อรรถกถาเล่มที่ ๔๙ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อป.อ.๑ (วิสุทฺธ.๑)

     [๓๖๔] ปวตฺติตํ ธมฺมจกฺกนฺติ เอตฺถ จกฺกสทฺโท ปนายํ "จตุจกฺกยานนฺ"ติอาทีสุ
วาหเน วตฺตติ. "ปวตฺติเต จ ปน ภควตา ธมฺมจกฺเก"ติอาทีสุ ๑-
เทสนายํ. "จกฺกํ วตฺตย สพฺพปาณินนฺ"ติอาทีสุ ๒- ทานมยปุญฺกิริยายํ. "จกฺกํ
วตฺเตติ อโหรตฺตนฺ"ติอาทีสุ อิริยาปเถ. "อิจฺฉาหตสฺส โปสสฺส, จกฺกํ ภมติ
มตฺถเก"ติอาทีสุ ๓- ขุรจกฺเก. "ราชา จกฺกวตฺตี จกฺกานุภาเวน วตฺตนโก"ติอาทีสุ ๔-
รตนจกฺเก. อิธ ปนายํ เทสนายํ. ตาทินา ตาทิคุณสมนฺนาคเตน สกฺยปุตฺเตน
โคตมสมฺพุทฺเธน ปวตฺติตํ เทสิตํ ปิฏกตฺตยสงฺขาตํ ธมฺมจกฺกํ อหํ สมฺมา
อวิปรีเตน อนุวตฺเตมิ อนุคนฺตฺวา วตฺเตมิ, เทเสมิ เทสนํ กโรมิ. อิทํ อนุวตฺตนํ
เทสิตสฺส อนุคนฺตฺวา ปจฺฉา เทสนํ ปุริมพุทฺธานํ กตาย าณโถมนาย
ผลนฺติ สมฺพนฺโธ.
     [๓๖๕] ตโต สปฺปุริสูปนิสฺสยโยนิโสมนสิการาทิปุญฺผลํ ทสฺเสนฺโต
มา เม กทาจิ ปาปิจฺโฉติอาทิมาห. ตตฺถ ปาปิจฺโฉ ลามกาย อิจฺฉาย
สมนฺนาคโต ปาปจารี ปุคฺคโล จ านนิสชฺชาทีสุ วตฺตปฏิวตฺตกรเณ กุสีโต จ
ฌานสมาธิมคฺคภาวนาทีสุ หีนวีริโย จ คนฺถธุรวิปสฺสนาธุรวิรหิตตฺตา อปฺปสฺสุโต
จ อาจริยุปชฺฌายาทีสุ อาจารวิรหิตตฺตา อนาจาโร จ ปุคฺคโล กทาจิ กาเล
กตฺถจิ าเน เม มยา สห สเมโต สมาคโต มา อหุ มา ภวตูติ สมฺพนฺโธ.
     [๓๖๖] พหุสฺสุโตติ ปริยตฺติปฏิเวธวเสน ทุวิโธ พหุสฺสุโต จ ปุคฺคโล.
เมธาวีติ เมธาย ปญฺาย สมนฺนาคโต จ. สีเลสุ สุสมาหิโตติ
จตุปาริสุทฺธิสีลมคฺคสมฺปยุตฺตสีลอฏฺงฺคุโปสถสีลาทีสุ สุฏฺุ อาหิโต ปิตจิตฺโต
จ. เจโตสมถานุยุตฺโตติ จิตฺตสฺส เอกีภาวมนุยุตฺโต จ ปุคฺคโล. อปิ มุทฺธนิ ติฏฺตุ
เอวรูโป ปุคฺคโล มยฺหํ มุทฺธนิ สิรสิ อปิ ติฏฺตูติ อตฺโถ.
     [๓๖๗] อตฺตโน ลทฺธผลานิสํสํ วตฺวา ตตฺถญฺเ นิโยเชนฺโต ตํ โว
วทามิ ภทฺทนฺเตติอาทิมาห. ตํ สุวิญฺเยฺยเมว.
@เชิงอรรถ: ๑ วิ. มหา. ๔/๑๗/๑๕, สํ. มหา. ๑๙/๑๐๘๑/๓๖๙.  ๒ ขุ. ชา. ๒๗/๑๔๙/๑๘๑.
@๓ ขุ. ชา. ๒๗/๑๐๓/๑๓๗.  ๔ ที.สี. ๙/๒๕๘/๘๘, ขุ. อิติ. ๒๕/๒๒/๒๔๖.
     [๓๖๘-๙] ยมหนฺติ ยํ อสฺสชิตฺเถรํ อหํ ปมํ อาทิมฺหิ ทิสฺวา
โสตาปตฺติมคฺคปฏิลาเภน สกฺกายทิฏฺาทีนํ กิเลสานํ ปหีนตฺตา วิมโล มลรหิโต
อหุํ อโหสิ, โส อสฺสชิตฺเถโร เม มยฺหํ อาจริโย โลกุตฺตรธมฺมสิกฺขาปโก
อหุํ. อหํ ตสฺส สวนาย อนุสาสเนน อชฺช ธมฺมเสนาปติ อหุํ. สพฺพตฺถ
สพฺเพสุ คุเณสุ ปารมึ ปตฺโต ปริโยสานํ ปตฺโต อนาสโว นิกฺกิเลโส วิหรามิ.
     [๓๗๐] อตฺตโน อาจริเย สคารวํ ทสฺเสนฺโต โย เม อาจริโยติอาทิมาห.
โย อสฺสชิ นาม เถโร สตฺถุ สาวโก เม มยฺหํ อาจริโย อาสิ อโหสิ, โส
เถโร ยสฺสํ ทิสายํ ยสฺมึ ทิสาภาเค วสติ, อหํ ตํ ทิสาภาคํ อุสฺสีสมฺหิ
สีสุปริภาเค กโรมีติ สมฺพนฺโธ.
     [๓๗๑] ตโต อตฺตโน านนฺตรปฺปตฺตภาวํ ทสฺเสนฺโต มม กมฺมนฺติอาทิมาห.
โคตโม ภควา สกฺยปุงฺคโว สกฺยกุลเกตุ สพฺพญฺุตญฺาเณน มม
ปุพฺเพ กตกมฺมํ สริตฺวาน ตฺวา ภิกฺขุสํฆมชฺเฌ นิสินฺโน อคฺคฏฺาเน
อคฺคสาวกฏฺาเน มํ เปสีติ สมฺพนฺโธ.
     อตฺถปฏิสมฺภิทา ธมฺมปฏิสมฺภิทา นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา ปฏิภานปฏิสมฺภิทาติ
อิมา จตสฺโส ปฏิสมฺภิทา จ, ตาสํ เภโท ปฏิสมฺภิทามคฺเค ๑- วุตฺโตเยว.
จตุมคฺคจตุผลวเสน วา รูปารูปฌานวเสน วา อฏฺ วิโมกฺขา สํสารวิมุจฺจนธมฺมา จ
อิทฺธิวิธาทโย ฉ อภิญฺาโย จ สจฺฉิกตา ปจฺจกฺขํ กตา. กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ
พุทฺธสฺส อนุสิฏฺิ โอวาทสงฺขาตํ สาสนํ กตํ อรหตฺตมคฺคาเณน นิปฺผาทิตนฺติ
อตฺโถ.
     อิตฺถํ สุทนฺติ เอตฺถ อิตฺถนฺติ นิทสฺสนตฺเถ นิปาโต. อิมินา ปกาเรนาติ
อตฺโถ. เตน สกลสาริปุตฺตาปทานํ นิทสฺเสติ สุทนฺติ ปทปูรเณ นิปาโต.
อายสฺมาติ ครุคารวาธิวจนํ. สาริปุตฺโตติ มาตุนามวเสน กตนามเธยฺโย เถโร.
อิมา คาถาโยติ อิมา สกลา สาริปุตฺตตฺเถราปทานคาถาโย อภาสิ กเถสิ.
อิติ-สทฺโท ปริสมาปนตฺเถ นิปาโต, สกลํ สาริปุตฺตาปทานํ นิฏฺิตนฺติ อตฺโถ.
               สาริปุตฺตตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺิตา. ๒-
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ. ปฏิ. ๓๑/๒๘/๙๒, อภิ. วิ. ๓๕/๗๑๘/๓๕๙.  ๒ ฉ.ม. สมตฺตา, เอวมุปริปิ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๙ หน้า ๒๘๕-๒๘๖.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=49&A=7104&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=49&A=7104&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=3
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=290
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=438
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=438
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_32