อรรถกถาเล่มที่ ๔๔ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๑๐ มหานิปาต(๒)

หน้าที่ ๘๘.
ตสฺมา พฺราหฺมณาว เสฏฺฐาติ วจนํ มิจฺฉาว ฯ สตฺตธาติ ยทิ
มหาพฺรหฺมุนา พฺราหฺมณานญฺเญว ตโย เวทา ทินฺนา น อญฺเญสํ
จณฺฑาลสฺส มนฺเต ภาสนฺตสฺส มุทฺธา สตฺตธา ผเลยฺย น จ ผลติ
ตสฺมา อิเมหิ พฺราหฺมเณหิ อตฺตวธาย มนฺตา กตา อตฺตโนเยว
เนสํ มุสา วาทิตํ ปกาเสนฺตา คุณวธํ กโรนฺติ ฯ วาจา กตาติ
เอเต มนฺตา นาม มุสาวาเทน จินฺเตตฺวา กตา ฯ คิทฺธิ กตา
คหิตาติ ลาภคิทฺธิกตาย พฺรหฺมเณหิ คหิตา ฯ ทุมฺโมจยาติ มจฺเฉน
คิลิตพลิสา วิย ทุมฺโมจยา ฯ กาพฺยาปถานุปนฺนาติ กาพฺยการกพฺราหฺมณานํ
ตํ วจนปถํ อนุปนฺนา อนุคตา ฯ เตหิ ยถา อิจฺฉนฺติ
ตถา มุสาวาทํ วตฺวา พนฺธา ฯ พาลานนฺติ เตสํ หิ พาลานํ จิตฺตํ วิสเม
นิวิฏฺฐํ ฯ ตํ อญฺเญ อปฺปปญฺญา สทฺทหนฺติ ฯ โปริสยพเลนาติ
โปริสยสํขาเตน พเลน ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ยํ เอเตสํ สีหาทีนํ
ปุริสถามสํขาตํ โปริสยพลํ เตน พเลน สมนฺนาคโต พฺราหฺมโณ
นาม นตฺถิ สพฺเพ อิเมหิ ติรจฺฉาเนหิปิ หีนาเยว ฯ มนุสฺสภาโว จ
ควํว เปกฺโขติ อปิ จ โย เอเตสํ มนุสฺสภาโว โส คุนฺนํ วิย
เปกฺขิตพฺโพ ฯ กึ การณาติ ฯ ชาติ หิ เตสํ อสมา สมานนฺติ
เตสํ พฺราหฺมณานํ ทุปฺปญฺญตาย เตหิ สทฺธึ สมานํ ชาติเยว
อสมา อญฺญเมว หิ คุนฺนํ สณฺฐานํ อญฺญํ เอเตสนฺติ เอเต พฺราหฺมเณ
ติรจฺฉาเนสุ สีหาทีสุ สเมปิ อกตฺวา โครูปสเมว กโรติ ฯ สเจ
จ ราชาติ อริฏฺฐ ยทิ มหาพฺราหฺมุนา ทินฺนภาเวน ขตฺติโยว ปฐวึ
วิชิตฺวา ฯ สชีววาติ สห ชีวีหิ อมจฺเจหิ สมนฺนาคโต ฯ อสฺสวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๘๙.
ปาริสชฺโชติ อตฺตโน โอวาทการกปริสาวจโร สิยา อถสฺส ปริสาย
ยุชฺฌิตฺวา รชฺชํ ทาตพฺพํ นาม น ภเวยฺย สยเมว โส เอกโกว
สตฺตุสํฆํ วิเชยฺย ฯ เอวํ สติ ยุทฺเธ ทุกฺขาภาเวน ตสฺส ปชา
นิจฺจํ สุขี ภเวยฺย เอตญฺจ สจฺจํ นตฺถิ ตสฺมาปิ เตสํ วจนํ มิจฺฉา ฯ
ขตฺติยมนฺตาติ ราชสตฺถญฺจ ตโย จ เวทา อตฺตโน อาณาย รุจิยา
อิทเมว กตฺตพฺพนฺติ ปวตฺตนฺตา อตฺเถน เอเตา สมกา ภวนฺติ ฯ
อวินิจฺฉินิตฺวาติ เตสํ ขตฺติยมนฺตานํ ขตฺติโยปิ เวทานํ พฺราหฺมโณปิ
อตฺถํ อวินิจฺฉินิตฺวา อาณาวเสเนว คณฺหนฺโต ตํ อตฺถํ อุทโกเฆน
ฉนฺนํ มคฺคํ วิย น พุชฺฌติ ฯ อตฺเถน เอเตติ วญฺจนตฺเถน เอเต
สมกา ภวนฺติ ฯ กึ การณา ฯ พฺราหฺมณา หิ พฺราหฺมณาว
เสฏฺฐา อญฺเญ วณฺณา หีนาติ วทนฺติ เย จ เต ลาภาทโย
โลกธมฺมา สพฺเพ เต สพฺเพสํปิ จตุนฺนํ วณฺณานํ ธมฺมา เอกสตฺโตปิ
หิ เอเตหิ มุตฺตโก นาม นตฺถิ ฯ อิติ พฺราหฺมณา โลกธมฺเมหิ
อปริมุตฺตาว สมานา เสฏฺฐา มยนฺติ มุสาวาทํ กเถนฺติ ฯ
อิพฺภาติ คหปติกา ฯ เตวิชฺชสํฆาปีติ พฺราหฺมณาปิ ตเถว ปุถูนิ
กสิโครกฺขาทีนิ กมฺมานิ กโรนฺติ ฯ นิจฺจุสฺสุกาติ นิจฺจํ
อุสฺสุกฺกชาตา ฉนฺทชาตา ฯ ตทปฺปปญฺญา ทิรสญฺญุรา เตติ ตสฺมา ภาติก
ทิรสญฺญุ นิปฺปญฺญา พฺราหฺมณา อารกา เต ธมฺมโต โปราณกา
หิ พฺราหฺมณธมฺมา เอตรหิ สุนเขสุ สนฺทิสฺสนฺตีติ ฯ
      เอวํ มหาสตฺโต เตสํ วาทํ ภินฺทิตฺวา อตฺตโน วาทํ ปติฏฺฐาเปสิ ฯ
ตสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวา สพฺเพ เต นาคปริสา โสมนสฺสชาตา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๙๐.
อเหสุํ ฯ มหาสตฺโตปิ เนสาทพฺราหฺมณํ นาคภวนา นีหราเปตฺวา
ปริภาสนมตฺตํปิ ปนสฺส นากาสิ ฯ
                   ยญฺญเภทกณฺฑํ นิฏฺฐิตํ ฯ
      สาครพฺรหฺมทตฺโตปิ ฐปิตทิวสํ อนติกฺกมิตฺวา จตุรงฺคินิยา เสนาย
ปริวุโต ปิตุ วสนฏฺฐานํ อคมาสิ ฯ มหาสตฺโตปิ มาตุลญฺจ
อยฺยกญฺจ ปสฺสิสฺสามาติ เภริญฺจาราเปตฺวา มหนฺเตน สิริโสภคฺเคน
ยมุนาโต อุตฺตริตฺวา ตเมว อสฺสมปทํ อารพฺภ ปายาสิ ฯ
อวเสสภาตโร จสฺส มาตาปิตโร จ ปจฺฉโต ปายึสุ ฯ ตสฺมึ ขเณ
สาครพฺรหฺมทตฺโต มหาสตฺตํ มหติยา ปริสาย อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา
อสญฺชานิตฺวา ปิตรํ ปุจฺฉนฺโต อาห
         กสฺส เภริ มุทิงฺคา จ         สํขา ปณวเทณฺฑิมา
         ปุรโต ปฏิปนฺนานิ            หาสยนฺตา รเถสภํ
         กสฺส กาญฺจนปฏฺเฏน          ปุถุนา วิชฺชุวณฺณินา
         ยุวา กลาปสนฺนทฺโธ          โก เอติ สิริยา ชลํ
         อุกฺกามุเข ปหฏฺฐํว           ขทิรงฺคารสนฺนิภํ
         มุขํ จารุริวาภาติ            โก เอติ สิริยา ชลํ
         กสฺส ขมฺโพนทํ ฉตฺตํ          สสลากํ มโนรมํ
         อาทิจฺจรํสาวรณํ             โก เอติ สิริยา ชลํ
         กสฺส องฺคปริคฺคยฺห           วาลวีชนิมุตฺตมํ
         อุภโต วรปญฺญสฺส            มุทฺธนิ อุปรูปริ
         กสฺส เปขุณหตฺถานิ           จิตฺรานิ จ มุทูนิ จ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๙๑.
         สุวณฺณมณิทณฺฑานิ             จรนฺติ อุภโตมุขํ
         ขทิรงฺคารวณฺณาภา           อุกฺกามุขปหํสิตา
         กสฺเสเต กุณฺฑลา วคฺคู        โสภนฺติ อุภโต มุขํ
         กสฺส วาเตน ฉุปิตา          สินิทฺธคฺคา มุทุ กาฬิกา
         โสภยนฺติ นลาตนฺตํ           นภา วิชฺชุริวุคฺคตา
         กสฺส เอตานิ อกฺขีนิ          อายตานิ ปุถูนิ จ
         โก โสภติ วิสาลกฺโข         กสฺเสตํ อุณฺณชํ มุขํ
         กสฺเสเต ลปนชาตา          สุทฺธา สํขวรูปมา
         ภาสมานสฺส โสภนฺติ          ทนฺตา กุปฺปิลสาทิสา
         กสฺส ลาขา รสสมา          หตฺถปาทา สุเข ฐิตา
         โก โส พิมฺโพฏฺฐสมฺปนฺโน      ทิวา สุริโยว โสภติ
         หิมจฺจเย หิมวโต            พฺรหาสาโลว ปุปฺผิโต
         โก โส โอทาตปาวาโร       ชยํ อินฺโทว โสภติ
         สุวณฺณปิลกากิณฺณํ             มณิทณฺฑวิจิตฺตกํ
         โก โส ปริสโมคยฺห          อํเส ขคฺคํ ปมุญฺจติ
         สุวณฺณวิกตา จิตฺรา           สุกตา จิตฺรสิพฺพินี
         โก โส โอมุญฺจเต ปาทา      มโน กตฺวา มเหสิโนติ ฯ
      ตตฺถ ปฏิปนฺนานีติ กสฺเสตานิ ตุริยานิ ปุรโต ปฏิปนฺนานิ ฯ
หาสยนฺตาติ เอตํ ราชานํ โตเสนฺตา ฯ กสฺส กาญฺจนปฏฺเฏนาติ
กสฺส นลาตนฺเต พนฺเธน อุณฺหีสปฏฺเฏน วิชฺชุยา เมฆมุขํ วิย
วณฺณมุขํ ปโชตนฺติ ปุจฺฉติ ฯ ยุวา กลาปสนฺนทฺโธติ ตรุโณ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๙๒.
สนฺนทฺธธนุกลาโป ฯ อุกฺกามุเข ปหฏฺฐํ วาติ กมฺมารุทฺธเน ปหฏฺฐสุวณฺณํ
วิย ฯ ขทิรงฺคารสนฺนิภนฺติ อาทิตฺตขทิรงฺคารสทิสํ ฯ ชมฺโพนทนฺติ
รตฺตสุวณฺณมยํ ฯ องฺคปริคฺคยฺหาติ จามรคฺคาหเกน องฺเคน ปริคฺคหิตา
หุตฺวา ฯ วาลวีชนินฺติ มณิวาลวีชนี ฯ อุตฺตมนฺติ มุตฺตมา ฯ
เปกฺขุณหตฺถานีติ โมรปิญฺฉหตฺถกา ฯ จิตฺรานีติ สตฺตรตนจิตฺรานิ ฯ
สุวณฺณมณิทณฺฑานีติ ตปนียสุวณฺเณน จ มณีหิ จ ขจิตทณฺฑานิ ฯ อุภโต
มุขนฺติ มุขสฺส อุภยปสฺเสสุ จรนฺติ ฯ วาเตน ฉุปิตาติ วาเตน
ปหตา ฯ สินิทฺธคฺคาติ สินิทฺธอคฺคา ฯ นลาตนฺตนฺติ กสฺเสเต เอวรูปา
เกสา นลาตนฺตํ อุปโสภนฺติ ฯ นภา วิชฺชุริวุคฺคตาติ นภโต
อุคฺคตวิชฺชุ วิย ฯ อุณฺณชนฺติ กาญฺจนาทาโส วิย ปริสุทฺธํ ฯ
ลปนชาตาติ มุขชาตา ฯ กุปฺปิลสาทิสาติ มณฺฑาลมกุลสทิสา ฯ
สุเข ฐิตาติ สุขปริหฏา ฯ ชยํ อินฺโทวาติ ชยปฺปตฺโต วิย อินฺโท ฯ
สุวณฺณปิลกากิณฺณนฺติ สุวณฺณปิลกาหิ อากิณฺณํ ฯ มณิทณฺฑวิจิตฺตกนฺติ
มณีหิ ผรุมฺหิ วิจิตฺตกํ ฯ สุวณฺณวิกตาติ สุวณฺณขจิตา ฯ
จิตฺราติ สตฺตรตนวิจิตฺรา ฯ สุกตาติ สุนิฏฺฐิตา ฯ จิตรสิพฺพินีติ
วิจิตฺรสิพฺพินิโย ฯ ปาทาติ โก เอส ปาทโต เอวรูปา สุวณฺณปาทุกา
โอมุญฺจตีติ ปุจฺฉติ ฯ
      เอวํ ปุตฺเตน สาครพฺรหฺมทตฺเตน ปุฏฺโฐ อิทฺธิมา อภิญฺญาลาภี
ตาปโส ตาต เอเต ธตรฏฺฐสฺส นาครญฺโญ ปุตฺตา ตว ภาคิเนยฺยา
นาคาติ อาจิกฺขนฺโต คาถมาห
         ธตรฏฺฐสฺส เต นาคา         อิทฺธิมนฺโต ยสสฺสิโน
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๙๓.
         สมุทฺทชาย อุปฺปนฺนา          เอเต นาคา มหิทฺธิกาติ ฯ
      เอวํ เตสํ กเถนฺตานญฺเจว นาคปริสา ปตฺวา ตาปสสฺส ปาเท
วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ ฯ สมุทฺทชาปิ ปิตรญฺจ เชฏฺฐภาตรํ
ราชานญฺจ วนฺทิตฺวา โรทิตฺวา นาคปริสาย สทฺธึ นาคภวนเมว คตา ฯ
สาครพฺรหฺมทตฺโตปิ ตตฺเถว กติปาหํ วสิตฺวา ปิตรํ วนฺทิตฺวา
ขมาเปตฺวา พาราณสิเมว คโต ฯ สมุทฺทชา นาคภวเนเยว กาลมกาสิ ฯ
โพธิสตฺโตปิ ยาวชีวํ สีลํ รกฺขิตฺวา อายุหปริโยสาเน สทฺธึ
นาคปริสาย สคฺคปทํ ปูรยิ ฯ
      สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา เอวํ อุปาสกา
โปราณกปณฺฑิตา อนุปฺปนฺเนปิ พุทฺเธ เอวรูปํ นาคสมฺปตฺตึ ปหาย
อุโปสถกมฺมํ กรึสูติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ ตทา มาตาปิตโร
มหาราชกุลานิ อเหสุํ ฯ เนสาทพฺราหฺมโณ เทวทตฺโต ฯ โสมทตฺโต
อานนฺโท ฯ อจฺจิมุขี อุปฺปลวณฺณา ฯ สุทสฺสโน สาริปุตฺโต ฯ
สุโภโค โมคฺคลฺลาโน ฯ กาณาริฏฺโฐ สุนกฺขตฺโต ฯ ภูริทตฺโต ปน
อหเมว สมฺมาสมฺพุทฺโธติ ฯ
                ฯ ภูริทตฺตชาตกํ ฉฏฺฐํ นิฏฺฐิตํ ฯ
                    --------------
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๙๔.
@เชิงอรรถ:
@*** หน้านี้ไม่มีข้อมูล ***

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๔ หน้า ๘๘-๙๔.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=44&A=1827&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=44&A=1827&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=687
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=4328
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=5103
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=5103
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘
http://84000.org/tipitaka/read/?index_28