหิ อุปกรเณหีติ อตฺโถ ฯ
ยสฺมา ปน สา สยํ ยาจิตเกหิ กยิรมานา สยํ ยาจิตฺวา กยิรมานา
โหติ ตสฺมา ตํ อตฺถปริยายํ ทสฺเสตุํ สยํ ยาจิตฺวา ปุริสมฺปีติ
เอวมสฺส ปทภาชนํ วุตฺตํ ฯ อุลฺลิตฺตาติ  อนฺโตลิตฺตา ฯ อวลิตฺตาติ
พหิลิตฺตา ฯ อุลฺลิตฺตาวลิตฺตาติ สนฺตรพาหิรลิตฺตาติ วุตฺตํ
โหติ ฯ การยมาเนนาติ อิมสฺส ปทภาชเน การาเปนฺเตนาติ
เอตฺตกเมว วตฺตพฺพํ สิยา เอวํ หิ พฺยญฺชนํ สเมติ ยสฺมา
ปน สํยาจิกาย กุฏึ การาเปนฺเตนาปิ อิธ วุตฺตนเยเนว ปฏิปชฺชิตพฺพํ
ตสฺมา กโรนฺโต วา โหตุ การาเปนฺโต วา อุโภเปเต
การยมาเนนาติ อิมินาว ปเทน สงฺคหิตาติ เอตมตฺถํ ทสฺเสตุํ
กโรนฺโต วา การาเปนฺโต วาติ วุตฺตํ ฯ ยทิ ปน กโรนฺเตน วา
การาเปนฺเตน วาติ วเทยฺย พฺยญฺชนํ วิโลมิตํ ภเวยฺย ฯ น หิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๖๗.
การาเปนฺโต กโรนฺโต นาม โหติ ฯ ตสฺมา อตฺถมตฺตเมเวตฺถ
ทสฺสิตนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ อตฺตุทฺเทสนฺติ มยฺหํ เอสาติ เอวํ อตฺตา
อุทฺเทโส อสฺสาติ อตฺตุทฺเทสา ฯ ตํ อตฺตุทฺเทสํ ฯ ยสฺมา ปน
ยสฺสา อตฺตา อุทฺเทโส สา อตฺตโน อตฺถาย โหติ ตสฺมา ตํ
อตฺถปริยายํ ทสฺเสนฺโต อตฺตุทฺเทสนฺติ อตฺตโน อตฺถายาติ อาห ฯ
ปมาณิกา กาเรตพฺพาติ ปมาณยุตฺตา กาเรตพฺพา ฯ ตตฺรีทํ
ปมาณนฺติ ตสฺสา กุฏิยา อิทํ ปมาณํ ฯ สุคตวิทตฺถิยาติ สุคตวิทตฺถิ
นาม อิทานิ มชฺฌิมสฺส ปุริสสฺส ติสฺโส วิทตฺถิโย วฑฺฒกิหตฺเถน
ทิยฑฺโฒ หตฺโถ โหติ ฯ พาหิริเมน มาเนนาติ กุฏิยา
พหิกฺฑฺฑมาเนน ทฺวาทส วิทตฺถิโย ฯ นิมนฺเตน ปน สพฺพปฐมํ ทินฺโน
มหามตฺติกาปริยนฺโต น คเหตพฺโพ ฯ ถุสปิณฺฑปริยนเตน มินิตพพํ ฯ
ถุสปิณฺฑสฺสูปริ เสตกมฺมํ อพฺโพหาริกํ ฯ สเจ ถุสปิณเฑน
อนตฺถิโก มหามตฺติกายเอว นิฏฐเปติ มหามตฺติกาว ปริจฺเฉโท ฯ
ติริยนฺติ วิตฺถารโต ฯ สตฺตาติ สตฺต สุคตวิทตฺถิโย ฯ อนฺตราติ
อิมสฺส ปน อยํ นิทฺเทโส อพฺภนฺตริเมน มาเนน ฯ กุฑฺฑสฺส
พหิอนฺตํ อคฺคเหตฺวา อพฺภนฺตริเมน อนฺเต มิยมาเน ติริยํ สตฺต
สุคตวิทตฺถิโย ปมาณนฺติ วุตตํ โหติ ฯ โย ปน เลสํ โอเฑนฺโต
ยถาวุตฺตปฺปมาณเมว กริสฺสามีติ ทีฆโต เอกาทส วิทตฺถิโย ติริยํ อฏฺฐ
วิทตฺถิโย ทีฆโต วา เตรส วิทตฺถิโย ติริยํ ฉ วิทตฺถิโย กเรยฺย
น วฏฺฏติ ฯ เอกโตภาเคน อติกฺกนฺตมฺปิ หิ ปมาณํ อติกฺกนฺตเมว
โหติ ฯ ติฏฺฐตุ วิทตฺถิ เกสคฺคมตฺตมฺปิ ทีฆโต หาเปตฺวา ติริยํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๖๘.
ติริยโต วา หาเปตฺวา ทีฆํ วฑฺเฒตุํ น วฏฺฏติ ฯ โก ปน วาโท
อุภโต วฑฺฒเน ฯ วุตฺตํ เหตํ อายามโต วา วิตฺถารโต วา
อนฺตมโส เกสคฺคมตฺตมฺปิ อติกฺกมิตฺวา กโรติ วา การาเปติ วา
ปโยเค ทุกฺกฏนฺติ อาทิ ฯ ยถาวุตฺตปฺปมาณาเอว ปน วฏฺฏติ ฯ ยา
ปน ทีฆโต สฏฺฐิหตฺถาปิ โหติ ติริยํ ติหตฺถา วา อูนกตฺติหตฺถา วา
ยตฺถ ปมาณยุตฺโต มญฺโจ อิโตจีโตจ น ปริวตฺตติ อยํ กุฏีติ
สงฺขํ น คจฺฉติ ตสฺมา อยมฺปิ วฏฺฏติ ฯ มหาปจฺจริยํ ปน ปจฺฉิมโกฏิยา
จตูหตฺถวิตฺถารา วุตฺตา ฯ ตโต เหฏฺฐา อกุฏี ฯ ปมาณิกาปิ
ปน อเทสิตวตฺถุกา วา สารมฺภา วา อปริกฺกมนา วา น วฏฺฏติ ฯ
ปมาณิกา เทสิตวตฺถุกา อนารมฺภา สปริกฺกมนา วฏฺฏติ ฯ
ปมาณโต อูนตรมฺปิ จตูหตฺถปญฺจหตฺถมฺปิ กโรนฺเตน เทสิตวตฺถุกาว
กาเรตพฺพา ฯ ปมาณาติกฺกนฺตญฺจ ปน กโรนฺโต เลปปริโยสาเน
ครุกํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ ฯ ตตฺถ เลโป จ อเลโป จ เลโปกาโส
จ อเลโปกาโส จ เวทิตพฺโพ ฯ เสยฺยถีทํ ฯ เลโปติ เทฺว เลปา
มตฺติกาเลโป จ สุธาเลโป จ ฯ ฐเปตฺวา ปน อิเม เทฺว เลเป
อวเสโส ภสฺมโคมยาทิเภโท อเลโป ฯ สเจปิ กลลเลโป โหติ
อเลโป เอว ฯ เลโปกาโสติ ภิตฺติโย เจว ฉทนญฺจ ฯ ฐเปตฺวา
ปน ภิตฺติจฺฉทเน อวเสโส ถมฺภตุลาปิฏฺฐิสงฺฆาฏวาตปานธูมจฺฉิทฺทาทิ
อเลปารโห โอกาโส สพฺโพปิ อเลโปกาโสติ เวทิตพฺโพ ฯ ภิกฺขู
อภิเนตพฺพา วตฺถุเทสนายาติ ยสฺมึ ฐาเน กุฏึ กาเรตุกาโม โหติ
ตตฺถ วตฺถุเทสนตฺถาย ภิกฺขู อภิเนตพฺพา ฯ เตน กุฏีการเกนาติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๖๙.
อาทิ ปน เยน วิธินา เต ภิกฺขู อภิเนตพฺพา ตสฺส ทสฺสนตฺถํ
วุตฺตํ ฯ ตตฺถ กุฏีวตฺถุํ โสเธตฺวาติ น วิสมํ อรญฺญํ ภิกฺขู คเหตฺวา
คนฺตพฺพํ กุฏีวตฺถุํ ปฐมเมว โสเธตฺวา สมตลํ สีมามณฺฑลสทิสํ
กตฺวา ปจฺฉา สงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา ยาจิตฺวา เนตพฺพาติ ทสฺเสติ ฯ
เอวมสฺส วจนีโยติ สงฺโฆ เอวํ วตฺตพฺโพ อสฺส ฯ ปรโต ปน
ทุติยมฺปิ ยาจิตพฺพาติ ภิกฺขู สนฺธาย พหุวจนํ วุตฺตํ ฯ สเจ
สพฺโพ สงฺโฆ น อุสฺสหตีติ สเจ สพฺโพ สงฺโฆ น อิจฺฉติ
สชฺฌายมนสิการาทีสุ อุยฺยุตฺตา เต ภิกฺขู โหนฺติ ฯ สารมฺภํ อนารมฺภนฺติ
สอุปทฺทวํ อนุปทฺทวํ ฯ สปริกฺกมนํ อปริกฺกมนนฺติ สอุปจารํ
อนุปจารํ ฯ ปตฺตกลฺลนฺติ ปตฺโต กาโล อิมสฺส โอโลกนสฺสาติ
ปตฺตกาลํ ฯ ปตฺตกาลเมว ปตฺตกลฺลํ ฯ อิทญฺจ วตฺถุํ
โอโลกนตฺถาย สมฺมติกมฺมสฺสาวนนเยน อปโลเกตฺวาปิ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ
ปรโต ปน วตฺถุเทสนากมฺมํ ยถาวุตฺตายเอว ญตฺติยา จ อนุสฺสาวนาย
จ กาตพฺพํ ฯ อปโลเกตฺวา กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ {๓๕๓} กิปีลิกานนฺติ
รตฺตกาฬปิงฺคลาทิเภทานํ ยาสํ กาสญฺจิ กิปีลิกานํ ฯ กปีลกานนฺติปิ
ปาโฐ ฯ อาสโยติ นิพทฺธวสนฏฺฐานํ ฯ ยถา จ กิปีลิกานํ
เอวํ อุปจิกาทีนมฺปิ นิพทฺธวสนฏฺฐานํเยว อาสโย เวทิตพฺโพ ฯ
ยตฺถ ปน เต โคจรตฺถาย อาคนฺตฺวา คจฺฉนฺติ สพฺเพสมฺปิ ตาทิโส
สญฺจรณปฺปเทโส อวาริโต ฯ ตสฺมา ตตฺถ อปเนตฺวา โสเธตฺวา
กาตุํ วฏฺฏติ ฯ อิมานิ ตาว ฉฏฺฐานานิ สตฺตานุทยาย
ปฏิกฺขิตฺตานิ ฯ หตฺถีนํ วาติ หตฺถีนํ ปน นิพทฺธวสนฏฺฐานํปิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๐.
นิพทฺธโคจรฏฺฐานํปิ น วฏฺฏติ ฯ สีหาทีนํ อาสโย จ โคจราย
ปกฺกมนฺตานํ นิพทฺธคมนมคฺโค จ น วฏฺฏติ ฯ เอเตสํ ปน จารภูมิ น
คหิตา ฯ เยสํ เกสญฺจีติ อญฺเญสมฺปิ วาฬานํ ติรจฺฉานคตานํ ฯ
อิมานิ สตฺตฏฺฐานานิ สปฏิภยานิ ภิกฺขูนํ อาโรคฺยตฺถาย
ปฏิกฺขิตฺตานิ ฯ เสสานิ นานาอุปทฺทเวหิ สอุปทฺทวานิ ฯ ตตฺถ
ปุพฺพนฺนนิสฺสิตนฺติ  ปุพฺพนฺนนิสฺสิตํ สตฺตนฺนํ ธญฺญานํ วิรุหณกฺเขตฺตสฺส
สมนฺตา ฐิตํ ฯ เอเสว นโย อปรนฺนนิสฺสิตาทีสุปิ ฯ เอตฺถ
ปน อพฺภาฆาตนฺติ การณฆรํ เวริฆรํ โจรานํ มารณตฺถาย
กตนฺติ กุรุนฺทิยาทีสุ วุตฺตํ ฯ อาฆาตนฺติ ธมฺมคณฺฑิกา วุจฺจติ ฯ
สุสานนฺติ มหาสุสานํ ฯ สํสรณนฺติ อภินิพฺพิชฺฌคมนีโย
คตปจฺจาคตมคฺโค วุจฺจติ ฯ เสสํ อุตฺตานเมว ฯ น สกฺกา โหติ
ยถายุตฺเตน สกเฏนาติ ทฺวีหิ พลิวทฺเทหิ ยุตฺเตน สกเฏน เอกํ จกฺกํ
นิมฺโพทกปตนฏฺฐาเน เอกํ พหิ กตฺวา อาวิชฺฌิตุํ น สกฺกา โหติ ฯ
กุรุนฺทิยํ ปน จตูหิ ยุตฺเตน วาติ วุตฺตํ ฯ สมนฺตา นิสฺเสณิยา
อนุปริคนฺตุนฺติ นิสฺเสณิยํ ฐตฺวา เคหํ ฉาเทนฺเตหิ น สกฺกา โหติ
สมนฺตา นิสฺเสณิยา อาวิชฺฌิตุํ ฯ อิติ เอวรูเป สารมฺเภ จ
อปริกฺกมเน จ ฐาเน น กาเรตพฺพา ฯ อนารมฺเภ ปน
สปริกฺกมเน กาเรตพฺพา ฯ ตํ วุตฺตปฏิปกฺขนเยน ปาลิยํ อาคตเมว ฯ
ปุน สํยาจิกา นามาติ เอวมาทิ สารมฺเภ เจ ภิกฺขุ วตฺถุสฺมึ
อปริกฺกมเน สํยาจิกาย กุฏึ กเรยฺยาติ เอวํ วุตฺตสํยาจิกาทีนํ
อตฺถปฺปกาสนตฺถํ วุตฺตํ ฯ ปโยเค ทุกฺกฏนฺติ เอวํ อเทสิตวตฺถุกํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๑.
วา ปมาณาติกฺกนฺตํ วา กุฏึ กาเรสฺสามีติ อรญฺญโต
รุกฺขาหรณตฺถาย วาสึ วา ผรสุํ วา นิเสติ ทุกฺกฏํ ฯ อรญฺญํ ปวิสติ
ทุกฺกฏํ ฯ ตตฺถ อลฺลติณานิ ฉินฺทติ ทุกฺกเฏน สทฺธึ ปาจิตฺติยํ ฯ
สุกฺขานิ ฉินฺทติ ทุกฺกฏํ ฯ รุกฺเขสุปิ เอเสว นโย ฯ ภูมึ โสเธติ
ขนติ ปํสุํ อุทฺธรติ มินาตีติ เอวํ ยาว ปาจีรํ พนฺธติ ตาว
ปุพฺพปฺปโยโค นาม โหติ ฯ เอตสฺมึ ปุพฺพปฺปโยเค สพฺพตฺถ
ปาจิตฺติยฏฐาเน ทุกฺกเฏน สทฺธึ ปาจิตฺติยํ ทุกฺกฏฏฺฐาเน ทุกฺกฏํ ฯ
ตโต ปฏฺฐาย สหปฺปโยโค นาม ฯ ตตฺถ ฯ ถมฺเภหิ กาตพฺพาย
ตตฺถ ถมฺภํ อุสฺสาเปติ ทุกฺกฏํ ฯ อิฏฺฐกาหิ จินิตพฺพาย อิฏฺฐกํ
อาจินาติ ทุกฺกฏํ ฯ เอวํ ยํ ยํ อุปกรณํ โยเชติ สพฺพปฺปโยเค
ทุกฺกฏํ ฯ ตจฺเฉนฺตสฺส หตฺถวาเร หตฺถวาเร ตทตฺถาย คจฺฉนฺตสฺส
ปเท ปเท ทุกฺกฏํ ฯ เอวํ กตํ ปน ทารุกุฑฺฑิกํ วา สิลากุฑฺฑิกํ วา
อิฏฺฐกกุฑฺฑิกํ วา อนฺตมโส ปณฺณสาลํปิ สภิตฺติจฺฉทนํ ลิมฺปิสฺสามีติ
สุธาย วา มตฺติกาย วา ลิมฺปนฺตสฺส ปโยเค ปโยเค ทุกฺกฏํ ยาว
ถุลฺลจฺจยํ น โหติ ตาว ทุกฺกฏํ ฯ เอตํ ปน ทุกฺกฏํ มหาเลเปเนว
วฑฺฒติ ฯ เสตรตฺตวณฺณกรเณ วา จิตฺตกมฺเม วา อนาปตฺติ ฯ
เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเตติ โย สพฺพปจฺฉิโม เอโก เลปปิณฺโฑ ตํ
เอกํ ปิณฺฑํ อสมฺปตฺเต กุฏีกมฺเม ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ อิทานิ ทฺวีหิ
ปิณฺเฑหิ นิฏฺฐานํ คมิสฺสตีติ เตสุ ปฐมปิณฺฑทาเน ถุลฺลจฺจยํ ฯ
ตสฺมึ ปิณฺเฑ อาคเตติ ยํ เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต กุฏีกมฺเม
ถุลฺลจฺจยํ โหติ ตสฺมึ อวสาเน ปิณฺเฑ อาคเต ทินฺเน ฐปิเต
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๒.
เลปสฺส ฆฏิตตฺตา อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส ฯ เอวํ ลิมฺปนฺตสฺส จ
อนฺโตเลเป วา อนฺโตเลเปน สทฺธึ ภิตฺติญฺจ ฉทนญฺจ เอกาพทฺธึ
กตฺวา ฆฏิเต พหิเลเป วา พหิเลเปน สทฺธึ ฆฏิเต สงฺฆาทิเสโส ฯ
สเจ ปน ทฺวารพนฺธํ วา วาตปานํ วา อฏฐเปตฺวาว มตฺติกาย ลิมฺปติ
ตสฺมึ จ ตสฺโสกาสํ ปุน วฑฺเฒตฺวา วา อวฑฺเฒตฺวา วา ฐปิเต เลโป น
ฆฏียติ รกฺขติ ตาว ฯ ปุน เลปนฺตสฺส ๑- ปน ฆฏิตมตฺเต สงฺฆาทิเสโส ฯ
สเจ ตํ ฐปิยมานํ ปฐมทินฺนเลเปน สทฺธึ นิรนฺตรเมว หุตฺวา ติฏฺฐติ
ปฐมเมว สงฺฆาทิเสโส ฯ อุปจิกาโมจนตฺถํ อฏฺฐงฺคุลมตฺเตน
อปฺปตฺตจฺฉทนํ กตฺวา ภิตฺตึ ลิมฺปติ อนาปตฺติ ฯ อุปจิกาโมจนตฺถเมว
เหฏฺฐา ปาสาณกุฑฺฑํ กตฺวา ตํ อลิมฺปิตฺวา อุปริ
ลิมฺปติ เลโป น ฆฏียติ นาม อนาปตฺติเยว ฯ อิฏฺฐกกุฑฺฑิกาย
อิฏฺฐกาหิเยว วาตปาเน จ ธูมเนตฺตานิ จ กโรติ เลปฆฏเนเนว
อาปตฺติ ฯ ปณฺณสาลํ ลิมฺปติ เลปฆฏิเตเนว อาปตฺติ ฯ ตตฺถ
อาโลกตฺถาย อฏฺฐงฺคุลมตฺตํ ฐเปตฺวา ลิมฺปติ เลโป น ฆฏียติ
นาม อนาปตฺติเยว ฯ สเจ วาตปานํ ลทฺธา เอตฺถ ฐเปสฺสามีติ
กโรติ วาตปาเน ฐปิเต เลปฆฏเนน อาปตฺติ ฯ สเจ มตฺติกาย
กุฑฺฑํ กโรติ ฉทนเลเปน สทฺธึ ฆฏเน อาปตฺติ ฯ เอโก
เอกปิณฺฑาวเสสํ กตฺวา ฐเปติ อญฺโญ ตํ ทิสฺวา ทุกฺกฏํ
อิทนฺติ วตฺตสีเสน ลิมฺปติ อุภินฺนํ อนาปตฺติ ฯ
     {๓๕๔} ภิกฺขุ กุฏึ กโรตีติ เอวมาทีนิ ฉตฺตึส จตุกฺกานิ
@เชิงอรรถ: ๑. ลิมฺปนฺตสฺส.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๓.
อาปตฺติเภททสฺสนตฺถํ วุตฺตานิ ฯ ตตฺถ สารมฺภาย ทุกฺกฏํ อปริกฺกมนาย
ทุกฺกฏํ ปมาณาติกฺกนฺตาย สงฺฆาทิเสโส อเทสิตวตฺถุกาย สงฺฆาทิเสโส
เอเตสํ วเสน โอมิสฺสกาปตฺติโย เวทิตพฺพา ฯ {๓๕๕} อาปตฺติ ทฺวินฺนํ
สงฺฆาทิเสสานํ ทฺวินฺนํ ทุกฺกฏานนฺติ อาทีสุ จ ทฺวีหิ สงฺฆาทิเสเสหิ
สทฺธึ ทฺวินฺนํ ทุกฺกฏานนฺติ อาทินา นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ {๓๖๑} โส
เจ วิปฺปกเต อาคจฺฉตีติ อาทีสุ จ อยํ อตฺถวินิจฺฉโย ฯ โสติ
สมาทิสิตฺวา ปกฺกนฺตภิกฺขุ ฯ วิปฺปกเตติ อนิฏฺฐิเต กุฏีกมฺเม ฯ
อญฺญสฺส วา ทาตพฺพาติ อญฺญสฺส ปุคฺคลสฺส วา สงฺฆสฺส วา
จชิตฺวา ทาตพฺพา ฯ ภินฺทิตฺวา วา ปุน กาตพฺพาติ กิตฺตเกน
ภินฺนา โหติ ฯ สเจ ถมฺภา ภูมิยํ นิขาตา อุทฺธริตพฺพา ฯ สเจ
ปาสาณานํ อุปริ ฐปิตา อปเนตพฺพา ฯ อิฏฺฐกจิตาย ยาว
มงฺคลิฏฺฐกา ตาว กุฑฺฑา อปจินิตพฺพา ฯ สงฺเขปโต ภูมิสมํ กตฺวา
วินาสิตา ภินฺนา โหติ ฯ ภูมิโต อุปริ จตุรงฺคุลมตฺเตปิ ฐิเต
อภินฺนาว ฯ เสสํ สพฺพจตุกฺเกสุ ปากฏเมว ฯ น เหตฺถ อญฺญํ
กิญฺจิ อตฺถิ ยํ ปาลิ อนุสาเรเนว ทูวิญฺเญยฺยํ สิยา ฯ {๓๖๓} อตฺตนา
วิปฺปกตนฺติ อาทีสุ ปน อตฺตนา อารทฺธํ กุฏี อตฺตนา ปริโยสาเปตีติ
มหามตฺติกาย วา ถุสมตฺติกาย วา ยาย กตปริโยสิตภาวํ
ปาเปตุกาโม โหติ ตาย อวสานปิณฺฑํ เทนฺโต ปริโยสาเปติ ฯ ปเรหิ
ปริโยสาเปตีติ อตฺตโน อตฺถาย ปเรหิ ปริโยสาเปติ ฯ อตฺตนา
วา หิ วิปฺปกตา โหตุ ปเรหิ วา อุภเยหิ วา ตญฺจ อตฺตโน
อตฺถาย อตฺตนา วา ปริโยสาเปติ ปเรหิ วา ปริโยสาเปติ อตฺตนา จ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๔.
ปเรหิ จาติ ยุคนทฺธํ วา ปริโยสาเปติ สงฺฆาทิเสโสเยวาติ อยเมตฺถ
วินิจฺฉโย ฯ กุรุนฺทิยํ ปน วุตฺตํ เทฺว ตโย ภิกฺขู เอกโต วสิสฺสามาติ
กโรนฺติ รกฺขติ ตาว อวิภตฺตตฺตา อนาปตฺติ อิทํ ฐานํ ตว อิทํ
มมาติ วิภชิตฺวา กโรนฺติ อาปตฺติ สามเณโร จ ภิกฺขุ จ เอกโต
กโรนฺติ ยาว อวิภตฺตา ตาว รกฺขติ ปุริมนเยน วิภชิตฺวา
กโรนฺติ ภิกฺขุสฺส อาปตฺตีติ ฯ
     {๓๖๔} อนาปตฺติ เลเณติ อาทีสุ เลณํ มหนฺตมฺปิ กโรนฺตสฺส
อนาปตฺติ ฯ น เหตฺถ เลโป ฆฏียติ ฯ คุหมฺปิ อิฏฐกคุหํ วา
สิลาคุหํ วา ทารุคุหํ วา ภูมิคุหํ วา มหนฺตมฺปิ กโรนฺตสฺส อนาปตฺติ ฯ
ติณกุฏิกาโยติ สตฺตภูมิโกปิ ปาสาโท ติณปณฺณจฺฉทโน ติณกุฏิกาติ
วุจฺจติ ฯ อฏฺฐกถาสุ ปน กุกฺกุฏจฺฉิกเคหนฺติ ฉทนํ ทณฺฑเกหิ
ชาลพนฺธํ กตฺวา ติเณหิ วา ปณฺเณหิ วา ฉาทิตกุฏิกาว วุตฺตา
ตตฺถ อนาปตฺติ ฯ มหนฺตมฺปิ ติณจฺฉทนเคหํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ
อุลฺลิตฺตาทิภาโวเอว หิ กุฏิยา ลกฺขณํ ฯ โส จ ฉทนเมว สนฺธาย
วุตฺโตติ เวทิตพฺโพ ฯ จงฺกมนสาลาย ติณปณฺณํ ปริปตติ อนุชานามิ
ภิกฺขเว โอกปฺเปตฺวา อุลฺลิตฺตาวลิตฺตํ กาตุนฺติ ๑- อาทีนิ เจตฺถ สาธกานิ ฯ
ตสฺมา อุภโตปกฺขกํ วา กูฏพทฺธํ วา วฏฺฏํ วา จตุรสฺสํ วา ยํ
อิมํ ๒- เอตสฺส เคหสฺส ฉาทนนฺติ ฉทนสํเขเปน กตํ โหติ
ตสฺส ภิตฺติเลเปน สทฺธึ เลเป ฆฏิเต อาปตฺติ ฯ สเจ ปน
อุลฺลิตฺตาวลิตฺตจฺฉทนสฺสเคหสฺสเลปรกฺขณตฺถํอุปริติเณนฉาเทนฺติ นเอตฺตาวตา
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. จฺลฺลวคฺค. ๗/๒๖. ๒. อิติ.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๕.
ติณกุฏี นาม โหติ ฯ กึ ปเนตฺถ อเทสิตวตฺถุกปฺปมาณาติกฺกมนปจฺจยาว
อนาปตฺติ อุทาหุ สารมฺภอปริกฺกมนปจฺจยาปีติ สพฺพตฺถาปิ
อนาปตฺติ ฯ ตถา หิ ตาทิสํ กุฏึ สนฺธาย ปริวาเร วุตฺตํ
             ภิกฺขุ สญฺญาจิกาย กุฏึ กโรติ
             อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ
             สารมฺภํ อปริกฺกมนํ อนาปตฺติ
             ปญฺหาเมสา กุสเลหิ จินฺติตาติ ๑- ฯ
     ยํ ปน อาปตฺติ การกานํ ติณฺณํ ทุกฺกฏานนฺติ อาทิ ปาลิยํ
วุตฺตํ ตํ ยถาสมาธิฏฺฐาย อกรณปจฺจยา วุตฺตํ ฯ อญฺญสฺสตฺถายาติ
กุฏีลกฺขณปฺปตฺตมฺปิ กุฏึ อญฺญสฺส อุปชฺฌายสฺส วา อาจริยสฺส วา
สงฺฆสฺส วา อตฺถาย กโรนฺตสฺส อนาปตฺติ ฯ วาสาคารํ ฐเปตฺวา
สพฺพตฺถาติ อตฺตโน วสนตฺถาย อคารํ ฐเปตฺวา อญฺญํ อุโปสถาคารํ
วา ชนฺตาฆรํ วา โภชนสาลา วา อคฺคิสาลา วา ภวิสฺสตีติ กาเรติ
สพฺพตฺถ อนาปตฺติ ฯ สเจปิสฺส โหติ อุโปสถาคารญฺจ ภวิสฺสติ
อหญฺจ วสิสฺสามีติ ชนฺตาฆรญฺจ โภชนสาลา จ อคฺคิสาลา จ
ภวิสฺสติ อหญฺจ วสิสฺสามีติ การิเตปิ อาปตฺติเยว ฯ มหาปจฺจริยํ
ปน อนาปตฺตีติ วตฺวา อตฺตโน วาสาคารตฺถาย กโรนฺตสฺเสว
อาปตฺตีติ วุตฺตํ ฯ อนาปตฺตีติ อุมฺมตฺตกสฺส อาทิกมฺมิกาทีนญฺจ
อาฬวกานํ ภิกฺขูนํ อนาปตฺติ ฯ
     สมุฏฺฐานาทีสุ ฯ ฉสฺสมุฏฺฐานํ กิริยา จ กิริยากิริยา จ ฯ
อิทํ หิ วตฺถุํ เทสาเปตฺวา ปมาณาติกฺกนฺตํ กโรโต กิริยโต สมุฏฺฐาติ
@เชิงอรรถ: ๑. วิ. ปริวาร. ๘/๕๒๙.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๖.
วตฺถุํ อเทสาเปตฺวา กโรโต กิริยากิริยโต ฯ โนสญฺญาวิโมกฺขํ
อจิตฺตกํ ปณฺณตฺติวชฺชํ กายกมฺมํ วจีกมฺมํ ติจิตฺตํ ติเวทนนฺติ ฯ
               กุฏีการสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้า ๖๖-๗๖.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=2&A=1372&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=1372&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=494
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=16207
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=6509
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=6509
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_1