ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
read First itemread Previous itemไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 19 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 11 : Sutta. Saṃ. Ma.
     [1639] Paññāvuḍḍhiyā saṃvattantīti.
     [1640] Paññāvepullāya saṃvattantīti.
                    Sappaññavaggo chaṭṭho.
                        Tassuddānaṃ
         sagāthakaṃ vassavutthaṃ            dhammadinnagilāyanaṃ 1-
         caturo phalā paṭilābho        vuḍḍhi vepullatāya cāti.
                     -------------
@Footnote: 1 Ma. dhammadinnañca gilānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page518.

Mahāpaññavaggo sattamo [1]- [1641] Mahāpaññatāya saṃvattantīti. [1642] Puthupaññatāya saṃvattantīti. [1643] Vipulapaññatāya saṃvattantīti. [1644] Gambhīrapaññatāya saṃvattantīti. [1645] Appamattapaññatāya saṃvattantīti. [1646] Bhūripaññatāya saṃvattantīti. [1647] Paññābāhullāya saṃvattantīti. [1648] Sīghapaññatāya saṃvattantīti. [1649] Lahupaññatāya saṃvattantīti. [1650] Hāsapaññatāya saṃvattantīti. [1651] Javanapaññatāya saṃvattantīti. [1652] Tikkhapaññatāya saṃvattantīti. [1653] Nibbedhikapaññatāya saṃvattantīti . katame cattāro . Sappurisasaṃsevo saddhammassavanaṃ yonisomanasikāro dhammānudhammapaṭipatti . Ime kho bhikkhave cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā nibbedhikapaññatāya saṃvattantīti. Mahāpaññavaggo sattamo. @Footnote: 1 Ma. cattāro me bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā mahāpaññatāya saṃvattanti. @katame cattāro. sappurisasaṃsevo saddhammassavanaṃ yonisomanasikāro @dhammānudhammappaṭipatti. ime kho bhikkhave cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page519.

Tassuddānaṃ mahāputhuvipulagambhīraṃ appamattabhūribāhula 1- sīghalahuhāsajavana- tikkhanibbedhikāya cāti. Sotāpattisaṃyuttaṃ samattaṃ. --------- @Footnote: 1 Ma. appamattabhūribāhullaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page520.

Saccasaṃyuttaṃ ------- samādhivaggo paṭhamo [1654] Sāvatthīnidānaṃ . samādhiṃ bhikkhave bhāvetha . Samāhito bhikkhave bhikkhu yathābhūtaṃ pajānāti . kiñci yathābhūtaṃ pajānāti . Idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti . samādhiṃ bhikkhave bhāvetha . samāhito bhikkhave bhikkhu yathābhūtaṃ pajānāti . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo ayaṃ dukkhasamudayoti yogo karaṇīyo ayaṃ dukkhanirodhoti yogo karaṇīyo ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1655] Paṭisallāne bhikkhave yogamāpajjatha . paṭisallīno bhikkhave bhikkhu yathābhūtaṃ pajānāti . kiñci yathābhūtaṃ pajānāti . Idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti . paṭisallāne bhikkhave yogamāpajjatha . Paṭisallīno bhikkhave bhikkhu yathābhūtaṃ pajānāti . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo ayaṃ dukkhasamudayoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page521.

Yogo karaṇīyo ayaṃ dukkhanirodhoti yogo karaṇīyo ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1656] Ye hi keci bhikkhave atītamaddhānaṃ kulaputtā sammā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃsu sabbe te catunnaṃ ariyasaccānaṃ yathābhūtaṃ abhisamayāya . ye hi keci bhikkhave anāgatamaddhānaṃ kulaputtā sammā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissanti sabbe te catunnaṃ ariyasaccānaṃ yathābhūtaṃ abhisamayāya . ye hi keci bhikkhave etarahi kulaputtā sammā agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti sabbe te catunnaṃ ariyasaccānaṃ yathābhūtaṃ abhisamayāya . katamesaṃ catunnaṃ . Dukkhassa ariyasaccassa dukkhasamudayassa ariyasaccassa dukkhanirodhassa ariyasaccassa dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya ariyasaccassa . ye hi keci bhikkhave atītamaddhānaṃ kulaputtā sammā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃsu pabbajissanti pabbajanti sabbe te imesaṃyeva catunnaṃ ariyasaccānaṃ yathābhūtaṃ abhisamayāya . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1657] Ye hi keci bhikkhave atītamaddhānaṃ kulaputtā sammā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā yathābhūtaṃ abhisamesuṃ sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisamesuṃ . ye hi keci bhikkhave anāgatamaddhānaṃ kulaputtā sammā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page522.

Yathābhūtaṃ abhisamessanti sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisamessanti . ye hi keci bhikkhave etarahi kulaputtā sammā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā yathābhūtaṃ abhisamenti sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisamenti . katamāni cattāri . Dukkhaṃ ariyasaccaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ . ye hi keci bhikkhave atītamaddhānaṃ kulaputtā sammā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā yathābhūtaṃ abhisamesuṃ abhisamessanti abhisamenti sabbe te imāni cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisamenti . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1658] Ye hi keci bhikkhave atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yathābhūtaṃ abhisambujjhiṃsu 1- sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisambujjhiṃsu . ye hi keci bhikkhave anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yathābhūtaṃ abhisambujjhissanti 2- sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisambujjhissanti . ye hi keci bhikkhave etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yathābhūtaṃ abhisambujjhanti 3- sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisambujjhanti . Katamāni cattāri . dukkhaṃ ariyasaccaṃ .pe. dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ . ye 4- hi keci bhikkhave atītamaddhānaṃ samaṇā vā @Footnote: 1 Ma. abhisambojjhiṃsu. 2 Ma. abhisambojjhissanti . 3 Ma. abhisambojjhanti. @evamupari. 4 Yu. yepi hi. evamupari.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page523.

Brāhmaṇā vā yathābhūtaṃ abhisambujjhiṃsu abhisambujjhissanti abhisambujjhanti sabbe te imāni cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisambujjhanti . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1659] Ye hi keci bhikkhave atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yathābhūtaṃ abhisambuddhaṃ pakāsesuṃ sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisambuddhaṃ pakāsesuṃ . ye hi keci bhikkhave anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yathābhūtaṃ abhisambuddhaṃ pakāsessanti sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisambuddhaṃ pakāsessanti . yehi keci bhikkhave etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā yathābhūtaṃ abhisambuddhaṃ pakāsenti sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisambuddhaṃ pakāsenti . katamāni cattāri . dukkhaṃ ariyasaccaṃ .pe. dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ . ye hi keci bhikkhave atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā yathābhūtaṃ abhisambuddhaṃ pakāsesuṃ pakāsessanti pakāsenti sabbe te imāni cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisambuddhaṃ pakāsesuṃ pakāsessanti pakāsenti . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1660] Mā bhikkhave pāpake akusale vitakke vitakketha 1-. @Footnote: 1 Ma. Yu. vitakkeyyātha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page524.

Seyyathīdaṃ . kāmavitakkaṃ byāpādavitakkaṃ vihiṃsāvitakkaṃ . taṃ kissa hetu . nete bhikkhave vitakkā atthasañhitā nādibrahmacariyakā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattanti . vitakkantā 1- ca kho tumhe bhikkhave idaṃ dukkhanti vitakkeyyātha ayaṃ dukkhasamudayoti vitakkeyyātha ayaṃ dukkhanirodhoti vitakkeyyātha ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti vitakkeyyātha . Taṃ kissa hetu. Ete bhikkhave vitakkā atthasañhitā [2]- ete ādibrahmacariyakā ete nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1661] Mā bhikkhave pāpakaṃ akusalaṃ cittaṃ cintetha 3- sassato lokoti vā asassato lokoti vā antavā lokoti vā anantavā lokoti vā taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā . taṃ kissa hetu . nesā bhikkhave cintā atthasañhitā nādibrahmacariyakā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na @Footnote: 1 Ma. Yu. vitakkentā. 2 Yu. brahmacariyakā. 3 Ma. Yu. cinteyyātha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page525.

Upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati 1- . Cintentā ca kho tumhe bhikkhave idaṃ dukkhanti cinteyyātha ayaṃ dukkhasamudayoti cinteyyātha ayaṃ dukkhanirodhoti cinteyyātha ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti cinteyyātha . taṃ kissa hetu . Esā bhikkhave cintā atthasañhitā esā ādibrahmacariyakā esā nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1662] Mā bhikkhave viggāhikakathaṃ kathetha 2- na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi micchāpaṭipanno tvamasi ahamasmi sammāpaṭipanno pure vacanīyaṃ pacchā avaca pacchā vacanīyaṃ pure avaca sahitaṃ me asahitante āciṇṇante 3- viparāvattaṃ āropito te vādo paravādappamokkhāya 4- niggahitosi nibbedhehi vā sace pahosīti . Taṃ kissa hetu . nesā bhikkhave kathā atthasañhitā nādibrahmacariyakā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati . kathentā ca kho tumhe bhikkhave idaṃ dukkhanti katheyyātha ayaṃ dukkhasamudayoti @Footnote: 1 Yu. saṃvattanti. 2 Ma. Yu. katheyyātha. 3 Ma. adhiciṇṇaṃ te .... @4 Ma. Yu. caravādappamokkhāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page526.

Katheyyātha ayaṃ dukkhanirodhoti katheyyātha ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti .pe. Yogo karaṇīyoti. [1663] Mā bhikkhave anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathetha 1-. Seyyathīdaṃ. Rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ 2- annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthīkathaṃ purisakathaṃ 3- surākathaṃ 4- visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā . taṃ kissa hetu . nesā bhikkhave kathā atthasañhitā nādibrahmacariyakā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati . kathentā ca kho tumhe bhikkhave idaṃ dukkhanti katheyyātha ayaṃ dukkhasamudayoti katheyyātha ayaṃ dukkhanirodhoti katheyyātha ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti katheyyātha . taṃ kissa hetu . esā bhikkhave kathā atthasañhitā esā ādibrahmacariyakā esā nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. Samādhivaggo paṭhamo. @Footnote: 1 Ma. Yu. katheyyātha. 2 Yu. suddhakathaṃ. 3 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. @4 sūrakathantipi pāṭho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page527.

Tassuddānaṃ samādhipaṭisallānā kulaputtā apare dve samaṇabrāhmaṇavitakka- 1- cintā viggāhikā kathāti 2-. --------- @Footnote: 1 Ma. samaṇabrāhmaṇā vitakkaṃ. Yu. samaṇabrāhmaṇā vitakkā. 2 Sī. kathena cāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page528.

Dhammacakkappavattanavaggo dutiyo [1664] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā bārāṇasiyaṃ viharati isipatane migadāye . tatra kho bhagavā pañcavaggiye bhikkhū āmantesi dveme bhikkhave antā pabbajitena na sevitabbā. Katame dve 1-. Yo cāyaṃ kāmesu kāmasukhallikānuyogo hīno gammo pothujjaniko anariyo anatthasañhito yo cāyaṃ attakilamathānuyogo dukkho anariyo anatthasañhito . etete 2- bhikkhave ubho ante anupagamma majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati . katamā ca sā bhikkhave majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati . Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo . seyyathīdaṃ . sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi . ayaṃ kho sā bhikkhave majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. [1665] Idaṃ kho pana bhikkhave dukkhaṃ ariyasaccaṃ. Jātipi dukkhā @Footnote: 1 Sī. idaṃ pāṭhadvayaṃ na dissati. 2 ma ete kho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page529.

Jarāpi dukkhā byādhīpi 1- dukkhā maraṇampi dukkhaṃ appiyehi sampayogo dukkho piyehi vippayogo dukkho yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ saṅkhittena pañcupādānakkhandhā 2- dukkhā . idaṃ kho pana bhikkhave dukkhasamudayo 3- ariyasaccaṃ . yāyaṃ taṇhā ponobbhavikā nandirāgasahagatā tatratatrābhinandinī . seyyathīdaṃ . kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā . idaṃ kho pana bhikkhave dukkhanirodho 5- ariyasaccaṃ. Yo tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo . idaṃ kho pana bhikkhave dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ . ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo . seyyathīdaṃ . Sammādiṭṭhi .pe. Sammāsamādhi. [1666] Idaṃ dukkhaṃ ariyasaccanti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi . taṃ kho panidaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ pariññeyyanti me bhikkhave pubbe .pe. pariññātanti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi. [1667] Idaṃ dukkhasamudayo ariyasaccanti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi . taṃ kho panidaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ pahātabbanti me bhikkhave pubbe .pe. pahīnanti me @Footnote: 1 Ma. Yu. byādhipi. 2 Po. puñcupādānakkhandhāpi. 3 Ma. Yu. dukkhasamudayaṃ. @4 Ma. Yu. dukkhanirodhaṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page530.

Bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi. [1668] Idaṃ dukkhanirodho ariyasaccanti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi . taṃ kho panidaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ sacchikātabbanti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi . taṃ kho panidaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ sacchikatanti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi. [1669] Idaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccanti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi . taṃ kho panidaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ bhāvetabbanti me bhikkhave .pe. Bhāvitanti me bhikkhave pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi. [1670] Yāvakīvañca me bhikkhave imesu catūsu ariyasaccesu evantiparivaṭṭaṃ dvādasākāraṃ yathābhūtaṃ ñāṇadassanaṃ na suvisuddhaṃ ahosi neva tāvāhaṃ bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake

--------------------------------------------------------------------------------------------- page531.

Sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho 1- paccaññāsiṃ . yato ca kho me bhikkhave imesu catūsu ariyasaccesu evantiparivaṭṭaṃ dvādasākāraṃ yathābhūtaṃ ñāṇadassanaṃ suvisuddhaṃ ahosi athāhaṃ bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho paccaññāsiṃ . ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi akuppā me vimutti 2- ayamantimā jāti natthidāni punabbhavoti . Idamavoca bhagavā . attamanā pañcavaggiyā bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti 3-. [1671] Imasmiñca pana veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne āyasmato koṇḍaññassa virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi yaṅkiñci samudayadhammaṃ sabbantaṃ nirodhadhammanti . pavattite ca 4- bhagavatā dhammacakke bhummā devā saddamanussāvesuṃ etaṃ bhagavatā bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasminti . bhummānaṃ devānaṃ saddaṃ sutvā cātummahārājikā devā saddamanussāvesuṃ etaṃ bhagavatā bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena @Footnote: 1 Ma. Yu. abhisambuddhoti. evamuparipi. 2 Yu. cetovimutti. 3 Yu. abhinanduṃ. @4 Sī. Ma. ca pana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page532.

Vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasminti. {1671.1} Cātummahārājikānaṃ devānaṃ saddaṃ sutvā tāvatiṃsā devā . yāmā devā . tusitā devā . nimmānaratī devā . Paranimmitavasavattī 1- devā . brahmakāyikā devā saddamanussāvesuṃ etaṃ bhagavatā bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasminti. [1672] Itiha tena khaṇena [2]- tena muhuttena yāva brahmalokā saddo abbhuggacchi . ayañca dasasahassī lokadhātu saṅkampi sampakampi sampavedhi . appamāṇo ca oḷāro 3- obhāso loke pāturahosi atikkammeva 4- devānaṃ devānubhāvanti. [1673] Atha kho bhagavā udānaṃ udānesi aññāsi vata bho koṇḍañño aññāsi vata bho koṇḍaññoti . iti hidaṃ āyasmato koṇḍaññassa aññākoṇḍaññotveva nāmaṃ ahosīti. [1674] Idaṃ dukkhaṃ ariyasaccanti bhikkhave tathāgatānaṃ pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi . taṃ kho panidaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ pariññeyyanti bhikkhave tathāgatānaṃ pubbe .pe. pariññātanti bhikkhave tathāgatānaṃ pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi @Footnote: 1 Yu. vasavattino. 2 Ma. Yu. tena layena. 3 Ma. Yu. uḷāro. @4 Sī. Ma. Yu. atikkamma.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page533.

Ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi. [1675] Idaṃ dukkhasamudayo ariyasaccanti bhikkhave tathāgatānaṃ pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi . taṃ kho panidaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ pahātabbanti bhikkhave tathāgatānaṃ pubbe .pe. pahīnanti bhikkhave tathāgatānaṃ pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi. [1676] Idaṃ dukkhanirodho ariyasaccanti bhikkhave tathāgatānaṃ pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi . taṃ kho panidaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ sacchikātabbanti bhikkhave tathāgatānaṃ pubbe .pe. sacchikatanti bhikkhave tathāgatānaṃ pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi. [1677] Idaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccanti bhikkhave tathāgatānaṃ pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi . taṃ kho panidaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ bhāvetabbanti bhikkhave

--------------------------------------------------------------------------------------------- page534.

Tathāgatānaṃ pubbe .pe. bhāvitanti bhikkhave tathāgatānaṃ pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādīti. [1678] Cattārīmāni bhikkhave ariyasaccāni . Katamāni cattāri. Dukkhaṃ ariyasaccaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ. [1679] Katamañca bhikkhave dukkhaṃ ariyasaccaṃ. Pañcupādānakkhandhātissa vacanīyaṃ . katame pañca 1-. Rūpūpādānakkhandho .pe. Viññāṇūpādānak- khandho. Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhaṃ ariyasaccaṃ. [1680] Katamañca bhikkhave dukkhasamudayo ariyasaccaṃ . Yāyaṃ taṇhā ponobbhavikā nandirāgasahagatā tatratatrābhinandinī . seyyathīdaṃ . Kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā . idaṃ vuccati bhikkhave dukkhasamudayo ariyasaccaṃ. [1681] Katamañca bhikkhave dukkhanirodho ariyasaccaṃ. Yo tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo . Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhanirodho ariyasaccaṃ. [1682] Katamañca bhikkhave dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ . Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo . seyyathīdaṃ . sammādiṭṭhi .pe. Sammāsamādhi. Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ. @Footnote: 1 Ma. Yu. seyyathīdaṃ.. Sī. katame pañca seyyathīdanti pamādalekho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page535.

[1683] Imāni kho bhikkhave cattāri ariyasaccāni . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1684] Cattārīmāni bhikkhave ariyasaccāni . Katamāni cattāri. Dukkhaṃ ariyasaccaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ. [1685] Katamañca bhikkhave dukkhaṃ ariyasaccaṃ . cha ajjhattikāni āyatanānītissa vacanīyaṃ . katamāni cha . cakkhvāyatanaṃ .pe. Manāyatanaṃ. Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhaṃ ariyasaccaṃ. [1686] Katamañca bhikkhave dukkhasamudayo ariyasaccaṃ . Yāyaṃ taṇhā ponobbhavikā nandirāgasahagatā tatratatrābhinandinī . seyyathīdaṃ . Kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā . idaṃ vuccati bhikkhave dukkhasamudayo ariyasaccaṃ. [1687] Katamañca bhikkhave dukkhanirodho ariyasaccaṃ. Yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo . Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhanirodho ariyasaccaṃ. [1688] Katamañca bhikkhave dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ . Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo . seyyathīdaṃ . sammādiṭṭhi .pe. Sammāsamādhi. Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page536.

[1689] Imāni kho bhikkhave cattāri ariyasaccāni . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1690] Dhāretha no tumhe bhikkhave mayā cattāri ariyasaccāni desitānīti . evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃ kho bhante dhāremi bhagavatā cattāri ariyasaccāni desitānīti . Yathākathaṃ pana tvaṃ bhikkhu dhāresi mayā cattāri ariyasaccāni desitānīti. Dukkhaṃ khvāhaṃ bhante bhagavatā paṭhamaṃ ariyasaccaṃ desitaṃ dhāremi dukkhasamudayaṃ khvāhaṃ bhante bhagavatā dutiyaṃ ariyasaccaṃ desitaṃ dhāremi dukkhanirodhaṃ khvāhaṃ bhante bhagavatā tatiyaṃ ariyasaccaṃ desitaṃ dhāremi dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ khvāhaṃ bhante bhagavatā catutthaṃ ariyasaccaṃ desitaṃ dhāremi . evaṃ khvāhaṃ bhante dhāremi bhagavatā cattāri ariyasaccāni desitānīti. [1691] Sādhu sādhu bhikkhu sādhu kho tvaṃ bhikkhu dhāresi mayā cattāri ariyasaccāni desitāni 1- . dukkhaṃ kho bhikkhu mayā paṭhamaṃ ariyasaccaṃ desitaṃ tathā naṃ dhārehi dukkhasamudayo kho bhikkhu mayā dutiyaṃ ariyasaccaṃ desitaṃ tathā naṃ dhārehi dukkhanirodho kho bhikkhu mayā tatiyaṃ ariyasaccaṃ desitaṃ tathā naṃ dhārehi dukkhanirodhagāminīpaṭipadā 2- kho bhikkhu mayā catutthaṃ ariyasaccaṃ desitaṃ tathā naṃ dhārehi . Evaṃ kho bhikkhu dhārehi mayā cattāri ariyasaccāni desitāni . @Footnote: 1 Ma. desitānīti. evamuparipi. 2 Yu. ...paṭipadaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page537.

Tasmā tiha bhikkhu idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1692] Dhāretha no tumhe bhikkhave mayā cattāri ariyasaccāni desitānīti . evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃ kho bhante dhāremi bhagavatā cattāri ariyasaccāni desitānīti . Yathākathaṃ pana tvaṃ bhikkhu dhāresi mayā cattāri ariyasaccāni desitānīti. Dukkhaṃ khvāhaṃ bhante bhagavatā paṭhamaṃ ariyasaccaṃ desitaṃ dhāremi. Yo hi koci bhante samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃ vadeyya netaṃ dukkhaṃ paṭhamaṃ ariyasaccaṃ yaṃ samaṇena gotamena desitaṃ ahametaṃ dukkhaṃ paṭhamaṃ ariyasaccaṃ paccakkhāya aññaṃ dukkhaṃ paṭhamaṃ ariyasaccaṃ paññapessāmīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . dukkhasamudayaṃ khvāhaṃ bhante bhagavatā .pe. dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ khvāhaṃ bhante bhagavatā catutthaṃ ariyasaccaṃ desitaṃ dhāremi . yo hi koci bhante samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃ vadeyya netaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā catutthaṃ ariyasaccaṃ yaṃ samaṇena gotamena desitaṃ ahametaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ catutthaṃ ariyasaccaṃ paccakkhāya aññaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ catutthaṃ ariyasaccaṃ paññapessāmīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . evaṃ khvāhaṃ bhante dhāremi bhagavatā cattāri ariyasaccāni desitānīti. [1693] Sādhu sādhu bhikkhu sādhu kho tvaṃ bhikkhu dhāresi mayā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page538.

Cattāri ariyasaccāni desitāni . dukkhaṃ kho bhikkhu mayā paṭhamaṃ ariyasaccaṃ desitaṃ tathā naṃ dhārehi . yo hi koci bhikkhu samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃ vadeyya netaṃ dukkhaṃ paṭhamaṃ ariyasaccaṃ yaṃ 1- samaṇena gotamena desitaṃ ahametaṃ dukkhaṃ paṭhamaṃ ariyasaccaṃ paccakkhāya aññaṃ dukkhaṃ paṭhamaṃ ariyasaccaṃ paññapessāmīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . dukkhasamudayo kho bhikkhu .pe. dukkhanirodho kho bhikkhu .pe. dukkhanirodhagāminīpaṭipadā kho bhikkhu mayā catutthaṃ ariyasaccaṃ desitaṃ tathā naṃ dhārehi . yo hi koci bhikkhu samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃ vadeyya netaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā catutthaṃ ariyasaccaṃ yaṃ samaṇena gotamena desitaṃ ahametaṃ dukkhanirodha- gāminīpaṭipadaṃ catutthaṃ ariyasaccaṃ paccakkhāya aññaṃ dukkhanirodhagāminī- paṭipadaṃ catutthaṃ ariyasaccaṃ paññapessāmīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . evaṃ kho tvaṃ bhikkhu dhārehi mayā cattāri ariyasaccāni desitāni. Tasmā tiha bhikkhu idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1694] Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca avijjā avijjāti bhante vuccati katamā nu kho bhante avijjā kittāvatā ca avijjāgato hotīti . yaṃ kho bhikkhu dukkhe aññāṇaṃ dukkhasamudaye aññāṇaṃ dukkhanirodhe aññāṇaṃ dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ . ayaṃ vuccati bhikkhu avijjā ettāvatā @Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page539.

Ca avijjāgato hoti . tasmā tiha bhikkhu idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyo. [1695] Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca vijjā vijjāti bhante vuccati katamā nu kho bhante vijjā kittāvatā ca vijjāgato hotīti . yaṃ kho bhikkhu dukkhe ñāṇaṃ dukkhasamudaye ñāṇaṃ dukkhanirodhe ñāṇaṃ dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ . ayaṃ vuccati bhikkhu vijjā ettāvatā ca vijjāgato hoti . tasmā tiha bhikkhu idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1696] Idaṃ dukkhaṃ ariyasaccanti bhikkhave mayā paññattaṃ tattha aparimāṇā vaṇṇā aparimāṇā byañjanā aparimāṇā saṅkāsanā itipidaṃ dukkhaṃ ariyasaccanti . idaṃ dukkhasamudayo ariyasaccanti bhikkhave .pe. idaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccanti bhikkhave mayā paññattaṃ tattha aparimāṇā vaṇṇā aparimāṇā byañjanā aparimāṇā saṅkāsanā itipidaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccanti . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1697] Cattārīmāni bhikkhave tathāni avitathāni 1- anaññathāni. Katamāni cattāri . idaṃ dukkhanti bhikkhave tathametaṃ avitathametaṃ @Footnote: 1 Sī. avitthāni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page540.

Anaññathametaṃ . ayaṃ dukkhasamudayoti tathametaṃ avitathametaṃ anaññathametaṃ . Metaṃ . ayaṃ dukkhanirodhoti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti tathametaṃ avitathametaṃ anaññathametaṃ . imāni kho bhikkhave cattāri tathāni avitathāni anaññathāni . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. Dhammacakkappavattanavaggo dutiyo. Tassuddānaṃ tathāgatena dve vuttā 1- khandhā āyatanena ca dhāraṇāya 2- ca dve vuttā avijjā vijjā saṅkāsanā tathena cāti 3-. ---------- @Footnote: 1 Ma. dhammacakkaṃ tathāgataṃ. 2 Ma. dhāraṇā ca dve avijjā. Yu. dhāraṇāya dve .... @3 Ma. ... tathāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page541.

Koṭigāmavaggo tatiyo [1698] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vajjīsu viharati koṭigāme . Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi catunnaṃ bhikkhave ariyasaccānaṃ ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca . katamesaṃ catunnaṃ . dukkhassa bhikkhave ariyasaccassa ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca dukkhasamudayassa ariyasaccassa .pe. Dukkhanirodhassa ariyasaccassa . dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya ariyasaccassa ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca . tayidaṃ bhikkhave dukkhaṃ ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ . ucchinnā bhavataṇhā khīṇā bhavanetti natthidāni punabbhavoti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā [1699] Catunnaṃ ariyasaccānaṃ yathābhūtamadassanā saṃsaritaṃ dīghamaddhānaṃ tāsu tāsveva jātisu. Yāni etāni diṭṭhāni bhavanetti samūhatā ucchinnaṃ mūlaṃ dukkhassa natthidāni punabbhavoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page542.

[1700] Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ nappajānanti ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ nappajānanti ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ nappajānanti ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ nappajānanti . namete bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā na ca panete āyasmanto sāmaññatthaṃ vā brāhmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti. [1701] Ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānanti ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānanti ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānanti ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānanti . te khome bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā te ca panāyasmanto sāmaññatthañca brāhmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā [1702] Ye dukkhaṃ nappajānanti atho dukkhassa sambhavaṃ yattha ca sabbaso dukkhaṃ asesaṃ uparujjhati. Tañca maggaṃ na jānanti dukkhūpasamagāminaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page543.

Cetovimuttihīnā te atho paññāvimuttiyā abhabbā te antakiriyāya te ve jātijarūpagā. Ye ca dukkhaṃ pajānanti atho dukkhassa sambhavaṃ yattha ca sabbaso dukkhaṃ asesaṃ uparujjhati. Tañca maggaṃ pajānanti dukkhūpasamagāminaṃ cetovimuttisampannā atho paññāvimuttiyā bhabbā te antakiriyāya na te jātijarūpagāti. [1703] Sāvatthī . cattārīmāni bhikkhave ariyasaccāni . Katamāni cattāri . dukkhaṃ ariyasaccaṃ .pe. dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ . imāni kho bhikkhave cattāri ariyasaccāni . Imesaṃ kho bhikkhave catunnaṃ ariyasaccānaṃ yathābhūtaṃ abhisambuddhattā tathāgato arahaṃ sammāsambuddhoti vuccati . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1704] Sāvatthī . ye hi keci bhikkhave atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā yathābhūtaṃ abhisambujjhiṃsu sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisambujjhiṃsu . yepi 1- hi keci bhikkhave anāgatamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā yathābhūtaṃ abhisambujjhissanti sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisambujjhissanti . yepi hi keci bhikkhave etarahi arahanto sammāsambuddhā yathābhūtaṃ abhisambujjhanti @Footnote: 1 Po. Ma. ye hi keci. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page544.

Sabbe te cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisambujjhanti . katamāni cattāri . dukkhaṃ ariyasaccaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ . yepi hi keci bhikkhave atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā yathābhūtaṃ abhisambujjhiṃsu abhisambujjhissanti abhisambujjhanti sabbe te imāni cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ abhisambujjhanti . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1705] Jānato ahaṃ bhikkhave passato āsavānaṃ khayaṃ vadāmi no ajānato apassato . kiñca bhikkhave jānato kiṃ 1- passato āsavānaṃ khayo hoti . idaṃ dukkhanti bhikkhave jānato passato āsavānaṃ khayo hoti ayaṃ dukkhasamudayoti jānato passato āsavānaṃ khayo hoti ayaṃ dukkhanirodhoti jānato passato āsavānaṃ khayo hoti ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti jānato passato āsavānaṃ khayo hoti . evaṃ kho bhikkhave jānato evaṃ passato āsavānaṃ khayo hoti . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1706] Ye hi keci bhikkhave anukampeyyātha ye ca sotabbaṃ maññeyyuṃ mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā te vo bhikkhave catunnaṃ ariyasaccānaṃ yathābhūtaṃ abhisamayāya samādapetabbā @Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page545.

Nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā . katamesaṃ catunnaṃ . dukkhassa ariyasaccassa dukkhasamudayassa ariyasaccassa dukkhanirodhassa ariyasaccassa dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya ariyasaccassa . ye hi keci bhikkhave anukampeyyātha ye ca sotabbaṃ maññeyyuṃ mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā .pe. te vo bhikkhave imesaṃ catunnaṃ ariyasaccānaṃ yathābhūtaṃ abhisamayāya samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1707] Cattārīmāni bhikkhave ariyasaccāni . Katamāni cattāri. Dukkhaṃ ariyasaccaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ . imāni kho bhikkhave cattāri ariyasaccāni tathāni avitathāni anaññathāni tasmā ariyasaccānīti vuccanti . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1708] Cattārīmāni bhikkhave ariyasaccāni . Katamāni cattāri. Dukkhaṃ ariyasaccaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ . sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya tathāgato ariyo tasmā ariyasaccānīti vuccanti . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page546.

Yogo karaṇīyoti. [1709] Cattārīmāni bhikkhave ariyasaccāni . Katamāni cattāri. Dukkhaṃ ariyasaccaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ . imāni kho bhikkhave cattāri ariyasaccāni . imesaṃ kho bhikkhave catunnaṃ ariyasaccānaṃ atthi ariyasaccaṃ pariññeyyaṃ atthi ariyasaccaṃ pahātabbaṃ atthi ariyasaccaṃ sacchikātabbaṃ atthi ariyasaccaṃ bhāvetabbaṃ . katamañca bhikkhave ariyasaccaṃ pariññeyyaṃ . dukkhaṃ bhikkhave ariyasaccaṃ pariññeyyaṃ dukkhasamudayo ariyasaccaṃ pahātabbaṃ dukkhanirodho ariyasaccaṃ sacchikātabbaṃ dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ bhāvetabbaṃ . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1710] Ekaṃ samayaṃ sambahulā therā bhikkhū cetiyesu 1- viharanti sahajaniye 2- . tena kho pana samayena sambahulānaṃ therānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ maṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi yo nu kho āvuso dukkhaṃ passati dukkhasamudayaṃpi so passati dukkhanirodhaṃpi passati dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃpi passatīti. [1711] Evaṃ vutte āyasmā gavampatitthero 3- bhikkhū etadavoca @Footnote: 1 Sī. cetisu. Ma. Yu. cetesu. 2 Ma. Yu. sahañcanike. 3 Yu. gavampati there.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page547.

Sammukhā metaṃ āvuso bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ yo bhikkhave dukkhaṃ passati dukkhasamudayaṃpi so passati dukkhanirodhaṃpi passati dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃpi passati . yo dukkhasamudayaṃ passati dukkhaṃpi so passati dukkhanirodhaṃpi passati dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃpi passati . yo dukkhanirodhaṃ passati dukkhaṃpi so passati dukkhasamudayaṃpi passati dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃpi passati . yo dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ passati dukkhaṃpi so passati dukkhasamudayaṃpi passati dukkhanirodhaṃpi passatīti. Koṭigāmavaggo tatiyo. Tassuddānaṃ dve vajjī sammāsambuddho arahaṃ āsavakkhayo mittaṃ 1- tathā ca loko ca abhiññeyyaṃ 2- gavampatīti. ----------- @Footnote: 1 Yu. mittā. 2 Sī. Ma. pariññeyyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page548.

Sīsapāpaṇṇavaggo catuttho [1712] Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati sīsapāvane . Atha kho bhagavā parittāni sīsapāpaṇṇāni pāṇinā gahetvā bhikkhū āmantesi taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . yāni vā mayā parittāni sīsapāpaṇṇāni pāṇinā gahitāni yadidaṃ upari sīsapāvaneti . appamattakāni bhante bhagavatā parittāni sīsapāpaṇṇāni pāṇinā gahitāni atha kho etāneva bahutarāni yadidaṃ upari sīsapāvaneti . evameva kho bhikkhave etadeva bahutaraṃ yaṃ vo mayā abhiññāya anakkhātaṃ [1]- . kasmā cetaṃ bhikkhave mayā anakkhātaṃ . na hetaṃ bhikkhave atthasañhitaṃ nādibrahmacariyakaṃ na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati. Tasmātaṃ mayā anakkhātaṃ. [1713] Kiñci bhikkhave mayā akkhātaṃ . idaṃ dukkhanti bhikkhave mayā akkhātaṃ ayaṃ dukkhasamudayoti mayā akkhātaṃ ayaṃ dukkhanirodhoti mayā akkhātaṃ ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti mayā akkhātaṃ . Kasmā cetaṃ bhikkhave mayā akkhātaṃ . etañhi bhikkhave atthasañhitaṃ etaṃ ādibrahmacariyakaṃ etaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati . tasmātaṃ [2]- @Footnote: 1 Yu. appamattakaṃ akkhātaṃ. 2 Ma. mayā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page549.

Akkhātaṃ . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1714] Yo bhikkhave evaṃ vadeyya ahaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ anabhisamecca dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ anabhisamecca dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ anabhisamecca dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ anabhisamecca sammā dukkhassantaṃ karissāmīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . seyyathāpi bhikkhave yo evaṃ vadeyya ahaṃ khadirapattānaṃ vā saralasapattānaṃ vā āmalakapattānaṃ vā puṭaṃ karitvā udakaṃ vā tālapattaṃ vā harissāmīti 1- netaṃ ṭhānaṃ vijjati . evameva kho bhikkhave yo evaṃ vadeyya ahaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ anabhisamecca .pe. dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ anabhisamecca sammā dukkhassantaṃ karissāmīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. [1715] Yo ca kho bhikkhave evaṃ vadeyya ahaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ abhisamecca dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ abhisamecca dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ abhisamecca dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ abhisamecca sammā dukkhassantaṃ karissāmīti ṭhānametaṃ vijjati . seyyathāpi bhikkhave yo evaṃ vadeyya ahaṃ padumapattānaṃ vā palāsapattānaṃ vā māluvapattānaṃ vā puṭaṃ karitvā udakaṃ vā tālapattaṃ vā harissāmīti ṭhānametaṃ vijjati . evameva kho bhikkhave yo evaṃ vadeyya ahaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ abhisamecca .pe. @Footnote: 1 Ma. āharissāmīti. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page550.

Dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ abhisamecca sammā dukkhassantaṃ karissāmīti ṭhānametaṃ vijjati . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1716] Seyyathāpi bhikkhave daṇḍo uparivehāsaṃ khitto sakimpi mūlena nipatati sakimpi majjhena nipatati sakimpi aggena nipatati . Evameva kho bhikkhave avijjā nīvaraṇā sattā taṇhāsaññojanā sandhāvantā saṃsarantā sakimpi asmā lokā paraṃ lokaṃ gacchanti sakimpi parasmā lokā imaṃ lokaṃ āgacchanti . taṃ kissa hetu . Adiṭṭhattā bhikkhave catunnaṃ ariyasaccānaṃ . katamesaṃ catunnaṃ . Dukkhassa ariyasaccassa .pe. dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya ariyasaccassa . Tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1717] Āditte bhikkhave cele vā sīse vā kimassa karaṇīyanti. Āditte bhante cele vā sīse vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivāni ca sati ca sampajaññañca karaṇīyanti . Ādittaṃ bhikkhave celaṃ vā sīsaṃ vā ajjhupekkhitvā amanasikaritvā anabhisametānaṃ catunnaṃ ariyasaccānaṃ yathābhūtaṃ abhisamayāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivāni ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page551.

Sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ . katamesaṃ catunnaṃ . dukkhassa ariyasaccassa .pe. dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya ariyasaccassa . Tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1718] Seyyathāpi bhikkhave puriso vassasatāyuko vassasata- jīvitamenaṃ evaṃ vadeyya ehambho purisa pubbaṇhasamayaṃ taṃ sattisatena hanissanti majjhantikasamayaṃ sattisatena hanissanti sāyaṇhasamayaṃ sattisatena hanissanti . so kho tvaṃ ambho purisa divase divase tīhi 1- sattisatehi haññamāno vassasatāyuko vassasatajīvī vassasatassa accayena anabhisametāni cattāri ariyasaccāni abhisamessasīti . Atthavasikena bhikkhave kulaputtena alaṃ upagantuṃ . taṃ kissa hetu . Anamataggoyaṃ bhikkhave saṃsāro pubbā koṭi na paññāyati sattippahārānaṃ asippahārānaṃ usuppahārānaṃ 2- pharasuppahārānaṃ . evaṃ cetaṃ bhikkhave assa na kho panāhaṃ bhikkhave saha dukkhena saha domanassena catunnaṃ ariyasaccānaṃ abhisamayaṃ vadāmi . apicāhaṃ bhikkhave sahāva sukhena sahāva somanassena catunnaṃ ariyasaccānaṃ abhisamayaṃ vadāmi . Katamesaṃ catunnaṃ . dukkhassa ariyasaccassa .pe. dukkhanirodhagāminī- paṭipadāya ariyasaccassa . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1719] Seyyathāpi bhikkhave puriso yaṃ imasmiṃ jambudīpe @Footnote: 1 Ma. Yu. āmeṇḍitaṃ. 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page552.

Tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ tacchetvā 1- ekajjhaṃ saṃhareyya ekajjhaṃ saṃharitvā sūlaṃ kareyya sūlaṃ katvā ye mahāsamudde mahantakā pāṇā te mahantakesu sūlesu āvuneyya ye mahāsamudde majjhimakā pāṇā te majjhimakesu sūlesu āvuneyya ye mahāsamudde sukhumakā pāṇā te sukhumakesu sūlesu āvuneyya . Apariyādinnā ca bhikkhave mahāsamudde oḷārikā pāṇā assu atha imasmiṃ jambudīpe tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya . ito 2- bahutarā kho bhikkhave mahāsamudde sukhumakā pāṇā ye na sukarā sūlena 3- āvunituṃ . taṃ kissa hetu . sukhumakattā 4- bhikkhave attabhāvassa. Evaṃ mahā kho bhikkhave apāyo . evaṃ mahantasmā kho bhikkhave apāyasmā parimutto diṭṭhisampanno puggalo idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti . Tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1720] Suriyassa 5- bhikkhave udayato etaṃ pubbaṅgamaṃ etaṃ pubbanimittaṃ yadidaṃ aruṇuggaṃ . evameva kho bhikkhave bhikkhuno catunnaṃ ariyasaccānaṃ yathābhūtaṃ abhisamayāya etaṃ pubbaṅgamaṃ etaṃ pubbanimittaṃ yadidaṃ sammādiṭṭhi . sammādiṭṭhikassetaṃ 6- bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānissati .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānissati . tasmā tiha bhikkhave idaṃ @Footnote: 1 Yu. taṃ chetvā. 2 Yu. ato. 3 Ma. Yu. sūlesu. 4 Ma. Yu. sukhumattā. @5 Ma. sūriyassa. 6 Ma. ... tassetaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page553.

Dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1721] Yāvakīvañca bhikkhave candimasuriyā loke nuppajjanti neva tāva mahato ālokassa pātubhāvo hoti mahato obhāsassa andhatamaṃ tadā hoti andhakāratimisā neva tāva rattindivā paññāyanti na māsaddhamāsā paññāyanti na utusaṃvaccharā paññāyanti . Yato ca kho bhikkhave candimasuriyā loke uppajjanti atha mahato ālokassa pātubhāvo hoti mahato obhāsassa neva andhatamaṃ 1- tadā hoti na andhakāratimisā atha rattindivā paññāyanti māsaddhamāsā paññāyanti utusaṃvaccharā paññāyanti . Evameva kho bhikkhave yāvakīvañca tathāgato loke nuppajjati arahaṃ sammāsambuddho neva tāva mahato ālokassa pātubhāvo hoti mahato obhāsassa andhatamaṃ tadā hoti andhakāratimisā neva tāva catunnaṃ ariyasaccānaṃ ācikkhaṇā hoti desanā paññāpanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ. {1721.1} Yato ca kho bhikkhave tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho atha mahato ālokassa pātubhāvo hoti mahato obhāsassa neva andhatamaṃ tadā hoti na andhakāratimisā atha catunnaṃ ariyasaccānaṃ ācikkhaṇā hoti desanā paññāpanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ . katamesaṃ catunnaṃ . Dukkhassa ariyasaccassa .pe. dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya @Footnote: 1 Ma. andhakāratamaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page554.

Ariyasaccassa . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1722] Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ nappajānanti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ nappajānanti te aññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā mukhaṃ olokenti 1- ayaṃ nūna bhavaṃ jānaṃ jānāti passaṃ passatīti . seyyathāpi bhikkhave tūlapicu vā kappāsapicu vā lahuko vātupādāno same bhūmibhāge nikkhitto tamenaṃ puratthimo vāto pacchimena saṃhareyya pacchimo vāto puratthimena saṃhareyya uttaro vāto dakkhiṇena saṃhareyya dakkhiṇo vāto uttarena saṃhareyya . Taṃ kissa hetu . lahukattā bhikkhave kappāsapicuno . evameva kho bhikkhave ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ nappajānanti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ nappajānanti te aññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā mukhaṃ olokenti ayaṃ nūna bhavaṃ jānaṃ jānāti passaṃ passatīti . Taṃ kissa hetu. Adiṭṭhattā bhikkhave catunnaṃ ariyasaccānaṃ. [1723] Ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānanti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānanti te na aññassa samaṇassa vā @Footnote: 1 Ma. Yu. ullokenti. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page555.

Brāhmaṇassa vā mukhaṃ olokenti ayaṃ nūna bhavaṃ jānaṃ jānāti passaṃ passatīti . seyyathāpi bhikkhave ayokhīlo vā indakhīlo vā gambhīranemo sunikhāto acalo asampakampi puratthimāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva [1]- saṅkampeyya na sampakampeyya na sampacāleyya pacchimāya cepi disāya .pe. uttarāya cepi disāya . dakkhiṇāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva saṅkampeyya na sampakampeyya na sampacāleyya . taṃ kissa hetu. Gambhīrattā bhikkhave nemassa sunikhātattā indakhīlassa. {1723.1} Evameva kho bhikkhave ye 2- keci samaṇā vā brāhmaṇā vā idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānanti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānanti te na aññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā mukhaṃ olokenti ayaṃ nūna bhavaṃ jānaṃ jānāti passaṃ passatīti . Taṃ kissa hetu . sudiṭṭhattā bhikkhave catunnaṃ ariyasaccānaṃ . Katamesaṃ catunnaṃ . dukkhassa ariyasaccassa .pe. dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya ariyasaccassa . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1724] Yo hi koci bhikkhave bhikkhu idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti . Puratthimāya cepi disāya āgaccheyya samaṇo vā brāhmaṇo vā @Footnote: 1 Yu. naṃ. evamupari. 2 Ma. Yu. ye ca kho keci.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page556.

Vādatthiko vādagavesī vādamassa āropessāmīti . taṃ vata sahadhammena saṅkampessati vā sampakampessati vā sampacālessati vāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . pacchimāya cepi disāya . uttarāya cepi disāya . dakkhiṇāya cepi disāya āgaccheyya samaṇo vā brāhmaṇo vā vādatthiko vādagavesī vādamassa āropessāmīti . Taṃ vata sahadhammena saṅkampessati vā sampakampessati vā sampacālessati vāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . seyyathāpi bhikkhave silāyūpo soḷasakukkuko 1- tassassu aṭṭhakukku heṭṭhānemaṅgamā aṭṭhakukku uparinemassa puratthimāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva saṅkampeyya na sampakampeyya na sampacāleyya pacchimāya cepi disāya . uttarāya cepi disāya . dakkhiṇāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva saṅkampeyya na sampakampeyya na sampacāleyya . taṃ kissa hetu . gambhīrattā bhikkhave nemassa sunikhātattā silāyūpassa. {1724.1} Evameva kho bhikkhave yo hi koci bhikkhu idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti . puratthimāya cepi disāya āgaccheyya samaṇo vā brāhmaṇo vā vādatthiko vādagavesī vādamassa āropessāmīti . Taṃ vata sahadhammena saṅkampessati vā sampakampessati vā sampacālessati vāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . pacchimāya cepi disāya. @Footnote: 1 soḷalakukkūtipi pāṭho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page557.

Uttarāya cepi disāya . dakkhiṇāya cepi disāya āgaccheyya samaṇo vā brāhmaṇo vā vādatthiko vādagavesī vādamassa āropessāmīti. Taṃ vata sahadhammena saṅkampessati vā sampakampessati vā sampacālessati vāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . taṃ kissa hetu. Sudiṭṭhattā bhikkhave catunnaṃ ariyasaccānaṃ . katamesaṃ catunnaṃ . dukkhassa ariyasaccassa .pe. Dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya ariyasaccassa . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. Sīsapāpaṇṇavaggo 1- catuttho. Tassuddānaṃ sīsapā khadiro daṇḍo celā sattisatena ca pāṇā suriyūpamā dvedhā indakhīlo ca vādināti 2-. ---------------------- @Footnote: 1 sīsapāvanavaggoti vā pāṭho. 2 Ma. Yu. vādinoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page558.

Papātavaggo pañcamo [1725] Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhūtapubbaṃ bhikkhave aññataro puriso rājagahā nikkhamitvā lokacintaṃ cintessāmīti yena sumāgadhā 1- pokkharaṇī tenupasaṅkami upasaṅkamitvā sumāgadhāya pokkharaṇiyā tīre nisīdi lokacintaṃ cintento . addasā kho bhikkhave so puriso sumāgadhāya pokkharaṇiyā tīre caturaṅginiṃ senaṃ bhisamuḷālaṃ pavisantaṃ . disvānassa etadahosi ummattosmi nāmāhaṃ vicetosmi nāmāhaṃ yaṃ loke natthi taṃ mayā diṭṭhanti. {1725.1} Atha kho so bhikkhave puriso nagaraṃ pavisitvā mahājanakāyassa ārocesi ummattosmi nāmāhaṃ bhante vicetosmi nāmāhaṃ bhante yaṃ loke natthi taṃ mayā diṭṭhanti . Yathākathaṃ pana tvaṃ ambho purisa ummatto kathaṃ viceto kiñca loke natthi yantayā diṭṭhanti . idhāhaṃ bhante rājagahā nikkhamitvā lokacintaṃ cintessāmīti yena sumāgadhā pokkharaṇī tenupasaṅkamiṃ upasaṅkamitvā sumāgadhāya pokkharaṇiyā tīre nisīdiṃ lokacintaṃ cintento . addasaṃ khvāhaṃ bhante sumāgadhāya pokkharaṇiyā tīre caturaṅginiṃ senaṃ bhisamuḷālaṃ pavisantaṃ . evaṃ khvāhaṃ bhante ummatto evaṃ viceto idañca loke natthi yaṃ @Footnote: 1 Sī. sumāgavā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page559.

Mayā diṭṭhanti . taggha tvaṃ ambho purisa ummatto taggha viceto idañca loke natthi yaṃ tayā diṭṭhanti . taṃ kho pana bhikkhave so puriso bhūtaṃyeva addasa no abhūtaṃ. [1726] Bhūtapubbaṃ bhikkhave devāsurasaṅgāmo samupabyūḷho ahosi . tasmiṃ kho pana bhikkhave saṅgāme devā jiniṃsu asurā parājiniṃsu . parājitā ca kho bhikkhave asurā bhītā bhisamuḷālena asurapuraṃ pavisiṃsu devānaṃyeva [1]- mohayamānā . tasmā tiha bhikkhave mā lokacintaṃ cintetha sassato lokoti vā asassato lokoti vā antavā lokoti vā anantavā lokoti vā taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā. Taṃ kissa hetu . nesā bhikkhave cintā atthasañhitā na ādibrahmacariyakā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati. [1727] Cintentā ca kho tumhe bhikkhave idaṃ dukkhanti cinteyyātha .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti cinteyyātha . Taṃ kissa hetu . esā bhikkhave cintā atthasañhitā esā ādibrahmacariyakā esā nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya @Footnote: 1 Yu. kho bhāyamānā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page560.

Abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1728] Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi āyāma bhikkhave yena paṭibhāṇakūṭo tenupasaṅkamissāma divāvihārāyāti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . atha kho bhagavā sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ yena paṭibhāṇakūṭo tenupasaṅkami . addasā kho aññataro bhikkhu paṭibhāṇakūṭe mahantaṃ papātaṃ disvāna bhagavantaṃ etadavoca mahā vatāyaṃ bhante papāto sumahā vatāyaṃ 1- bhante papāto atthi nu kho bhante imamhā papātā añño papāto mahantataro ca bhayānakataro cāti . atthi kho bhikkhu 2- imamhā papātā añño papāto mahantataro ca bhayānakataro cāti . katamo ca 3- bhante imamhā papātā añño papāto mahantataro ca bhayānakataro cāti. [1729] Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ nappajānanti ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ nappajānanti ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ nappajānanti ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ nappajānanti . te jātisaṃvattanikesu saṅkhāresu abhiramanti jarāsaṃvattanikesu saṅkhāresu @Footnote: 1 Ma. Yu. subhayānako. 2 Yu. bhikkhave. 3 Ma. Yu. pana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page561.

Abhiramanti maraṇasaṃvattanikesu saṅkhāresu abhiramanti sokaparideva- dukkhadomanassupāyāsasaṃvattanikesu saṅkhāresu abhiramanti . te jātisaṃvattanikesu saṅkhāresu abhiratā jarāsaṃvattanikesu saṅkhāresu abhiratā maraṇasaṃvattanikesu saṅkhāresu abhiratā sokaparidevadukkha- domanassupāyāsasaṃvattanikesu saṅkhāresu abhiratā jātisaṃvattanikepi saṅkhāre abhisaṅkharonti jarāsaṃvattanikepi saṅkhāre abhisaṅkharonti maraṇasaṃvattanikepi saṅkhāre abhisaṅkharonti sokaparidevadukkha- domanassupāyāsasaṃvattanikepi saṅkhāre abhisaṅkharonti . te jātisaṃvattanikepi saṅkhāre abhisaṅkharitvā jarāsaṃvattanikepi saṅkhāre abhisaṅkharitvā maraṇasaṃvattanikepi saṅkhāre abhisaṅkharitvā sokaparideva- dukkhadomanassupāyāsasaṃvattanikepi saṅkhāre abhisaṅkharitvā jātipapātampi papatanti jarāpapātampi papatanti maraṇapapātampi papatanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsapapātampi papatanti . Te na parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi na parimuccanti dukkhasmāti vadāmi. [1730] Ye ca kho keci bhikkhave 1- samaṇā vā brāhmaṇā vā idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānanti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānanti . te jātisaṃvattanikesu saṅkhāresu na abhiramanti jarāsaṃvattanikesu saṅkhāresu na abhiramanti maraṇasaṃvattanikesu saṅkhāresu na abhiramanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsasaṃvattanikesu @Footnote: 1 Yu. bhikkhu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page562.

Pāyāsasaṃvattanikesu saṅkhāresu na abhiramanti . te jātisaṃvattanikesu saṅkhāresu anabhiratā jarāsaṃvattanikesu saṅkhāresu anabhiratā maraṇasaṃvattanikesu saṅkhāresu anabhiratā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsasaṃvattanikesu saṅkhāresu anabhiratā jātisaṃvattanikepi saṅkhāre na abhisaṅkharonti jarāsaṃvattanikepi saṅkhāre na abhisaṅkharonti maraṇasaṃvattanikepi saṅkhāre na abhisaṅkharonti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsasaṃvattanikepi saṅkhāre na abhisaṅkharonti. {1730.1} Te jātisaṃvattanikepi saṅkhāre anabhisaṅkharitvā jarāsaṃvattanikepi saṅkhāre anabhisaṅkharitvā maraṇasaṃvattanikepi saṅkhāre anabhisaṅkharitvā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsasaṃvattanikepi saṅkhāre anabhisaṅkharitvā jātipapātampi na papatanti jarāpapātampi na papatanti maraṇapapātampi na papatanti sokaparidevadukkha- domanassupāyāsapapātampi na papatanti . te parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi parimuccanti dukkhasmāti vadāmi . tasmā tiha bhikkhave 1- idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1731] Atthi bhikkhave mahāpariḷāho nāma nirayo tattha yaṅkiñci cakkhunā rūpaṃ passati aniṭṭharūpaññeva passati no iṭṭharūpaṃ akantarūpaññeva passati no kantarūpaṃ amanāparūpaññeva passati no manāparūpaṃ yaṅkiñci sotena saddaṃ suṇāti .pe. @Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page563.

Yaṅkiñci kāyena phoṭṭhabbaṃ phusati . yaṅkiñci manasā dhammaṃ vijānāti aniṭṭharūpaññeva vijānāti no iṭṭharūpaṃ akantarūpaññeva vijānāti no kantarūpaṃ amanāparūpaññeva vijānāti no manāparūpanti. [1732] Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca mahā vata so bhante pariḷāho sumahā vata so bhante pariḷāho atthi nu kho bhante etamhā pariḷāhā añño pariḷāho mahantataro ca 1- bhayānakataro cāti . atthi kho bhikkhu etamhā pariḷāhā añño pariḷāho mahantataro ca bhayānakataro cāti . katamo pana bhante etamhā pariḷāhā añño pariḷāho mahantataro ca bhayānakataro cāti. [1733] Ye hi keci bhikkhave 2- samaṇā vā brāhmaṇā vā idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ nappajānanti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ nappajānanti . te jātisaṃvattanikesu saṅkhāresu abhiramanti .pe. abhiratā abhisaṅkharonti . Abhisaṅkharitvā jātipariḷāhenapi pariḍayhanti jarāpariḷāhenapi pariḍayhanti maraṇapariḷāhenapi pariḍayhanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsapariḷāhenapi pariḍayhanti . te na parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi na parimuccanti dukkhasmāti vadāmi. [1734] Ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānanti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī @Footnote: 1 Po. Ma. ceva. 2 Yu. bhikkhu. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page564.

Paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānanti . te jātisaṃvattanikesu saṅkhāresu nābhiramanti .pe. anabhiratā . na abhisaṅkharonti . anabhisaṅkharitvā jātipariḷāhenapi na pariḍayhanti jarāpariḷāhenapi na pariḍayhanti maraṇapariḷāhenapi na pariḍayhanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsa- pariḷāhenapi na pariḍayhanti . te parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi parimuccanti dukkhasmāti vadāmi . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1735] Yo ca 1- kho bhikkhave evaṃ vadeyya ahaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ anabhisamecca .pe. dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ anabhisamecca sammā dukkhassantaṃ karissāmīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . Seyyathāpi bhikkhave yo evaṃ vadeyya ahaṃ kūṭāgārassa heṭṭhimaṃ gharaṃ akaritvā uparimaṃ gharaṃ āropessāmīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . Evameva kho bhikkhave yo evaṃ vadeyya ahaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ anabhisamecca .pe. dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ anabhisamecca sammā dukkhassantaṃ karissāmīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. [1736] Yo ca kho bhikkhave evaṃ vadeyya ahaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ abhisamecca .pe. dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ abhisamecca sammā dukkhassantaṃ karissāmīti ṭhānametaṃ vijjati . Seyyathāpi bhikkhave yo evaṃ vadeyya ahaṃ kūṭāgārassa heṭṭhimaṃ @Footnote: 1 Yu. hi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page565.

Gharaṃ karitvā uparimaṃ gharaṃ āropessāmīti ṭhānametaṃ vijjati . Evameva kho bhikkhave yo evaṃ vadeyya ahaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ abhisamecca .pe. dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ abhisamecca sammā dukkhassantaṃ karissāmīti ṭhānametaṃ vijjati . Tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1737] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho āyasmā ānando pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliyaṃ 1- piṇḍāya pāvisi . addasā kho āyasmā ānando sambahule licchavikumārake saṇṭhāgāre upāsanaṃ karonte dūratova sukhumena tāḷacchiggaḷena asanaṃ atipātente pokhānupokhaṃ 2- avirādhitaṃ . disvānassa etadahosi sikkhitā vatime licchavikumārakā susikkhitā vatime licchavikumārakā yatra hi nāma dūratova sukhumena tāḷacchiggaḷena asanaṃ atipātessanti pokhānupokhaṃ avirādhitanti. [1738] Atha kho āyasmā ānando vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca idhāhaṃ bhante pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliyaṃ piṇḍāya @Footnote: 1 Ma. Yu. vesāliṃ. evamuparipi. 2 Sī. Ma. Yu. poṅkhānupoṅkhaṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page566.

Pāvisiṃ . addasaṃ khvāhaṃ bhante sambahule licchavikumārake saṇṭhāgāre upāsanaṃ karonte dūratova sukhumena tāḷacchiggaḷena asanaṃ atipātente pokhānupokhaṃ avirādhitaṃ . disvāna me etadahosi sikkhitā vatime licchavikumārakā susikkhitā vatime licchavikumārakā yatra hi nāma dūratova sukhumena tāḷacchiggaḷena asanaṃ atipātessanti pokhānupokhaṃ avirādhitanti. {1738.1} Taṃ kiṃ maññasi ānanda katamaṃ nu kho dukkarataraṃ vā durabhisambhavataraṃ vā . yo dūratova sukhumena tāḷacchiggaḷena asanaṃ atipāteyya pokhānupokhaṃ avirādhitaṃ yo vā sattadhā bhinnassa vālassa koṭiyā koṭiṃ paṭivijjheyyāti . etadeva bhante dukkaratarañceva durabhisambhavatarañca yo vā sattadhā bhinnassa vālassa koṭiyā koṭiṃ paṭivijjheyyāti . atha kho te 1- ānanda duppaṭivijjhataraṃ paṭivijjhanti ye idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ paṭivijjhanti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ paṭivijjhanti . tasmā tihānanda idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1739] Atthi bhikkhave lokantarikā aghā asaṃvutā andhakārā andhakāratimisā yatthapimesaṃ candimasuriyānaṃ evaṃmahiddhikānaṃ evaṃmahānubhāvānaṃ ābhāya 2- nānubhontīti. [1740] Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca mahā vata so bhante andhakāro sumahā vata so bhante andhakāro @Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi. 2 Po. Yu. ābhā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page567.

Atthi nu kho bhante etamhā andhakārā añño andhakāro mahantataro ca bhayānakataro cāti . atthi kho bhikkhu etamhā andhakārā añño andhakāro mahantataro ca bhayānakataro cāti . Katamo pana bhante etamhā andhakārā añño andhakāro mahantataro ca bhayānakataro cāti. [1741] Ye hi keci bhikkhu samaṇā vā brāhmaṇā vā idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ nappajānanti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ nappajānanti . te jātisaṃvattanikesu saṅkhāresu abhiramanti .pe. abhiratā . abhisaṅkharonti . abhisaṅkharitvā jātandhakārampi papatanti jarandhakārampi papatanti maraṇandhakārampi papatanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsandhakārampi papatanti . te na parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi na parimuccanti dukkhasmāti vadāmi. [1742] Ye ca kho keci bhikkhu samaṇā vā brāhmaṇā vā idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānanti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānanti . te jātisaṃvattanikesu saṅkhāresu nābhiramanti .pe. anabhiratā . na abhisaṅkharonti . anabhisaṅkharitvā jātandhakārampi na papatanti jarandhakārampi na papatanti maraṇandhakārampi na papatanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsandhakārampi na papatanti . te parimuccanti jātiyā jarāya maraṇena sokehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page568.

Paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi parimuccanti dukkhasmāti vadāmi . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1743] Seyyathāpi bhikkhave puriso mahāsamudde ekacchiggaḷaṃ yugaṃ pakkhipeyya tatrāpissa kāṇo kacchapo so 1- vassasatassa vassasatassa accayena sakiṃ sakiṃ ummujjeyya . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave api nu so 2- kāṇo kacchapo vassasatassa vassasatassa accayena sakiṃ sakiṃ ummujjanto amusmiṃ ekacchiggaḷe yuge gīvaṃ paveseyyāti . Yadi nūna bhante kadāci karahaci dīghassa addhuno accayenāti . Khippataraṃ kho so bhikkhave kāṇo kacchapo vassasatassa vassasatassa accayena sakiṃ sakiṃ ummujjanto amusmiṃ ekacchiggaḷe yuge gīvaṃ paveseyya . na tvevāhaṃ bhikkhave sakiṃ vinipātagatena bālena manussattaṃ vadāmi. {1743.1} Taṃ kissa hetu . na hettha bhikkhave atthi dhammacariyā samacariyā kusalakiriyā puññakiriyā aññamaññakhādikā . ettha bhikkhave vattati dubbalakhādikā . taṃ kissa hetu . Adiṭṭhattā bhikkhave catunnaṃ ariyasaccānaṃ . katamesaṃ catunnaṃ . dukkhassa ariyasaccassa .pe. Dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya ariyasaccassa . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1744] Seyyathāpi bhikkhave ayaṃ mahāpaṭhavī ekodikā 3- assa @Footnote: 1 Yu. yo. 2 Ma. kho. 3 Ma. Yu. ekodakā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page569.

Tatra puriso ekacchiggaḷaṃ yugaṃ pakkhipeyya tamenaṃ puratthimo vāto pacchimena saṃhareyya pacchimo vāto puratthimena saṃhareyya uttaro vāto dakkhiṇena saṃhareyya dakkhiṇo vāto uttarena saṃhareyya tatrassa kāṇo kacchapo so vassasatassa vassasatassa accayena sakiṃ sakiṃ ummujjeyya. {1744.1} Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave api nu kho 1- kāṇo kacchapo vassasatassa vassasatassa accayena sakiṃ sakiṃ ummujjanto amusmiṃ ekacchiggaḷe yuge gīvaṃ paveseyyāti . adhiccamidaṃ bhante yaṃ so kāṇo kacchapo vassasatassa vassasatassa accayena sakiṃ sakiṃ ummujjanto amusmiṃ ekacchiggaḷe yuge gīvaṃ paveseyyāti . Evaṃ adhiccamidaṃ bhikkhave yaṃ manussattaṃ labhati . Evaṃ adhiccamidaṃ bhikkhave yaṃ tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho . evaṃ adhiccamidaṃ bhikkhave yaṃ tathāgatappavedito dhammavinayo loke dippati . tassidaṃ 2- bhikkhave manussattaṃ laddhaṃ tathāgato ca 3- loke uppanno arahaṃ sammāsambuddho tathāgatappavedito ca dhammavinayo loke dippati . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1745] Seyyathāpi bhikkhave puriso sinerussa pabbatarājassa satta muggamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhipeyya . taṃ kiṃ maññatha @Footnote: 1 Po. Yu. so. 2 Sī. tatiyaṃ. 3 Ma. casaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page570.

Bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . yā ca 1- satta muggamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittā yo ca 1- sineru pabbatarājāti . Etadeva bhante bahutaraṃ yadidaṃ sineru pabbatarājā appamattikā satta muggamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittā saṅkhampi na upenti upanidhampi na upenti kalabhāgampi na upenti sineruṃ pabbatarājānaṃ upanidhāya satta muggamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittāti . Evameva kho bhikkhave ariyasāvakassa diṭṭhisampannassa puggalassa abhisametāvino etadeva bahutaraṃ dukkhaṃ yadidaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ appamattakaṃ avasiṭṭhaṃ saṅkhampi na upeti upanidhampi na upeti kalabhāgampi na upeti purimaṃ dukkhakkhandhaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ upanidhāya yadidaṃ sattakkhattuṃparamatā . yo idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti . Tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1746] Seyyathāpi bhikkhave sineru pabbatarājā 2- parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya ṭhapetvā satta muggamattiyo pāsāṇasakkharā . Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . yaṃ 3- vā sinerussa pabbatarājassa parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ yā ca satta muggamattiyo pāsāṇasakkharā avasiṭṭhāti . etadeva bhante bahutaraṃ sinerussa pabbatarājassa yadidaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ appamattikā @Footnote: 1 Ma. vā. 2 Ma. Yu. pabbatarājāyaṃ. 3 Ma. Yu. yā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page571.

Satta muggamattiyo pāsāṇasakkharā avasiṭṭhā saṅkhampi na upenti upanidhampi na upenti kalabhāgampi na upenti sinerussa pabbatarājassa parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ upanidhāya satta muggamattiyo pāsāṇasakkharā avasiṭṭhāti. {1746.1} Evameva kho bhikkhave ariyasāvakassa diṭṭhisampannassa puggalassa abhisametāvino etadeva bahutaraṃ dukkhaṃ yadidaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ appamattakaṃ avasiṭṭhaṃ saṅkhampi na upeti upanidhampi na upeti kalabhāgampi na upeti purimaṃ dukkhakkhandhaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ upanidhāya yadidaṃ sattakkhattuṃparamatā . yo idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. Papātavaggo pañcamo. Tassuddānaṃ cintā papāto pariḷāho kūṭaṃ vālandhakārinaṃ 1- chiggaḷena ca dve vuttā sineru apare duveti. --------------- @Footnote: 1 Sī. kuṭaṅgalandhakārinaṃ. Ma. kūṭaṃ vālandhakāro ca. Yu. kuṭāgārandhakārinaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page572.

Abhisamayavaggo chaṭṭho [1747] Atha kho bhagavā parittaṃ nakhasikhāyaṃ paṃsu āropetvā bhikkhū āmantesi taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . Yo vāyaṃ mayā paritto nakhasikhāyaṃ paṃsu āropito ayaṃ vā mahāpaṭhavīti. Etadeva bhante bahutaraṃ yadidaṃ mahāpaṭhavī appamattakāyaṃ bhagavatā paritto nakhasikhāyaṃ paṃsu āropito saṅkhampi na upeti upanidhampi na upeti kalabhāgampi na upeti mahāpaṭhaviṃ upanidhāya bhagavatā paritto nakhasikhāyaṃ paṃsu āropitoti . evameva kho bhikkhave ariyasāvakassa diṭṭhisampannassa puggalassa abhisametāvino etadeva bahutaraṃ dukkhaṃ yadidaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ appamattakaṃ avasiṭṭhaṃ saṅkhampi na upeti upanidhampi na upeti kalabhāgampi na upeti purimaṃ dukkhakkhandhaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ upanidhāya yadidaṃ sattakkhattuṃparamatā . yo idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1748] Seyyathāpi bhikkhave pokkharaṇī paññāsa yojanāni āyāmena paññāsa yojanāni vitthārena paññāsa yojanāni ubbedhena puṇṇā udakassa samatittikā kākapeyyā tato puriso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page573.

Kusaggena udakaṃ uddhareyya . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . yaṃ vā kusaggena ubbhataṃ yaṃ vā pokkharaṇiyā udakanti . etadeva bhante bahutaraṃ yadidaṃ pokkharaṇiyā udakaṃ appamattakaṃ kusaggena udakaṃ ubbhataṃ saṅkhampi na upeti upanidhampi na upeti kalabhāgampi na upeti pokkharaṇiyā udakaṃ upanidhāya kusaggena udakaṃ ubbhatanti . evameva 1- kho bhikkhave ariyasāvakassa .pe. Yogo karaṇīyoti. [1749] Seyyathāpi bhikkhave yatthimā mahānadiyo saṃsandanti samenti . seyyathīdaṃ . gaṅgā yamunā aciravatī sarabhū mahī . tato puriso dve vā tīṇi vā udakaphusitāni uddhareyya . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . yāni vā 2- dve vā tīṇi vā udakaphusitāni ubbhatāni yaṃ vā sambhejjaṃ udakanti . Etadeva bhante bahutaraṃ yadidaṃ sambhejjaṃ udakaṃ appamattakāni dve vā tīṇi vā udakaphusitāni ubbhatāni saṅkhampi na upenti upanidhampi na upenti kalabhāgampi na upenti sambhejjaṃ udakaṃ upanidhāya dve vā tīṇi vā udakaphusitāni ubbhatānīti . evameva kho bhikkhave ariyasāvakassa (soyeva peyyālo) yogo karaṇīyoti. [1750] Seyyathāpi bhikkhave yatthimā mahānadiyo saṃsandanti samenti . seyyathīdaṃ . gaṅgā yamunā aciravatī sarabhū mahī . taṃ udakaṃ parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya ṭhapetvā dve vā tīṇi vā @Footnote: 1 Yu. evaṃ kho. 2 Ma. yāni dve vā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page574.

Udakaphusitāni . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . yaṃ vā sambhejjaṃ udakaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ upanidhāya 1- dve 2- vā tīṇi 3- vā udakaphusitāni avasiṭṭhānīti . etadeva bhante bahutaraṃ sambhejjaṃ udakaṃ yadidaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ appamattakāni dve vā tīṇi vā udakaphusitāni avasiṭṭhāni saṅkhampi na upenti upanidhampi na upenti kalabhāgampi na upenti sambhejjaṃ udakaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ upanidhāya dve vā tīṇi vā udakaphusitāni avasiṭṭhānīti . evameva kho bhikkhave ariyasāvakassa .pe. Yogo karaṇīyoti. [1751] Seyyathāpi bhikkhave puriso mahāpaṭhaviyā satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā upanikkhipeyya . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . yā vā satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā upanikkhittā ayaṃ vā mahāpaṭhavīti . etadeva bhante bahutaraṃ yadidaṃ mahāpaṭhavī appamattikā satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā upanikkhittā saṅkhampi na upenti upanidhampi na upenti kalabhāgampi na upenti mahāpaṭhavī upanidhāya satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā upanikkhittāti . Evameva kho bhikkhave ariyasāvakassa (soyeva peyyālo) yogo karaṇīyoti. [1752] Seyyathāpi bhikkhave mahāpaṭhavī parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya ṭhapetvā satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . yaṃ vā mahāpaṭhaviyā parikkhīṇaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. yāni. 2-3 Yu. ime pāṭhā natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page575.

Pariyādinnaṃ yā vā satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā avasiṭṭhāti . Etadeva bhante bahutaraṃ mahāpaṭhaviyā yadidaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ appamattikā satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā avasiṭṭhā saṅkhampi na upenti upanidhampi na upenti kalabhāgampi na upenti mahāpaṭhaviyā 1- parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ upanidhāya satta kolaṭṭhimattiyo guḷikā avasiṭṭhāti . evameva kho bhikkhave ariyasāvakassa (soyeva peyyālo) yogo karaṇīyoti. [1753] Seyyathāpi bhikkhave puriso mahāsamudde 2- dve vā tīṇi vā udakaphusitāni uddhareyya 3- . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . yāni vā 4- dve vā tīṇi vā udakaphusitāni ubbhatāni yaṃ vā mahāsamudde udakanti . etadeva bhante bahutaraṃ yadidaṃ mahāsamudde udakaṃ appamattakāni dve vā tīṇi vā udakaphusitāni ubbhatāni saṅkhampi na upenti upanidhampi na upenti kalabhāgampi na upenti mahāsamudde udakaṃ upanidhāya dve vā tīṇi vā udakaphusitāni ubbhatānīti . evameva kho bhikkhave ariyasāvakassa (soyeva peyyālo) yogo karaṇīyoti. [1754] Seyyathāpi bhikkhave mahāsamuddo 5- parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya ṭhapetvā dve vā tīṇi vā udakaphusitāni . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . yaṃ vā mahāsamudde @Footnote: 1 Ma. Yu. paṭhavī . 2 Ma. mahāsamuddato . 3 Ma. uddharitāni . 4 Ma. vāsaddo natthi. @evamuparipi . 5 Ma. Yu. mahāsamudde udakaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page576.

Udakaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ yāni vā dve vā tīṇi vā udakaphusitāni avasiṭṭhānīti . etadeva bhante bahutaraṃ mahāsamudde udakaṃ [1]- parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ appamattakāni dve vā tīṇi vā udakaphusitāni avasiṭṭhāni saṅkhampi na upenti upanidhampi na upenti kalabhāgampi na upenti mahāsamudde udakaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ upanidhāya [2]- dve vā tīṇi vā udakaphusitāni avasiṭṭhānīti . evameva kho bhikkhave ariyasāvakassa (soyeva peyyālo) yogo karaṇīyoti. [1755] Seyyathāpi bhikkhave puriso himavato pabbatarājassa satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhipeyya . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . yā vā satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittā ayaṃ vā himavā pabbatarājāti . Etadeva bhante bahutaraṃ yadidaṃ himavā pabbatarājā appamattikā satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittā saṅkhampi na upenti upanidhampi na upenti kalabhāgampi na upenti himavantaṃ pabbatarājānaṃ upanidhāya satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā upanikkhittāti . evameva kho bhikkhave ariyasāvakassa .pe. yogo karaṇīyoti. [1756] Seyyathāpi bhikkhave himavā pabbatarājā parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya ṭhapetvā satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā . Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . yaṃ vā himavato @Footnote: 1 Ma. Yu. yadidaṃ. 2 Ma. yāni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page577.

Pabbatarājassa parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ yā vā satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā avasiṭṭhāti . etadeva bhante bahutaraṃ himavato pabbatarājassa yadidaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ appamattikā satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā avasiṭṭhā saṅkhampi na upenti upanidhampi na upenti kalabhāgampi na upenti himavato pabbatarājassa parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ upanidhāya satta sāsapamattiyo pāsāṇasakkharā avasiṭṭhāti. {1756.1} Evameva kho bhikkhave ariyasāvakassa diṭṭhisampannassa puggalassa abhisametāvino etadeva bahutaraṃ dukkhaṃ yadidaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ appamattakaṃ avasiṭṭhaṃ saṅkhampi na upeti upanidhampi na upeti kalabhāgampi na upeti purimaṃ dukkhakkhandhaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ upanidhāya yadidaṃ sattakkhattuṃparamatā . yo idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. Abhisamayavaggo chaṭṭho. Tassuddānaṃ nakhasikhāpokkharaṇiyo sambhejja apare duve paṭhavī dvesamuddehi dvemā ca pabbatūpamāti. --------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page578.

Āmakadhaññapeyyāle paṭhamavaggo sattamo [1757] Atha kho bhagavā parittaṃ nakhasikhāyaṃ paṃsuṃ āropetvā bhikkhū āmantesi taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . Yo vāyaṃ mayā paritto nakhasikhāyaṃ paṃsu āropito ayaṃ vā mahāpaṭhavīti. Etadeva bhante bahutaraṃ yadidaṃ mahāpaṭhavī appamattakāyaṃ bhagavatā paritto nakhasikhāyaṃ paṃsu āropito saṅkhampi na upeti upanidhampi na upeti kalabhāgampi na upeti mahāpaṭhaviṃ upanidhāya bhagavatā paritto nakhasikhāyaṃ paṃsu āropitoti . evameva kho bhikkhave appamattakā 1- te sattā ye manussesu paccājāyanti atha kho eteva bahutarā sattā ye aññatra manussehi paccājāyanti . Taṃ kissa hetu . adiṭṭhattā bhikkhave catunnaṃ ariyasaccānaṃ . Katamesaṃ catunnaṃ . dukkhassa ariyasaccassa .pe. dukkhanirodha- gāminīpaṭipadāya ariyasaccassa . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1758] Atha kho bhagavā parittaṃ nakhasikhāyaṃ paṃsuṃ āropetvā bhikkhū āmantesi taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . Yo vāyaṃ mayā paritto nakhasikhāyaṃ paṃsu āropito ayaṃ vā mahāpaṭhavīti. Etadeva bhante bahutaraṃ yadidaṃ mahāpaṭhavī appamattakāyaṃ @Footnote: 1 Yu. appakā. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page579.

Bhagavatā paritto nakhasikhāyaṃ paṃsu āropito saṅkhampi na upeti upanidhampi na upeti kalabhāgampi na upeti mahāpaṭhaviṃ upanidhāya bhagavatā paritto nakhasikhāyaṃ paṃsu āropitoti . evameva kho bhikkhave appamattakā te sattā ye majjhimesu janapadesu paccājāyanti atha kho eteva bahutarā sattā ye paccantimesu janapadesu paccājāyanti. Aviññātāresu milakkhūsu 1- .pe. [1759] Evameva kho bhikkhave appamattakā te sattā ye ariyena pana paññācakkhunā samannāgatā atha kho eteva bahutarā sattā ye avijjāgatā sammūḷhā .pe. [1760] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye surāmerayamajjapamādaṭṭhānā appaṭiviratā .pe. [1761] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye thalajā atha kho eteva bahutarā sattā ye udakajā .pe. evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye matteyyā atha kho eteva bahutarā sattā ye amatteyyā .pe. [1762] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye petteyyā atha kho eteva bahutarā sattā ye apetteyyā .pe. [1763] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye sāmaññā .pe. Atha kho eteva bahutarā sattā ye asāmaññā .pe. @Footnote: 1 Ma. Yu. milakkhesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page580.

[1764] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye brāhmaññā atha kho eteva bahutarā sattā ye abrāhmaññā .pe. [1765] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye kulejeṭṭhāpacāyino atha kho eteva 1- bahutarā sattā ye akulejeṭṭhāpacāyinoti 2-. Vaggo. Uddānaṃ aññatra paccantaṃ paññāya 3- surāmerayaodakā matteyyapetteyyā cāpi 4- sāmaññaṃ brāhmapacāyikanti. --------- @Footnote: 1 Yu. ete. evamuparipi. 2 Ma. kuleajeṭṭhāpacāyinoti. Yu. kule @jeṭṭhāpacāyinoti. 3 Ma. paññā. 4 Yu. metteyyā petteyyā cāpi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page581.

Āmakadhaññapeyyāle dutiyavaggo aṭṭhamo [1766] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye pāṇātipātā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye pāṇātipātā appaṭiviratā. Taṃ kissa hetu .pe. [1767] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye adinnādānā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye adinnādānā appaṭiviratā .pe. [1768] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye kāmesu micchācārā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye kāmesu micchācārā appaṭiviratā .pe. [1769] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye musāvādā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye musāvādā appaṭiviratā .pe. [1770] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye pisuṇāya vācāya paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye pisuṇāya vācāya appaṭiviratā .pe. [1771] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye pharusāya vācāya paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye pharusāya vācāya appaṭiviratā .pe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page582.

[1772] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye samphappalāpā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye samphappalāpā appaṭiviratā .pe. [1773] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye bījagāmabhūtagāmasamārambhā appaṭiviratā .pe. [1774] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye vikālabhojanā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye vikālabhojanā appaṭiviratā .pe. [1775] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye mālāgandha- vilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā appaṭiviratā. Vaggo. Uddānaṃ pāṇaṃ adinnaṃ kāmesu musāvādañca pesuññaṃ pharusaṃ 1- samphappalāpaṃ bījaṃ vikāle gandhavilepananti. ------------------ @Footnote: 1 Ma. pharusaṃ samphappalāpaṃ bījañca vikālaṃ gandhanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page583.

Āmakadhaññapeyyāle tatiyavaggo navamo [1776] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye naccagītavādita- visūkadassanā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye naccagītavāditavisūkadassanā appaṭiviratā. Taṃ kissa hetu .pe. [1777] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye uccāsayanamahāsayanā appaṭiviratā .pe. [1778] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye jātarūparajatapaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe. [1779] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye āmakadhaññapaṭiggahaṇā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye āmakadhaññapaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe. [1780] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye āmakamaṃsa- paṭiggahaṇā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye āmakamaṃsapaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe. [1781] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye itthīkumārikapaṭiggahaṇā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye itthīkumārikapaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page584.

[1782] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye dāsīdāsapaṭiggahaṇā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye dāsīdāsapaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe. [1783] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye ajeḷakapaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe. [1784] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe. [1785] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye hatthigavassavaḷavāpaṭiggahaṇā 1- paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye hatthigavassavaḷavāpaṭiggahaṇā appaṭiviratā. Vaggo. Uddānaṃ naccaṃ sayanaṃ rajataṃ dhaññaṃ maṃsaṃ kumārikā 2- dāsī ajeḷakañceva kukkuṭasūkarahatthinoti. --------------- @Footnote: 1 Ma. ... vaḷavapaṭiggahaṇā. evamuparipi. 2 Yu. kumāriyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page585.

Āmakadhaññapeyyāle catutthavaggo dasamo [1786] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye khettavatthupaṭiggahaṇā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye khettavatthupaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe. [1787] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye kayavikkayā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye kayavikkayā appaṭiviratā .pe. [1788] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye dūteyyapahiṇagamanānuyogā appaṭiviratā .pe. [1789] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā appaṭiviratā .pe. [1790] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye ukkoṭanavañcananikatisāviyogā 1- paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye ukkoṭanavañcananikatisāviyogā appaṭiviratā .pe. [1791] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye chedanavadhana- bandhanaviparāmosaālopasahasākārā paṭiviratā atha kho eteva bahutarā sattā ye chedanavadhanabandhanaviparāmosaālopasahasākārā @Footnote: 1 Ma. ... nikatisāciyogā. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page586.

Appaṭiviratā . taṃ kissa hetu . adiṭṭhattā bhikkhave catunnaṃ ariyasaccānaṃ . katamesaṃ catunnaṃ . dukkhassa ariyasaccassa .pe. Dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya ariyasaccassa . tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti. [1792] Atha kho bhagavā parittaṃ nakhasikhāyaṃ paṃsuṃ āropetvā bhikkhū āmantesi taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho bahutaraṃ . Yo vāyaṃ mayā paritto nakhasikhāyaṃ paṃsu āropito ayaṃ vā mahāpaṭhavīti. Etadeva bhante bahutaraṃ yadidaṃ mahāpaṭhavī appamattakāyaṃ bhagavatā paritto nakhasikhāyaṃ paṃsu āropito saṅkhampi na upeti upanidhampi na upeti kalabhāgampi na upeti mahāpaṭhaviṃ upanidhāya bhagavatā paritto nakhasikhāyaṃ paṃsu āropitoti . evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye manussā cutā manussesu paccājāyanti atha kho eteva bahutarā sattā ye manussā cutā niraye paccājāyanti .pe. [1793] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye manussā cutā manussesu paccājāyanti atha kho eteva bahutarā sattā ye manussā cutā tiracchānayoniyā paccājāyanti . (iminā nayena pañca gatiyo vitthāretabbā) . evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye manussā cutā devesu paccājāyanti atha kho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page587.

Eteva bahutarā sattā ye manussā cutā niraye paccājāyanti . Tiracchānayoniyā paccājāyanti. Pittivisaye paccājāyanti. [1794] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye devā cutā devesu paccājāyanti atha kho eteva bahutarā sattā ye devā cutā niraye paccājāyanti. Tiracchānayoniyā paccājāyanti. Pittivisaye paccājāyanti. [1795] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye devā cutā manussesu paccājāyanti atha kho eteva bahutarā sattā ye devā cutā niraye paccājāyanti . tiracchānayoniyā paccājāyanti. Pittivisaye paccājāyanti. [1796] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye nirayā cutā manussesu paccājāyanti atha kho eteva bahutarā sattā ye nirayā cutā niraye paccājāyanti. Tiracchānayoniyā paccājāyanti. Pittivisaye paccājāyanti. [1797] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye nirayā cutā devesu paccājāyanti atha kho eteva bahutarā sattā ye nirayā cutā niraye paccājāyanti . tiracchānayoniyā paccājāyanti. Pittivisaye paccājāyanti. [1798] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye tiracchāna- yoniyā cutā manussesu paccājāyanti atha kho eteva bahutarā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page588.

Sattā ye tiracchānayoniyā cutā niraye paccājāyanti. Tiracchānayoniyā paccājāyanti. Pittivisaye paccājāyanti. [1799] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye tiracchānayoniyā cutā devesu paccājāyanti atha kho eteva bahutarā sattā ye tiracchānayoniyā cutā niraye paccājāyanti . Tiracchānayoniyā paccājāyanti. Pittivisaye paccājāyanti. [1800] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye pittivisayā cutā manussesu paccājāyanti atha kho eteva bahutarā sattā ye pittivisayā cutā niraye paccājāyanti . tiracchānayoniyā paccājāyanti. Pittivisaye paccājāyanti. [1801] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye pittivisayā cutā devesu paccājāyanti atha kho eteva bahutarā sattā ye pittivisayā cutā niraye paccājāyanti. [1802] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye pittivisayā cutā devesu paccājāyanti atha kho eteva bahutarā sattā ye pittivisayā cutā tiracchānayoniyā paccājāyanti. [1803] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye pittivisayā cutā devesu paccājāyanti atha kho eteva bahutarā sattā ye pittivisayā cutā pittivisaye paccājāyanti . taṃ kissa hetu . Adiṭṭhattā bhikkhave catunnaṃ ariyasaccānaṃ . katamesaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page589.

Catunnaṃ . dukkhassa ariyasaccassa dukkhasamudayassa ariyasaccassa dukkhanirodhassa ariyasaccassa dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya ariyasaccassa . Tasmā tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo karaṇīyo ayaṃ dukkhasamudayoti yogo karaṇīyo ayaṃ dukkhanirodhoti yogo karaṇīyo ayaṃ dukkhanirodha- gāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti . idamavoca bhagavā . Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. [1]- Cakkapeyyāli samatti. Saccasaṃyuttaṃ samattaṃ. Mahāvārasaṃyuttaṃ niṭṭhitaṃ. Tassuddānaṃ maggabojjhaṅgaṃ satiyā indriyasammappadhāna ca baliddhipādānuruddhā jhānānāpānasaṃyutaṃ sotāpatti saccañcāti desitāni sayambhunā 2- mahāvāravagganāmena vissutāni dvādasāti 3-. ------------------ @Footnote: 1 Yu. āmakadhañṇapeyyālaṃ. cakkapeyyālasamatti. 2 Ma. mahāvaggoti vuccatīti. @3 Ma. idaṃ pādadvayaṃ natthi.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 19 page 517-589. http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=19&item=1639&items=165&pagebreak=1              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=19&item=1639&items=165&pagebreak=1&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=19&item=1639&items=165&pagebreak=1              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=19&item=1639&items=165&pagebreak=1              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=19&i=1639              Contents of The Tipitaka Volume 19 http://84000.org/tipitaka/read/?index_19

read First itemread Previous itemไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :