พระไตรปิฎก เล่มที่ ๔๓  พระอภิธรรมปิฎก เล่มที่ ๑๐
ปัฏฐานปกรณ์ ภาค ๔

ปัจจยวาร
             [๘๘] ธรรมที่เป็นเจตสิก อาศัยธรรมที่เป็นเจตสิก เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ นัย
เหมือนกับปฏิจจวาร.
             ธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก อาศัยธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยจิต จิต อาศัยหทัยวัตถุ
             ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยจิต หทัยวัตถุ อาศัยจิต จิต อาศัยหทัยวัตถุ
มหาภูตรูป ๑ ฯลฯ
             ธรรมที่เป็นเจตสิก อาศัยธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลายอาศัยจิต ขันธ์อันเป็นเจตสิก อาศัยหทัยวัตถุ ใน
ปฏิสนธิขณะ พึงทำทั้ง ๒ นัย.
             ธรรมที่เป็นเจตสิก และธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก อาศัยธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
             คือ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยจิต จิตและสัมปยุตตขันธ์
ทั้งหลาย อาศัยหทัยวัตถุ ในปฏิสนธิขณะ พึงทำทั้ง ๒ นัย.
             ธรรมที่เป็นเจตสิก อาศัยธรรมที่เป็นเจตสิก และธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นเจตสิก และจิต ขันธ์ ๒ ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัย
ขันธ์ ๑ ที่เป็นเจตสิก และจิต และหทัยวัตถุ ขันธ์ ๒ ฯลฯ ในปฏิสนธิขณะ พึงทำ
ทั้ง ๒ นัย.
             ธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก อาศัยธรรมที่เป็นเจตสิก และธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
             คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นเจตสิก และ จิต จิตตสมุฏฐานรูป
อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นเจตสิก และมหาภูตรูปทั้งหลาย จิตอาศัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นเจตสิก
และหทัยวัตถุ ในปฏิสนธิขณะ พึงทำทั้ง ๓ นัย.
             ธรรมที่เป็นเจตสิก และธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก อาศัยธรรมที่เป็นเจตสิก และธรรมที่ไม่ใช่
เจตสิก เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ และ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นเจตสิก และจิต
ขันธ์ ๒ ฯลฯ ขันธ์ ๒ และจิต อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นเจตสิก และหทัยวัตถุ ขันธ์ ๒ ฯลฯ
ในปฏิสนธิขณะ พึงทำทั้ง ๒ นัย.
             [๘๙] ธรรมที่เป็นเจตสิก อาศัยธรรมที่เป็นเจตสิก เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย
มี ๓ นัย เหมือนปฏิจจวาร.
             ธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก อาศัยธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย
             คือ จักขุวิญญาณ อาศัยจักขายตนะ กายวิญญาณ อาศัยกายายตนะ จิตอาศัย
หทัยวัตถุ ปฏิสนธิ.
             ธรรมที่เป็นเจตสิก อาศัยธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ ขันธ์ทั้งหลายที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ อาศัยจักขายตนะ อาศัยกายายตนะ ฯลฯ
สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัยจิต ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นเจตสิก อาศัยหทัยวัตถุ ในปฏิสนธิขณะ
พึงทำทั้ง ๒ นัย.
             ธรรมที่เป็นเจตสิก และธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก อาศัยธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
             คือ จักขุวิญญาณ และสัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัยจักขายตนะ อาศัย
กายายตนะ ฯลฯ จิตและสัปยุตตขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทัยวัตถุ ในปฏิสนธิขณะ
มี ๑ นัย.
             ธรรมที่เป็นเจตสิก อาศัยธรรมที่เป็นเจตสิก และธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก เกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ และจักขุวิญญาณ ขันธ์ ๒ ฯลฯ
ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๑ ที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ และจักขายตนะ ขันธ์ ๒ ฯลฯ ที่สหรคต
ด้วยกายวิญญาณ ขันธ์ ๒ ฯลฯ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นเจตสิก และจิต ขันธ์ ๒ ฯลฯ ขันธ์ ๒
อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นเจตสิก และหทัยวัตถุ ขันธ์ ๒ ฯลฯ ในปฏิสนธิขณะ มี ๒ นัย.
             ธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก อาศัยธรรมที่เป็นเจตสิก เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ จักขุวิญญาณ อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ และจักขายตนะ
ที่สหรคตด้วยกายวิญญาณ ฯลฯ จิตอาศัยขันธ์ทั้งหลาย ที่เป็นเจตสิก และหทัยวัตถุ ปฏิสนธิ
มี ๑ นัย.
             ธรรมที่เป็นเจตสิก และธรรมที่ไม่ใช่เจตสิก อาศัยธรรมที่เป็นเจตสิก และธรรม
ที่ไม่ใช่เจตสิก เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย
             คือ ขันธ์ ๒ และจักขุวิญญาณ อาศัยขันธ์ ๑ ที่สหรคตด้วยจักขุวิญญาณ และ
จักขายตนะ อาศัยขันธ์ ๒ ฯลฯ ขันธ์ ๒ และจิต อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นเจตสิก และ
หทัยวัตถุ ขันธ์ ๒ ฯลฯ ปฏิสนธิ มี ๑ นัย.
ฯลฯ
             [๙๐] 	ในเหตุปัจจัย    	มีวาระ   ๙
                          ในอารัมมณปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในอธิปปัจจัย	มีวาระ   ๙
                          ในปัจจัยทั้งปวง	มี  "       ๙
                          ในปุเรชาตปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในอาเสวนปัจจัย	มี  "       ๙
                          ในอวิคตปัจจัย	มี  "       ๙.
             [๙๑] ธรรมที่เป็นเจตสิก อาศัยธรรมที่เป็นเจตสิก เกิดขึ้น ไม่ใช่เพราะเหตุปัจจัย
             คือ เจตสิกที่เป็นอเหตุกะ ฯลฯ. มีวาระ ๙ แม้ปัญจวิญญาณ พึงกระทำเหมือน
อารัมมณปัจจัย โมหะ มีในหัวข้อปัจจัย ๓ เท่านั้น หัวข้อปัจจัยทั้งปวง ผู้มีปัญญาพึงกระทำ
โดยปวัตติ และปฏิสนธิ.
             [๙๒] 	ในปัจจัยที่ไม่ใช่เหตุปัจจัย    		มีวาระ   ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อารัมมณปัจจัย		มี  "       ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อธิปติปัจจัย		มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อนันตรปัจจัย		มี  "       ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่สมนันตรปัจจัย		มี  "       ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อัญญมัญญปัจจัย		มี  "       ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อุปนิสสยปัจจัย		มี  "       ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่ปุเรชาตปัจจัย		มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่ปัจฉาชาตปัจจัย		มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อาเสวนปัจจัย		มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่กัมมปัจจัย		มี  "       ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิปากปัจจัย		มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อาหารปัจจัย		มี  "       ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อินทริยปัจจัย		มี  "       ๑
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่ฌานปัจจัย		มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่มัคคปัจจัย		มี  "       ๙
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่สัมปยุตตปัจจัย		มี  "       ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิปปยุตตปัจจัย		มี  "       ๖
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่นัตถิปัจจัย		มีวาระ   ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่วิคตปัจจัย		มี  "       ๓.
             [๙๓] 	ในปัจจัยที่ไม่ใช่อารัมมณปัจจัยกับเหตุปัจจัย	มี  "       ๓
                          ในปัจจัยที่ไม่ใช่อธิปติปัจจัย	กับ ฯลฯ	 มี  "       ๙.
ฯลฯ
             [๙๔] 	ในอารัมมณปัจจัย กับปัจจัย
                          ที่ไม่ใช่เหตุปัจจัย    		มีวาระ   ๙
                          ในอนันตรปัจจัย	กับ ฯลฯ	มี  "       ๙
                          ในปัจจัยทั้งปวง	กับ ฯลฯ	มี  "       ๙
                          ในมัคคปัจจัย	กับ ฯลฯ	มี  "       ๓
                          ในอวิคตปัจจัย	กับ ฯลฯ	มี  "       ๙.
             เนื้อความพระไตรปิฎก เล่มที่ ๔๓ บรรทัดที่ ๑๓๑๙-๑๔๑๗ หน้าที่ ๕๒-๕๖.
http://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=43&A=1319&Z=1417&pagebreak=0
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=43&A=1319&pagebreak=0
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [1], [2]
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :-
http://84000.org/tipitaka/read/m_siri.php?B=43&siri=9
             พระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=43&A=965
             The Pali Tipitaka in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=43&A=965
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๓
http://84000.org/tipitaka/read/?index_43