[๓๐] ตุวญฺหิ มาตา จ ปิตา จ มยฺหํ
ภตฺตา ปตี โปสโก เทวตา จ
ทาโส อหํ ตุยฺห สปุตฺตทาโร
ยถาสุขํ สีวิ ๔- กโรหิ กามํ ฯ
[๓๑] โย อิสฺสโรมฺหีติ กโรติ ปาปํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. มายิท ฯ ๒ สี. ม. สทฺทเหยฺย ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๓ ม. ภทนฺเต ฯ
@๔ ม. สามิ ฯ
กตฺวา จ โส นุตฺตปเต ๑- ปเรสํ
น เตน โส ชีวติ ทีฆมายุํ ๒-
เทวาปิ ปาเปน สเมกฺขเร นํ ฯ
[๓๒] อญฺญาตกํ สามิเกหิ ปทินฺนํ
ธมฺเม ฐิตา เย ปฏิจฺฉนฺติ ทานํ
ปฏิจฺฉกา ทายกา จาปิ ตตฺถ
สุขปฺผลญฺเญว กโรนฺติ กมฺมํ ฯ
[๓๓] อญฺโญ นุ เต โกจิ นโร ปฐพฺยา
สทฺเธยฺย โลกสฺมิ น เม ปิยาติ
ภุโส จ ตฺยสฺส มนโส วิฆาโต
ทตฺวา ปิยํ อุมฺมาทนฺตึ อทิฏฺฐา ฯ
[๓๔] อทฺธา ปิยา มยฺห ชนินฺท เอสา
น สา มมํ อปฺปิยา ภูมิปาล
ยนฺเต มยา อุมฺมาทนฺตี ปทินฺนา
ภุเสหิ ราชา วนถํ สชาหิ ฯ
[๓๕] โย อตฺตทุกฺเขน ปรสฺส ทุกฺขํ
สุเขน วา อตฺตสุขํ ทหติ ๓-
ยเถวิทํ มยฺห ตถา ปเรสํ
โย เอวํ ปชานาติ ส เวทิ ธมฺมํ ฯ
[๓๖] อญฺโญ นุ เต โกจิ ปโร ปฐพฺยา
@เชิงอรรถ: ๑ นุตฺตสเตติปิ ฯ ๒ ม. ทีฆมายุ ฯ ๓ ม. ทหาติ ฯ
สทฺเธยฺย โลกสฺมิ น เม ปิยาติ
ภุโส จ ตฺยสฺส มนโส วิฆาโต
ทตฺวา ปิยํ อุมฺมาทนฺตึ อทิฏฺฐา ฯ
[๓๗] ชนินฺท ชานาสิ ปิยา มเมสา
น สา มมํ อปฺปิยา ภูมิปาล
ปิเยน เต ทมฺมิ ปิยํ ชนินฺท
ปิยทายิโน เทว ปิยํ ลภนฺติ ฯ
[๓๘] โส นูนาหํ วธิสฺสามิ อตฺตานํ กามเหตุกํ
น หิ ธมฺมํ อธมฺเมน อหํ วธิตุมุสฺสเห ฯ
[๓๙] สเจ ตุวํ มยฺห สตึ ชนินฺท
น กามยาสิ นรวีร เสฏฺฐ
จชามิ นํ สพฺพชนสฺส มชฺเฌ ๑-
มยา ปมุตฺตํ ตโต อวฺหเยสิ นํ ฯ
[๔๐] อทูสิยญฺเจ อภิปารก ตุวํ
จชาสิ กตฺเต อหิตาย ตฺยสฺส
มหา จ เต อุปวาโทปิ อสฺส
น จาปิ ตฺยสฺส นครมฺหิ ปกฺโข ฯ
[๔๑] |๔๑.๑| อหํ สหิสฺสํ อุปวาทเมตํ
นินฺทํ ปสํสํ ครหญฺจ สพฺพํ
มเมตมาคจฺฉตุ ภูมิปาล
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สิพฺพยา ฯ
ยถาสุขํ สีวิ ๑- กโรหิ กามํ ฯ
|๔๑.๒| โย เนว นินฺทํ น ปุนปฺปสํสํ ๒-
อาทิยติ ครหํ โนปิ ปูชํ
สิรี จ ลกฺขี จ อเปติ ตมฺหา
อาโป สุวุฏฺฐีว ยถา ถลมฺหา ฯ
|๔๑.๓| ยงฺกิญฺจิ ทุกฺขญฺจ สุขญฺจ เอตฺโต
ธมฺมาติสารญฺจ มโนวิฆาตํ
อุรสา อหํ ปฏิจฺฉิสฺสามิ ๓- สพฺพํ
ปฐวี ยถา ถาวรานํ ตสานํ ฯ
[๔๒] ธมฺมาติสารญฺจ มโนวิฆาตํ
ทุกฺขญฺจ นิจฺฉามิ อหํ ปเรสํ
เอโกปิมํ ตารยิสฺสามิ ๔- ภารํ
ธมฺเม ฐิโต กิญฺจิ อหาปยนฺโต ฯ
[๔๓] สคฺคูปคํ ปุญฺญกมฺมํ ชนินฺท
มา เม ตุวํ อนฺตรายํ อกาสิ
ททามิ เต อุมฺมาทนฺตึ ปสนฺโน
ราชาว ยญฺเญ ธนํ พฺราหฺมณานํ ฯ
[๔๔] อทฺธา ตุวํ กตฺเต หิโตสิ มยฺหํ
สขา มมํ อุมฺมาทนฺตี ตุวญฺจ
นินฺเทยฺยุ เทวา ปิตโร จ สพฺเพ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สิพฺพ ฯ ๒ ม. ปนปฺปสํสํ ฯ ๓ ม. ปจฺจุตฺตริสฺสามิ ฯ ยุ. ปจฺจุปทิสฺสามิ ฯ
@๔ ม. หารยิสฺสามิ ฯ
ปาปญฺจ ปสฺสํ อภิสมฺปรายํ ฯ
[๔๕] น เหตํ ธมฺมํ ๑- สีวิราช วชฺชุํ
สเนคมา ชานปทา จ สพฺเพ
ยนฺเต มยา อุมฺมาทนฺตี ปทินฺนา
ภุเสหิ ราชา วนถํ สชาหิ ฯ
[๔๖] อทฺธา ตุวํ กตฺเต หิโตสิ มยฺหํ
สขา มมํ อุมฺมาทนฺตี ตุวญฺจ
สตญฺจ ธมฺมานิ สุกิตฺติตานิ
สมุทฺทเวลาว ทุรจฺจยานิ ฯ
[๔๗] อาหุเนยฺโย เมสิ หิตานุกมฺปี
ธาตา วิธาตา จสิ กามปาโล
ตยี หุตา ราช มหปฺผลา หิ ๒-
กาเมน เม อุมฺมาทนฺตึ ปฏิจฺฉ ฯ
[๔๘] อทฺธา หิ สพฺพํ อภิปารก ตุวํ
ธมฺมํ อจารี มม กตฺตุปุตฺต
อญฺโญ นุ เต โก อิธ โสตฺถิกตฺตา
ทฺวิปโท นโร อรุเณ ชีวโลเก ฯ
[๔๙] ตฺวํ นุ เสฏฺโฐ ตฺวมนุตฺตโรสิ
ตฺวํ ธมฺมคู ธมฺมวิทู สุเมโธ
โส ธมฺมคุตฺโต จิรเมว ชีว
@เชิงอรรถ: ๑ ม. น เหตธมฺมํ ฯ ๒ ยุ. มหปฺผลา หิ เม ฯ
ธมฺมญฺจ เม เทสย ธมฺมปาล ฯ
[๕๐] |๕๐.๑| ตทิงฺฆ อภิปารก สุโณหิ วจนํ มม
ธมฺมนฺเต เทสยิสฺสามิ สตํ อาเสวิตํ อหํ ฯ
|๕๐.๒| สาธุ ธมฺมรุจี ราชา สาธุ ปญฺญาณวา นโร
สาธุ มิตฺตานมทฺทุพฺโภ ปาปสฺสากรณํ สุขํ ฯ
|๕๐.๓| อกฺโกธนสฺส วิชิเต ฐิตธมฺมสฺส ราชิโน
สุขํ มนุสฺสา อาเสถ สีตจฺฉายาย สงฺฆเร ฯ
|๕๐.๔| น จาหเมตํ อภิโรจยามิ
กมฺมํ อสเมกฺขกตํ อสาธุ
เยวาปิ ญตฺวาน สยํ กโรนฺติ
อุปมา อิมา มยฺห ตุวํ สุโณหิ ฯ
|๕๐.๕| ควญฺเจ ตรมานานํ ชิมฺหํ คจฺฉติ ปุงฺคโว
สพฺพา ตา ชิมฺหํ คจฺฉนฺติ เนตฺเต ชิมฺหํ คเต สติ ฯ
|๕๐.๖| เอวเมว มนุสฺเสสุ โย โหติ เสฏฺฐสมฺมโต
โส เจ อธมฺมํ จรติ ปเคว อิตรา ปชา
สพฺพํ รฏฺฐํ ทุกฺขํ เสติ ราชา เจ โหติ อธมฺมิโก ฯ
|๕๐.๗| ควญฺเจ ตรมานานํ อุชุํ คจฺฉติ ปุงฺคโว
สพฺพา ตา อุชุํ คจฺฉนฺติ เนตฺเต อุชุํ คเต สติ ฯ
|๕๐.๘| เอวเมว มนุสฺเสสุ โย โหติ เสฏฺฐสมฺมโต
โส เจปิ ๑- ธมฺมํ จรติ ปเคว อิตรา ปชา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สเจ ฯ
สพฺพํ รฏฺฐํ สุขํ เสติ ราชา เจ โหติ ธมฺมิโก ฯ
|๕๐.๙| น จาปาหํ อธมฺเมน อมรตฺตมภิปตฺถเย
อิมํ วา ปฐวึ สพฺพํ วิเชตุํ อภิปารก ฯ
|๕๐.๑๐| ยญฺหิ กิญฺจิ มนุสฺเสสุ รตนํ อิธ วิชฺชติ
คาโว ทาโส หิรญฺญญฺจ วตฺถิยํ หริจนฺทนํ ฯ
|๕๐.๑๑| อสฺสิตฺถิโย จ รตนํ มณิกญฺจ
ยญฺจาปิเม จนฺทสุริยา อภิปาลยนฺติ
น ตสฺส เหตุ วิสมํ จเรยฺย
มชฺเฌ สิวีนํ อุสโภสฺมิ ชาโต ฯ
|๕๐.๑๒| เนตา หิตา ๑- อุคฺคโต รฏฺฐปาโล
ธมฺมํ สิวีนํ อปจายมาโน
โส ธมฺมเมวานุวิจินฺตยนฺโต
ตสฺมา สเก จิตฺตวเส น วตฺโต ฯ
[๕๑] |๕๑.๑| อทฺธา ตุวํ มหาราช นิจฺจํ อพฺยสนํ สิวํ
กริสฺสสิ จิรํ รชฺชํ ปญฺญา หิ ตว ตาทิสี ฯ
|๕๑.๒| เอตนฺเต อนุโมทาม ยํ ธมฺมํ นปฺปมชฺชสิ
ธมฺมํ ปมชฺช ขตฺติโย รฏฺฐา ๒- จวติ อิสฺสโร ฯ
|๕๑.๓| ธมฺมญฺจร ๓- มหาราช มาตาปิตูสุ ขตฺติย
อิธ ธมฺมํ จริตฺวาน ราช สคฺคํ คมิสฺสสิ ฯ
|๕๑.๔| ธมฺมญฺจร มหาราช ปุตฺตทาเรสุ ขตฺติย
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ปิตา ฯ ๒ สี. ฐานา ฯ ๓ ม. สพฺพตฺถ ธมฺมํ จเร... ฯ
อิธ ธมฺมํ จริตฺวาน ราช สคฺคํ คมิสฺสสิ ฯ
|๕๑.๕| ธมฺมญฺจร มหาราช มิตฺตามจฺเจสุ ขตฺติย
อิธ ธมฺมํ จริตฺวาน ราช สคฺคํ คมิสฺสสิ ฯ
|๕๑.๖| ธมฺมญฺจร มหาราช วาหเนสุ พเลสุ จ
อิธ ธมฺมํ จริตฺวาน ราช สคฺคํ คมิสฺสสิ ฯ
|๕๑.๗| ธมฺมญฺจร มหาราช คาเมสุ นิคเมสุ จ
อิธ ธมฺมํ จริตฺวาน ราช สคฺคํ คมิสฺสสิ ฯ
|๕๑.๘| ธมฺมญฺจร มหาราช รฏฺเฐสุ ชนปเทสุ จ
อิธ ธมฺมํ จริตฺวาน ราช สคฺคํ คมิสฺสสิ ฯ
|๕๑.๙| ธมฺมญฺจร มหาราช สมเณ พฺราหฺมเณสุ จ
อิธ ธมฺมํ จริตฺวาน ราช สคฺคํ คมิสฺสสิ ฯ
|๕๑.๑๐| ธมฺมญฺจร มหาราช มิคปกฺขีสุ ขตฺติย
อิธ ธมฺมํ จริตฺวาน ราช สคฺคํ คมิสฺสสิ ฯ
|๕๑.๑๑| ธมฺมญฺจร มหาราช ธมฺโม จิณฺโณ สุขาวโห
อิธ ธมฺมํ จริตฺวาน ราช สคฺคํ คมิสฺสสิ ฯ
|๕๑.๑๒| ธมฺมญฺจร มหาราช อินฺทา เทวา สพฺรหฺมกา
สุจิณฺเณน ทิวํ ปตฺตา มา ธมฺมํ ราช ปามโทติ ฯ
อุมฺมาทนฺตีชาตกํ ทุติยํ ฯ
---------
๓ มหาโพธิชาตกํ
[๕๒] กินฺนุ ทณฺฑํ กิมาชินํ กึ ฉตฺตํ กึ อุปาหนํ
กึ องฺกุสญฺจ ปตฺตญฺจ สงฺฆาฏิญฺจาปิ พฺราหฺมณ
ตรมานรูโป คณฺหาสิ กินฺนุ ปตฺถยเส ทิสํ ฯ
[๕๓] |๕๓.๑| ทฺวาทเสตานิ วสฺสานิ วสิตานิ ตวนฺติเก
นาภิชานามิ โสเณน ปิงฺคเลนาภิกูชิตํ ฯ
|๕๓.๒| สฺวายํ ทิตฺโตว นทติ สุกฺกทาฐํ วิทํสยํ
ตว สุตฺวา สภริยสฺส วีตสทฺธสฺส มํ ปติ ฯ
[๕๔] อหุ เอส กโต โทโส ยถา ภาสสิ พฺราหฺมณ
เอส ภิยฺโย ปสีทามิ วส พฺราหฺมณ มา คมา ฯ
[๕๕] |๕๕.๑| สพฺพเสโต ปุเร อาสิ ตโตปิ สพโล อหุ
สพฺพโลหิตโกทานิ กาโล ปกฺกมิตุํ มม ฯ
|๕๕.๒| อพฺภนฺตรํ ปุเร อาสิ ตโต มชฺเฌ ตโต พหิ
ปุรา นิทฺธมนา โหติ สยเมว วชามหํ ฯ
|๕๕.๓| วีตสทฺธํ น เสเวยฺย อุทปานํวโนทกํ
สเจปิ นํ อนุขเณ วาริกทฺทมคนฺธิกํ ฯ
|๕๕.๔| ปสนฺนเมว เสเวยฺย อปฺปสนฺนํ วิวชฺชเย
ปสนฺนํ ปยิรุปาเสยฺย รหทํวุทกตฺถิโก ฯ
|๕๕.๕| ภเช ภชนฺตํ ปุริสํ อภชนฺตํ น ภชฺชเย
อสปฺปุริสธมฺโม โส โย ภชนฺตํ น ภชฺชติ ฯ
|๕๕.๖| โย ภชนฺตํ น ภชติ เสวมานํ น เสวติ
สเว มนุสฺสปาปิฏฺโฐ มิโค สาขสฺสิโต ยถา ฯ
|๕๕.๗| อจฺจาภิกฺขณสํสคฺคา อสโม สรเณน จ
เอเตน มิตฺตา ชีรนฺติ อกาเล ยาจนาย จ ฯ
|๕๕.๘| ตสฺมา นาภิกฺขณํ คจฺเฉ น จ คจฺเฉ จิราจิรํ
กาเลน ยาจํ ยาเจยฺย เอวํ มิตฺตา น ชิรเร ๑- ฯ
|๕๕.๙| อติจิรํ นิวาเสน ปิโย ภวติ อปฺปิโย
อามนฺต โข ตํ คจฺฉาม ปุรา เต โหม อปฺปิยา ฯ
[๕๖] เอวํ เจ ยาจมานานํ อญฺชลึ นาวพุชฺฌสิ
ปริจาริกานํ สตฺตานํ ๒- วจนํ น กโรสิ โน
เอวนฺตํ อภิยาจาม ปุน กยิราสิ ปริยายํ ฯ
[๕๗] เอวญฺเจ โน วิหรตํ อนฺตราโย น เหสฺสติ
ตุยฺห วาปิ ๓- มหาราช มยฺห วา ๔- รฏฺฐวฑฺฒน
อปฺเปว นาม ปสฺเสม อโหรตฺตานมจฺจเย ฯ
[๕๘] |๕๘.๑| อุทีรณา เจ สงฺคตฺยา ภาวายมนุวตฺตติ ฯ
อกามา อกรณียํ วา กรณียํ วาปิ กฺรุพฺพติ ๕-
อกามกรณียสฺมึ กวิธ ปาเปน ลิมฺปติ ๖- ฯ
|๕๘.๒| โส เจ อตฺโถ จ ธมฺโม จ กลฺยาโณ น จ ปาปโก
โภโต เจ วจนํ สจฺจํ สุหโต วานโร มยา ฯ
|๕๘.๓| อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส อปราธํ วิชานิย ๗-
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ชียเร ฯ ๒ ม. ปริจารกานํ สตํ ฯ ๓ สี. ตุมฺหญฺจาปิ ฯ ยุ. ตุยฺหญฺจาปิ ฯ
@๔ สี. อมฺหํ วา ฯ ยุ. มยฺหญฺจ ฯ ๕ ม. กุพฺพติ ฯ ๖ ม. ลิปฺปติ ฯ อิโต ปรํ
@อีทิสเมว ฯ ๗ ม. วิชานิยา ฯ
น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ โภโต วาโท หิ ตาทิโส ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๘ หน้าที่ ๑๕-๒๕.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=28&item=30&items=29
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=28&item=30&items=29&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=28&item=30&items=29
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=28&item=30&items=29
ศึกษาอรรถกถาชาดกนี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=30
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘
https://84000.org/tipitaka/read/?index_28
https://84000.org/tipitaka/english/?index_28
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
