พระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๓  พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ ๑๐
ปัฏฐานปกรณ์ ภาค ๔

รูปาวจรทุกะ
ปฏิจจวาร
             [๗๕๑] รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย คือ ขันธ์ ๓
อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรม ขันธ์ ๒ ฯลฯ ปฏิสนธิ.
             ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม ปฏิสนธิ.
             รูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะ
เหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรม ขันธ์ ๒ ฯลฯ
ปฏิสนธิ.
             ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม ขันธ์ ๒ ฯลฯ
ปฏิสนธิ.
             รูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม อาศัยหทัยวัตถุ.
             รูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
             คือในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม อาศัยหทัยวัตถุ กฏัตตารูป อาศัย
มหาภูตรูปทั้งหลาย.
             รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะ
เหตุปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรม และหทัยวัตถุ
ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
             คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย
             ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม และมหาภูตรูป
ทั้งหลาย.
             รูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่
รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรม และหทัยวัตถุ
ขันธ์ ๒ ฯลฯ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย
ฯลฯ
             [๗๕๒] 	ในเหตุปัจจัย    	มีวาระ ๙
                          ในอารัมมณปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในอธิปติปัจจัย	มี  "  ๕
                          ในอนันตรปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในสมนันตรปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในสหชาตปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในอัญญมัญญปัจจัย	มี  "  ๖
                          ในนิสสยปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในอุปนิสสยปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในปุเรชาตปัจจัย	มี  "  ๒
                          ในอาเสวนปัจจัย	มี  "  ๒
                          ในกัมมปัจจัย   	มี  "  ๙
                          ในวิปากปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในฌานปัจจัย   	มี  "  ๙
                          ในมัคคปัจจัย   	มี  "  ๙
                          ในสัมปยุตตปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในวิปปยุตตปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในอัตถิปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในนัตถิปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในวิคตปัจจัย   	มี  "  ๔
                          ในอวิคตปัจจัย	มี  "  ๙.
             [๗๕๓] ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่
เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ
ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ หทัยวัตถุ อาศัยขันธ์ทั้งหลาย ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทัยวัตถุ
มหาภูตรูป ๑ ตลอดถึงอสัญญสัตว์ โมหะ ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ
อาศัยขันธ์ทั้งหลาย ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ.
             ฯลฯ ไม่ใช่เพราะอารัมมณปัจจัย มี ๓ นัย.
             [๗๕๔] รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอธิปติปัจจัย
             คือ อธิปติธรรมที่เป็นรูปาวจรธรรม อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม ขันธ์ ๓
อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรม ซึ่งเป็นวิบาก ขันธ์ ๒ ฯลฯ ปฏิสนธิ.
             ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอธิปติปัจจัย
             คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม ซึ่งเป็นวิบาก ปฏิสนธิ.
             รูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่
เพราะอธิปติปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรม ซึ่งเป็นวิบาก
ขันธ์ ๒ ฯลฯ ปฏิสนธิ.
             ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะ
อธิปติปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม. ธรรมที่ไม่ใช่
กามาวจรธรรม เหมือนกับปฏิจจวาร ทั้ง ๓ นัย ไม่มีแตกต่างกัน ในทุกะนี้ พึงกระทำมหาภูต-
*รูปทั้งหมด.
             รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะ
อธิปติปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรมและหทัยวัตถุ.
             ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น
ไม่ใช่เพราะอธิปติปัจจัย
             คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และ
มหาภูตรูปทั้งหลาย ปฏิสนธิ.
             รูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรมและธรรมที่ไม่ใช่
รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอธิปติปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรมและหทัยวัตถุ
ขันธ์ ๒ ฯลฯ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย.
             ฯลฯ ไม่ใช่เพราะอนันตรปัจจัย
             ฯลฯ ไม่ใช่เพราะอุปนิสสยปัจจัย.
             [๗๕๕] รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะปุเรชาตปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรม ขันธ์ ๒ ฯลฯ.
             ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะปุเรชาตปัจจัย
             คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม ปฏิสนธิ.
             รูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะ
ปุเรชาตปัจจัย
             คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรม
ขันธ์ ๒ ฯลฯ.
             ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะ
ปุเรชาตปัจจัย
             คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม ขันธ์ ๒ ฯลฯ จิตต-
*สมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม ปฏิสนธิ ตลอดถึงอสัญญสัตว์.
             พึงกระทำหัวข้อปัจจัย ๕ นอกนี้ พึงกระทำอนุโลม.
             ฯลฯ ไม่ใช่เพราะปัจฉาชาตปัจจัย มี ๙ นัย.
             [๗๕๖] รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอาเสวนปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรม ซึ่งเป็นวิบาก ปฏิสนธิ.
             ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอาเสวนปัจจัย
             คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม ปฏิสนธิ.
             รูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะ
อาเสวนปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรม ซึ่งเป็นวิบาก
ขันธ์ ๒ ฯลฯ ปฏิสนธิ.
             ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะ
อาเสวนปัจจัย มี ๓ นัย.
             รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะ
อาเสวนปัจจัย ฯลฯ.
พึงกระทำมูล
หัวข้อปัจจัยแม้นอกนี้ ก็พึงกระทำ.
             ฯลฯ ไม่ใช่เพราะกัมมปัจจัย มี ๒ นัย ฯลฯ
             ฯลฯ ไม่ใช่เพราะสัมปยุตตปัจจัย
             [๗๕๗] ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่
เพราะวิปปยุตตปัจจัย
             คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม ขันธ์ ๒ ฯลฯ พาหิรรูป ฯลฯ
อาหารสมุฏฐานรูป ฯลฯ อุตุสมุฏฐานรูป ฯลฯ ส่วนพวกอสัญญสัตว์ทั้งหลาย.
ฯลฯ
             [๗๕๘] 	ในปัจจัยที่ไม่ใช่เหตุปัจจัย    	มีวาระ ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อารัมมณปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อธิปติปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อนันตรปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่สมนันตรปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อุปนิสสยปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่ปุเรชาตปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่ปัจฉาชาตปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อาเสวนปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่กัมมปัจจัย	มี  "  ๒
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิปากปัจจัย	มี  "  ๕
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อาหารปัจจัย	มี  "  ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อินทริยปัจจัย	มีวาระ ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่ฌานปัจจัย	มี  "  ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่มัคคปัจจัย	มี  "  ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่สัมปยุตตปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิปปยุตตปัจจัย	มี  "  ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่นัตถิปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิคตปัจจัย	มี  "  ๓
การนับทั้งสอง นอกจากนี้ก็ดี สหชาตวารก็ดี พึงกระทำอย่างนี้.
ปัจจยวาร
             [๗๕๙] รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ นัย เหมือน
กับปฏิจจวาร.
             ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม ตลอดถึง
อัชฌัตติกมหาภูตรูป ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยหทัยวัตถุ.
             รูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม อาศัยหทัยวัตถุ ปฏิสนธิ.
             รูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม อาศัยหทัยวัตถุ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยมหาภูต-
*รูปทั้งหลาย ปฏิสนธิ.
             รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะ
เหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรม และหทัยวัตถุ ขันธ์ ๒ ฯลฯ
ปฏิสนธิ.
             ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
             คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย
ปฏิสนธิ.
             รูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่
รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรม และหทัยวัตถุ ขันธ์ ๒ ฯลฯ จิตต-
*สมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย ปฏิสนธิ.
             [๗๖๐] 	ในเหตุปัจจัย    	มีวาระ ๙
                          ในอารัมมณปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในอธิปติปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในอนันตรปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในสมนันตรปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในสหชาตปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในอัญญมัญญปัจจัย	มี  "  ๖
                          ในนิสสยปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในอุปนิสสยปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในปุเรชาตปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในอาเสวนปัจจัย	มี  "  ๔
                          ในกัมมปัจจัย   	มี  "  ๙
                          ในอวิคตปัจจัย	มี  "  ๙.
             [๗๖๑] ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่
เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรมซึ่งเป็นอเหตุกะ
ขันธ์ ๒ ฯลฯ อเหตุกปฏิสนธิ ตลอดถึงอสัญญสัตว์
             จักขุวิญญาณ อาศัยจักขายตนะ กายายตนะ ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม
ซึ่งเป็นอเหตุกะ อาศัยหทัยวัตถุ โมหะ ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ
อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ และหทัยวัตถุ.
             [๗๖๒] รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม เกิดขึ้นไม่ใช่เพราะอธิปติปัจจัย มี ๓ นัย
เหมือนกับปฏิจจวาร.
             ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะ
อธิปติปัจจัย เหมือนกับปฏิจจวาร.
             รูปาวจรธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรมเกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอธิปติปัจจัย
             คือ อธิปติธรรมที่เป็นรูปาวจรธรรม อาศัยหทัยวัตถุ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม
ซึ่งเป็นวิบาก อาศัยหทัยวัตถุ ปฏิสนธิ.
             รูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะ
อธิปติปัจจัย
             คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม ซึ่งเป็นวิบาก อาศัยหทัยวัตถุ จิตตสมุฏฐานรูป
อาศัยมหาภูตรูปทั้งหลาย ปฏิสนธิ.
             รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม  และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะ
อธิปติปัจจัย
             คือ อธิปติธรรมที่เป็นรูปาวจรธรรม อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม และ
หทัยวัตถุ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และหทัยวัตถุ
ขันธ์ ๒ ฯลฯ
             ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรมและหทัยวัตถุ
ขันธ์ ๒ ฯลฯ.
             ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม  และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น
ไม่ใช่เพราะอธิปติปัจจัย
             คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรม ซึ่งเป็นวิบากและมหาภูตรูป
ทั้งหลาย ปฏิสนธิ.
             รูปาวจรธรรม และธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม อาศัยรูปาวจรธรรม  และธรรมที่ไม่ใช่
รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะอธิปติปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรม ซึ่งเป็นวิบากและหทัยวัตถุ
ขันธ์ ๒ ฯลฯ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นรูปาวจรธรรมซึ่งเป็นวิบาก และ
มหาภูตรูปทั้งหลาย ปฏิสนธิ.
             [๗๖๓] 	ในปัจจัยที่ไม่ใช่เหตุปัจจัย    	มีวาระ ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อารัมมณปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อธิปติปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อนันตรปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อุปนิสสยปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่ปุเรชาตปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่ปัจฉาชาตปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อาเสวนปัจจัย	มี  "  ๙
พึงกำหนดคำว่า วิบาก ในอรูปภูมิล้วนด้วย ในภูมิที่เจือปนกันด้วย.
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่กัมมปัจจัย	มีวาระ ๔
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิปากปัจจัย	มี  "  ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อาหารปัจจัย	มี  "  ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อินทริยปัจจัย	มี  "  ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่ฌานปัจจัย	มี  "  ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่มัคคปัจจัย	มี  "  ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่สัมปยุตตปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิปปยุตตปัจจัย	มี  "  ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่นัตถิปัจจัย	มี  "  ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิคตปัจจัย	มี  "  ๓.
การนับทั้งสอง นอกจากนี้ก็ดี นิสสยวารก็ดี พึงกระทำอย่างนี้.
สังสัฏฐวาร
             [๗๖๔] รูปาวจรธรรม คลุกเคล้ากับรูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ คลุกเคล้ากับขันธ์ ๑ ที่เป็นรูปาวจรธรรม ขันธ์ ๒ ฯลฯ ปฏิสนธิ.
             ธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม คลุกเคล้ากับธรรมที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม เกิดขึ้น เพราะ
เหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๓ คลุกเคล้ากับขันธ์ ๑ ที่ไม่ใช่รูปาวจรธรรม ขันธ์ ๒ ฯลฯ ปฏิสนธิ.

             เนื้อความพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๓ บรรทัดที่ ๑๒๗๓๓-๑๒๙๗๓ หน้าที่ ๔๙๘-๕๐๘.
https://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=43&A=12733&Z=12973&pagebreak=0
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=43&item=751&items=14
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็น เกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=43&item=751&items=14&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/pali/pali_item.php?book=43&item=751&items=14
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=43&item=751&items=14
             ศึกษาอรรถกถานี้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=43&i=751
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๓
https://84000.org/tipitaka/read/?index_43
https://84000.org/tipitaka/english/?index_43