เถรคาถาย ปญฺญาสนิปาโต
[๓๙๙] |๓๙๙.๑๐๘๙| ๑ กทา นุหํ ปพฺพตกนฺทราสุ
เอกากิโย อทฺทุติโย วิหสฺสํ
อนิจฺจโต สพฺพภวํ วิปสฺสํ
ตํ เม อิทนฺตํ นุ กทา ภวิสฺสติ ฯ
|๓๙๙.๑๐๙๐| กทา นุหํ ภินฺนปฏนฺธโร มุนิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว ฯ ๒ ม. มุลาลปุปฺผํ ฯ
กาสาววตฺโถ อมโม นิราสโย ๑-
ราคญฺจ โทสญฺจ ตเถว โมหํ
หิตฺวา ๒- สุขี ปวนคโต วิหสฺสํ ฯ
|๓๙๙.๑๐๙๑| กทา อนิจฺจํ วธโรคนิทฺธํ ๓-
กายํ อิมํ มจฺจุราชสฺส ๔- ปทูตํ
วิปสฺสมาโน วีตภโย วิหสฺสํ
เอโก วเน ตํ นุ กทา ภวิสฺสติ ฯ
|๓๙๙.๑๐๙๒| กทา นุหํ ภยชนนึ ทุกฺขาวหํ
ตณฺหาลตํ พหุวิธานุวตฺตนึ
ปญฺญามยํ ติขิณมสึ คเหตฺวา
เฉตฺวา วเส ตมฺปิ กทา ภวิสฺสติ ฯ
|๓๙๙.๑๐๙๓| กทา นุ ปญฺญามยมุคฺคเตชํ
สตฺถํ อิสีนํ อหมาทยิตฺวา ๕-
มารํ สเสนํ สหสา ภญฺชิสฺสํ
สีหาสเน ตนฺนุ กทา ภวิสฺสติ ฯ
|๓๙๙.๑๐๙๔| กทา นุหํ สพฺภิ สมาคเมสุ
ทิฏฺโฐ ภเว ธมฺมครูหิ ตาทิหิ
ยถาวทสฺสีหิ ชิตินฺทฺริเยหิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. นิราโส ฯ ๒ ม. ยุ. หนฺตฺวา ฯ ๓ ยุ. วธโรคนีฬํ ฯ
@๔ ยุ. มจฺจุชรายุปทฺทุตํ ฯ ๕ ยุ. สหสาทิยิตฺวา ฯ
ปธานิโย ตนฺนุ กทา ภวิสฺสติ ฯ
|๓๙๙.๑๐๙๕| กทา นุ มํ ตนฺทิขุทาปิปาสา
วาตาตปา กีฏสิรึสปา วา
นิพาธยิสฺสนฺติ ๑- น ตํ คิริพฺพเช
อตฺตตฺถิยํ ตนฺนุ กทา ภวิสฺสติ ฯ
|๓๙๙.๑๐๙๖| กทา นุ โข ยํ วิทิตํ มเหสินา
จตฺตาริ สจฺจานิ สุทุทฺทสานิ
สมาหิตตฺโต สติมา อคจฺฉํ
ปญฺญาย ตํ ตนฺนุ กทา ภวิสฺสติ ฯ
|๓๙๙.๑๐๙๗| กทา นุ รูเป อมิเต จ สทฺเท
คนฺเธ รเส ผุสิตพฺเพ จ ธมฺเม
อาทิตฺตโตหํ สมเถหิ ยุตฺโต
ปญฺญาย ทกฺขํ ตทิทํ กทา เม ฯ
|๓๙๙.๑๐๙๘| กทา นุหํ ทุพฺพจเนน วุตฺโต
ตโตนิมิตฺตํ วิมโน น เหสฺสํ
อโถ ปสฏฺโฐปิ ตโตนิมิตฺตํ
ตุฏฺโฐ น เหสฺสํ ตทิทํ กทา เม ฯ
|๓๙๙.๑๐๙๙| กทา นุ กฏฺเฐ จ ติเณ ลตา จ
ขนฺเธ อิเมหํ อมิเต จ ธมฺเม
อชฺฌติกาเนว จ พาหิรานิ จ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. น พาธยิสฺสนฺติ ฯ
สมํ ตุเลยฺยํ ตทิทํ กทา เม ฯ
|๓๙๙.๑๑๐๐| กทา นุ มํ ปาวุสกาลเมโฆ
นเวน โตเยน สจีวรํ วเน
อิสิปฺปยาตมฺหิ ปเถ วชนฺตํ
โอวสฺสเต ตนฺนุ กทา ภวิสฺสติ ฯ
|๓๙๙.๑๑๐๑| กทา มยูรสฺส สิขณฺฑิโน วเน
ทิชสฺส สุตฺวา คิริคพฺภเร รุตํ
ปจฺจุฏฺฐหิตฺวา อมตสฺส ปตฺติยา
สญฺจินฺตเย ตนฺนุ กทา ภวิสฺสติ ฯ
|๓๙๙.๑๑๐๒| กทา นุ คงฺคํ ยมุนํ สรสฺสตึ
ปาตาลขิตฺตํ วฬวามุขญฺจ
อสชฺชมาโน ปตเรยฺยมิทฺธิยา
วิภึสนํ ตํ นุ กทา ภวิสฺสติ ฯ
|๓๙๙.๑๑๐๓| กทา นุ นาโคว สงฺคามจารี
ปทาลเย กามคุเณสุ ฉนฺทํ
นิพฺพชฺชยํ สพฺพสุภํ นิมิตฺตํ
ฌาเน ยุตฺโต ๑- ตนฺนุ กทา ภวิสฺสติ ฯ
|๓๙๙.๑๑๐๔| กทา อิณฏฺโฏว ทลิทฺทโก นิธึ
อาราธยิตฺวา ธนิเกหิ ปีฬิโต
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ยุโต ฯ
ตุฏฺโฐ ภวิสฺสํ อธิคมฺม สาสนํ
มเหสิโน ตนฺนุ กทา ภวิสฺสติ ฯ
|๓๙๙.๑๑๐๕| พหูนิ วสฺสานิ ตยามฺหิ ยาจิโต
อคารวาเสน อลํ นุ เต อิทํ
ตํ ทานิ มํ ปพฺพชิตํ สมานํ
กึการณํ ๑- จิตฺต ตุวํ น ยุญฺชสิ ฯ
|๓๙๙.๑๑๐๖| นนุ อหํ จิตฺต ตยามฺหิ ยาจิโต
คิริพฺพเช จิตฺรฉทา วิหงฺคมา
มหินฺทโฆสตฺถนิตาภิคชฺชิโน
เต ตํ รมิสฺสนฺติ วนมฺหิ ฌายินํ ฯ
|๓๙๙.๑๑๐๗| กุลมฺหิ มิตฺเต จ ปิเย จ ญาตเก
ขิฑฺฑารตึ กามคุณญฺจ โลเก
สพฺพํ ปหาย อิทมชฺฌุปาคโต
อโถปิ ตฺวํ จิตฺต น มยฺห ตุสฺสสิ ฯ
|๓๙๙.๑๑๐๘| มเมว เอตํ น หิตํ ปเรสํ
สนฺนาหกาเล ปริเทวิเตน กึ
สพฺพํ อิทํ จลํ อิติ เปกฺขมาโน
อภินิกฺขมึ อมตํ ปทํ ชิคีสํ ฯ
|๓๙๙.๑๑๐๙| สุวุตฺตวาที ๓- ทฺวิปทานมุตฺตโม
มหาภิสกฺโก นรทมฺมสารถิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. กึการณา ฯ ๒ ม. น หิ ตฺวํ ฯ ๓ ม. สุยุตฺตวาที ฯ
จิตฺตํ จลํ มกฺกฏสนฺนิภํ อิติ
อวีตราเคน สุทุนฺนิวาริยํ ฯ
|๓๙๙.๑๑๑๐| กามาหิ จิตฺรา มธุรา มโนรมา
อวิทฺทสู ยตฺถ สิตา ปุถุชฺชนา
เต ทุกฺขมิจฺฉนฺติ ปุนพฺภเวสิโน
จิตฺเตน นีตา นิรเย นิรงฺกตา ๑- ฯ
|๓๙๙.๑๑๑๑| มยูรโกญฺจาภิรุทมฺหิ กานเน
ทีปีหิ พฺยคฺเฆหิ ปุรกฺขโต วสํ
กาเย อเปกฺขํ ชห มา ปธารย ๒-
อิติสฺสุ มํ จิตฺต ปุเร นิยุญฺชสิ ฯ
|๓๙๙.๑๑๑๒| ภาเวหิ ฌานานิ จ อินฺทฺริยานิ จ
พลานิ โพชฺฌงฺคสมาธิภาวนา
ติสฺโส จ วิชฺชา ผุส พุทฺธสาสเน
อิติสฺสุ มํ จิตฺต ปุเร นิยุญฺชสิ ฯ
|๓๙๙.๑๑๑๓| ภาเวหิ มคฺคํ อมตสฺส ปตฺติยา
นิยฺยานิกํ สพฺพทุกฺขกฺขโยคธํ
อฏฺฐงฺคิกํ สพฺพกิเลสโสธนํ
อิติสฺสุ มํ จิตฺต ปุเร นิยุญฺชสิ ฯ
|๓๙๙.๑๑๑๔| ทุกฺขนฺติ ขนฺเธ ปฏิปสฺส โยนิโส
@เชิงอรรถ: ๑ ม. นิรากตา ฯ ๒ ม. วิราธย ฯ
ยโต จ ทุกฺขํ สมุเทติ ตํ ชห
อิเธว ทุกฺขสฺส กโรหิ อนฺตํ
อิติสฺสุ มํ จิตฺต ปุเร นิยุญฺชสิ ฯ
|๓๙๙.๑๑๑๕| อนิจฺจํ ทุกฺขนฺติ วิปสฺส โยนิโส
สุญฺญํ อนตฺตาติ อฆํ วธนฺติ จ
มโนวิจาเร อุปรุนฺธ เจตโส
อิติสฺสุ มํ จิตฺต ปุเร นิยุญฺชสิ ฯ
|๓๙๙.๑๑๑๖| มุณฺโฑ วิรูโป อภิสาปมาคโต
กปาลหตฺโถว กุเลสุ ภิกฺขสฺสุ ๑-
ยุญฺชสฺสุ สตฺถุ วจเน มเหสิโน
อิติสฺสุ มํ จิตฺต ปุเร นิยุญฺชสิ ฯ
|๓๙๙.๑๑๑๗| สุสํวุตตฺโต วิสิขนฺตรํ ๒- จรํ
กุเลสุ กาเมสุ อสงฺคมานโส
จนฺโท ยถา โทสินปุณฺณมาสิยา
อิติสฺสุ มํ จิตฺต ปุเร นิยุญฺชสิ ฯ
|๓๙๙.๑๑๑๘| อารญฺญิโก โหติ จ ปิณฺฑปาติโก
โสสานิโก โหติ จ ปํสุกูลิโก
เนสชฺชิโก โหติ สทา ธุเต รโต
อิติสฺสุ มํ จิตฺต ปุเร นิยุญฺชสิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ภิกฺขสุ ฯ ๒ ม. วิสิขนฺตเร ฯ
|๓๙๙.๑๑๑๙| โรเปตฺวา รุกฺขานิ ยถา ผเลสี
มูเล ตรุ ํ เฉตฺตุ ตเมว อิจฺฉสิ
ตถูปมํ จิตฺต ๑- อิทํ กโรสิ
ยมฺมํ อนิจฺจมฺหิ จเล นิยุญฺชสิ ฯ
|๓๙๙.๑๑๒๐| อรูป ทูรงฺคม เอกจาริ
น เต กริสฺสํ วจนํ อิทานิหํ
ทุกฺขา หิ กามา กฏุกา มหพฺภยา
นิพฺพานเมวาภิมโน จริสฺสํ ฯ
|๓๙๙.๑๑๒๑| นาหํ อลกฺขฺยา อหิรีกตาย วา
น จิตฺตเหตู น จ ทูรกนฺตนา
อาชีวเหตู จ อหํ น นิกฺขมึ
กโต จ เต จิตฺต ปฏิสฺสโว มยา ฯ
|๓๙๙.๑๑๒๒| อปฺปิจฺฉตา สปฺปุริเสหิ วณฺณิตา
มกฺขปฺปหานํ วูปสโม ทุกฺขสฺส
อิติสฺสุ มํ จิตฺต ตทา นิยุญฺชสิ
อิทานิ ตฺวํ คจฺฉสิ ปุพฺพจิณฺณํ ฯ
|๓๙๙.๑๑๒๓| ตณฺหํ ๒- วิรชฺชญฺจ ปิยาปิยญฺจ
สุภานิ รูปานิ สุขา จ เวทนา
มโนปิยา ๓- กามคุณา จ วนฺตา
วนฺเต อหํ อาวสิตุ ํ ๔- น อุสฺสเห ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. จิตฺตมิทํ ฯ ๒ ม. ตณฺหา อวิชฺชา ฯ ๓ ม. ยุ. มนาปิยา ฯ ๔ ยุ. อาคมิตุ ํ ฯ
|๓๙๙.๑๑๒๔| สพฺพตฺถ เต จิตฺต วโจ กตํ มยา
พหูสุ ชาติสุ น เมสิ โกปิโต
อชฺฌตฺตสมฺภโว กตญฺญุตาย เต
ทุกฺเข จิรํ สํสริตํ ตยา กเต ฯ
|๓๙๙.๑๑๒๕| ตฺวญฺเญว โน จิตฺต กโรสิ พฺราหฺมโณ
ตฺวํ ขตฺติโย ราชาทิสี กโรสิ
เวสฺสา จ สุทฺทา จ ภวาม เอกทา
เทวตฺตนํ วาปิ ตเวว วาหสา ฯ
|๓๙๙.๑๑๒๖| ตเวว เหตู อสุรา ภวามเส
ตฺวํมูลกํ เนรยิกา ภวามเส
อโถ ติรจฺฉานคตาปิ เอกทา
เปตตฺตนํ วาปิ ตเวว วาหสา ฯ
|๓๙๙.๑๑๒๗| น ๑- นูน ทุพฺภิสฺสสิ มํ ปุนปฺปุนํ
มุหุ ํ มุหุ ํ วารณิกํว ทุสฺสหํ ๒-
อุมฺมตฺตเกเนว มยา ปโลภสิ
กิญฺจาปิ เต จิตฺต วิราธิตํ มยา ฯ
|๓๙๙.๑๑๒๘| อิทํ ปุเร จิตฺตมจาริ จาริกํ
เยนิจฺฉกํ ยตฺถกามํ ยถาสุขํ
ตทชฺชหํ นิคฺคหิสฺสามิ โยนิโส
@เชิงอรรถ: ๑ ม. นนุ ฯ นสทฺโท นตฺถิ ฯ ๒ ม. ทสฺสยํ ฯ ยุ. ทสฺสหํ ฯ
หตฺถึ ปภินฺนํ วิย องฺกุสคฺคโห ฯ
|๓๙๙.๑๑๒๙| สตฺถา จ เม โลกมิมํ อธิฏฺฐหิ
อนิจฺจโต อทฺธุวโต อสารโต
ปกฺขนฺท มํ จิตฺต ชินสฺส สาสเน
ตาเรหิ โอฆา มหตา สุทุตฺตรา ฯ
|๓๙๙.๑๑๓๐| น เต อิทํ จิตฺต ยถาปุราณกํ
นาหํ อลํ ตุยฺห วเส นิวตฺติตุ ํ
มเหสิโน ปพฺพชิโตมฺหิ สาสเน
น มาทิสา โหนฺติ วินาสธาริโน ฯ
|๓๙๙.๑๑๓๑| นคา สมุทฺทา สริตา วสุนฺธรา
ทิสา จตสฺโส วิทิสา อโธทิสา
สพฺเพ อนิจฺจา ติภวา อุปทฺทุตา
กุหึ คโต จิตฺต สุขํ รมิสฺสสิ ฯ
|๓๙๙.๑๑๓๒| ธี ธี ปรํ ๑- กึ มม จิตฺต กาหสิ
น เต อลํ จิตฺต วสานุวตฺตโก
น ชาตุ ภสฺตํ อุภโตมุขํ ฉุเป
ธิรตฺถุ ปูรํ นวโสตสนฺทนึ ฯ
|๓๙๙.๑๑๓๓| วราหเอเณยฺยวิคาฬฺหเสวิเต
ปพฺภารกูเฏ ปกเฏว ๒- สุนฺทเร
นวมฺพุนา ปาวุสสิตฺตกานเน
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ธิติปฺปรํ ฯ ๒ ม. ปพฺภารกุฏฺเฏ ปกเตว ฯ
ตหึ คุหาเคหคโต รมิสฺสสิ ฯ
|๓๙๙.๑๑๓๔| สุนีลคีวา สุสิขา สุเปขุณา
สุจิตฺตปตฺตจฺฉทนา วิหงฺคมา
สุมญฺชุโฆสตฺถนิตาภิคชฺชิโน
เต ตํ รมิสฺสนฺติ วนมฺหิ ฌายินํ ฯ
|๓๙๙.๑๑๓๕| วุฏฺฐมฺหิ เทเว จตุรงฺคุเล ติเณ
สมฺปุปฺผิเต เมฆนิภมฺหิ กานเน
นคนฺตเร วิฏปิสโม สยิสฺสํ
ตํ เม มุทุ โหหิติ ตูลสนฺนิภํ ฯ
|๓๙๙.๑๑๓๖| ตถา ตุ กริสฺสามิ ๑- ยถาปิ อิสฺสโร
ยํ ลพฺภติ เตนปิ โหตุ เม อลํ
ตํ ตํ ๒- กริสฺสามิ ๑- ยถา อตนฺทิโต
พิฬารภสฺตํว ยถา สุมทฺทิตํ ฯ
|๓๙๙.๑๑๓๗| ตถา ตุ กริสฺสามิ ๑- ยถาปิ อิสฺสโร
ยํ ลพฺภติ เตนปิ โหติ เม อลํ
วิริเยน ตํ มยฺห วสานยิสฺสํ
คชํว มตฺตํ กุสลงฺกุสคฺคโห ฯ
|๓๙๙.๑๑๓๘| ตยา สุทนฺเตน อวตฺถิเตน ๓- หิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. กสฺสามิ ฯ ๒ ม. น ตาหํ ฯ ๓ ยุ. อวฏฺฐิเตน ฯ
หเยน โยคฺคาจริโยว อุชฺชุนา
ปโหมิ มคฺคํ ปฏิปชฺชิตุ ํ สิวํ
จิตฺตานุรกฺขีหิ สทา นิเสวิตํ ฯ
|๓๙๙.๑๑๓๙| อารมฺมเณ ตํ พลสา นิพนฺธิสํ
นาคํว ถมฺภมฺหิ ทฬฺหาย รชฺชุยา
ตมฺเม สุคุตฺตํ สติยา สุภาวิตํ
อนิสฺสิตํ สพฺพภเวสุ เหหิสิ ฯ
|๓๙๙.๑๑๔๐| ปญฺญาย เฉตฺวา วิปถานุสารินํ
โยเคน นิคฺคยฺห ปเถ นิเวสิย
ทิสฺวา สมุทยํ วิภวญฺจ สมฺภวํ
ทายาทโก เหหิสิ อคฺควาทิโน ฯ
|๓๙๙.๑๑๔๑| จตุพฺพิปลฺลาสวสํ อธิฏฺฐิตํ
คามณฺฑลํว ปริเนสิ จิตฺต มํ
นนุ ๑- สญฺโญชนพนฺธนจฺฉิทํ
สํเสวเส การุณิกํ มหามุนึ ฯ
|๓๙๙.๑๑๔๒| มิโค ยถา เสริ สุจิตฺตกานเน
รมฺมํ คิรึ ปาวิสิ อพฺภมาลินํ ๒-
อนากุเล ตตฺถ นเค รมิสฺสสิ ๓-
อสํสยํ จิตฺต ปราภวิสฺสสิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ นูนาติปิ ฯ ๒ ม. ปาวุสอพฺภมาลินึ ฯ ๓ ม. รมิสฺสํ ฯ
|๓๙๙.๑๑๔๓| เย ตุยฺห ฉนฺเทน วเสน วตฺติโน
นรา จ นารี จ อนุโภนฺติ ยํ สุขํ
อวิทฺทสู มารวสานุวตฺติโน
ภวาภินนฺที ตว จิตฺต เสวกาติ ฯ
ตาลปุโฏ เถโร ฯ
อุทฺทานํ
ปญฺญาสมฺหิ นิปาตมฺหิ เอโก ตาลปุโฏ สุจิ
คาถาโย ตตฺถ ปญฺญาส ปุน ปญฺจ จ อุตฺตรีติ ฯ
ปญฺญาสนิปาโต สมตฺโต ฯ
-----------------
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้าที่ ๔๑๓-๔๒๕.
http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=26&item=399&items=1&modeTY=2
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=26&item=399&items=1&modeTY=2&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=26&item=399&items=1&modeTY=2
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=26&item=399&items=1&modeTY=2
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=399
The Pali Atthakatha in Thai :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=11694
The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=11694
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
บันทึก ๑๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ DhammaPerfect@yahoo.com