[๑๙๒] |๑๙๒.๑| ยํ ขลุ ธมฺมมาธีนํ วโส วตฺตติ กิญฺจิ นํ ๒-
สพฺพตฺถิสฺสริยํ ภวตํ ปสาสถ ยทิจฺฉถ ฯ
|๑๙๒.๒| ทานตฺถํ อุปโภตฺตุํ วา ยญฺจญฺญํ อุปกปฺปติ
เอตํ ททามิ โว วิตฺตํ อิสฺสริยํ วิสฺสชามิ โว ฯ
[๑๙๓] ยถา จ มฺยายํ สุมุโข อชฺฌภาเสยฺย ปณฺฑิโต
กามสา พุทฺธิสมฺปนฺโน ตมสฺส ๓- ปรมปฺปิยํ ฯ
[๑๙๔] |๑๙๔.๑| อหํ ขลุ มหาราช นาคราชาริวนฺตรํ
ปฏิวตฺตุํ น สกฺโกมิ น เม โส วินโย สิยา ฯ
|๑๙๔.๒| อมฺหากญฺเจว โส ๔- เสฏฺโฐ ตฺวญฺจ อุตฺตมสตฺตโว
ภูมิปาโล มนุสฺสินฺโท ปูชา พหูหิ เหตุภิ ฯ
|๑๙๔.๓| เตสํ อุภินฺนํ ภณตํ วตฺตมาเน วินิจฺฉเย
นนฺตรํ ๕- ปฏิวตฺตพฺพํ เปสฺเสน มนุชาธิป ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. วกุกงฺคํ ฯ ๒ ม. กิญฺจนํ ฯ ๓ ม. ตํ มฺยาสฺส ฯ ๔ สี. ยุ. โย ฯ
@๕ สี. ยุ. นานฺตรํ ฯ
[๑๙๕] |๑๙๕.๑| ธมฺเมน กิร เนสาโท ปณฺฑิโต อณฺฑโช อิติ
น เหว อกตตฺตสฺส นโย เอตาทิโส สิยา ฯ
|๑๙๕.๒| เอวํ อคฺคปกติมา เอวํ อุตฺตมสตฺตโว
ยาวตตฺถิ มยา ทิฏฺฐา นาญฺญํ ปสฺสามิ เอทิสํ ฯ
|๑๙๕.๓| ตุฏฺโฐสฺมิ โว ปกติยา วากฺเยน มธุเรน จ
เอโส จาปิ มมจฺฉนฺโท จิรํ ปสฺเสยฺย โว อุโภ ฯ
[๑๙๖] |๑๙๖.๑| ยํ กิจฺจํ ปรเม มิตฺเต กตมสฺมาสุ ตํ ตยา
ปตฺตา นิสฺสํสยํ ตฺยมฺหา ภตฺติรสฺมาสุ ยา ตว ฯ
|๑๙๖.๒| อทุญฺจ นูน สุมหา- ญาติสงฺฆสฺสมนฺตรํ
อทสฺสเนน อสฺมากํ ทุกฺขํ พหูสุ ปกฺขิสุ ฯ
|๑๙๖.๓| เตสํ โสกวิฆาตาย ตยา อนุมตา มยํ
ตํ ปทกฺขิณโต กตฺวา ญาตี ปสฺเสมุรินฺทม ฯ
|๑๙๖.๔| อทฺธาหํ วิปุลํ ปีตึ ภวตํ วินฺทามิ ทสฺสนา
เอโส วาปิ มหาอตฺโถ ญาติวิสฺสาสนา สิยา ฯ
[๑๙๗] |๑๙๗.๑| อิทํ วตฺวา ธตรฏฺโฐ หํสราชา นราธิปํ
อุตฺตมํ ชวมนฺวาย ญาติสงฺฆมุปาคมุํ ฯ
|๑๙๗.๒| เต อโรเค อนุปฺปตฺเต ทิสฺวาน ปรเม ทิเช
เกกาติมกรุํ หํสา ปุถุสทฺโท อชายถ ฯ
|๑๙๗.๓| เต ปตีตา ปมุตฺเตน ภตฺตุนา ภตฺตุคารวา
สมนฺตา ปริกรึสุ ๑- อณฺฑชา ลทฺธปจฺจยา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปริกิรึสุ ฯ
[๑๙๘] เอวํ มิตฺตวตํ อตฺถา สพฺเพ โหนฺติ ปทกฺขิณา
หํสา ยถา ธตรฏฺฐา ญาติสงฺฆมุปาคมุนฺติ ฯ
จุลฺลหํสชาตกํ ปฐมํ ฯ
---------
๒ มหาหํสชาตกํ
[๑๙๙] |๑๙๙.๑| เอเต หํสา ปกฺกมนฺติ วงฺกงฺคา ภยเมริตา
หริตฺตจ เหมวณฺณ กามํ สุมุข ปกฺกม ฯ
|๑๙๙.๒| โอหาย มํ ญาติคณา เอกํ ปาสวสํ คตํ
อนเปกฺขมานา คจฺฉนฺติ กึ เอโก อวหียสิ ฯ
|๑๙๙.๓| ปเตว ปตตํ เสฏฺฐ นตฺถิ พนฺเธ ๑- สหายตา
มา อนีฆาย หาเปสิ กามํ สุมุข ปกฺกม ฯ
[๒๐๐] |๒๐๐.๑| นาหํ ทุกฺขปเรโตปิ ธตรฏฺฐ ตุวํ ชเห
ชีวิตํ มรณํ วา เม ตยา สทฺธึ ภวิสฺสติ ฯ
|๒๐๐.๒| นาหํ ทุกฺขปเรโตปิ ธตรฏฺฐ ตุวํ ชเห
น มํ อนริยสํยุตฺเต กมฺเม โยเชตุมรหสิ ฯ
|๒๐๐.๓| สกุมาโร สขา ตฺยสฺมิ สจิตฺเตสฺมิ ๒- เต ฐิโต
ญาโต เสนาปติ ตฺยาหํ หํสานํ ปวรุตฺตม
|๒๐๐.๔| กถมหํ วิกตฺถิสฺสํ ๓- ญาติมชฺเฌ อิโต คโต
ตํ หิตฺวา ปตตํ เสฏฺฐ กินฺเต วกฺขามิโต คโต
อิธ ปาณํ จชิสฺสามิ นานริยํ กตฺตุมุสฺสเห ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. พทฺเธ ฯ ๒ ม. สจิตฺเต จสฺมิ ฯ ๓ ยุ. วิกตฺติสฺสํ ฯ
[๒๐๑] |๒๐๑.๑| เอโส หิ ธมฺโม สุมุข ยํ ตฺวํ อริยปเถ ฐิโต
โย ภตฺตารํ สขารํ มํ น ปริจฺจตฺตุมุสฺสเห ฯ
|๒๐๑.๒| ตญฺหิ เม เปกฺขมานสฺส ภยํ นเตฺวว ชายติ
อธิคจฺฉสิ ตฺวํ มยฺหํ เอวํภูตสฺส ชีวิตํ ฯ
[๒๐๒] |๒๐๒.๑| อิจฺเจวํ มนฺตยนฺตานํ อริยานํ อริยวุตฺตินํ
ทณฺฑมาทาย เนสาโท อาปตี ตุริโต ภุสํ ฯ
|๒๐๒.๒| ตมาปตนฺตํ ทิสฺวาน สุมุโข อติพฺรูหยิ ๑-
อฏฺฐาสิ ปุรโต รญฺโญ หํโส วิสฺสาสยํ พฺยถํ ฯ
|๒๐๒.๓| มา ภายิ ปตตํ เสฏฺฐ น หิ ภายนฺติ ตาทิสา
อหํ โยคํ ปยุญฺชิสฺสํ ยุตฺตํ ธมฺมูปสญฺหิตํ
เตน ปริยาปทาเนน ขิปฺปํ ปาสา ปโมกฺขสิ ฯ
[๒๐๓] |๒๐๓.๑| ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา สุมุขสฺส สุภาสิตํ
ปหฏฺฐโลโม เนสาโท อญฺชลิสฺสูปนามยิ ๒- ฯ
|๒๐๓.๒| น เม สุตํ วา ทิฏฺฐํ วา ภาสนฺโต มานุสึ ทิโช
อริยํ พฺรูหนฺโต ๓- วงฺกงฺโค จชนฺโต มานุสึ คิรํ ฯ
|๒๐๓.๓| กินฺนุ ตายํ ทิโช โหติ มุตฺโต พนฺธํ ๔- อุปาสสิ
โอหาย สกุณา ยนฺติ กึ เอโก อวหียสิ ฯ
[๒๐๔] |๒๐๔.๑| ราชา เม โส ทิชามิตฺต เสนาปจฺจสฺส การยึ
ตมาปเท ปริจฺจตฺตุํ นุสฺสเห วิหคาธิปํ ฯ
|๒๐๔.๒| มหาคณายํ ๕- ภตฺตา เม มา เอโก พฺยสนํ อคา
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อปริพฺรูหยิ ฯ ๒ ม. อญฺชลิสฺส ปณามยิ ฯ ๓ ม. พฺรุวาโน ฯ
@๔ ม. พทฺธํ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๕ ม. มหาคณาย ฯ
ยถา ตํ สมฺม เนสาท ภตฺตายํ อภิโต รเม ฯ
[๒๐๕] อริยวุตฺติ ๑- วงฺกงฺค โย ปิณฺฑมปจายสิ
จชามิ เต ตํ ภตฺตารํ คจฺฉถูโภ ยถาสุขํ ฯ
[๒๐๖] |๒๐๖.๑| สเจ อตฺตปฺปโยเคน โอหิโต หํสปกฺขินํ
ปฏิคฺคณฺหาม เต สมฺม เอตํ อภยทกฺขิณํ ฯ
|๒๐๖.๒| โน เจ อตฺตปฺปโยเคน โอหิโต หํสปกฺขินํ
อนิสฺสโร มุญฺจํ อเมฺห เถยฺยํ กยิราสิ ลุทฺทก ฯ
[๒๐๗] ยสฺส ตฺวํ ภตโก รญฺโญ กามํ ตสฺเสว ปาปย
ตสฺส ๒- สํยมโน ราชา ยถาภิญฺญํ กริสฺสติ ฯ
[๒๐๘] |๒๐๘.๑| อิจฺเจวํ วุตฺโต เนสาโท เหมวณฺเณ หริตฺตเจ
อุโภ หตฺเถหิ ปคฺคยฺห ๓- ปญฺชเร อชฺฌโวทหิ ฯ
|๒๐๘.๒| เต ปญฺชรคเต ปกฺขี อุโภ ภสฺสรวณฺณิเน
สุมุขํ ธตรฏฺฐญฺจ ลุทฺโท อาทาย ปกฺกมิ ฯ
[๒๐๙] |๒๐๙.๑| หริยมาโน ธตรฏฺโฐ สุมุขํ เอตทพฺรวิ
พาฬฺหํ ภายามิ สุมุข สามาย ลกฺขณูรุยา
อสฺมากํ วธมญฺญาย อถตฺตานํ วธิสฺสติ ฯ
|๒๐๙.๒| ปากหํสา จ สุมุข สุเหมา เหมสุตฺตจา
โกญฺจี สมุทฺทตีเรว กปณา นูน รุจฺจติ ฯ
[๒๑๐] |๒๑๐.๑| เอวํ มหนฺโต โลกสฺส อปฺปเมยฺโย มหาคณี
เอกิตฺถิมนุโสเจยฺย นยิทํ ปญฺญวโตมิว ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อริยวตฺตสิ ฯ ๒ ม. ตตฺถ ฯ ๓ ม. สงฺคยฺห ฯ
|๒๑๐.๒| วาโตว คนฺธมาเทติ อุภยํ เฉกปาปกํ
พาโล อามกปกฺกํว โลโล อนฺโธว อามิสํ ฯ
|๒๑๐.๓| อวินิจฺฉยญฺญู อตฺเถสุ มนฺโทว ปฏิภาสิ มํ
กิจฺจากิจฺจํ น ชานาสิ สมฺปตฺโต กาลปริยายํ ฯ
|๒๑๐.๔| อฑฺฒุมฺมตฺโต อุทีเรสิ โย เสยฺโย มญฺญสิตฺถิโย
พหุสาธารณา เหตา โสณฺฑานํว สุราฆรํ ฯ
|๒๑๐.๕| มายา เจตา มรีจีว โสกา โรคา จุปทฺทวา
ขราว พนฺธนา เจตา มจฺจุปาสา คุหาสยา
ตาสุ โย วิสฺสเส โปโส โส นเรสุ นราธโม ฯ
[๒๑๑] |๒๑๑.๑| ยํ วุฑฺเฒหิ อุปญฺญาตํ โก ตํ นินฺทิตุมรหติ
มหาภูติตฺถิโย นาม โลกสฺมึ อุปปชฺชิสุํ ฯ
|๒๑๑.๒| ขิฑฺฑา ปณิหิตา ตาสุ รติ ตาสุ ปติฏฺฐิตา
วีชานิ ตาสุ รูหนฺติ ยทิทํ สตฺตา ปชายเร
ตาสุ โก นิพฺพิเช ๑- โปโส ปาณมาสชฺช ปาณิภิ ฯ
|๒๑๑.๓| ตฺวเมว นาญฺโญ สุมุข ถีนํ อตฺเถสุ ยุญฺชสิ
ตสฺส ตฺยชฺช ภเย ชาเต ภีเตน ชายเต มติ ฯ
|๒๑๑.๔| สพฺโพ หิ สํสยํ ปตฺโต ภยํ ภีรุ ติติกฺขติ
ปณฺฑิตา หิ มหนฺตาโน อตฺเถ ยุญฺชนฺติ ทุยฺยุเช ฯ
|๒๑๑.๕| เอตทตฺถาย ราชาโน สูรมิจฺฉนฺติ มนฺตินํ
ปฏิพาหติ ยํ สูโร อาปทํ อตฺตปริยายํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. นิพฺพิเท ฯ
|๒๑๑.๖| มา โน อชฺช วิกนฺตึสุ รญฺโญ สูทา มหานเส
ตถาหิ วณฺโณ ปตฺตานํ ผลํ เวฬุํว ตํ วธิ ฯ
|๒๑๑.๗| มุตฺโตปิ เนจฺฉสิ อุฑฺเฑตุํ สยํ พนฺธํ อุปาคมิ
โสปชฺช สํสยํ ปตฺโต อตฺถํ คณฺหาหิ มา มุขํ ฯ
[๒๑๒] โส ตฺวํ ๑- โยคํ ปยุญฺชสฺสุ ยุตฺตํ ธมฺมูปสญฺหิตํ
ตว ปริยาปทาเนน มม ปาเณสนํ จร ฯ
[๒๑๓] มา ภายิ ปตตํ เสฏฺฐ น หิ ภายนฺติ ตาทิสา
อหํ โยคํ ปยุญฺชิสฺสํ ยุตฺตํ ธมฺมูปสญฺหิตํ
มม ปริยาปทาเนน ขิปฺปํ ปาสา ปโมกฺขสิ ฯ
[๒๑๔] โส ลุทฺโท หํสกาเชน ราชทฺวารํ อุปาคมิ
ปฏิเวเทถ มํ รญฺโญ ธตรฏฺฐายมาคโต ฯ
[๒๑๕] |๒๑๕.๑| เต ทิสฺวา ปุญฺญสงฺกาเส อุโภ ลกฺขณสมฺมเต ๒-
ขลุ สญฺญมโน ราชา อมจฺเจ อชฺฌภาสถ ฯ
|๒๑๕.๒| เทถ ลุทฺทสฺส วตฺถานิ อนฺนํ ปานญฺจ โภชนํ
กามงฺกโร หิรญฺญสฺส ยาวนฺโต เอส อิจฺฉติ ฯ
[๒๑๖] |๒๑๖.๑| ทิสฺวา ลุทฺทํ ปสนฺนตฺตํ กาสิราเชตทพฺรวิ ๓-
ยทายํ ๔- สมฺม เขมก ปุณฺณา หํเสหิ ติฏฺฐติ ฯ
|๒๑๖.๒| กถํ รุจิมชฺฌคตํ ปาสหตฺโถ อุปาคมิ
โอกิณฺณํ ญาติสงฺเฆหิ นิมฺมชฺฌิมํ กถํ คหิ ฯ
[๒๑๗] |๒๑๗.๑| อชฺช เม สตฺตมา รตฺติ อาทานานิ ๕- อุปาสโต
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ตํ ฯ ๒ สี. ยุ. ลกฺขญฺญาสมฺมเต ฯ ๓ ม. กาสิราชา ตทพฺรวิ ฯ ๔ ยทฺยายํ ฯ
@๕ ม. อทนานิ ฯ
ปทเมตสฺส อเนฺวสํ อปฺปมตฺโต ฆฏสฺสิโต ฯ
|๒๑๗.๒| อถสฺส ปทมทฺทกฺขึ จรโต อาทเนสนํ
ตตฺถาหํ โอทหึ ปาสํ เอวนฺตํ ทิชมคฺคหึ ฯ
[๒๑๘] ลุทฺท เทฺว อิเม สกุณา อถ เอโกติ ภาสสิ
จิตฺตํ นุ เต วิปริยตฺตํ ๑- อาทู กินฺนุ ชิคึสสิ ฯ
[๒๑๙] |๒๑๙.๑| ยสฺส โลหิตกา ตาลา ตปเนยฺยานิภา ๒- สุภา
อุรํ สํหจฺจ ติฏฺฐนฺติ โส เม พนฺธํ อุปาคมิ ฯ
|๒๑๙.๒| อถายํ ภสฺสโร ปกฺขี อพนฺโธ พนฺธมาตุรํ
อริยํ พฺรูหนฺโต ๓- อฏฺฐาสิ วทนฺโต ๔- มานุสึ คิรํ ฯ
[๒๒๐] กถนฺนุทานิ ๕- สุมุข หนุํ สํหจฺจ ติฏฺฐสิ
อาทู เม ปริสํ ปตฺโต ภยา ภีโต น ภาสสิ ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๘ หน้าที่ ๗๕-๘๒.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=28&item=192&items=29
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=28&item=192&items=29&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=28&item=192&items=29
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=28&item=192&items=29
ศึกษาอรรถกถาชาดกนี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=192
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘
https://84000.org/tipitaka/read/?index_28
https://84000.org/tipitaka/english/?index_28
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
