อรรถกถาเล่มที่ ๔๓ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๙ มหานิปาต(๑)

หน้าที่ ๒๐๗.
อุปาสกา คณพนฺเธน เอตานิ ปุญฺญานิ กตฺวา ตํ ทิพฺพสมฺปตฺตึ ปตฺตาติ
เวทิตพฺพา ฯ ตตฺถ ปฏิปาทยุนฺติ ปาปยึสุ เตสํ อทํสูติ อตฺโถ ฯ
ปจฺจยนฺติ คิลานปจฺจยํ ฯ อทํสูติ เอวํ นานปฺปการํ ทานํ อทํสุ ฯ
     อิติ โส เตสํ กมฺมํ ตสฺส อาจิกฺขิตฺวา มาตลิ ปุรโต รถํ
เปเสตฺวา อปรํ ผลิกวิมานํ ทสฺเสสิ ฯ ตํ อเนกกูฏาคารปฏิมณฺฑิตํ
นานากุสุมสญฺฉนฺนํ ตรุณวนปติมณฑิตํ คีราย วิวิธวิหคคณนินฺนาทิตาย
นิมฺมลสลิลาย นทิยา ปรกฺขิตํ อจฺฉราคณปริวุตํ ตสฺเสเวกสฺเสว
ปุญฺญวโต นิวาสนภูตํ ฯ ตํ ทิสฺวา ราชา ตุฏฺฐมานโส หุตฺวา ตสฺส
กุสลกมฺมํ ปุจฺฉิ ฯ อิตโรปิสฺส อาจิกฺขิ ฯ
           ปภาสติมิทํ พฺยมฺหํ           ผลิกาสุ สุนิมฺมิตํ
           นารีวรคณากิณฺณํ            กูฏาคารวิโรจิตํ
           ลุเปตํ อนฺนปาเนหิ          นจฺจคีเตหิ จูภยํ
           นชฺโช อนุปริยายติ          นานาปุปฺผทุมายุตา
                     วิตฺตี หิ มํ วินฺทติ สูต ทิสฺวา
                     ปุจฺฉามิ ตํ มาตลิ เทวสารถิ
                     อยํ นุ มจฺโจ กิมกาสิ สาธุํ
                     โย โมทติ สคฺคปฺปตฺโต วิมาเน
           ตสฺส ปุฏฺโฐ วิยากาสิ        มาตลิ เทวสารถิ
           วิปากํ ปุญฺญกมฺมานํ          ชานํ อกฺขาสิชานโต
           มิถิลายํ คหปติ             เอส ทานปตี อหุ
           อาราเม อุทปาเน จ        ปปาเต สงฺกมนานิ จ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๐๘.
           อรหนฺเต สีตภูเต           สกฺกจฺจํ ปฏิปาทยิ
           จีวรํ ปิณฺฑปาตญฺจ           ปจฺจยํ สยนาสนํ
           อทาสิ อุชุภูเตสุ            วิปฺปสนฺเนน เจตสา
           จาตุทฺทสี ปญฺจทสี           ยาว ปกฺขสฺส อฏฺฐมี
           ปาฏิหาริยปกฺขญฺ จ          อฏฺฐงฺคสุสมาหิตํ
           อุโปสถํ อุปวสิ             สทา สีเลสุ สํวุโต
           สญฺญโม สํวิภาโคจ          โส วิมานสฺมึ โมทตีติ ฯ
     ตตฺถ นชฺโชติ วจนวิปลฺลาโส ฯ เอกา นที วิมานํ ปริกฺขิปิตฺวา
คตาติ อตฺโถ ฯ ทุมายุตาติ สา นที นานาปุปฺเผหิ ทุเมหิ
อายุตฺตา ฯ มิถิลายนฺติ เอส มหาราช กสฺสปพุทฺธกาเล มิถิลนคเร
เอโก คหปติ ทานปติ อโหสิ ฯ โส เอตานิ อารามโรปนาทีนิ
กตฺวา อิมํ ทิพฺพสมฺปตฺตึ ปตฺโตติ ฯ
     เอวมสฺส เตน กตํ กมฺมํ อาจิกฺขิตฺวา ปุรโต รถํ เปเสตฺวา
อปรมฺปิ ผลิกวิมานํ ทสฺเสสิ ฯ ตํ ปุริมวิมานโต อติเรกตรํ
นานาปุปฺผผลสญฺฉนฺนาย ตรุณวนฆฏาย สมนฺนาคตํ ฯ ตํ ทิสฺวา ราชา
ตาย สมฺปตฺติยา สมนฺนาคตสฺเสว เทวปุตฺตสฺส ปุพฺพกมฺมํ ปุจฺฉิ ฯ
อิตโรปิสฺส อาจิกฺขิ ฯ
           ปภาสติมิทํ พฺยมฺหํ           ผลิกาสุ สุนิมฺมิตํ
           นารีวรคณากิณฺณํ            กูฏาคารวิโรจิตํ
           อุเปตํ อนฺนปาเนหิ          นจฺจคีเตหิ จูภยํ
           นชฺโช อนุปริยายติ          นานาปุปฺผทุมายุตา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๐๙.
           ราชายตนา กปิฏฺฐา จ       อมฺพา สาลา จ ชมฺพุโย
           ติณฺฑุกา จ ปิยาลา จ        ทุมา นิจฺจ ผลา พหู
                     วิตฺตี หิ มํ วินฺทติ สูต ทิสฺวา
                     ปุจฺฉามิ ตํ มาตลิ เทวสารถิ
                     อยํ นุ มจฺโจ กิมกาสิ สาธุํ
                     โย โมทติ สคฺคปฺปตฺโต วิมาเน
           ตสฺส ปุฏฺโฐ วิยากาสิ        มาตลิ เทวสารถิ
           วิปากํ ปุญฺญกมฺมานํ          ชานํ อกฺขาสิชานโต
           มิถิลายํ คหปติ             เอส ทานปตี อหุ
           อาราเม อุทปาเน จ        ปปาเต สงฺกมนานิ จ
           อรหนฺเต สีตภูเต           สกฺกจฺจํ ปฏิปาทยิ
           จีวรํ ปิณฺฑปาตญฺจ           ปจฺจยํ สยนาสนํ
           อทาสิ อุชุภูเตสุ            วิปฺปสนฺเนน เจตสา
           จาตุทฺทสี ปญฺจทสี           ยา จ ปกฺขสฺส อฏฺฐมี
           ปาฏิหาริกปกฺขญฺจ           อฏฺฐงฺคสุสมาหิตํ
           อุโปสถํ อุปวสิ             สทา สีเลสุ สํวุโต
           สญฺญโม สํวิภาโค จ         โส วิมานสฺมิ โมทตีติ ฯ
     ตตฺถ นชฺโชติ เอกา นที ตํ วิมานํ ปริกฺขิปิตฺวา คตาติ
อตฺโถ ฯ ทุมายุตาติ สา นที นานาปุปฺเผหิ ทุเมหิ อายุตฺตา ฯ
มิถิลายนฺติ เอส มหาราช กสฺสปพุทฺธกาเล วิเทหรฏฺเฐ มิถิลนคเร
เอโก คหปติ ทานปติ อโหสิ ฯ โส เอตานิ ปุญฺญกมฺมานิ กตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๑๐.
อิมํ ทิพฺพสมฺปตฺตึ ปตฺโตติ ฯ
     เอวมสฺส เตนาปิ กตกมฺมํ อาจิกฺขิตฺวา ปุรโต รถํ เปเสตฺวา
ปุริมสทิสเมว อปรํ เวฬุริยวิมานํ ทสฺเสสิ ฯ ราชา ตตฺถ ทิพฺพสมฺปตฺตึ
อนุภวนฺตสฺส เทวปุตฺตสฺส กตกมฺมํ ปุจฺฉิ ฯ อิตโรปิสฺส อาจิกฺขิ ฯ
           ปภาสติมิทํ พฺยมฺหํ           เวฬุริยาสุ นิมฺมิตํ
           อุเปตํ ภูมิภาเคหิ           วิภตฺตํ ภาคโส มิตํ
           อาลมฺพรา มุทิงฺคา จ        นจฺจคีตา สุวาทิตา
           ทิพฺพา สทฺทา นิจฺฉรนฺติ       สวนียา มโนรมา
           นาหํ เอวํ คตํ ชาตุ         เอวํ สุรุจิรํ ปุเร
           สทฺทํ สมภิชานามิ           ทิฏฺฐํ วา ยทิวา สุตํ
                     วิตฺตี หิ มํ วินฺทติ สูต ทิสฺวา
                     ปุจฺฉามิ ตํ มาตลิ เทวสารถิ
                     อยํ นุ มจฺโจ กิมกาสิ สาธุํ
                     โย โมทติ สคฺคปฺปตฺโต วิมาเน
           ตสฺส ปุฏฺโฐ วิยากาสิ        มาตลิ เทวสารถิ
           วิปากํ ปุญฺญกมฺมานํ          ชานํ อกฺขาสิชานโต
           พาราณสิยํ คหปติ           เอส ทานปตี อหุ
           อาราเม อุทปาเน จ        ปปาเต สงฺกมนานิ จ
           อรหนฺเต สีตภูเต           สกฺกจฺจํ ปฏิปาทยิ
           จีวรํ ปิณฺฑปาตญฺจ           ปจฺจยํ สยนาสนํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๑๑.
           อทาสิ อุชุภูเตสุ            วิปฺปสนฺเนน เจตสา
           จาตุทฺทสี ปญฺจทสี           ยา จ ปกฺขสฺส อฏฺฐมี
           ปาฏิหาริยปกฺขญฺจ           อฏฺฐงฺคสุสมาหิตํ
           อุโปสถํ อุปวสิ             สทา สีเลสุ สํวุโต
           สญฺญโม สํวิภาโค จ         โส วิมานสฺมิ โมทตีติ ฯ
     โส เอวมสฺส กุสลกมฺมํ อาจิกฺขิตฺวา ปุรโต รถํ เปเสตฺวา
พาลสุริยสนฺนิภํ กนกวิมานํ ทสฺเสสิ ฯ ตตฺถ นิวาสิโน เทวปุตฺตสฺส
สมฺปตฺตึ ทิสฺวา ราชา ตุฏฺฐมานโส หุตฺวา เตน กตํ กมฺมํ ปุจฺฉิ ฯ
อิตโรปิสฺส อาจิกฺขิ ฯ
           ยถา อุทยมาทิจฺโจ          โหติ โลหิตโก มหา
           ตถูปมํ อิทํ พฺยมฺหํ           ชาตรูปํ สุนิมฺมิตํ
                     วิตฺตี หิ มํ วินฺทติ สูต ทิสฺวา
                     ปุจฺฉามิ ตํ มาตลิ เทวสารถิ
                     อยํ นุ มจฺโจ กิมกาสิ สาธุํ
                     โย โมทติ สคฺคปฺปตฺโต วิมาเน
           ตสฺส ปุฏฺโฐ วิยากาสิ        มาตลิ เทวสารถิ
           วิปากํ ปุญฺญกมฺมานํ          ชานํ อกฺขาสิชานโต
           สาวตฺถิยํ คหปติ            เอส ทานปตี อหุ
           อาราเม อุทปาเน จ        ปปาเต สงฺกมนานิ จ
           อรหนฺเต สีตภูเต           สกฺกจฺจํ ปฏิปาทยิ
           จีวรํ ปิณฺฑปาตญฺจ           ปจฺจยํ สยนาสนํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๑๒.
           อทาสิ อุชุภูเตสุ            วิปฺปสนฺเนน เจตสา
           จาตุทฺทสี ปญฺจทสี           ยา จ ปกฺขสฺส อฏฺฐมี
           ปาฏิหาริยปกฺขญฺจ           อฏฺฐงฺคสุสมาหิตํ
           อุโปสถํ อุปวสิ             สทา สีเลสุ สํวุโต
           สญฺญโม สํวิภาโค จ         โส วิมานสฺมิ โมทตีติ ฯ
     ตตฺถ อุทยมาทิจฺโจติ อุเทนฺโต อาทิจฺโจ ฯ สาวตฺถิยนฺติ โส
กสฺสปพุทฺธกาเล สาวตฺถีนคเร ทานปติ อโหสิ ฯ
     เอวนฺเตน อิเมสํ อฏฺฐนฺนํ วิมานานํ กถิตกาเล สกฺโก เทวราชา
มาตลิ อติจิรายตีติ จินฺเตตฺวา อปรมฺปิ ชวนเทวปุตฺตํ เปเสสิ สกฺโก
เทวราชา ตํ ปกฺโกสตีติ มาตลิสฺส อาจิกฺขาหีติ ฯ โส ชเวนาคนฺตฺวา
ตสฺส อาโรเจสิ ฯ โส ตสฺส วจนํ สุตฺวา น สกฺกา มยา อิทานิ
จิรายิตุนฺติ เอกปฺปหาเรเนว พหูนิ วิมานานิ ทสฺเสสิ ฯ โส รญฺญา
ตตฺถ สมฺปตฺตึ อนุภวนฺตานํ เทวปุตฺตานํ กมฺมํ ปุฏฺโฐ อาจิกฺขิ ฯ
           เวหายสาเม พหุกา         ชาตรูปา สุนิมฺมิตา
           ททฺทฬฺหมานา อาเภนฺติ       วิชฺชุวพฺภฆนนฺตเร
           ตตฺถ ยกฺขา มหิทฺธิกา        สพฺพาภรณภูสิตา
           สมนฺตา อนุปริยายนฺติ        นารีคณปริวุตา
                     วิตฺตี หิ มํ วินฺทติ สูต ทิสฺวา
                     ปุจฺฉามิ ตํ มาตลิ เทวสารถิ
                     อิเม นุ มจฺจา กิมกํสุ สาธุํ
                     เย โมทเร สคฺคปฺปตฺตา วิมาเน
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๑๓.
           ตสฺส ปุฏฺโฐ วิยากาสิ        มาตลิ เทวสารถิ
           วิปากํ ปุญฺญกมฺมานํ          ชานํ อกฺขาสิชานโต
           สทฺธาย สุนิวิฏฺฐาย          สทฺธมฺเมสุ ปเวทิเต
           อกํสุ สตฺถุ วจนํ            สมฺมาสมฺพุทฺธสาวกา
           เตสํ เอตานิ ฐานานิ        ยานิ ตฺวํ ราช ปสฺสสีติ ฯ
     ตตฺถ เวหายสาเมติ เวหายสา อิเม ฯ อากาเสเยว สุณฺฐิตา
อากาสฏฺฐกวิมานา อิเมติ วทติ ฯ วิชฺชุวพฺภฆนนฺตเรติ ฆนวลาหกนฺตเร
จรมานา วิชฺชุ วิย ฯ สุวินิฏฺฐายาติ มคฺเคน อาคตตฺตา
สุปติฏฺฐาย ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ มหาราช เอเต ปุเร นิยฺยานิเก
กสฺสปพุทฺธสาสเน ปพฺพชิตฺวา ปริสุทฺธสิลา สมณธมฺมํ กโรนฺตา
โสตาปตฺติผลํ สจฺฉิกตฺวา อรหตฺตํ นิพฺพตฺเตตุํ อสกฺโกนฺตา ตโต
จุตา อิเมสุ กนกวิมาเนสุ อุปฺปนฺนา เอเตสํ กสฺสปพุทฺธสาวกานํ
เอตานิ ฐานานิ ยานิ ตฺวํ ราช ปสฺสสีติ ปสฺเสตานิ ๑- มหาราชาติ ฯ
     โส เอวมสฺส อากาสฏฺฐกวิมานานิ ทสฺเสตฺวา สกฺกสฺส สนฺติกํ
คมนตฺถาย อุสฺสาหํ กโรนฺโต อาห
           วิทิตานิ เต มหาราช        อาวาสํ ปาปกมฺมินํ
           อโถ กลฺยาณกมฺมานํ         ฐานานิ วิทิตานิ เต
           อุยฺยาหิทานิ ราชิสิ          เทวราชสฺส สนฺติเกติ ฯ
     ตตฺถ อาวาสนฺติ มหาราช ตยา ปฐมเมว เนรยิกานํ อาวาสํ
ทิสฺวา ปาปกมฺมีนํ ฐานานิ วิทิตานิ อิมานิ ปน อากาสฏฺฐกวิมานานิ
@เชิงอรรถ: ๑ ปสฺสสิ ปสฺเสตานิ อิติปิ เวทิตพฺพํ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๑๔.
ปสฺสนฺเตน อโถ กลฺยาณกมฺมานํ ฐานานิ วิทิตานิ เต อิทานิ
เทวราชสฺส สนฺติเก สมฺปตฺตึ ทฏฺฐุํ อุยฺยาหีติ ฯ
     เอวญฺจ ปน วตฺวา มาตลิ ปุรโต รถํ เปเสตฺวา สิเนรุํ
ปริวาเรตฺวา ฐิเต สตฺตปริภณฺฑปพฺพเต ทสฺเสสิ ฯ เต ทิสฺวา
รญฺญา มาตลิสฺส ปุจฺฉิตภาวํ อาวีกโรนฺโต สตฺถา อาห
           สหสฺสยุตฺตํ หยวาหึ          ทิพฺพยานมธิฏฺฐิโต
           ยายมาโน มหาราชา        อทฺทา สีทนฺตเร นเค
           ทิสฺวานามนฺตยิ ทูตํ          อิเม เก นาม ปพฺพตาติ ฯ
     ตตฺถ สหสฺสยุตฺตนฺติ สินฺธวสหสฺเสหิ โยชิตํ ฯ หยวาหินฺติ
หเยหิ นียมานํ ฯ ทิพฺพยานมธิฏฺฐิโตติ ทิพฺพยาเน ฐิโต หุตฺวา
ยายมาโน คจฺฉนฺโต ฯ อทฺทาติ อทฺทส ฯ สีทนฺตเรติ
สีทนฺตรมหาสมุทฺทสฺส อนฺตเร ฯ ตสฺมึ กิร สมุทฺเท อุทกํ สุขุมํ โหติ
อนฺตมโส โมรปิจฺฉามตฺตํ ปกฺขิตฺตํ ปติฏฺฐาตุํ น สกฺโกติ สีทเตว
ตสฺมา โส สีทนฺตรมหาสมุทฺโทติ วุจฺจติ ฯ ตสฺส อนฺตเร ฯ
นเคติ ปพฺพเต ฯ เก นามาติ เก นาม อิเม ปพฺพตาติ ฯ
     เอวํ เนมิรญฺญา ปุฏฺโฐ มาตลิ เทวปุตฺโต อาห
           สุทสฺสโน กรวีโก           อิสินฺธโร ๑- ยุคนฺธโร
           เนมินฺธโร วินตโก          อสฺสกณฺโณ คิรีพฺรหา
           เอเต สีทนฺตเร นคา        อนุปุพฺพสมุคฺคตา
           มหาราชานมาวาสา         ยานิ ตวํ ราช ปสฺสสีติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ อีสธโรติปิปา ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๑๕.
     ตตฺถ สุทสฺสโนติ อยํ มหาราช เอเตสํ ปพฺพตานํ
สพฺพพาหิโร สุทสฺสนปพฺพโต นาม ฯ ตทนฺตเร กรวีโก นาม ฯ โส
สุทสฺสนโต อุจฺจตโร โหติ อุภินฺนํ ปน เตสํ อนฺตเร เอโก
สีทนฺตรสมุทฺโท ฯ กรวีกสฺส อนฺตเร อิสินฺธโรนาม ฯ โส กรวีกโต
อุจฺจตโร เตสํ ปน อนฺตเร เอโก สีทนฺตรสมุทฺโท ฯ อิสินฺธรสฺส
อนฺตเร ยุคนฺธโร นาม ฯ โส อิสินฺธรโต อุจฺจตโร ฯ เตสํปิ
อนฺตเร เอโก สีทนฺตรสมุทฺโท ฯ ยุคนฺธรสฺส อนฺตเร เนมินฺธโร
นาม ฯ โส ยุคนฺธรโต อุจฺจตโร ฯ เตสํปิ อนฺตเร เอโก
สีทนฺตรสมุทฺโท ฯ เนมินฺธรสฺส อนฺตเร วินตโก นาม ฯ โส เนมินฺธรโต
อุจฺจตโร ฯ เตสํปิ อนฺตเร เอโก สีทนฺตรสมุทฺโท ฯ วินตกสฺส
อนฺตเร อสฺสกณฺโณ นาม ฯ โส วินตกโต อุจฺจตโร ฯ เตสํปิ อนฺตเร
เอโก สีทนฺตรสมุทฺโท ฯ อนุปุพฺพสมุคฺคตาติ เอเต สีทนฺตรสมุทฺเท
สตฺต ปพฺพตา อนุปฏิปาฏิยา สมุคฺคตา โสปาณสทิสา หุตฺวา ฐิตา ฯ
ยานีติ เย ตวํ มหาราช อิเม ปพฺพเต ปสฺสสิ เอเต จตุนฺนํ
มหาราชานํ อาวาสาติ ฯ
       เอวมสฺส จาตุมฺมหาชิกเทวโลกํ ทสฺเสตฺวา มาตลิ ปุรโต รถํ
เปเสตฺวา ตาวตึสภวนสฺส จิตฺตกูฏทฺวารโกฏฺฐกํ ปริวาเรตฺวา ฐิตา
อินฺทปฏิมา ทสฺเสสิ ฯ ตํ ทิสฺวา ราชา ปุจฺฉิ ฯ อิตโรปิสฺส
อาจิกฺขิ ฯ
           อเนกรูปํ รุจิรํ             นานาจิตฺตํ ปกาสติ
           อากิณฺณํ อินฺทสทิเสหิ         พยคฺเฆเหว สุรกฺขิตํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๑๖.
                     วิตฺตี หิ มํ วินฺทติ สูต ทิสฺวา
                     ปุจฺฉามิ ตํ มาตลิ เทวสารถิ
                     อิมํ นุ ทฺวารํ กิมภญฺญมาหุ
                     มโนรมํ ทิสฺสติ ทูรโตว
           ตสฺส ปุฏฺโฐ วิยากาสิ        มาตลิ เทวสารถิ
           วิปากํ ปุญฺญกมฺมานํ          ชานํ อกฺขาสิชานโต
           จิตฺตกูโฏติ ยํ อาหุ          เทวราชปฺปเวสนํ
           สุทสฺสนสฺส คิริโน           ทฺวารํ เหตํ ปกาสติ
           อเนกรูปํ รุจิรํ             นานาจิตฺตํ ปกาสติ
           อากิณฺณํ อินฺทสทิเสหิ         พฺยคฺเฆเหว สุรกฺขิตํ
           ปวิเสเตน ราชิสิ           อรุชํ ภูมิ ปกฺกมาติ ฯ
     ตตฺถ อเนกรูปนฺติ อเนกชาติกํ ฯ นานาจิตฺตนฺติ นานารตนจิตฺรํ ฯ
ปกาสตีติ กินฺนาเมตํ ปญฺญายติ ฯ อากิณฺณนฺติ สมฺปริวาริตํ ฯ
พฺยคฺเฆเหว สุรกฺขิตนฺติ ยถา นาม พฺยคฺเฆหิ วา สีเหหิ วา
มหาวนํ สุรกฺขิตํ เอวํ อินฺทสทิเสเหว สุรกฺขิตํ ตาสํ ปน
อินฺทปฏิมานํ อารกฺขนตฺถาย ฐปิตภาโว เอกนิปาเต กุลาวกชาตเก
กเถตพฺโพ ฯ กิมภญฺญมาหูติ กึ นามํ วทนฺติ ฯ ปเวสนนฺติ
นิกฺขมนปเวสนตฺถาย สุนิมฺมิตํ ฯ สุทสฺสนสฺสาติ โสภนทสฺสนสฺส
สิเนรุคิริโน ฯ ทฺวารํ เหตนฺติ เอตํ สเนรุมตฺถเก ปติฏฺฐิตสฺส
ทสสหสฺสโยชนิกสฺส เทวนครสฺส ทฺวารํ ฯ ปกาสตีติ ทฺวารโกฏฺฐโก
ปญฺญายตีติ อตฺโถ ฯ ปวิเสเตนาติ เอเตน ทฺวาเรน นครํ ปวิส ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๑๗.
อรุชํ ภูมิ ปกฺกมาติ อโรคํ สุวณฺณํ รชตมณิมยํ นานาปุปฺผสมากิณฺณํ
ทิพฺพภูมึ ทิพฺพยาเนน อกฺกม มหาราชาติ ฯ
     เอวญฺจ ปน วตฺวา มาตลิ เทวนครํ ราชานํ ปเวเสสิ ฯ
เตน วุตฺตํ
           สหสฺสยุตฺตํ หยวาหึ          ทิพฺพยานมธิฏฺฐิโต
           ยายมาโน มหาราชา        อทฺทา เทวสภํ อิทนฺติ ฯ
     โส ทิพฺพยาเน ฐิโตว คจฺฉนฺโต สุธมฺมาเทวสภํ ทิสฺวา มาตลึ
ปุจฺฉิ ฯ โสปิสฺส อาจิกฺขิ ฯ
           ยถา สรเท อากาโส        นีโลภาโส ปทิสฺสติ
           ตถูปมํ อิทํ พฺยมฺหํ           เวฬุริยาสุ นิมฺมิตํ
                     วิตฺตี หิ วินฺทติ สูต ทิสฺวา
                     ปุจฺฉามิ ตํ มาตลิ เทวสารถิ
                     อิมํ นุ พฺยมฺหํ กิมภญฺญมาหุ
           ตสฺส ปุฏฺโฐ วิยากาสิ        มาตลิ เทวสารถิ
           วิปากํ ปุญฺญกมฺมานํ          ชานํ อกฺขาสิชานโต
           สุธมฺมาติ จ ยํ อาหุ         เอเสสา ทิสฺสเต สภา
           เวฬุริยารุจิรา จิตฺรา        ธารยนฺติ สุนิมฺมิตา
           อฏฺฐํสา สุกตา ถมฺภา        สพฺเพ เวฬุริยามยา
           ยตฺถ เทวา ตาวตึสา        สพฺเพ อินฺทปุโรหิตา
           อตฺถํ เทวมนุสฺสานํ          จินฺตยนฺตา สมจฺฉเร
           ปวิเสเตน ราชิสิ           เทวานํ อนุโมทนนฺติ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๑๘.
     ตตฺถ อิทนฺติ นิปาตมตฺตํ ฯ เทวสภํ อทฺทสาติ อตฺโถ ฯ
เอเสสาติ สา เอสา วิมานา ฯ เวฬุริยารุจิราติ รุจิรเวฬุริยา ฯ
จิตฺราติ นานารตนจิตฺรา ฯ ธารยนฺตีติ อิมํ สภํ เอเต
อฏฺฐํสาทิเภทา สุกตา ถมฺภา ธาเรนฺติ ฯ อินฺทปุโรหิตาติ อินฺทํ
ปุเรจาริกํ กตฺวา ปริวาเรตฺวา  เทวมนุสฺนฺสานํ อตฺถํ จินฺเตนฺตา อจฺฉนฺติ ฯ
ปวิเสเตนาติ อิมินา มคฺเคน ยตฺถ เทวา อญฺญมญฺญํ อนุโมทนฺตา
อจฺฉนฺติ ตํ ฐานํ เทวานํ อนุโมทนํ ปวิส ฯ
     เทวาปิ โข ตสฺสาคมนํ โอโลเกนฺตาว นิสีทึสุ ฯ เต ราชา
อาคโตติ สุตฺวา ทิพฺพคนฺธธูปวาสปุปฺผหตฺถา ยาว จิตฺตํ กูฏทฺวารโกฏฺฐกา
ปฏิมคฺคํ คนฺตฺวา มหาสตฺตํ คนฺธมาลาทีหิ ปูเชตฺวา สุธมฺมาเทวสภํ
อานยึสุ ฯ ราชา รถา โอตริตฺวา เทวสภํ ปาวิสิ ฯ ตตฺถ นํ เทวา
อาสเนน นิมนฺตยึสุ ฯ สกฺโก อาสเนน เจว กาเมหิ จ นิมนฺเตสิ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห
           ตํ เทวา ปฏินนฺทึสุ          ทิสฺวา ราชานมาคตํ
           สฺวาคตนฺเต มหาราช        อโถ เต อทุราคตํ
           นิสีททานิ ราชิสิ            เทวราชสฺส สนฺติเก
           สกฺโก ตํ ปฏินนฺทิตฺถ         เวเทหํ มิถิลคฺคหํ
           นิมนฺตยิตฺถ กาเมหิ          อาสเนน จ วาสโว
           สาธุ โขสิ อนุปฺปตฺโต        อวาสํ วสวตฺตินํ
           วส เทเวสุ ราชิสิ          สพฺพกามสมิทฺธิสุ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๑๙.
           ตาวตึเสสุ เทเวสุ          ภุญฺช กาเม อมานุเสติ ฯ
     ตตฺถ ปฏินนฺทึสูติ สมฺปิยายึสุ ตุฏฺฐหฏฺฐาว หุตฺวา สมฺปฏิจฺฉึสุ ฯ
สพฺพกามสมิทฺธิสูติ สพฺเพสํ ทิพฺพกามานํ สมิทฺธิยุตฺเตสุ ฯ
     เอวํ สกฺเกน ทิพฺพกาเมหิ เจว อาสเนน จ นิมนฺติโต ตํ
สุตฺวา ราชา ปฏิกฺขิปนฺโต อาห
           ยถา ยาจิตกํ ยานํ          ยถา ยาจิตกํ ธนํ
           เอวํ สมฺปทเมเวตํ          ยํ ปรโต ทานปจฺจยา
           นจาหเมตํ อิจฺฉามิ          ยํ ปรโต ทานปจฺจยา
           สยํ กตานิ ปุญฺญานิ          ตํ เม อาเวนิยํ ๑- ธนํ
           โสหํ คนฺตฺวา มนุสฺเสสุ       กาหามิ กุสลํ พหุํ
           ทาเนน สมจริยาย          สญฺญเมน ทเมน จ
           ยํ กตฺวา สุขิโต โหมิ        น จ ปจฺฉานุตปฺปามีติ
     ตตฺถ ยํ ปรโต ทานปจฺจยาติ ยํ ปรโต ตสฺส ปรสฺส
ทานปจฺจยา เตน ทินฺนตฺตา ลภติ ตํ ยาจิตกสทิสํ โหติ ตสฺมา
นาหํ เอตํ อิจฺฉามิ ฯ สยํ กตานีติ ยานิ ปน มยา อตฺตนา
กตานิ ปุญฺญานิ ตเทว มม ปเรหิ อสาธารณํ ฯ อาเวนิยํ ธนนฺติ
อนุคามิกธนํ ฯ สมจริยายาติ ตีหิ ทฺวาเรหิ สมจริยาย
สญฺญเมนาติ สีลรกฺขเณน ฯ ทเมนาติ อินฺทฺริยทมเนน ฯ
     เอวํ มหาสตฺโต เทวานํ มธุรสฺสเรน ธมฺมํ เทเสสิ ฯ
เทเสนฺโตเยว มนุสฺสคณนาย สตฺตทิวสานิ ฐตฺวา เทวคณํ โตเสตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑ อาเวณิกนฺติปิ ปาโฐ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๒๐.
เทวคณมชฺเฌ ฐิโตว มาตลิสฺส คุณํ กเถนฺโต อาห
           พหูปกาโร โน ภวํ          มาตลิ เทวสารถิ
           โย เม กลฺยาณกมฺมานํ       ปาปานํ ปฏิทสฺสยีติ ฯ
     ตตฺถ โย เม กลฺยาณกมฺมานํ ปาปานํ ปฏิทสฺสยีติ โย เอส
มยฺหํ กลฺยาณกมฺมานํ เทวานญฺจ วสนฏฺฐานานิ ปาปกมฺมานํ
เนรยิกานญฺจ ฐานานิ ทสฺเสสีติ อตฺโถ ฯ
     อตฺถ ราชา สกฺกํ เทวราชานํ อามนฺเตตฺวา อิจฺฉามหํ มหาราช
มนุสฺสโลกํ คนฺตุนฺติ อาห ฯ สกฺโก เตน หิ สมฺม มาตลิ
เนมิราชานํ ปุน ตตฺเถว มิถิลนคเร เนหีติ อาห ฯ โส สาธูติ
สมฺปฏิจฺฉิตฺวา รถํ อุปฏฺฐเปสิ ฯ ราชา เทวคเณหิ สทฺธึ
สมฺโมทิตฺวา เทเว นิวตฺเตตฺวา อาปุจฺฉิตฺวา รถมาภิรูหิ ฯ มาตลิ
รถํ เปเสนฺโต ปาจีนทิสาภาเคน มิถิลํ สมฺปาปุณิ ฯ มหาชโน
ทิพฺพรถํ ทิสฺวา ราชาโน อาคจฺฉตีติ ปมุทิตจิตฺโต อโหสิ ฯ
มาตลิ มิถิลนครํ ปทกฺขิณํ กตฺวา ตสฺมึเยว สีหปญฺชเร มหาสตฺตํ
โอตาเรตฺวา คจฺฉามหํ มหาราชาติ อาปุจฺฉิตฺวา สกฏฺฐานเมว
คโต ฯ มหาชโนปิ ราชานํ ปริวาเรตฺวา กีทิโส เทวโลโก
มหาราชาติ ปุจฺฉิ ฯ ราชา เทวานญฺจ สกฺกสฺส จ เทวรญฺโญ
สมฺปตฺตึ วณฺเณตฺวา ตุมฺเหปิ ทานาทีนิ ปุญฺญานิ กโรถ เอวํ
ตสฺมึ เทวโลเก นิพฺพตฺติสฺสถาติ มหาชนสฺส ธมฺมํ เทเสสิ ฯ โส
อปรภาเค กปฺปเกน ปลิตสฺส ชาตภาเว อาโรจิเต สุวณฺณสณฺฑาเสน
ปลิตํ อุทฺธราเปตฺวา หตฺเถ ฐเปตฺวา ตํ ทิสฺวา สํเวคํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๒๑.
อุปฺปาเทตฺวา กปฺปกสฺส คามวรํ ทตฺวา ปพฺพชิตุกาโม หุตฺวา
ปุตฺตสฺส รชฺชํ ปฏิจฺฉาเทตฺวา เตน กสฺมา เทว ปพฺพชิสฺสสีติ
วุตฺเต ปุตฺตสฺส การณํ อาจิกฺขนฺโต คาถมาห
           อุตฺตมงฺครุหา มยฺหํ   อิเม ชาตา วโยหรา
           ปาตุภูตา เทวทูตา   ปพฺพชฺชา สมโย มมนฺติ ฯ
     ราชา อิมํ คาถํ วตฺวา ปุริมราชาโน วิย ปพฺพชิตฺวา
ตสฺมึเยว อมฺพวเน วิหรนฺโต จตฺตาโร พฺรหฺมวิหาเร ภาเวตฺวา
อปริหีนชฺฌาโน พฺรหฺมโลกูปโค อโหสิ ฯ ตสฺเสว ปพฺพชิตภาวํ
อาวีกโรนฺโต สตฺถา โอสานคาถมาห
           อิทํ วตฺวา นิมิราชา  เวเทโห มิถิลคฺคโห
           ปุถุยญฺญํ ยชิตฺวาน    สญฺญมํ อชฺฌุปาคมีติ ฯ
     ตตฺถ อิทํ วตฺวาติ อุตฺตมงฺครุหา มยฺหนฺติ อิทํ คาถํ
วตฺวา ฯ ปุถุยญฺญํ ยชิตฺวานาติ มหาทานํ ทตฺวา ฯ สญฺญมํ
อชฺฌุปาคมีติ สีลสญฺญมํ อุปคโต ฯ ปุตฺโต ปนสฺส กาลารชฺชโก
นาม ตํ วํสํ อุปจฺฉินฺทตีติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา น ภิกฺขเว อิทาเนว
ปุพฺเพปิ ตถาคโต มหาภินิกฺขมนํ นิกฺขนฺโตเยวาติ วตฺวา สจฺจานิ
ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ ตทา สกฺโก อนุรุทฺโธ อโหสิ
มาตลิ อานนฺโท อโหสิ จตุราสีติ ขตฺติยสหสฺสานิ พุทฺธปริสา
อเหสุํ เนมิราชา ปน อหเมว สมฺมาสมฺพุทฺโธติ ฯ
                เนมิราชชาตกํ จตุตฺถํ นิฏฺฐิตํ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๒๒.
@เชิงอรรถ:
@*** หน้านี้ไม่มีข้อมูล ***

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๓ หน้า ๒๐๗-๒๒๒.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=43&A=4246&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=43&A=4246&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=525
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=3442
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=4107
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=4107
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘
http://84000.org/tipitaka/read/?index_28