บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๗

หน้าที่ ๓๘๒.

กนฺติตฺวา โคปฺผเกสุ ฐเปนฺติ. อุปริเมหิ เหฏฺฐิมสรีรํ จีรกนิวาสนนิวตฺถํ วิย โหติ. เอเณยฺยกนฺติ เอเณยฺยกกมฺมกรณํ. ตํ กโรนฺตา อุโภสุ กปฺปเรสุ จ ชาณูสุ จ อยวลยานิ ทตฺวา อยสูลานิ โกฏฺเฏนฺติ. โส จตูหิ อยสูเลหิ ภูมิยํ ปติฏฺฐหติ. อถ นํ ปริวาเรตฺวา อคฺคึ กโรนฺติ. "เอเณยฺยโก โชติปริคฺคโห ยถา"ติ อาคตฏฺฐาเนปิ อิทเมว วุตฺตํ. ตํ กาเลน กาลํ สูลานิ อปเนตฺวา จตูหิ อฏฺฐิโกฏีหิเยว ฐเปนฺติ. เอวํ ^๑- เอวรูปา กรณา ^๒- นาม นตฺถิ. พฬิสมํสิกนฺติ อุภโต มุเขหิ พฬิเสหิ ปหริตฺวา จมฺมมํสนฺหารูนิ อุปฺปาเฏนฺติ. กหาปณิกนฺติ สกลสรีรํ ติณฺหาหิ วาสีหิ โกฏิโต ปฏฺฐาย กหาปณมตฺตํ ปาเตนฺตา โกฏฺเฏนฺติ. ขาราปฏิจฺฉิกนฺติ สรีรํ ตตฺถ ตตฺถ อาวุเธน ปหริตฺวา โกจฺเฉหิ ขารํ ฆํสนฺติ. จมฺมมํสนฺหารูนิ ปคฺฆริตฺวา สวนฺติ. อฏฺฐิกสงฺขลิกาว ติฏฺฐติ. ปลิฆปริวตฺติกนฺติ เอเกน ปสฺเสน นิปชฺชาเปตฺวา กณฺณจฺฉิทฺเท อยสูลํ โกฏฺเฏตฺวา ปฐวิยา เอกาพทฺธํ กโรนฺติ. อถ นํ ปาเท คเหตฺวา อาวิชฺฌนฺติ. ปลาลปีฐกนฺติ เฉกา การณิกา ฉวิจมฺมํ ฉินฺทิตฺวา ^๓- นิสทโปตเกหิ อฏฺฐีหิ ภินฺทิตฺวา เกเสสุ คเหตฺวา อุกฺขิปนฺติ. มํสราสิเยว โหติ, อถ นํ เกเสเยว ^๔- ปริโยนทฺธิตฺวา คณฺหนฺติ. ^๕- ปลาลวฏฺฏิ วิย กตฺวา ปลิเวเฐนฺติ. ^๕- สุนเขหีติ กติปยานิ ทิวสานิ อาหารํ อทตฺวา ฉาตเกหิ สุนเขหิ ขาทาเปนฺติ. เต มุหุตฺเตน อฏฐิสงฺขลิกเมว กโรนฺติ. สมฺปรายิโกติ สมฺปราเย ทุติยตฺตภาเว วิปาโกติ อตฺโถ. [๑๗๐] ฉนฺทราควินโย ฉนฺทราคปฺปหานนฺติ นิพฺพานํ. นิพฺพานญฺหิ อาคมฺม กาเมสุ ฉนฺทราโค วินิยฺยติ เจว ปหิยฺยติ จ, ตสฺมา นิพฺพานํ ฉนฺทราควินโย ฉนฺทราคปฺปหานนฺติ จ วุตฺตํ. สามํ วา กาเม ปริชานิสฺสนฺตีติ สยํ วา เต กาเม ตีหิ ปริญฺญาหิ ปริชานิสฺสนฺติ. ตถตฺตายาติ ตถภาวาย. ยถาปฏิปนฺโนติ ยาย ปฏิปทาย ปฏิปนฺโน. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทสฺสติ ^๒ ฉ.ม. การณา ^๓ ฉ.ม. อจฺฉินฺทิตฺวา @^๔ ฉ.ม. เกเสเหว ^๕-๕ ฉ.ม. ปลาลวฏฺฏึ วิย กตฺวา ปน เวเฐนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๘๓.

[๑๗๑] ขตฺติยกญฺญา วาติอาทิ อปริตฺเตน วิปุเลน กุสเลน คหิตปฏิสนฺธิกํ วตฺถาลงฺการาทีนิ ลภนฏฺฐาเน นิพฺพตฺตํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํ. ปณฺณรสวสฺสุทฺเทสิกาติ ปณฺณรสวสฺสวยา. ทุติยปเทปิ เอเสว นโย. วยปเทสํ กสฺมา คณฺหติ? วณฺณสมฺปตฺตึ ทสฺสนตฺถํ. มาตุคามสฺส หิ ทุคฺคตกุเล นิพฺพตฺตสฺสาปิ เอกสฺมึ ^๑- กาเล โถกํ โกกํ วณฺณายตนํ ปสีทติ. ปุริสานํ ปน วีสติวสฺสปญฺจวีสติวสฺสกาเล ปสนฺนํ โหติ. นาติทีฆาติอาทีหิ ฉโทสวิรหิตํ สรีรสมฺปตฺตึ ทีเปติ. วณฺณนิภาติ วณฺณาเยว. ^๒- ชิณฺณนฺติ ชราชิณฺณํ. โคปานสิวงฺกนฺติ โคปานสี วิย วงฺกํ. โภคฺคนฺติ ภคฺคํ, อิมินาปิสฺส วงฺกภาวเมว ทีเปติ. ทณฺฑปรายนนฺติ ทณฺฑปฏิสฺสรณํ ทณฺฑทุติยํ. ปเวธมานนฺติ กมฺปมานํ. อาตุรนฺติ ชราตุรํ. ขณฺฑทนฺตนฺติ ชิณฺณภาเวน ขณฺฑิตทนฺตํ. ปลิตเกสนฺติ ปณฺฑรเกสํ. วิลูนนฺติ ลุญฺจิตฺวา คหิตเกสํ วิย ขลฺลาตํ. ขลิตสิรนฺติ มหาขลฺลาตสีสํ. วลินนฺติ สญฺชาตวลึ. ติลกาหตคตฺตนฺติ เสตกาฬติลเกหิ วิกิณฺณสรีรํ. อาพาธิกนฺติ พฺยาธิกํ. ทุกฺขิตนฺติ ทุกฺขปฺปตฺตํ. พาฬฺหคิลานนฺติ อธิมตฺตคิลานํ. สีวถิกาย ฉฑฺฑิตนฺติ อามกสุสาเน ปาติตํ. เสสเมตฺถ สติปฏฺฐาเน วุตฺตเมว. อิธาปิ นิพฺพานํเยว ฉนฺทราควินโย. [๑๗๓] เนว ตสฺมึ สมเย อตฺตพฺยาพาธายาติ ตสฺมึ สมเย อตฺตโนปิ ทุกฺขตฺถาย น เจเตติ. อพฺยาปชฺฌํเยวาติ นิทฺทุกฺขเมว. [๑๗๔] ยํ ภิกฺขเว เวทนา อนิจฺจาติ ภิกฺขเว ยสฺมา เวทนา อนิจฺจา, ตสฺมา อยํ อนิจฺจาทิอากาโรว เวทนาย อาทีนโวติ อตฺโถ, นิสฺสรณํ วุตฺตปฺปการเมวาติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย มหาทุกฺขกฺขนฺธสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------------- @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. เอตสฺมึ ^๒ ฉ.ม. วญฺโณเยว

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๗ หน้า ๓๘๒-๓๘๓. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=7&A=9771&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=9771&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=194 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=2784 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=3380 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=3380 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_12