ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 33 : PALI ROMAN Thera.A.2 (paramatthadi.2)

page473.

18. Cattalisanipata 398. 1. Mahakassapattheragathavannana cattalisanipate na ganena purakkhato caretiadika 1- ayasmato maha- kassapattherassa gatha. Ka uppatti? ayam kira padumuttarassa bhagavato kale hamsavatinagare vedeho nama asitikotivibhavo kutumbiko ahosi. So buddhamamako dhammamamako samghamamako upasako hutva viharanto ekasmim uposathadivase patova subhojanam bhunjitva uposathangani adhitthaya gandhapupphadini gahetva viharam gantva sattharam pujetva vanditva ekamantam nisidi. Tasmim ca khane sattha mahanisabhattheram nama tatiyasavakam "etadaggam bhikkhave mama savakanam bhikkhunam dhutavadanam, yadidam nisabho"ti etadagge thapesi. Upasako tam sutva pasanno dhammakathavasane mahajane utthaya gate sattharam vanditva "sve mayham bhikkham adhivasetha"ti nimantesi. Maha kho upasaka bhikkhusamghoti. Kittako bhanteti, atthasatthibhikkhusatasahassanti. Bhante ekam samanerampi vihare asesetva mayham bhikkham adhivasethati. Sattha adhivasesi. Upasako satthu adhivasanam viditva geham gantva mahadanam sajjetva punadivase satthu kalam arocapesi. Sattha pattacivaramadaya bhikkhusamghaparivuto upasakassa gharam gantva pannattasane nisinno dakkhinodakavasane yaguadini sampaticchanto bhattavissaggam akasi. Upasakopi satthu santike nisidi. Tasmim antare mahanisabhatthero pindaya caranto tameva vithim patipajji. Upasako @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page474.

Disva utthaya gantva theram vanditva "pattam bhante detha"ti aha. Thero pattam adasi. Bhante idheva pavisatha, satthapi gehe nisinnoti. Na vattissati upasakati. So therassava pattam gahetva pindapatassa puretva adasi. Tato theram anugantva nivatto satthu santike nisiditva evamaha "mahanisabhatthero bhante `satthapi gehe nisinno'ti vuttepi pavisitum na icchi, atthi nu kho etassa tumhakam gunehi atirekaguno "ti. Buddhananca vannamaccheram nama natthi, tasma sattha evamaha "upasaka mayam bhikkham agamayamana gehe nisidama, so pana bhikkhu na evam nisiditva bhikkham udikkhati, mayam gamantasenasane vasama, so aranansmimyeva vasati, mayam channe vasama, so abbhokaseyeva vasati"ti bhagava "ayanca ayancetassa guno"ti 1- mahasamuddam purayamano viya tassa gunam kathesi. Upasako pakatiyapi jalamanapadipo telena asitto viya sutthutaram pasanno hutva cintesi "kim mayham annaya sampattiya, anagate ekassa buddhassa santike dhutavadanam aggabhavatthaya patthanam karissami"ti. So punapi sattharam nimantetva teneva niyamena satta divase mahadanam datva sattame divase buddhappamukhassa mahabhikkhusamghassa ticivarani datva satthu padamule nipajjitva evamaha "yam me bhante satta divase danam dentassa mettam kayakammam mettam vacikammam mettam manokammam paccupatthitam, iminaham na annam devasampattim va sakkamarabrahmasampattim va patthemi, idam pana me kammam anagate ekassa buddhassa santike mahanisabhattherena pattatthanantaram papunanatthaya terasadhutangadharanam aggabhavassa adhikaro hotu"ti. Sattha "mahantam thanam imina patthitam, samijjhissati nu kho, no"ti olokento samijjhanabhavam disva aha "manapam te thanam patthitam, anagate satasahassakappavasane gotamo nama buddho uppajjissati, tassa tvam tatiyasavako mahakassapatthero nama @Footnote: 1 Ma. tassa ayanca guno ayanca gunoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page475.

Bhavissasi"ti byakasi. Tam sutva upasako "buddhanam dve katha nama natthi"ti punadivase pattabbam viya tam sampattim amannittha. So yavatayukam danam datva silam samadaya rakkhitva nanappakaram kalyanakammam katva kalam katva sagge nibbatti. Tato patthaya devamanussesu sampattim anubhavanto ito ekanavute kappe vipassisammasambuddhe bandhumatinagaram upanissaya kheme migadaye viharante devaloka cavitva annatarasmim parijinnabrahmanakule nibbatti. Tasmim ca kale vipassi bhagava sattame sattame samvacchare dhammam kathesi, mahantam kolahalam hoti. Sakalajambudipe devata "sattha dhammam kathessati"ti arocesum. Brahmano tam sasanam assosi. Tassa ca nivasanasatako ekoyeva hoti, tatha brahmaniya. Parupanam pana dvinnampi ekameva, so sakalanagare "ekasatakabrahmano"ti pannayi. So brahmananam kenacideva kiccena sannipate sati brahmanim gehe thapetva sayam tam vattham parupitva gacchati, brahmaninam sannipate sati sayam gehe acchati, brahmani tam vattham parupitva gacchati. Tasmim pana divase brahmano brahmanim aha "bhoti kim rattim dhammam 1- sunissasi, diva"ti. "mayam matugame jatika 2- nama rattim sotum na sakkoma, diva sossama"ti brahmanam gehe thapetva tam vattham parupitva upasikahi saddhim diva gantva sattharam vanditva ekamante nisinna dhammam sutva upasikahiyeva saddhim agamasi. Atha brahmano brahmanim gehe thapetva tam vattham parupitva viharam gato. Tasmim samaye sattha parisamajjhe alankatadhammasane nisinno cittabijanim adaya akasagangam otarento viya sinerum mantham katva sagaram nimmathento viya dhammakatham kathesi. Brahmanassa parisapariyante nisinnassa dhammam sunantassa pathamayamasmimyeva @Footnote: 1 Ma. dhammassavanam 2 Ma. matugama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page476.

Sakalasariram purayamana pancavanna piti uppajji. So parutavattham sangharitva 1- "dasabalassa dassami"ti cintesi. Athassa adinavasahassam dassayamanam maccheram uppajji. So "brahmaniya mayhanca 2- ekameva vattham, annam kinci parupanam natthi, aparupitva ca nama bahi vicaritum na sakka"tisabbathapi adatukamo ahosi, athassa nikkhante pathamayame majjhimayamepi tatheva 3- piti uppajji. Tatheva cintetva tatheva adatukamo ahosi. Athassa 4- majjhimayame nikkhante pacchimayamepi tatheva piti uppajji. Tada so "yam va hotu tam va pacchapi janissami"ti vattham sangharitva satthu padamule thapesi. Tato vamahattham abhujitva dakkhinena hatthena tikkhattum apphotetva "jitam me, jitam me"ti tayo vare nadi. Tasmim ca samaye bandhumaraja dhammasanassa pacchato antosaniyam nisinno dhammam sunati. Ranno ca nama "jitam me"ti saddo amanapo hoti. So purisam pesesi "gaccha etam puccha kim vadasi"ti. So tena gantva pucchito "avasesa hatthiyanadini aruyha asicammadini gahetva parasenam jinanti, na tam acchariyam. Aham pana pacchato agacchantassa kutagonassa muggarena sisam bhinditva tam pala pento viya maccheracittam madditva parutavattham dasabalassa adasim, tam me macchariyam jitan"ti aha. So puriso agantva tam pavattim ranno arocesi. Raja aha "amhe bhane dasabalassa anurupam na janimha, brahmano jani"ti 5- vatthayugam pesesi. Tam disva brahmano cintesi "ayam mayham tunhinisinnassa pathamam kinci adatva satthu gune kathentassa adasi, satthu gune paticca uppannena pana mayham ko attho"ti tampi vatthayugam dasabalasseva adasi. Rajapi "kim brahmanena katan"ti pucchitva "tampi tena vatthayugam tathagatasseva dinnan"ti sutva annanipi dve vatthayugani pesesi, so tanipi adasi. Raja annanipi cattariti evam @Footnote: 1 Ma. samharitva 2 Si. brahmaniya ca mayhanca 3 Si. tatha @4 Si. tassa 5 Si.,Ma.janatiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page477.

Yava dvattimsa vatthayugani pesesi. Atha brahmano "idam vaddhetva vaddhetva gahanam viya hoti"ti attano atthaya ekam, brahmaniya ekanti dve vatthayugani gahetva timsayugani tathagatasseva adasi. Tato patthaya ca so satthu vissasiko jato. Atha nam raja ekadivatham satasamaye satthu santike dhammam sunantam disva satasahassagghanakam attana parutarattakambalam datva aha "ito patthaya imam parupitva dhammam sunahi"ti. So "kim me imina kambalena imasmim putikaye upanitena"ti cintetva antogandhakutiyam tathagatassa mancassa upari vitanam katva agamasi. Athekadivasam raja patova viharam gantva antogandhakutiyam satthu santike nisidi. Tasmim ca samaye chabbanna buddharasmiyo kambale patihannanti, kambalo ativiya virocati. Raja ullokento sanjanitva aha "amhakam bhante esa kambalo, amhehi ekasatakabrahmanassa dinno"ti. Tumhehi maharaja brahmano pujito, brahmanena mayam pujitati. Raja "brahmano yuttam annasi, na mayan"ti pasiditva yam manussanam upakarabhutam, tam sabbam atthatthakam katva sabbatthakam nama danam datva purohitatthane thapesi. Sopi "atthatthakam nama catusatthi hoti"ti catusatthi salakabhattaniupanibandhapetva yavajivam danam datva silam rakkhitva tato cuto sagge nibbatti. Puna tato cuto imasmim kappe konagamanassa ca bhagavato kassapadasabalassa cati dvinnam buddhanam antare baranasiyam kutumbiyaghare nibbatto. So vuddhamanvaya gharavasam vasanto ekadivasam aranne janghaviharam carati. Tasmim ca samaye paccekabuddho naditire civarakammam karonto anuvate appahonte sangharitva 1- thapetum araddho. So disva "kasma bhante sangharitva thapetha"ti aha. Anuvato nappahotiti. @Footnote: 1 Si. samharitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page478.

"imina bhante karotha"ti uttarasatakam datva "nibbattanibbattatthane me kenaci parihani ma hotu"ti patthanam patthapesi. Gharepissa bhaginiya saddhim bhariyaya kalaham karontiya paccekabuddho pindaya pavisi, athassa bhagini paccekabuddhassa pindapatam datva tassa bhariyam sandhaya 1- "evarupam balam yojanasatena parivajjeyyan"ti patthanam patthapesi. Sa gehangane thita sutva "imaya dinnabhattam ma esa bhunjatu"ti pattam gahetva pindapatam chaddetva kalalassa puretva adasi. Itara disva "bale tvam mam tava akkosa va pahara va, evarupassa pana dve asankheyyani puritaparamissa pattato bhattam chaddetva kalalam datum na yuttan"ti aha. Athassa bhariyaya patisankhanam uppajji. Sa "titthatha bhante"ti kalalam chaddetva pattam dhovitva gandhacunnena ubbattetva panitabhattassa catumadhurassa ca puretva upari asittena padumagabbhavannena sappina vijjotamanam paccekabuddhassa hatthe thapetva "yatha ayam pindapato obhasajato, evam obhasajatam me sariram hotu"ti patthanam patthapesi. Paccekabuddho anumoditva 2- akasam pakkhandi. Tepi jayampatika yavatayukam kusalam katva sagge nibbattitva puna tato cavitva upasako kassapasammasambuddhakale baranasiyam asitikotivibhavassa setthino putto hutva nibbatti, itarapi tadisasseva setthino dhita hutva nibbatti. Tassa vuddhippattassa tameva setthidhitaram anayimsu. Tassa pubbe anitthavipakassa papakammassa 3- anubhavena patikulam pavitthamattaya ummarabbhantare sakalasariram ugghatitavaccakuti viya duggandham jatam. Setthikumaro "kassayam gandho"ti pucchitva "setthakannaya"ti sutva "niharatha niharatha"ti abhataniyameneva 4- kulagharam pesesi. Sa @Footnote: 1 Si.,Ma. sandhaya evamaha 2 Si. anumodanam katva @3 Si. sayameva katassa, adinnavipakassa tassa kammassa 4 Si. agatayaneneva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page479.

Eteneva niharena sattasu thanesu patinivattita. 1- Tena ca samayena kassapadasabalo parinibbayi, tassa ghanakottimahi satasahassag- ghanikahi rattasuvannitthakahi yojanubbedham cetiyam arabhimsu. Tasmim cetiye kariyamane sa setthidhita cintesi "aham sattasu thanesu patinivattita, kim me jivitena"ti attano abharanabhandam bhanjapetva suvannitthakam karesi ratanayatam vidatthivitthinnam caturangulubbedham. Tato haritalamanosilapindam gahetva attha uppalahatke adaya cetiyakaranatthanam gata. Tasmim ca khane eka itthakapanti parikkhipitva agacchamana ghatanitthakaya una hoti, setthidhita vaddhakim aha "imam itthakam ettha thapetha"ti. Amma bhaddake kale agatasi, sayameva thapehiti. Sa aruyha telena haritalamanosilapi ndam yojetva tena bandhanena itthakam patitthapetva upari atthahi uppalahatthakehi pujam katva vanditva "nibbattanibbattatthane me kayato candanagandho vayatu, mukhato uppalagandho"ti patthanam katva cetiyam vanditva padakkhinam katva agamasi. Atha tasmimyeva khane yassa setthiputtassa pathamam geham nita, tassa tam arabbha sati udapadi. Nagarepi nakkhattam sanghuttham hoti. So upatthake aha "tada idha anita setthidhita atthi, kaham sa"ti. Kulagehe samiti. Anetha nam, nakkhattam kilissamati. Te gantva tam vanditva thita "kim tata agatattha"ti taya puttha tam pavattim acikkhimsu. Tata maya abharanabhandena cetiyam pujitam, abharanam me natthiti. Te gantva setthiputtassa arocesum. Anetha nam, pilandhanam labhissatiti. Te anayimsu, tassa saha gharapavesanena sakalageham candanagandho ceva niluppalagandho ca vayi. Setthiputto tam pucchi "pathamam tava sarirato duggandho vayi, idani pana te sarirato candanagandho mukhato uppalagandho vayati, kim etan"ti. Sa adito patthaya attana katakammam arocesi. Setthiputto "niyyanikam vata @Footnote: 1 Si. patinivatti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page480.

Buddhasasanan"ti pasiditva yojanikam suvannacetiyam kambalakancukena parikkhipitva tattha tattha rathacakkappamanehi suvannapadumehi alankari. Tesam dvadasahattha olambaka honti. So tattha yavatayukam thatva sagge nibbattitva tato cuto baranasito yojanamatte thane annatarasmim amaccakule nibbatti, setthikannapi devalokato cavitva rajakule jetthadhita hutva nibbatti. Tesu vayappattesu kumarassa vasanagame nakkhattam sanghuttham. So mataram aha "satakam me amma dehi, nakkhattam kilissami"ti. Sa dhotavattham niharitva adasi. "amma thulam idan"ti aha. Sa annam niharitva adasi, tampi patikkhipi. Atha nam mata aha "tata yadise gehe mayam jata, natthi no ito sukhumatarassa patilabhaya punnan"ti. Tenahi labhanatthanam gacchami ammati. Putta aham ajjeva tuyham baranasinagare rajjapatilabhampi icchamiti. So mataram vanditva aha "gacchami amma"ti. Gaccha tatati. Evam kirassa cittam ahosi "kaham gamissati, idha va ettha va gehe nisidissati"ti. So pana punnaniyamena nikkhamitva baranasim gantva uyyane mangalasilapatte sasisam parupitva nipajji. So ca baranasiranno kalankatassa sattamo divaso hoti. Amacca ranno sarirakiccam katva rajangane nisiditva mantayimsu "ranno eka dhitava atthi, putto natthi, arajakam rajjam nassati, 1- ko raja hoti"ti, "tvam hohi, tvam hohi"ti ahamsu. Purohito aha "bahum oloketum na vattati, pussaratham 2- vissajjema"ti. Te kumudavanne cattaro sindhave yojetva pancavidham rajakakudhabhandam setacchattanca rathasmimyeva thapetva ratham vissajjetva pacchato turiyani pagganhapesum. Ratho pacinadvarena nikkhamitva uyyanabhimukho ahosi. "paricayena uyyanabhimukho gacchati, nivattema"ti keci ahamsu. Purohito "ma nivattayittha"ti @Footnote: 1 Ma. nassissati 2 cha.Ma. phussaratham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page481.

Sahassagghanikahi rattasuvannitthakahi yojanubbedham cetiyam arabhimsu. Tasmim cetiye kariyamane sa setthidhita cintesi "aham sattasu thanesu patinivattita, kim me jivitena"ti attano abharanabhandam bhanjapetva suvannitthakam karesi ratanayatam vidatthivitthinnam caturangulubbedham. Tato haritalamanosilapindam gahetva attha uppalahatthake adaya cetiyakaranatthanam gata. Tasmim ca khane eka itthakapanti parikkhipitva agacchamana ghatanitthakaya una hoti, setthidhita vaddhakim aha "imam itthakam ettha thapetha "ti. Amma bhaddake kale agatasi, sayameva thapehiti. Sa aruyha telena haritalamanosilapindam yojetva tena bandhanena itthakam patitthapetva upari atthahiuppalahatthakehi pujam katva vanditva "nibbatta- nibbattatthane me kayato candanagandho vayatu, mukhato uppalagandho"ti patthanam katva cetiyam vanditva padakkhinam katva agamasi. Atha tasmimyeva khane yassa setthiputtassa pathamam geham nita, tassa tam arabbha sati udapadi. Nagarepi nakkhattam sanghuttham hoti. So upatthake aha "tada idha anita setthidhita atthi, kaham sa"ti. Kulagehe samiti. Anetha nam, nakkhattam kilissamati. Te gantva tam vanditva thita "kim tata agatattha"ti taya puttha tam pavattim acikkhimsu. Tata maya abharanabhandena cetiyam pujitam, abharanam me natthiti. Te gantva setthiputtassa arocesum. Anetha nam, pilandhanam labhissatiti. Te anayimsu, tassa saha gharapavesanena sakalageham candanagandho ceva niluppalagandho ca vayi. Setthiputto tam pucchi "pathamam tava sarirato duggandho vayi, idani pana te sarirato candanagandho mukhato uppalagandho vayati, kim etan"ti. Sa adito patthaya attana katakammam arocesi. Setthiputto "niyyanikam vata buddha- sasanan"ti pasiditva yojanikam suvannacetiyam kambalakancukena parikkhipitva tattha tattha rathacakkappamanehi suvannapadumehi alankari. Tesam dvadasahattha olambaka honti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page482.

So tattha yavatayukam thatva sagge nibbattitva tato cuto baranasito yojanamatte thane annatarasmim amaccakule nibbatti, setthikannapi devalokato cavitva rajakule jetthadhita hutva nibbatti. Tesu vayappattesu kumarassa vasanagame nakkhattam sanghuttham. So mataram aha "satakam me amma dehi, nakkhattam kilissami"ti. Sa dhotavattham niharitva adasi. "amma thulam idan"ti aha. Sa annam niharitva adasi, tampi patikkhipi. Atha nam mata aha "tata yadise gehe mayam jata, natthi no ito sukhumatarassa patilabhaya punnan"ti. Tenahi labhanatthanam gacchami ammati. Putta aham ajjeva tuyham baranasinagare rajjapatilabhampi icchamiti. So mataram vanditva aha "gacchami amma"ti. Gaccha tatati. Evam kirassa cittam ahosi "kaham gamissati, idha va ettha va gehe nisidissati"ti. So pana punnaniyamena nikkhamitva baranasim gantva uyyane mangalasilapatte sasisam parupitva nipajji. So ca baranasiranno kalankatassa sattamo divaso hoti. Amacca ranno sarirakiccam katva rajangane nisiditva mantayimsu "ranno eka dhitava atthi, putto natthi, arajakam rajjam nassati, 1- ko raja hoti"ti, "tvam hohi, tvam hohi"ti ahamsu. Purohito aha "bahum oloketum na vattati, pussaratham 2- vissajjema"ti. Te kumudavanne cattaro sindhave yojetva pancavidham rajakakudhabhandam setacchattanca rathasmimyeva thapetva ratham vissajjetva pacchato turiyani pagganhapesum. Ratho pacinadvarena nikkhamitva uyyanabhimukho ahosi. "paricayena uyyanabhimukho gacchati, nivattema"ti keci ahamsu. Purohito "ma nivattayittha"ti aha. Ratho kumaram padakkhinam katva arohanasajjo hutva atthasi, purohito parupanakannam apanetva padatalani olokento "titthatu ayam dipo, dvisahassadipa- parivaresu catusu mahadipesu esa rajjam karetum yutto"ti vatva "punapi turiyani pagganhatha, punapi pagganhatha"ti tikkhattum turiyani pagganhapesi. @Footnote: 1 Ma. nassissati 2 cha.Ma. phussaratham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page483.

Atha kumaro mukham vivaritva oloketva "kena kammena agatattha"ti gaha. Deva tumhakam rajjam papunatiti. Raja kahanti. Devattam gato samiti. Kati divasa atikkantati. Ajja sattamo divasoti. Putto va dhita va natthiti. Dhita atthi deva, putto natthiti. Karissami rajjanti. Te tavadeva abhisekamandapam karetva rajadhitaram sabbalankarehi alankaritva uyyanam anetva kumarassa abhisekam akamsu. Athassa katabhisekassa satasahassagghanakam vattham upaharimsu. So "kimidam tata"ti aha. Nivasanavattham devati. Nanu tata thulanti. Manussanam paribhogavatthesu ito sukhumataram natthi devati. Tumhakam raja evarupam nivasesiti. Ama devati. Na manne punnava tumhakam raja, suvannabhingaram aharatha, labhissama vatthanti. Suvannabhingaram aharimsu. So utthaya hatthe dhovitva mukham vikkhaletva hatthena udakam adaya puratthimadisayam abbhukkiri, tavadeva ghanapathavim bhinditva attha kappa- rukkha utthahimsu. puna udakam gahetva dakkhinayam pacchimayam uttarayanti evam catusu disasu abbhukkiri, sabbadisasu atthatthakam katva dvattimsa kapparukkha utthahimsu. So ekam dibbadussam nivasetva ekam parupitva "nandaranno vijite suttakantika itthiyo ma suttam kantimsuti 1- evam bherim carapetha"ti vatva chattam ussapetva alankatapatiyatto hatthikkhandhavaragato nagaram pavisitva pasadam aruyha mahasampattim anubhavi. Evam kale gacchante ekadivasam devi ranno mahasampattim disva "aho tapassi"ti karunnakaram dasseti. "kimidam devi"ti ca puttha "atimahati te deva sampatti, atite buddhanam saddahitva kalyanam akattha, idani anagatassa paccayam kusalam na karotha"ti aha. Kassa dassama, silavanto natthiti. "asunno deva jambudipo arahantehi, tumhe danameva sajjetha, aham arahante lacchami"ti aha. @Footnote: 1 Si. kantantuti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page484.

Raja punadivase pacinadvare danam sajjapesi. Devi patova uposathangani adhitthaya uparipasade puratthabhimukha urena nipajjitva "sace etissam disayam arahanto atthi, sveva agantva amhakam bhikkham ganhantu"ti aha. Tassam disayam arahanto nahesum, tam sakkaram kapanayacakanam 1- adamsu. Punadivase dakkhinadvare danam sajjetva tatheva akasi, punadivase pacchimadvare. Uttaradvare sajjitadivase pana deviya tatheva nimantentiya 2- himavante vasantanam padumavatiya puttanam pancasatanam pacceka- buddhanam jetthako mahapadumapaccekabuddho bhatike amantesi "marisa nandaraja tumhe nimanteti, adhivasetha tassa"ti te adhivasetva punadivase anotattadahe mukham dhovitva akasena agantva uttaradvare otarimsu. Manussa disva gantva "pancasata deva paccekabuddha agata"ti ranno arocesum. Raja saddhim deviya gantva vanditva pattam gahetva paccekabuddhe pasadamaropetva tatra nesam danam datva bhattakiccavasane raja samghattherassa, devi samghanavakassa padamule nipajjitva "ayya paccayehi na kilamissanti mayam punnena na hayissama, 3- amhakam yavajivamidha nivasaya patinnam detha"ti patinnam karetva uyyane pancapanna- salasatani pancacankamanasataniti sabbakarena nivasanatthanani sampadetva tattha vasapesum. Evam kale gacchante ranno paccanto kupito. So "aham paccantam vupasametum gacchami, tvam paccekabuddhesu ma pamajji"ti devim ovaditva gato. Tasmim anagateyeva paccekabuddhanam ayusankhara khina. Mahapadumapaccekabuddho tiyamarattim jhanakilam kilitva arunuggamane alambanaphalakam alambitva thitakova anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayi, etenupayena sesapiti sabbeva parinibbuta. Punadivase devi pacceka- buddhanam nisidanatthanam haritupalittam karetva pupphani vikiritva dhupam datva 4- tesam agamanam olokayanti nisinna agamanam apassanti purisam pesesi "gaccha @Footnote: 1 Si. yacakadinam 2 Ma. nimantite 3 Si. na hayissami @4 Ma. dhupam vasetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page485.

Tata janahi, kim ayyanam kinci aphasukan"ti. So gantva mahapadumassa pannasalaya dvaram vivaritva tattha apassanto cankamanam gantva alambanaphalakam nissaya thitam disva vanditva "kalo bhante"ti aha. Parinibbutasariram kim kathessati, so "niddayati manne"ti gantva pitthipade hatthena paramasitva padanam sitalataya ceva thaddhataya ca parinibbutabhavam natva dutiyassa santikam agamasi. Evam tatiyassati sabbesam parinibbutabhavam natva rajakulam gato. "kaham tata paccekabuddha"ti puttho "parinibbuta devi"ti aha. Devi kandanti rodanti nikkhamitva nagarehi saddhim tattha gantva sadhukilitam karetva paccekabuddhanam sarirakiccam karetva dhatuyo gahetva cetiyam patitthapesi. Raja paccantam vupasametva agato paccuggamanam agatam devim pucchi "kim bhadde paccekabuddhesu nappamajji, niroga ayya"ti parinibbuta devati. Raja cintesi "evarupanampi panditanam maranam uppajjati, amhakam kuto mokkho"ti. So nagaram agantva uyyanameva pavisitva jetthaputtam pakkosapetva tassa rajjam niyyadetva 1- sayam samanapabbajjam pabbaji, devipi "imasmim pabbajite aham kim karissami"ti tattheva uyyane pabbajitva dvepi jhanam bhavetva tato cuta brahmaloke nibbattimsu. Tesu tattheva vasantesu amhakam sattha loke uppajjitva pavattitavaradhammacakko anupubbena rajagaham pavisi. Satthari tattha pativasante ayam pipphalimanavo 2- magadharatthe mahatitthabrahmanagame kapilabrahmanassa aggamahesiya kucchimhi nibbatto, ayam bhadda kapilani maddaratthe sagalanagare kosiyagottabrahmanassa aggamahesiya kucchismim nibbatta. Tesam anukkamena vaddhamananam pipphalimanavassa visatime, bhaddaya solasame vasse sampatte matapitaro puttam oloketva "tata tvam vayappatto, @Footnote: 1 cha.Ma. niyyatetva, Ma. patiyadetva 2 cha.Ma. pippalimanavo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page486.

Kulavamso nama patitthapetabbo"ti ativiya nippilayimsu. Manavo aha "mayham sotapathe evarupam katham ma kathetha. Aham yava tumhe dharatha, tava patijaggissami, tumhakam accayena 1- nikkhamitva pabbajissami"ti. Te katipaham atikkamitva puna kathayimsu. Sopi tatheva patikkhipi. Tato patthaya nirantaram kathetiyeva. Manavo "mama mataram sannapessami"ti rattasuvannassa nikkhasahassa datva sabbakamehi santappetva suvannakarehi ekam itthirupam karapetva tassa majjanaghattanadi- kammapariyosane tam rattavattham nivasapetva vannasampannehi pupphehi ceva nanaalankarehi ca alankarapetva mataram pakkosapetva aha "amma evarupam arammanam labhanto gehe vasissami alabhanto na vasissami"ti. Pandita brahmani cintesi "mayham putto punnava dinnadano katabhiniharo, punnam karonto na ekakova akasi, addha etena sahakatapunna suvannarupapatibhagava bhavissati"ti attha brahmane pakkosapetva sabbakamehi santappetva suvannarupakam ratham aropetva "gacchatha tata, yattha amhakam jatigottabhogehi samane kule evarupam darikam passatha, imameva suvannarupakam pannakaram katva etha"ti uyyojesi. Te "amhakam nama etam kamman"ti nikkhamitva "kattha gamissama"ti cintetva "maddarattham nama itthakaro, maddarattham gamissama"ti maddaratthe sagalanagaram agamamsu. Tattha tam suvannarupakam nhanatitthe thapetva ekamante nisidimsu. Atha bhaddaya dhati bhaddam nhapetva alankaritva sirigabbhe nisidapetva sayam nhayitum udakatittham gata tattha tam suvannarupakam disva "kissayam avinita idhagantva thita"ti pitthipasse paharitva "suvannarupakan"ti natva "ayyadhita me"ti sannam uppadesim, "ayam pana me ayyadhitaya nivasanapatiggahikayapi asadisa"ti aha. Atha nam te @Footnote: 1 Si. pacchato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page487.

Manussa parivaretva "evarupa te samidhita"ti pucchimsu. Kim esa, imaya suvannapatimaya satagunena sahassagunena mayham ayyadhita abhirupatara, dvadasahatthe gabbhe nisinnaya padipakiccam natthi, sarirobhaseneva tamam vidhamatiti. "tenahi agaccha"ti tam khujjam gahetva suvannarupakam rathe aropetva kosiyagottassa brahmanassa gharadvare thatva agamanam nivedayimsu. Brahmano patisantharam katva "kuto agatattha"ti pucchi. Magadharatthe maha- titthagame kapilabrahmanassa gharatoti. Kimkarana agatati. Imina nama karanenati. Kalyanam tata, samajatigottavibhavo amhakam brahmano, dassami darikanti pannakaram ganhi. Te kapilabrahmanassa sasanam pahinimsu "laddha darika, kattabbam karotha "ti. Tam sasanam sutva pipphalimanavassa arocayimsu "laddha kira darika"ti. Manavo "aham `na labhissanti'ti 1- cintesim, ime `laddha'ti vadanti, anatthiko hutva pannam pesessami"ti rahogato pannam likhi "bhadda attano jatigottabhoganurupam gharavasam labhatu, aham nikkhamitva pabbajissami, ma paccha vippatisarini ahosi"ti. Bhaddapi "asukassa kira mam datukamo"ti sutva "pannam pesessami"ti rahogata 2- pannam likhi "ayyaputto attano jatigottabhoganurupam gharavasam labhatu, aham pabbajissami, ma paccha vippatisari ahosi"ti. Dvepi pannani antaramagge samagacchimsu. Idam kassa pannanti. Pipphalimanavena bhaddaya pahitanti. Idam kassati. "bhaddaya pipphalimanavassa pahitan"ti ca vutte te dvepi vacetva "passatha darakanam kamman"ti phaletva aranne chaddetva 3- annam tamsamanam pannam likhitva ito etto ca pesesum. Iti kumarassa kumarikaya ca sadisam pannam lokassadarahitamevati anicchamananamyeva dvinnam samagamo ahosi. Tam divasamyeva 4- pipphalimanavo ekam pupphadamam ganthapesi bhaddapi, tani @Footnote: 1 Si. na labhissanti 2 Ma. gantva 3 Ma. chattetva 4 Si. tam divaseyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page488.

Sayanamajjhe thapesum bhuttasayamasa ubhopi "sayanam aruhissama"ti manavo dakkhina- passena sayanam aruhi, bhadda vamapassena abhiruhitva aha "yassa passe pupphani milayanti, tassa ragacittam uppannanti vijanissama, imam pupphadamam na alliyitabban"ti. Te pana annamannam sarirasamphassabhayena tiyamarattim niddam anokkamantava vitinamenti, diva pana hasitamattampi nahosi. Te lokamisena asamsattha yava matapitaro dharanti, tava kutumbam avicaretva tesu kalankatesu vicarayimsu. Mahati manavassa sampatti:- ekadivasam sariram ubbattetva chaddetabbam suvannacunnam eva magadhanaliya dvadasanalimattam laddhum vattati. Yantabaddhani satthimahatalakani, kammanto dvadasayojaniko, anuradhapurapamana cuddasa gama, cuddasa hatthanikani, cuddasa assanikani, cuddasa rathanikani. So ekadivasam alankataassam aruyha mahajanaparivuto kammantam gantva khetta- kotiyam thito nangalehi bhinnatthanato kakadayo sakune ganduppadadipanake uddharitva khadante disva "tata ime kim khadanti"ti pucchi. Gunduppade ayyati. Etehi katam papam kassa hotiti. Tumhakam ayyati. So cintesi "sace etehi katam papam mayham hoti, kim me karissati sattaasitikotidhanam, kim dvadasa- yojano kammanto, kim yantabaddhani talakani, kim cuddasa gama, sabbametam bhaddakapilaniya 1- niyyadetva nikkhamma pabbajissami"ti. Bhaddapi kapilani tasmim khane antaravatthumhi tayo tilakumbhe pattharapetva dhatihiparivuta nisinna kake tilapanake khadamane disva "amma kim ime khadanti"ti pucchi. Panake ayyeti. Akusalam kassa hotiti. Tumhakam ayyeti. Sa cintesi "mayham catuhatthavattham nalikodanamattanca laddhum vattati, yadi panetam ettakena janena 2- katam akusalam mayham hoti, bhavasahassenapi vattato sisam ukkhipitum @Footnote: 1 cha.Ma. bhaddaya kapilaniya 2 Si. ettakehi janehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page489.

Na sakka, ayyaputte agatamatteyeva sabbam tassa niyyadetva nikkhamma pabbajissami"ti. Manavo agantva nahatva pasadam aruyha maharahe pallanke nisidi, athassa cakkavattino anucchavikam bhojanam sajjayimsu, dvepi bhunjitva parijane nikkhante rahogata phasukatthane nisidimsu. Tato manavo bhaddam aha "bhadde imam gharam agacchanti tvam kittakam dhanam aharasi"ti, pancapannasa sakatasahassani ayyati. "tam sabbam ya ca imasmim ghare sattaasitikotiyo yantabaddhasatthitalakadibheda ca sampatti atthi tam sabbanca tuyhamyeva niyyademi"ti. Tumhe pana kaham gacchatha ayyati. Aham pabbajissamiti. Ayya ahampi tumhakamyeva agamanam olokayamana nisinna, ahampi pabbajissamiti. Tesam adittapannakuti viya tayo bhava upatthahimsu, te antarapanato kasayarasapitani vatthani mattikapatte ca aharapetva anna- mannam kese oropetva "ye loke arahanto, te uddissa amhakam pabbajja"ti pabbajitva thavikasu patte pakkhipitva amse laggetva pasadato otarimsu. Gehe dasesu va kammakaresu va na koci sanjani. Atha ne brahmanagamato nikkhamma dasagamadvarena gacchante akappakutta- vasena dasagamavasino sanjanimsu. Te rodanta padesu nipatitva "kim amhe anathe karotha ayya"ti ahamsu. "mayam `bhane adittapannasala viya tayo bhava'ti pabbajimha, sace tumhesu ekekam bhujissam karoma, vassasatampi nappahoti. Tumheva tumhakam sisam dhovitva bhujissa hutva jivatha"ti vatva tesam rodantanamyeva pakkamimsu. Thero purato gacchanto nivattitva olokento cintesi "ayam bhadda kapilani sakalajambudipagghanika itthi mayham pacchato agacchati, thanam kho panetam vijjati, yam kocideva evam cinteyya `ime pabbajitapi vina bhavitum na sakkonti, ananucchavikam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page490.

Karonti'ti, koci papena manam padusetva apayapurako bhaveyya, imam pahaya mayham gantum vattati"ti cittam uppadesi. So purato gacchanto dvedhapatham disva tassa matthake atthasi. Bhaddapi agantva vanditva atthasi. Atha nam aha "bhadde tadisim itthim mama pacchato agacchantim disva `ime pabbajitapi vina bhavitum na sakkonti'ti cintetva amhesu padutthacitto mahajano apayapurako bhaveyya. Imasmim dvedhapathe tvam ekam ganha, ahamekena gamissami"ti. "ama ayya pabbajitanam matugamo palibodho, `pabbajitvapi vina na bhavanti'ti amhakam dosam dassessanti, tumhe ekam maggam ganhatha, vina bhavissama"ti tikkhattum padakkhinam katva catusu thanesu pancapatitthitena vanditva dasanakhasamodhanasamujjalam anjalim paggayha "sata- sahassakappaparimane addhane kato mittasanthavo ajja bhijjati"ti vatva "tumhe dakkhinajatika nama, tumhakam dakkhinamaggo vattati, mayam matugama nama vama- jatika, amhakam vamamaggo vattati"tivanditva maggam patipanna. Tesam dvedhabhuta- kale ayam mahapathavi "aham cakkavalasinerupabbate dharetum sakkontipi tumhakam gune dharetum na sakkomi"ti vadanti viya viravamana kampi, akase asanisaddo viya pavatti, cakkavalasinerupabbato unnadi. Sammasambuddho veluvanamahavihare gandhakutiyam nisinno pathavikampanasaddam sutva "kissa nu kho pathavi kampati"ti avajjento "pipphalimanavo ca bhadda ca kapilani mam uddissa appameyyam sampattim pahaya pabbajita, tesam viyogatthane ubhinnam gunabalena ayam pathavikampo jato, mayapi etesam sangaham katum vattati"ti gandhakutito nikkhamma sayameva pattacivaramadaya asitimahatheresu kancipi 1- anamantetva tigavutam maggam paccuggamanam katva rajagahassa ca nalandaya ca antare bahuputtakanigrodharukkha- mule pallankam abhujitva nisidi. Nisidanto pana annatarapamsukuliko viya anisiditva buddhavesam gahetva asitihatthaghanabuddharasmiyo vissajjento nisidi. Iti tasmim khane @Footnote: 1 Ma. kinci

--------------------------------------------------------------------------------------------- page491.

Pannacchattasakatacakkakutagaradippamana buddharasmiyo ito cito ca vippharantiyo vidhavantiyo candasahassasuriyasahassauggamanakalo viya kurumana tam vanantam ekobhasam akamsu. Dvattimsamahapurisalakkhanasiriya samujjalataraganena viya gaganam, supupphitakamalakuvalayena viya salilam, vanantam virocittha 1- nigrodharukkhassa nama khandho seto hoti, pattani nilani, pakkani rattani. Tasmim pana divase satasakho nigrodho suvannavannova ahosi. Mahakassapatthero "ayam amhakam sattha bhavissati, imam aham uddissa pabbajito"ti ditthatthanato patthaya onatonatova gantva tisu thanesu vanditva "sattha me bhante bhagava, savakohamasmi, sattha me bhante bhagava, savakohamasmi"ti 2- aha. Atha nam bhagava aha "kassapa sace tvam imam nipaccakaram mahapathaviya kareyyasi, sapi dharetum na sakkuneyya. Tathagatassa evam gunamahantatam janata taya kato nipaccakaro mayham lomampi caletum na sakkoti. Nisida kassapa, dayajjam te dassami"ti. Athassa bhagava tihi ovadehi upasampadamadasi. Datva bahuputtanigrodhamulato nikkhamitva theram pacchasamanam katva maggam patipajji. Satthu sariram dvattimsamaha- purisalakkhanavicittam, mahakassapassa sariram sattamahapurisalakkhanapatimanditam, so kancana- mahanavaya pacchabaddho viya satthu padanupadikam anugacchi. Sattha thokam maggam gantva magga okkamma annatarasmim rukkhamule nisajjakaram dassesi. Thero "nisiditu- kamo sattha"ti natva attano parupitapatapilotikasanghatim catuggunam katva pannapesi. Sattha tattha nisiditva hatthena civaram parimajjanto "muduka kho tyayam kassapa patapilotikanam sanghati"ti 3- aha. Thero "sattha mama sanghatiya mudubhavam katheti, parupitukamo bhavissati"ti natva "parupatu bhante bhagava sanghatin"ti @Footnote: 1 Ma. salavanantaram virocitva 2 sam. nidana. 16/154/210 civarasutta @3 sam.nidana. 16/154/211 civarasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page492.

Aha. Tvam kim parupissasi kassapati. Tumhakam nivasanam labhanto parupissami bhanteti. "kim pana tvam kassapa imam paribhogajinnam pamsukulam dharetum sakkhissasi, maya hi imassa pamsukulassa gahitadivase udakapariyantam katva mahapathavi kampi, imam buddhanam paribhogajinnacivaram nama na sakka parittagunena dharetum, patibalenevidam patipattipuranasamatthena jatipamsukulikena dharetum vattati"ti vatva therena saddhim civaram parivattesi. Evam pana civaraparivattanam katva therassa parutacivaram bhagava parupi, satthu civaram thero. Tasmim samaye acetanapi ayam mahapathavi "dukkaram bhante akattha, attana parutacivaram savakassa dinnapubbo nama natthi, aham tumhakam gunam dharetum na sakkomi"ti vadanti viya udakapariyantam katva kampi. Theropi "laddham dani maya buddhanam paribhogacivaram, kim me idani uttarim kattabbam atthi"ti unnatim akatva buddhanam santikeyeva terasa dhutagune samadaya sattadivasamattam puthujjano ahosi, atthame divase saha patisambhidahi arahattam papuni. Tena vuttam apadane 1-:- "padumuttarassa bhagavato lokajetthassa tadino nibbute lokanathasmim pujam kubbanti satthuno. Udaggacitta janata amoditappamodita tesu samvegajatesu piti me udapajjatha. Natimitte samanetva idam vacanamabravim parinibbuto mahaviro handa pujam karomase. Sadhuti te patissutva bhiyyo hasam janimsu me buddhasmim lokanathasmim kahama punnasancayam. Agghiyam sukatam katva satahatthasamuggatam diyaddhahatthapatthatam 2- vimanam nabhamuggatam. @Footnote: 1 khu.apa. 32/398/48 mahakassapattherapadana 2 pali. diyaddham hatthasatampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page493.

Katvana hammiyam tattha talapantihi cittitam sakam cittam pasadetva cetiyam pujayuttamam. Aggikkhandhova jalito salarajava 1- phullito indalatthiva akase obhaseti catuddisa. Tattha cittam pasadetva katvana kusalam bahum pubbakammam saritvana tidasam upapajjaham. Sahassayuttam hayavahim dibbayanamadhitthito ubbiddham bhavanam mayham sattabhummam 2- samuggatam. Kutagarasahassani sabbasonnamaya ahum jalanti sakatejena disa sabba pabhasayam. Santi annepi niyyuha lohitangamaya tada tepi jotanti abhaya samanta caturo disa. Punnakammabhinibbatta kutagara sunimmita manimayapi jotanti disa dasa samantato. Tesam ujjotamananam obhaso vipulo ahu sabbe deve abhibhomi punnakammassidam phalam. Satthikappasahassamhi ubbiddho nama khattiyo caturanto vijitavi pathavim avasim aham. Tatheva bhaddake kappe timsakkhattum ahosaham sakakammabhiraddhomhi cakkavatti mahabbalo. Sattaratanasampanno catudipamhi issaro tatthapi bhavanam mayham indalatthiva uggatam. Ayamato catubbisam vittharena ca dvadasa rammakam 3- nama nagaram dalhapakaratoranam. @Footnote: 1 cha.Ma. kimsuko iva 2 cha.Ma. sattabhumam 3 cha.Ma.rammanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page494.

Ayamato pancasatam vittharena tadaddhakam akinnam janakayehi tidasanam puram viya. Yatha sucighare suci pakkhitta pannavisati annamannam paghattenti akinnam hoti lankatam. 1- Evampi nagaram mayham hatthissarathasankulam manussehi tadakinnam 2- rammakam nagaruttamam. Tattha bhutva pivitva ca puna devattanam gato bhave pacchimake mayham ahosi kulasampada. Brahmannakulasambhuto maharatanasancayo asitikotiyo hitva hirannassa pabbajim. Patisambhida catasso .pe. katam buddhassa sasanan"ti. Atha nam sattha "kassapo bhikkhave candupamo kulani upasankamati apakasseva kayam apakassa cittam niccanavako kulesu appagabbho"ti evamadina 3- pasamsitva apara- bhage ariyaganamajjhe nisinno "etadaggam bhikkhave mama savakanam bhikkhunam dhutavadanam yadidam mahakassapo"ti 4- dhutangadharanam aggatthane thapesi. So vivekabhiratikittanamukhena bhikkhunam ovadam dento attano patipattim pakasento:- [1054] "na ganena purakkhato care vimano hoti samadhi dullabho nanajanasangaho dukho iti disvana ganam na rocaye. @Footnote: 1 pali. akinna hoti satata 2 cha.Ma. sadakinnam @3 sam.nidana. 16/146/190 canidupamasutta @4 an.ekaka. 20/191/23 etadaggavagga: pathamavagga

--------------------------------------------------------------------------------------------- page495.

[1055] Na kulani upabbaje muni vimano hoti samadhi dullabho so ussukko rasanugiddho attham rincati yo sukhavaho. [1056] Pankoti hi nam avedayum yayam vandanapujana kulesu sukhumam sallam duraccayam 1- sakkaro kapurisena dujjaho. [1057] Senasanamha oruyha nagaram pindaya pavisim bhunjantam purisam kutthim sakkaccantam upatthahim. [1058] So me pakkena hatthena alopam upanamayi alopam pakkhipantassa anguli cettha chijjati. 2- [1059] Kuddamulanca 3- nissaya alopam tam abhunjisam bhunjamane ca 4- bhutte va jeguccham me na vijjati. [1060] Uttitthapindo aharo putimuttanca osatham senasanam rukkhamulam pamsukulanca civaram yassete abhisambhutva sa ve catuddiso naro. [1061] Yattha eke vihannanti aruhanta siluccayam tattha buddhassa dayado sampajano patissato iddhibalenupatthaddho kassapo abhiruhati. [1062] Pindapatapatikkanto selamaruyha kassapo jhayati anupadano pahinabhayabheravo. [1063] Pindapatapatikkanto selamaruyha kassapo jhayati anupadano dayhamanesu nibbuto. @Footnote: 1 cha.Ma. durubbaham 2 cha.Ma. chijjatha 3 cha.Ma. kuttamulanca 4 cha.Ma. va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page496.

[1064] Pindapatapatikkanto selamaruyha kassapo jhayati anupadano katakicco anasavo. [1065] Karerimalavitata bhumibhaga manorama kunjarabhiruda ramma te sela ramayanti mam. [1066] Nilabbhavanna rucira varisita sucindhara indagopakasanchanna te sela ramayanti mam. [1067] Nilabbhakutasadisa kutagaravarupama varanabhiruda ramma te sela ramayanti mam. [1068] Abhivuttha rammatala naga isibhi sevita abbhunnadita sikhibhi te sela ramayanti mam. [1069] Alam jhayitukamassa pahitattassa me sato alam me atthakamassa pahitattassa bhikkhuno. [1070] Alam me phasukamassa pahitattassa bhikkhuno alam me yogakamassa pahitattassa tadino. [1071] Umapupphena samana gaganavabbhachadita nanadijaganakinna te sela ramayanti mam. [1072] Anakinna gahatthehi migasanghanisevita nanadijaganakinna te sela ramayanti mam. [1073] Acchodika puthusila gonangulamigayuta ambusevalasanchanna te sela ramayanti mam. [1074] Na pancangikena turiyena rati me hoti tadisi yatha ekaggacittassa samma dhammam vipassato. [1075] Kammam bahukam na karaye parivajjeyya janam na uyyame

--------------------------------------------------------------------------------------------- page497.

Ussukko so rasanugiddho attham rincati yo sukhavaho. [1076] Kammam bahukam na karaye parivajjeyya anattaneyyametam kicchati kayo kilamati dukkhito so samatham na vindati. [1077] Otthappahatamattena attanampi na passati patthaddhagivo carati aham seyyoti mannati. [1078] Aseyyo seyyasamanam balo mannati attanam na tam vinnu pasamsanti patthaddhamanasam naram. [1079] Yo ca seyyohamasmiti naham seyyoti va pana hinoham sadiso 1- vati vidhasu na vikampati. [1080] Pannavantam tatha tadim silesu susamahitam cetosamathamanuyuttam tance vinnu pasamsare. [1081] Yassa sabrahmacarisu garavo nupalabbhati araka hoti saddhamma nabhato puthavi yatha. [1082] Yesanca hiri ottappam sada samma upatthitam virulhabrahmacariya te tesam khina punabbhava. [1083] Uddhato capalo bhikkhu pamsukulena paruto kapiva sihacammena na so tenupasobhati. [1084] Anuddhato acapalo nipako samvutindriyo sobhati pamsukulena sihova girigabbhare. [1085] Ete sambahula deva iddhimanto yasassino dasadevasahassani sabbe te brahmakayika. @Footnote: 1 cha.Ma. hino tamsadiso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page498.

[1086] Dhammasenapatim dhiram 1- mahajhayim samahitam sariputtam namassanta titthanti panjalikata. [1087] Namo te purisajanna namo te purisuttama yassa te nabhijanama yampi nissaya jhayati. [1088] Accheram vata buddhanam gambhiro gocaro sako ye mayam nabhijanama valavedhisamagata. [1089] Tam tatha devakayehi pujitam pujanaraham sariputtam tada disva kappinassa sitam ahu. [1090] Yavata buddhakhettamhi thapayitva mahamunim dhutagune visitthoham sadiso me na vijjati. [1091] Paricinno maya sattha katam buddhassa sasanam ohito garuko bharo natthi dani punabbhavo. 2- [1092] Na civare na sayane bhojane nupalippati 3- gotamo anappameyyo mulalapuppham vimalamva ambuna nekkhammaninno tibhavabhinissato. [1093] Satipatthanagivo so saddhahattho mahamuni pannasiso mahanani sada carati nibbuto"ti ima gatha abhasi. Tattha adito tisso gatha ganesu kulesu ca samsatthe bhikkhu disva tesam ovadadanavasena vutta. Tattha na ganena purakkhato careti bhikkhuganehi purakkhato parivarito hutva na careyya na vihareyya. Kasma? vimano hoti samadhi dullabho ganam pariharantassa dukkhuppattiya byakulamanataya uddesena ovadena anusasaniya anuggaham karonto yathanusittham appatipattiya ca vimano vikaribhutacitto hoti, tato samsaggena ekaggatam @Footnote: 1 cha.Ma. viram 2 pali. bhavanetati samuhata 3 cha.Ma. nupalimpati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page499.

Alabhantassa samadhi dullabho hoti. Tatharupassa hi upacarasamadhimattampi na ijjhati, pageva itaro. Nanajanasangahoti nanajjhasayassa nanarucikassa janassa peyyakhajjadina sangaho. Dukhoti kiccho kasiro. Iti disvanati evam ganasangahe bahuvidham adinavam disva nanacakkhuna oloketva. Ganam ganavasam na rocaye na roceyya na iccheyya. Na kulani upabbaje muniti imasmim sasane pabbajito khattiyadikulupako hutva na upagaccheyya. Kimkarana? vimano hoti samadhi dullabho. So ussukko kulupasankamane ussukkam apanno kulesu laddhabbesu madhuradirasesu anugiddho gedham apanno tattha uppannesu kiccakaraniyesu attanava yogam apajjanto. Attham rincati yo sukhavahoti yo attano maggaphalanibbanasukhavaho tam silavisuddhi- adisankhatam attham rincati jahati, nanuyunjatiti attho. Tatiyagatha hettha vutta eva. Senasanamha oruyhatiadika catasso gatha paccayesu attano santosa- dassanamukhena "bhikkhuna nama evam patipajjitabban"ti bhikkhunam ovadadanavasena vutta. Tattha senasanamha oruyhati pabbatasenasanatta vuttam. Sakkaccantam upatthahinti tam kutthipurisam alarasampattim papetukamataya bhikkhaya atthiko hutva panitabhikkhadayakam kulam mahicchapuggalo viya adarena upagantva atthasim. Pakkenati atthigatakuttharogataya upakkena kuthitena. Anguli cettha chijjatiti ettha patte tassa tassa anguli chijjitva aharena saddhim patatiti attho. Kuddamulam nissayati tassa purisassa pasadajananattham tadise gharabhittisamipe nisiditva alopam tam abhunjisam paribhunjim. Ayam pana therassa patipatti sikkhapade apannatteti datthabbam. Patikkule ca appatikkule iva appatikkulasannitaya ariyiddhiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page500.

Ukkamsagatatta therassa tam ajjhoharantassa jiguccha na uppajji, puthujjanassa pana tadisam bhunjantassa antani nikkhameyyum. Tenaha "bhunjamane ca bhutte va, jeguccham me na vijjatiti. Uttitthapindoti uttitthitva paresam gharadvare thatva gahetabbapindo, jangha- balam nissaya anugharam gantva laddhabbamissakabhikkhati attho. Putimuttanti gomutta- paribhavitaharitakadi ca. Yassete abhisambhutvati yo bhikkhu ete uttitthapindadayo cattaro paccaye antimantena abhiramitva paribhunjati. Sa ve catuddiso naroti so puggalo ekamsena catuddiso puratthimadicatudisayogyo, katthaci appatigho yaya kayaci disaya viharitum sakkotiti attho. Atha thero attano mahallakakale manussehi "katham bhante tumhe evarupaya jaraya vattamanaya dine dine pabbatam abhiruhatha"ti vutte "yattha eke"tiadika catasso gatha abhasi. Tattha yatthati yasmim pacchimavaye. Eketi ekacce. Vihannantiti sarirakilamathena cittena vighatam apajjanti. Siluccayanti pabbatam. Tatthati tasmim jarajinnakalepi. Sampajano patissatoti imina cittakhedabhavam dasseti, iddhi- balenupatthaddhoti imina sarirakhedabhavam. Bhayahetunam kilesanam samucchinnatta pahinabhayabheravo. Dayhamanesuti ragaggiadihi ekadasahi aggihi sattesu dayhamanesu. Sankilesa- parilahabhavena nibbuto sitibhuto. Puna manussehi "kim bhante jinnakalepi arannapabbateyeva viharatha, nanu ime veluvanadayo vihara manorama"ti vutte arannapabbata eva mayham manoramati dassento "karerimalavitata"tiadika dvadasa gatha abhasi. Tattha karerimalavitatati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page501.

Varunarukkhapantihi samagata. "kalavannapupphehi otthata"tipi vadanti. Kunjara- bhirudati patighosadigunibhutehi hatthinam gocaresinam 1- gajjitehi abhitthanita. Abhivutthati mahameghena abhippavuttha. 2- Rammatalati teneva rajojallapanneyyadinam apagamena ramaniyatala. Nagati desantaram agamanato "naga"ti selamayataya "sela"ti ca laddhanama pabbata. Abbhunnadita sikhibhiti madhurassarena unnadita. Alanti yuttam samattham va. Jhayitukamassa atthakamassatiadisupi imina nayena yojetabbam. Bhikkhunoti bhinnakilesabhikkhuno, meti sambandho. Umapupphena samanati mecakanibhataya umakusumasadisa. Gaganavabbhachaditati tato eva saradassa gaganaabbha viya 3- kalameghasanchadita, nilavannati attho. Anakinnati asankinna asambadha. Pancangikenati atatadihi pancahi angehi yuttena turiyena parivariyamanassa tadisipi na hoti, yatha yadisi ekagga- cittassa samahitacittassa sammadeva ruparupadhammam aniccadivasena vipassantassa rati hoti. Tenaha bhagava:- "yato yato sammati khandhanam udayabbayam labhati pi tipamojjam amatam tam vijanatan"ti 4-. Kammam bahukantiadina dve gatha kammaramanam 5- paccayagiddhanam bhikkhunam ovadadanavasena vutta. Tattha kammam bahukam na karayeti kammaramo hutva bahum nama kammam na karaye na adhitthahe, khandaphullapatisankharanam pana satthara anunnatameva. Parivajjeyya jananti akalyanamittabhutam janam vajjeyya. Na uyyameti paccayuppadanaganabandhadivasena vayamam na kareyya. @Footnote: 1 Ma. gocaranam 2 Si. atippavuttha 3 Si. saradasamaye gaganam abbham viya @4 khu.dhamMa. 25/374/82 sambahulabhikkhuvatthu 5 Si. kammam karamananam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page502.

Anattaneyyametanti etam navakammadhitthanadikam attano atthavaham na hotiti attho. Tattha karanamaha "kicchati kayo kilamati"ti. Navakammadipasutassa hi taham taham vicarato kayasukhadialabhena kicchappatto hoti kilamati khedam apajjati, tena ca kayakilamathena dukkhito. Vatthuvisadaattaneyyakiriyadinam 1- abhavena so puggalo samatham na vindati cittasamadanam na labhatiti. Otthappahatamattenatiadina dve gatha sutaparamassa panditamanino garaha- vasena, tato para dve panditassa pasamsavasena vutta. Tattha otthappahatamattenati sajjhayasisena otthaparivattanamattena, buddhavacanam sajjhayakaranamattenati attho. Attanampi na passatiti anatthannutaya attano paccakkhabhutampi attham na janati, yathavato attano pamanam na paricchindatiti attho. Patthaddhagivo caratiti "aham bahussuto, satima, pannava, na maya sadiso anno atthi"ti manatthaddho hutva garutthaniyanampi apacitim adassento ayosalakam gilitva thito viya thaddhagivo carati. Aham seyyoti mannatiti ahameva seyyo uttamoti mannati. Aseyyo seyyasamanam, balo mannati attananti ayam aseyyo hino samano annena seyyena uttamena samanam sadisam katva attanam balo mandabuddhi bala- bhaveneva mannatiti. Na tam vinnu pasamsantiti tam tadisam balam paggahitacittataya patthaddhamanasam thambhitattam naram vinnu pandita na pasamsanti, annadatthu garahantiyeva. Seyyohamasmiti yo pana pandito puggalo "seyyohamasmi"ti va hinasadisamana- vasena "naham seyyo"ti va kancipi manam ajappento vidhasu navasu mana- kotthasesu kassacipi vasena na vikampati. Pannavantanti aggaphalapannavasena pannavantam itthadisu tadibhavappattiya @Footnote: 1 Ma......anattaneyYu.....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page503.

Tadim, asekkhaphalasisesu sutthu patitthitatta silesu susamahitam, arahattaphalasamapatti- samapajjanena cetosamathamanuyuttanti tadisam sabbaso pahinamanam khinasavam vinnu buddhadayo pandita pasamsare vannenti thomentiti attho. Puna annataram dubbacam bhikkhum disva dovacassataya adinavam sovacassataya anisamsanca pakasento "yassa sabrahmacarisu"tiadika dve gatha abhasi. Ta vuttattha eva. Puna uddhatam unnalam ekam disva uddhatadibhave dosam anuddhatadibhave ca gunam vibhavento "uddhato capalo bhikkhu"tiadika dve gatha abhasi. Tattha kapiva sihacammenati sihacammena paruto makkato viya so uddhatadidosasamyutto bhikkhu tena pamsukulena ariyaddhajena na upasobhati ariyagunanam abhavato. Yo pana upasobhati, tam dassetum "anuddhato"tiadi vuttam. Ete sambahulatiadika panca gatha ayasmantam sariputtam namassante brahmakayike deve disva ayasmato kappinassa sitapatukammanimittam vutta. Tattha eteti tesam paccakkhataya vuttam. Sambahulati bahubhavato, tam pana bahubhavam "dasa- devasahassani"ti paricchinditva aha. Devati upapattideva. Tam tesam devabhavam annehi visesetva dassento "sabbe te brahmakayika"ti aha. Yasma te attano upapattiddhiya mahatiya deviddhiya samannagata parivarasampanna ca, tasma aha "iddhimanto yasassino"ti. "ko nu senapati bhoto"ti pucchaya vissajjanavasena "maya pavattitam dhammacakkam anuttaram sariputto anuvatteti"ti 1- vadantena bhagavata ayasmato sariputtattherassa dhammasenapatibhavo anunnatoti aha "dhammasenapatim dhiram mahajhayim samahitam @Footnote: 1 Ma.Ma. 13/399/383 selasutta (thokam visadisam)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page504.

Sariputtan"ti. Tattha dhiranti kilesamaradinam nimmathanena viriyavantam mahavikkantam. 1- Mahajhayinti dibbaviharadinam ukkamsagamanena mahantam jhayim. Tato eva sabbaso vikkhepaviddhamsanavasena samahitam. Namassantati sirasi anjalim paggayha namassamana titthanti. Yampi nissayati yam nu kho arammanam nissaya arabbha jhayatiti nabhijanamati puthujjanabhavena brahmano evam ahamsu. Accheram vatati acchariyam vata. Buddhananti catusaccabuddhanam. Gambhiro gocaro sakoti paramagambhiro atiduddaso duranubodho puthujjanehi asadharano avisayo. Idani tassa gambhirabhave karanam dassetum "ye mayan"tiadi vuttam. Tattha valavedhisamagatati ye mayam valavedhidhanuggahasadisa atisukhumampi visayam pativijjhitum samattha agata upa- parikkhanta nabhijanama, gambhiro vata buddhanam visayoti attho. Tam tatha deva- kayehiti tam tatharupam sariputtam sadevakassa lokassa pujanaraham tehi brahmakayikehi tada tatha pujitam disva ayasmato mahakappinassa sitam ahosi. Imesam lokasammatanam brahmunampi avisayo, yattha savakanam visayoti. Yavata buddhakhettamhiti gatha therena attanam arabbha sihanadam nadantena bhavita. Tattha buddhakhettamhiti anakhettam sandhaya vadati. Thapayitva mahamuninti sammasambuddham thapetva. Buddha hi bhagavanto dhutagunehipi sabbasattehi paramukkamsagata eva, kevalam pana mahakarunasancoditamanasa sattanam tadisam mahantam upakaram oloketva gamantasenasanavasadim anuvattantiti tam tam dhutadhammavirodhi hoti. Dhutaguneti kilesanam dhutena gunena arannakadibhavena apekkhitagune. Karanatthe va etam bhummavacanam. Sadiso me na vijjati, kuto pana uttarinti 2- adhippayo. Tatha hesa thero tattha aggatthane thapito. @Footnote: 1 Si. mahavikkamam 2 cha.Ma. uttariti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page505.

Na civareti gathaya "thapayitva mahamunin"ti vuttamevattham pakatataram karoti, civaradisu tanhaya anupalepo dhutangaphalam. Tattha na civare sampatte tanhalepenati yojana. Sayaneti senasane. Gotamoti bhagavantam gottena kitteti. Anappameyyoti pamarakarakilesabhavato aparimanagunataya ca anappameyyo. Mulalapuppham vimalamva ambunati yatha nimmalam virajam nalinam 1- udakena na lippati, evam gotamo bhagava tanhalepadina na lippatiti attho. Nekkhammaninno abhinikkhammaninno tato eva tibhavabhinissato bhavattayato vinissato visamyutto. Yesam satipatthanagivadinam bhavanaparipuriya yattha katthaci anupalitto nekkhamma- ninnova ahosi, te angabhute dassento "satipatthanagivo"ti osanagathamaha. Tattha gunarasito uttamangabhutaya pannaya adhitthanabhavato satipatthanam giva etassati satipatthanagivo, anavajjadhammanam adane saddha hattho etassati saddhahattho. Gunasarirassa uttamangabhavato panna sisam etassati pannasiso. Mahasamudagamanataya mahavisayataya mahanubhavataya mahabalataya ca mahantam sabbannutasankhatam nanam etassa atthiti mahanani. Sada sabbakalam nibbuto sitibhuto carati. "susamahito .pe. Nago"ti 2- suttapadancettha nidassetabbam. Yam panettha atthato avibhattam, tam hettha vuttanayameva. Mahakassapattheragathavannana nitthita. Paramatthadipaniya theragathasamvannanaya cattalisanipatassa atthavannana nitthita. ------------------- @Footnote: 1 Si. yatha niluppalam virajam 2 an. chakka. 22/314/387 nagasutta (sya)


             The Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 473-505. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=10928&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=10928&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=398              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=8215              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=8305              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=8305              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]