พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๘  พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ ๕
ยมกปกรณ์ ภาค ๑

             [๘๑๐] ไม่ใช่จักขุ ไม่ใช่ธาตุหรือ?
             เว้นจักขุเสียแล้ว ธาตุที่เหลือไม่ใช่จักขุ เป็นแต่ธาตุ เว้นจักขุและธาตุเสียแล้ว ธรรม
ที่เหลือ ไม่ใช่จักขุและไม่ใช่ธาตุ.
             ไม่ใช่ธาตุ ไม่ใช่โสตธาตุหรือ?
             ถูกแล้ว.
             ไม่ใช่จักขุ ไม่ใช่ธาตุหรือ?
             เว้นจักขุเสียแล้ว ธาตุที่เหลือ ไม่ใช่จักขุ เป็นแก่ธาตุ เว้นจักขุและธาตุเสียแล้ว ธรรม
ที่เหลือ ไม่ใช่จักขุ และไม่ใช่ธาตุ.
             ไม่ใช่ธาตุ ไม่ใช่ฆานธาตุหรือ ฯลฯ?
             ไม่ใช่ธาตุ ไม่ใช่ธัมมธาตุหรือ?
             ถูกแล้ว ฯลฯ.
             ไม่ใช่ธรรม ไม่ใช่ธาตุหรือ?
             ถูกแล้ว.
             ไม่ใช่ธาตุ ไม่ใช่จักขุธาตุหรือ?
             ถูกแล้ว.
             ไม่ใช่ธรรม ไม่ใช่ธาตุหรือ?
             ถูกแล้ว.
             ไม่ใช่ธาตุ ไม่ใช่โสตธาตุหรือ ฯลฯ?
             ไม่ใช่ธาตุ ไม่ใช่มโนวิญญาณธาตุหรือ?
             ถูกแล้ว.
             พึงผูกจักรนัย.
             ปัณณัตติวารแห่งอายตนยมก ฉันใด ปัณณัตติวารแห่งธาตุยมกพึงให้พิสดาร ฉันนั้น.
ปัณณัตติวาร จบ.
ปวัตติวาร
อุปาทวาร
             [๘๑๑] จักขุธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์ใด โสตธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์นั้นหรือ?
             จักขุธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์เหล่านั้น ซึ่งมีจักขุ ไม่มีโสต ที่กำลังเกิดขึ้นอยู่ แต่โสตธาตุ
ย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์เหล่านั้นก็หาไม่ จักขุธาตุย่อมเกิดขึ้น และโสตธาตุก็ย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์
เหล่านั้น ซึ่งมีจักขุ มีโสต ที่กำลังเกิดขึ้นอยู่.
             หรือว่า โสตธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์ใด จักขุธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์นั้น.
             โสตธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์เหล่านั้น ซึ่งมีโสต ไม่มีจักขุ ที่กำลังเกิดขึ้นอยู่ แต่จักขุธาตุ
ย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์เหล่านั้นก็หาไม่ โสตธาตุย่อมเกิดขึ้น และจักขุธาตุก็ย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์
เหล่านั้น ซึ่งมีโสต มีจักขุ ที่กำลังเกิดขึ้นอยู่.
             [๘๑๒] จักธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์ใด ฆานธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์นั้นหรือ?
             จักขุธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์เหล่านั้น ซึ่งมีจักขุ ไม่มีฆานะ ที่กำลังเกิดขึ้นอยู่ แต่
ฆานธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์เหล่านั้นก็หาไม่ จักขุธาตุย่อมเกิดขึ้น และฆานธาตุก็ย่อมเกิดขึ้น
แก่สัตว์เหล่านั้น ซึ่งมีจักขุ มีฆานะ ที่กำลังเกิดขึ้นอยู่.
             หรือว่า ฆานธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์ใด จักขุธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์นั้น.
             ฆานธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์เหล่านั้น ซึ่งมีฆานะ ไม่มีจักขุ ที่กำลังเกิดขึ้นอยู่ แต่จักขุธาตุ
ย่อมแก่สัตว์เหล่านั้นก็หาไม่ ฆานธาตุย่อมเกิดขึ้น และจักขุธาตุก็ย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์เหล่านั้น
ซึ่งมีฆานะ มีจักขุ ที่กำลังเกิดขึ้นอยู่.
             [๘๑๓] จักขุธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์ใด รูปธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์นั้นหรือ?
             ถูกแล้ว.
             หรือว่า รูปธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์ใด จักขุธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์นั้น.
             รูปธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์เหล่านั้น ซึ่งมีรูป ไม่มีจักขุ ที่กำลังเกิดขึ้นอยู่ แต่จักขุธาตุ
ย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์เหล่านั้นก็หาไม่ รูปธาตุย่อมเกิดขึ้น และจักขุธาตุก็ย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์
เหล่านั้น ซึ่งมีรูป มีจักขุ ที่กำลังเกิดขึ้นอยู่.
             [๘๑๔] จักขุธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์ใด มโนวิญญาณธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์นั้น
หรือ?
             ถูกแล้ว.
             หรือว่า มโนวิญญาณธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์ใด จักขุธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์นั้น.
             มโนวิญญาณธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์เหล่านั้น ซึ่งมีจิต ไม่มีจักขุ ที่กำลังเกิดขึ้นอยู่
แต่จักขุธาตุย่อมเกิดขึ้นแก่สัตว์เหล่านั้นก็หาไม่ มโนวิญญาณธาตุย่อมเกิดขึ้น และจักขุธาตุก็ย่อม
เกิดขึ้นแก่สัตว์เหล่านั้น ซึ่งมีจิต มีจักขุ ที่กำลังเกิดขึ้นอยู่.

             เนื้อความพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๘ บรรทัดที่ ๗๐๙๓-๗๑๔๖ หน้าที่ ๒๘๔-๒๘๖.
https://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=38&A=7093&Z=7146&pagebreak=0
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=38&item=810&items=5
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็น เกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=38&item=810&items=5&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/pali/pali_item.php?book=38&item=810&items=5
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=38&item=810&items=5
             ศึกษาอรรถกถานี้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=38&i=810
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๘
https://84000.org/tipitaka/read/?index_38
https://84000.org/tipitaka/english/?index_38