ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
 
อ่านอรรถกถา 23 / 1อ่านอรรถกถา 23 / 60อรรถกถา เล่มที่ 23 ข้อ 61อ่านอรรถกถา 23 / 62อ่านอรรถกถา 23 / 281
อรรถกถา อังคุตตรนิกาย สัตตกนิบาต อัพยากตวรรคที่ ๑
๑๑. โกธนาสูตร

               อรรถกถาโกธนาสูตรที่ ๑๑               
               โกธนาสูตรที่ ๑๑ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
               บทว่า สปตฺตกนฺตา ได้แก่ เป็นที่ชอบใจ คือเป็นที่รักของผู้เป็นข้าศึก ผู้มีเวรต่อกัน คือเป็นผู้ตั้งอยู่ในภาวะที่ข้าศึกเหล่านั้นปรารถนาแล้ว.
               บทว่า สปตฺตการณา ได้แก่ เป็นเหตุแห่งประโยชน์ของผู้เป็นข้าศึก ผู้มีเวรต่อกัน.
               บทว่า โกธปเรโต ได้แก่ ผู้อยู่ในอำนาจความโกรธ.
               บทว่า ปจุรตฺถตาย ได้แก่ เพื่อประโยชน์เป็นอันมาก เพื่อประโยชน์เกื้อกูลมาก.
               บทว่า อนตฺถํปิ ได้แก่ แม้ซึ่งความไม่เจริญ.
               บทว่า อตฺโถ เม คหิโต ความว่า เรายึดเอาแต่ความเจริญ.
               บทว่า อโถ อตฺถํ คเหตฺวา ความว่า อนึ่ง ครั้นถือเอาความเจริญได้แล้ว.
               บทว่า อนตฺถํ ปฏิปชฺชติ ความว่า ย่อมกำหนดว่า เราถือเอาสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์แล้ว.
               บทว่า อธํ กตฺวาน ความว่า กระทำกรรมคือปาณาติบาตแล้ว.
               บทว่า โกธสมฺมทสมฺมตฺโต ความว่า ผู้เมาแล้วด้วยความเมาคือความโกรธ. อธิบายว่า ผู้มีความเมาอันตนยึดถือจับต้องแล้ว.
               บทว่า อายสกฺยํ ได้แก่ ซึ่งความไม่มียศ. อธิบายว่า เป็นผู้หายศมิได้ คือเป็นผู้ไรยศ.
               บทว่า อนฺตรโต ชาตํ ได้แก่ เกิดขึ้นแล้วในภายใน.
               บทว่า อตฺถํ น ชานาติ ความว่า ไม่รู้จักประโยชน์คือความเจริญ.
               บทว่า ธมฺมํ น ปสฺสติ ความว่า ย่อมไม่เห็นธรรม คือสมถะและวิปัสสนา.
               บทว่า อนฺธตมํ ความว่า ความมืดอันกระทำความบอด หรือความมืดตื้อ.
               บทว่า สหเต ได้แก่ ย่อมครอบงำ.
               บทว่า ทุมฺมงฺกุยํ ความว่า ซึ่งความเก้อยาก คือซึ่งความเป็นผู้ไม่มีอำนาจ คือความเป็นผู้มีหน้าถอดสี.
               สองบทว่า ยโต ปตายติ ความว่า บังเกิดเมื่อใด.
               บาทพระคาถาว่า น วาโจ โหติ คารโว ความว่า แม้ถ้อยคำก็ไม่น่าเป็นที่เคารพ.
               บาทพระคาถาว่า น ทีปํ โหติ กิญจนํ ความว่า ขึ้นชื่อว่าที่พึ่งไรๆ ย่อมไม่มี.
               บทว่า ตปนิยานิ ได้แก่ กรรมอันทำความเดือดร้อนให้เกิด.
               บทว่า ธมฺเมหิ ได้แก่ ด้วยธรรมคือสมถะและวิปัสสนา.
               บทว่า อารกา แปลว่า ในที่ไกล.
               บทว่า พฺราหฺมณํ ได้แก่ ซึ่งพราหมณ์ คือพระขีณาสพ.
               บทว่า ยาย มาตุ ภโตความว่า ผู้อันมารดาใดเลี้ยง คือบำรุงเลี้ยงแล้ว.
               บทว่า ปาณททึ สนฺตึ ได้แก่ ผู้ให้ชีวิตอยู่.
               บทว่า หนฺติ กุทฺโธ ปุถุตฺตานํ ความว่า บุคคลผู้โกรธแล้วย่อมฆ่าตนเอง ด้วยเหตุผลต่างๆ เป็นอันมาก.
               บทว่า นานารูเปสุ มุจฺฉิโต ความว่า เป็นผู้หมกมุ่นแล้วในอารมณ์ต่างๆ.
               บทว่า รชฺชุยา พชฺฌ มียฺยนฺติ ความว่า ใช้เชือกผูกคอตาย.
               บทว่า ปพฺพตามปิ กนฺทเร ความว่า กระโดดซอกภูเขาตายก็มี.
               บทว่า ภูตหจฺจานิ ความว่า กำจัดความเจริญเสียแล้ว.
               ศัพท์ว่า อิตายํ ตัดบทเป็น อิติ อยํ.
               บทว่า ตํ ทเมน สมุจฺฉินฺเท ความว่า พึงตัดความโกรธได้ด้วยทมะความฝึกตน.
               ถามว่า ด้วยทมะ ข้อไหน?
               ตอบว่า ด้วยทมะ คือปัญญา วิริยะและทิฏฐิ.
               บทว่า ปญฺญาวิริเยน ทิฏฐิยา ความว่า ด้วยปัญญาอันสัมปยุตด้วยวิปัสสนา ด้วยความเพียรทางกาย และทางจิตอันสัมปยุตด้วยวิปัสสนา และด้วยสัมมาทิฏฐิในมรรคนั่นแหละ.
               บทว่า ตเถว ธมฺเม สิกฺเขถ ความว่า บุคคลพึงตัดอกุศลเสียได้โดยประการใด พึงศึกษาแม้ในธรรมคือสมถะและวิปัสสนาโดยประการนั้นนั่นแล.
               บทว่า มา โน ทุมฺมงฺกุยํ อหุ ความว่า ปรารถนาประโยชน์นี้ว่า ขอความเป็นผู้เก้อยาก อย่าได้มีแล้วแก่เราทั้งหลาย.
               บทว่า อนายาสา ได้แก่ ไม่มีความคับแค้น.
               บทว่า อนุสฺสุกฺกา ความว่า ไม่ถึงความขวนขวายในที่ไหนๆ
               คำที่เหลือในบททั้งปวงง่ายทั้งนั้นแล.

               จบอรรถกถาโกธนาสูตรที่ ๑๑               
               -----------------------------------------------------               

               รวมพระสูตรที่มีในวรรคนี้ คือ
                         ๑. อัพยากตสูตร
                         ๒. ปุริสคติสูตร
                         ๓. ติสสสูตร
                         ๔. สีหสูตร
                         ๕. รักขิตสูตร
                         ๖. กิมมิลสูตร
                         ๗. สัตตธรรมสูตร
                         ๘. โมคคัลลานสูตร
                         ๙. ปุญญวิปากสูตร
                         ๑๐. ภริยาสูตร
                         ๑๑. โกธนาสูตร
               -----------------------------------------------------               

.. อรรถกถา อังคุตตรนิกาย สัตตกนิบาต อัพยากตวรรคที่ ๑ ๑๑. โกธนาสูตร จบ.
อ่านอรรถกถา 23 / 1อ่านอรรถกถา 23 / 60อรรถกถา เล่มที่ 23 ข้อ 61อ่านอรรถกถา 23 / 62อ่านอรรถกถา 23 / 281
อ่านเนื้อความในพระไตรปิฎก
https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=23&A=2036&Z=2138
อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=4386
The Pali Atthakatha in Roman
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=4386
- -- ---- ----------------------------------------------------------------------------
ดาวน์โหลด โปรแกรมพระไตรปิฎก
บันทึก  ๘  กุมภาพันธ์  พ.ศ.  ๒๕๕๐
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :