พระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๒  พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ ๙
มหาปัฏฐานปกรณ์ ภาค ๓

ปัญหาวาร
             ในปัญหาวาร ในเหตุปัจจัยก็ดี ในอารัมมณปัจจัยก็ดี ไม่พึงกระทำ
โลกุตตระ ควรกระทำว่า "พระเสกขะทั้งหลาย" ย่อมพิจารณาโคตรภู ย่อม
พิจารณาโวทาน แม้ในอธิปติปัจจัย ผู้ที่รู้ปัจจัยทุกอย่างแล้ว พึงกระทำ
             [๔๐๔] ธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรมและสาสวธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรม
ที่เป็นทั้งอาสวธรรม และสาสวธรรม โดยอนันตรปัจจัย
             คือ อาสวธรรมทั้งหลาย ที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่อาสวธรรม
ทั้งหลาย ที่เกิดหลังๆ โดยอนันตรปัจจัย
             ธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรมและสาสวธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่เป็น
สาสวธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม โดยอนันตรปัจจัย
             คือ อาสวธรรมทั้งหลาย ที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลาย
ที่เป็นสาสวธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม ที่เกิดหลังๆ โดยอนันตรปัจจัย
             อาสวธรรมทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะ โดยอนันตรปัจจัย
             ธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรมและสาสวธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่เป็น
ทั้งอาสวธรรมและสาสวธรรม และธรรมที่เป็นสาสวธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม
โดยอนันตรปัจจัย
             คือ อาสวธรรมทั้งหลาย ที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่อาสวธรรม
ทั้งหลาย ที่เกิดหลังๆ และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย โดยอนันตรปัจจัย
             ธรรมที่เป็นสาสวธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่เป็น
สาสวธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม โดยอนันตรปัจจัย
             คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสาสวธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม ที่เกิดก่อนๆ
เป็นปัจจัยแก่ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสาสวธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม ที่เกิดหลังๆ
โดยอนันตรปัจจัย
             อนุโลม เป็นปัจจัยแก่โคตรภู อนุโลม เป็นปัจจัยแก่โวทาน อาวัชชนะ
เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสาสวธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม โดยอนันตร-
*ปัจจัย
             ธรรมที่เป็นสาสวธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่เป็น
ทั้งอาสวธรรมและสาสวธรรม โดยอนันตรปัจจัย
             คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสาสวธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม ที่เกิดก่อนๆ
เป็นปัจจัยแก่ อาสวธรรมทั้งหลาย ที่เกิดหลังๆ โดยอนันตรปัจจัย
             อาวัชชนะ เป็นปัจจัยแก่อาสวธรรมทั้งหลาย โดยอนันตรปัจจัย
             ธรรมที่เป็นสาสวธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่เป็น
ทั้งอาสวธรรมและสาสวธรรม และธรรมที่เป็นสาสวธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม
โดยอนันตรปัจจัย
             คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสาสวธรรม แต่ไม่ใช่อาสวธรรมที่เกิดก่อนๆ
เป็นปัจจัยแก่อาสวธรรมทั้งหลาย ที่เกิดหลังๆ และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย
โดยอนันตรปัจจัย
             อาวัชชนะ เป็นปัจจัยแก่อาสวธรรมและสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย โดย
อนันตรปัจจัย
             ธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรมและสาสวธรรม และธรรมที่เป็นสาสวธรรม
แต่ไม่ใช่อาสวธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรมและสาสวธรรม โดย
อนันตรปัจจัย
             คือ อาสวธรรมทั้งหลายที่เกิดก่อนๆ และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย
เป็นปัจจัยแก่อาสวธรรมทั้งหลาย ที่เกิดหลังๆ โดยอนันตรปัจจัย
             ธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรมและสาสวธรรม และธรรมที่เป็นสาสวธรรม
แต่ไม่ใช่อาสวธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่เป็นสาสวธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม
โดยอนันตรปัจจัย
             คือ อาสวธรรมทั้งหลายที่เกิดก่อนๆ และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย
เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสาสวธรรม แต่ไม่ใช่อาสวธรรม ที่เกิดหลังๆ
โดยอนันตรปัจจัย
             อาสวธรรม และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะ โดย
อนันตรปัจจัย
             ธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรมและสาสวธรรม และธรรมที่เป็นสาสวธรรม
แต่ไม่ใช่อาสวธรรม เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรมและสาสวธรรม
และธรรมที่เป็นสาสวธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม โดยอนันตรปัจจัย
             คือ อาสวธรรมทั้งหลาย ที่เกิดก่อนๆ และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย
เป็นปัจจัยแก่อาสวธรรมทั้งหลาย ที่เกิดหลังๆ และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย
โดยอนันตรปัจจัย
พึงให้พิสดารอย่างนี้ทั้งหมด
             อนันตรปัจจัย แม้ในอาสวทุกะ ก็พึงให้พิสดาร เหมือนกับทุกะนี้
             อาวัชชนะก็ดี วุฏฐานะก็ดี ท่านแสดงไว้เหมือนกันอย่างนี้ ข้อที่ย่อไว้
ทั้งหมด พึงกระทำให้พิสดาร เหมือนกับอาสวทุกะ ไม่มีแตกต่างกัน
อาสวสาสวทุกะ จบ
อาสวอาสวสัมปยุตตทุกะ
ปฏิจจวาร
             [๔๐๕] ธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรมและอาสวสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรม
ที่เป็นทั้งอาสวธรรมและอาสวสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ทิฏฐาสวะ อวิชชาสวะ อาศัยกามาสวะ
พึงผูกจักรนัย
อวิชชาสวะ อาศัยภวาสวะ
พึงผูกจักรนัย
อวิชชาสวะ อาศัยทิฏฐาสวะ
             ธรรมที่เป็นอาสวสัมปยุตตธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม อาศัยธรรมที่เป็น
ทั้งอาสวธรรมและอาสวสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัยอาสวธรรมทั้งหลาย
             ธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรม และอาสวสัมปยุตตธรรม และธรรมที่เป็น
อาสวสัมปยุตตธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม อาศัยธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรมและ
อาสวสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ทิฏฐาสวะ อวิชชาสวะ และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัย
อาสวสัมปยุตตกามาสวธรรมทั้งหลาย
พึงผูกจักรนัย
             ธรรมที่เป็นอาสวสัมปยุตตธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม อาศัยธรรมที่เป็น
อาสวสัมปยุตตธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอาสวสัมปยุตตธรรมแต่ไม่ใช่
อาสวธรรม ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรมและอาสวสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรมที่เป็น
อาสวสัมปยุตตธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ อาสวธรรมทั้งหลาย อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอาสวสัมปยุตตธรรม
แต่ไม่ใช่อาสวธรรม
             ธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรมและอาสวสัมปยุตตธรรม และธรรมที่เป็น
อาสวสัมปยุตตธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม อาศัยธรรมที่เป็นอาสวสัมปยุตตธรรม
แต่ไม่ใช่อาสวธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ และอาสวธรรมทั้งหลาย อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอาสว-
*สัมปยุตตธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ธรรมที่เป็นอาสวธรรมและอาสวสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรมที่เป็นทั้ง
อาสวธรรมและอาสวสัมปยุตตธรรม และธรรมที่เป็นอาสวสัมปยุตตธรรมแต่ไม่ใช่
อาสวธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ทิฏฐาสวะ อวิชชาสวะ อาศัยกามาสวะ  และสัมปยุตตขันธ์
ทั้งหลาย
พึงผูกจักรนัยทั้งหมด
             ธรรมที่เป็นอาสวสัมปยุตตธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม อาศัยธรรมที่เป็น
ทั้งอาสวธรรมและอาสวสัมปยุตตธรรม และธรรมที่เป็นอาสวสัมปยุตตธรรม
แต่ไม่ใช่อาสวธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอาสวสัมปยุตตธรรมแต่ไม่ใช่
อาสวธรรม และอาสวธรรมทั้งหลาย ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรม และอาสวสัมปยุตตธรรม และธรรมที่เป็น
อาสวสัมปยุตตธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม อาศัยธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรมและ
อาสวสัมปยุตตธรรม และธรรมที่เป็นอาสวสัมปยุตตธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม
เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ ทิฏฐาสวะ อวิชชาสวะ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอาสว-
*สัมปยุตตธรรมแต่ไม่ใช่อาสวธรรม และกามาสวะ ขันธ์ ๒ ฯลฯ
พึงผูกจักรนัย
ทุกปัจจัยพึงกระทำอย่างนี้
             [๔๐๖] 	ในเหตุปัจจัย	มีหัวข้อปัจจัย ๙
                          ในอารัมมณปัจจัย	มี   "     ๙
                          ในอธิปติปัจจัย	มี   "     ๙
                          ในปัจจัยทั้งปวง	มี   "     ๙ ฯลฯ
                          ในกัมมปัจจัย	มี   "     ๙
                          ในวิปากปัจจัย	ไม่มี
                          ในอาหารปัจจัย	มีหัวข้อปัจจัย ๙
                          ในอวิคตปัจจัย	มี   "     ๙
             [๔๐๗] ธรรมที่เป็นทั้งอาสวธรรมและอาสวสัมปยุตตธรรม อาศัยธรรม
ที่เป็นทั้งอาสวธรรมและอาสวสัมปยุตตธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอธิปติปัจจัย
นเหตุมูลกะ ไม่มี
             ฯลฯ ไม่ใช่เพราะปุเรชาตปัจจัย
             ฯลฯ ไม่ใช่เพราะปัจฉาชาตปัจจัย
ฯลฯ

             เนื้อความพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๒ บรรทัดที่ ๗๒๔๔-๗๓๗๐ หน้าที่ ๒๙๖-๓๐๑.
https://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=42&A=7244&Z=7370&pagebreak=0
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=42&item=404&items=4
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็น เกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=42&item=404&items=4&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/pali/pali_item.php?book=42&item=404&items=4
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=42&item=404&items=4
             ศึกษาอรรถกถานี้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=42&i=404
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๒
https://84000.org/tipitaka/read/?index_42
https://84000.org/tipitaka/english/?index_42