พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖  พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ ๓
ธาตุกถา-ปุคคลบัญญัติปกรณ์

อุทเทสวาร
             [๑] บัญญัติ ๖ คือ
                          ๑. ขันธบัญญัติ
                          ๒. อายตนบัญญัติ
                          ๓. ธาตุบัญญัติ
                          ๔. สัจจบัญญัติ
                          ๕. อินทริยบัญญัติ
                          ๖. ปุคคลบัญญัติ
๑. ขันธบัญญัติ
             [๒] การบัญญัติธรรมที่เป็นหมวดหมู่กันว่า ขันธ์ มีเท่าไร ธรรมที่เป็น
หมวดหมู่กันมี ๕ คือ
                          ๑. รูปขันธ์
                          ๒. เวทนาขันธ์
                          ๓. สัญญาขันธ์
                          ๔. สังขารขันธ์
                          ๕. วิญญาณขันธ์
             การบัญญัติธรรมที่เป็นหมวดหมู่กันว่า ขันธ์ ก็มี ๕ ตามจำนวนหมวด
ธรรมเหล่านี้
๒. อายตนบัญญัติ
             [๓] การบัญญัติธรรมอันเป็นบ่อเกิดว่า อายตนะ มีเท่าไร ธรรมอันเป็น
บ่อเกิดมี ๑๒ คือ
                          ๑. จักขวายตนะ
                          ๒. รูปายตนะ
                          ๓. โสตายตนะ
                          ๔. สัททายตนะ
                          ๕. ฆานายตนะ
                          ๖. คันธายตนะ
                          ๗. ชิวหายตนะ
                          ๘. รสายตนะ
                          ๙. กายายตนะ
                          ๑๐. โผฏฐัพพายตนะ
                          ๑๑. มนายตนะ
                          ๑๒. ธัมมายตนะ
             การบัญญัติธรรมที่เป็นบ่อเกิดว่า อายตนะ ก็มี ๑๒ ตามจำนวนธรรม
เหล่านี้
๓. ธาตุบัญญัติ
             [๔] การบัญญัติธรรมที่ทรงตัวอยู่ว่า ธาตุ มีเท่าไร ธรรมที่ทรงตัวอยู่มี
๑๘ คือ
                          ๑. จักขุธาตุ
                          ๒. รูปธาตุ
                          ๓. จักขุวิญญาณธาตุ
                          ๔. โสตธาตุ
                          ๕. สัททธาตุ
                          ๖. โสตวิญญาณธาตุ
                          ๗. ฆานธาตุ
                          ๘. คันธธาตุ
                          ๙. ฆานวิญญาณธาตุ
                          ๑๐. ชิวหาธาตุ
                          ๑๑. รสธาตุ
                          ๑๒. ชิวหาวิญญาณธาตุ
                          ๑๓. กายธาตุ
                          ๑๔. โผฏฐัพพธาตุ
                          ๑๕. กายวิญญาณธาตุ
                          ๑๖. มโนธาตุ
                          ๑๗. ธัมมธาตุ
                          ๑๘. มโนวิญญาณธาตุ
             การบัญญัติธรรมที่ทรงตัวอยู่ว่า ธาตุ ก็มี ๑๘ ตามจำนวนธรรมเหล่านี้
๔. สัจจบัญญัติ
             [๕] การบัญญัติธรรมที่เป็นของจริงว่า สัจจะ มีเท่าไร ธรรมที่เป็น
ของจริง มี ๔ คือ
                          ๑. ทุกขสัจจะ
                          ๒. สมุทยสัจจะ
                          ๓. นิโรธสัจจะ
                          ๔. มัคคสัจจะ
             การบัญญัติธรรมที่เป็นของจริงว่า สัจจะ ก็มี ๔ ตามจำนวนธรรมเหล่านี้
๕. อินทริยบัญญัติ
             [๖] การบัญญัติธรรมที่เป็นใหญ่ว่า อินทรีย์ มีเท่าไร ธรรมที่เป็นใหญ่
มี ๒๒ คือ
                          ๑. จักขุนทรีย์
                          ๒. โสตินทรีย์
                          ๓. ฆานินทรีย์
                          ๔. ชิวหินทรีย์
                          ๕. กายินทรีย์
                          ๖. มนินทรีย์
                          ๗. อิตถินทรีย์
                          ๘. ปุริสินทรีย์
                          ๙. ชีวิตินทรีย์
                          ๑๐. สุขินทรีย์
                          ๑๑. ทุกขินทรีย์
                          ๑๒. โสมนัสสินทรีย์
                          ๑๓. โทมนัสสินทรีย์
                          ๑๔. อุเปกขินทรีย์
                          ๑๕. สัทธินทรีย์
                          ๑๖. วิริยินทรีย์
                          ๑๗. สตินทรีย์
                          ๑๘. สมาธินทรีย์
                          ๑๙. ปัญญินทรีย์
                          ๒๐. อนัญญาตัญญัสสามีตินทรีย์
                          ๒๑. อัญญินทรีย์
                          ๒๒. อัญญาตาวินทรีย์
             การบัญญัติธรรมที่เป็นใหญ่ว่า อินทรีย์ ก็มี ๒๒ ตามจำนวนธรรมเหล่านี้

             เนื้อความพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖ บรรทัดที่ ๒๒๖๘-๒๓๕๘ หน้าที่ ๙๓-๙๖.
https://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=36&A=2268&Z=2358&pagebreak=0
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=36.2&item=1&items=6
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็น เกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=36.2&item=1&items=6&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/pali/pali_item.php?book=36.2&item=1&items=6
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=36.2&item=1&items=6
             ศึกษาอรรถกถานี้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=36.2&i=1
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖
https://84000.org/tipitaka/read/?index_36
https://84000.org/tipitaka/english/?index_36