ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 39 : PALI ROMAN Ja.A.5 chakka-dasakanipata

                       Indriyajatakam
     yo indriyananti idam sattha jetavane viharanto purana-
dutiyikapalobhanam arabbha kathesi.
     Savatthiyam kireko kulaputto satthu dhammadesanam sutva na
sakka agaramajjhe vasantena ekantaparipunnam ekantaparisuddham
brahmacariyam caritum niyyanike sasane pabbajitva dukkhassantam
karissamiti ghare vibhavam puttadarassa niyyadetva sattharam pabbajjam
yaci. Satthapissa pabbajjam dapeti. Tassa acariyaupajjhayehi
saddhim pindaya carito navakatta ceva bhikkhunam bahubhavena ca
kulaghare va asanasalaya va asanam na papunati. Sanghanavaka-
kotiyam pithakam va phalakam va papunati. Aharopi ulukapitthena
ghattitabhinnapitthakanjikam va yagu va putisukkhakhajjakam va jhamasukkhakuro
va papunati yapanappamanam na hoti. So attana laddham
gahetva puranadutiyikaya santikam gacchati. Athassa sa pattam
gahetva vanditva pattato bhattam niharitva susampaditani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page312.

Yagubhattasupabyanjanani deti. Mahallako rasatanhaya bajjhitva puranadutiyikam jahitum na sakkoti. Sa cintesi baddho nu kho noti vimamsissami nanti. Athekadivasam janapadamanussam setamattikaya nahapetva gehe nisidapetva annepissa katipaye parivaramanusse anapetva thokam thokam panabhojanam dapesi. Te khadanta bhunjanta nisidimsu. Te gehadvare cakkesu gone bandhapetva ekam sakatam thapapesi sayam pana pitthigabbhe nisiditva puve paci. Atha mahallako agantva dvare atthasi. Tam disva eko mahallakapuriso ayye eko thero dvare thitoti aha. Vanditva aticchapehiti. So aticchatha bhanteti punappunam kathetva tam agacchantam disva ayye thero na gacchatiti aha. Sa gantva sanim ukkhipitva oloketva ambho amhakam darakapitati vatva nikkhamitva vanditva pattam gahetva geham pavesetva bhojetva bhojanapariyosane vanditva tumhe idheva parinibbayitha mayam ettakam kalam annam kulam na ganhimha assamike pana ghare gharavaso na santhati mayam annam kulam ganhama durajanapadam gacchissama tumhe appamatta hotha sace me doso atthi khamathati aha. Mahallakassa hadayam phalakalo viya ahosi. Atha nam aham tam jahitum na sakkomi ma gaccha vibbhamissami asukatthane me satakam pesehi pattacivaram paticchapetva agacchis- samiti aha. Sa sadhuti sampaticchi. Mahallako viharam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page313.

Gantva acariyupajjhaye pattacivaram paticchapento kasma avuso evam karositi vutte puranadutiyikam jahitum na sakkomi vibbhamissamiti aha. Atha nam te anicchantanneva satthu santikam netva kim bhikkhave imam anicchantanneva anayitthati vutte bhante ayam ukkanthitva vibbhamitukamoti vadimsu. Atha nam sattha saccam kira tvam ukkanthitositi pucchitva saccam bhanteti ko tam ukkanthapetiti puranadutiyika bhanteti vutte bhikkhu na idaneva sa itthi tuyham anatthakarika pubbepi tvam etam nissaya catuhi jhanehi parihino mahadukkham patva mam nissaya tamha dukkha muncitva nattham jhanam patilabhatiti vatva atitam ahari atite baranasiyam brahmadatte rajjam karente bodhisatto tassa purohitam paticca tassa brahmaniya kucchismim nibbatti. Jatadivase cassa sakalanagare avudhani pajjalimsu. Tenassa jotipaloti namam karimsu. So vayappatto takkasilayam sabbasippani ugganhitva ranno sippam dassetva issariyam pahaya kinci ajanapetva aggadvarena nikkhamitva arannam pavisitva sakkadattiye kapitthaassame isipabbajjam pabbajitva jhanabhinna nibbattesi. Tam tattha vasantam anekani isisatani parivaresum. Mahasamagamo ahosi satta antevasika jetthaka ahesum tesam salissaro nama isi kapitthaassama nikkhamitva suratthajanapade satodakaya nama nadiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page314.

Tire anekasahassaisiparivaro vasi. Mendissaro nama isi pajotakaranno vijite kalambamulakam nama nigamam nissaya anekasahassa- isiparivaro vasi. Pabbato nama isi ekam atavijanapadam nissaya anekasahassaisiparivaro vasi. Kaladevilo nama isi avantikaratthe dakkhinapathe ekam ghanaselam nissaya anekasahassaisiparivaro vasi. Kisavaccho nama isi ekakova dandakiranno kumbhavatim nama nagaram nissaya uyyane vasi. Anusissatapaso pana bodhisattassa upatthako santike vasi. Narado nama isi kaladevilassa kanittho majjhimap- padese aranne anjanagirimhi pabbatajalantare ekakova ekasmim guhalene vasi. Anjanagirino pana avidure eko akinnamanusso nigamo atthi. Tesam antare mahati nadi tam bahu manussa osaranti. Uttamarupadhara vannadasiyo purise palobhayamana tassa nadiya tire nisidanti. Naradatapaso tasu ekam disva patibaddhacitto hutva jhanam antaradhapetva niraharo parisussanto kilesavasangato sattaham nipajji. Athassa bhata kaladevilo avajjento tam karanam natva akasenagantva lenam pavisi. Narado tam disva kasma bhavam agatositi aha. Bhavam aphasuko tam bhavantam patijaggitum agatosmiti. Atha nam so avatthukam bhavam kathesi alikam tuccham kathesiti musavadena nigganhi. So na tam pahatum vattatiti salissaram anesi mendissaram anesi pabbatissaram anesi. Itaro te musavadena nigganhi. Kaladevilo sarabhangasattharam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page315.

Anessamiti akasena gantva tam anesi. So agantva tam disva indriyavasam gatoti natva kaccisi narada indriyanam vasam gatoti pucchi. Itarena katham sutvava utthaya vanditva ama acariyati vutte narada indriyavasam gata nama imasmim attabhave sussanta dukkham anubhavitva dutiyattabhave niraye nibbattantiti vatva pathamam gathamaha yo indriyanam kamena vasam narada gacchati so pariccajjubho loke jivanteva visussatiti. Tattha yo indriyananti narada yo puriso rupadisu subhakaram gahetva kilesakamavasena channam indriyanam vasam gacchati. Pariccajjubhoti so puriso manussalokanca devalokancati ubho loke pariccajitva nirayadisu nibbattatiti attho. Jivanteva visussatiti jivantoyeva attana icchitam kilesavatthum alabhanto sokena visussati mahadukkham papunati. Tam sutva narado acariya kamasevanam nama sukham evarupam sukham kim sandhaya dukkhanti vadasiti pucchi. Athassa sarabhango tenahi sunahiti dutiyam gathamaha sukhassanantaram dukkham dukkhassanantaram sukham sosi patto sukhadukkham patikankha varam sukhanti. Tattha sukhassanantaranti kamasukhassa anantaram nirayadukkham. Dukkhassati silarakkhanadukkhassa anantaram dibbamanusakasukhanceva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page316.

Nibbanasukhanca. Idam vuttam hoti narada ime satta kamasevana- samayena kalam karitva ekantadukkhe niraye nibbattanti. Silam rakkhanta vipassanaya kammam karonta ca pana kilamanti te dukkhena silam rakkhitva silaphalena vuttappakaram sukham patilabhanti idam sandhayaham evam vadamiti. Sosi pattoti so tvam narada idani jhanasukham nasetva tato sukha mahantam kamanissitam cetasikadukkham patto. Patikankhati idam kilesadukkham chaddetva puna tadeva varam uttamam jhanasukham iccha patthehiti. Narado idam acariya dukkham nahantam adhivasetum sakkomiti aha. Atha nam mahasatto narada dukkham nama uppannam adhivase- tabbamevati vatva tatiyam gathamaha kicchakale kicchasaho so kiccham nativattati sa kicchantam sukham dhiro yogam samadhigacchatiti. Tattha nativattatiti nanuvattati ayameva va patho. Idam vuttam hoti narada yo kayikacetasikadukkhasankhatassa kicchassa uppanna- kale appamatto tassa kicchassa haranupayam karonto kicchasaho hutva tam kiccham na anuvattati tassa vase avattitva tehi tehi upayehi tam kiccham abhibhavati vinaseti sa dhiro kicchassa antimasankhatam niramisam sukham adhigacchati tam va kicchantam yogasukham adhigacchati akilamanto papunatiti. So acariya kamasukham nama uttamasukham na tam jahitum sakkomiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page317.

Aha. Atha nam mahasatto narada dhammo nama na kenaci karanena nasetabboti vatva catuttham gathamaha na heva kamanam kama nanattha natthakarana na katanca niramkatva dhamma cavitumarahasiti. Tattha kamanam kamati kamanam kama vatthukamanam patthanayati attho. Nanattha natthakaranati na anatthato na atthakarana. Na katanca niramkatvati katanca nipphaditam jhanam niramkatva. Idam vuttam hoti narada na heva vatthukamapatthanaya dhamma cavitumarahasi ekasmim anatthe uppanne tam patihanitukamo nanattha natthenapi karanabhutena dhamma cavitumarahasi. Asuko nama me attho uppajjissatiti evam atthakarana pana dhamma cavitumarahasi katam puna nipphaditum jhanasukham niramkatvapi nasetva neva dhamma cavitumarahasiti. Evam sarabhangena catuhi gathahi dhamme desite kaladevilo attano kanittham ovadanto pancamam gathamaha dakkham gahapatam sadhu samvibhajjanca bhojanam ahaso atthalabhesu atthabyapatti abyathoti. Tattha dakkham gahapatanti narada gharavasam vasantanam gahapatinam bhoguppadanatthaya analasyachekam kusalabhavasankhatam dukkham nama sadhu dakkhabhavo laddhako. Samvibhajjanca bhojananti dukkhena uppaditabhoganam dhammikasamanabrahmanehi samvibhajitva paribhogakaranam dutiyam sadhu. Ahaso atthalabhesuti mahante issariye uppanne pamadavasena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page318.

Ahaso anubbilaviggatam tatiyam sadhu. Atthabyapattiti yada pana attano atthabyapatti yasavinaso hoti tada abyatho akilamanam catuttham sadhu tasma tvam narada jhanam me antarahitanti ma soci sace indriyanam vasam nagamissasi natthampi te jhanam puna pakatikameva bhavissatiti. Tam puna kaladevilena naradassa ovaditabhavam natva sattha abhisambuddho hutva chattham gathamaha ettava tesam pandiccam asito devilo bravi nayito kinci papiyo yo indriyanam vasam vajeti. Tassattho bhikkhave ettakam etam pandiccam soyam devilo abravi yo pana kilesavasena indriyanam vasam vajeti ito anno papiyo natthiti. Atha nam sarabhango amantetva narada idam tava sunohi pathamameva kattabbayuttakam yo na karoti so arannam pavitthamanavako viya socati paridevatiti vatva atitam ahari atite ekasmim kasinigame eko brahmanamanavo abhirupo ahosi thamasampanno nagabalo. So cintesi kimme kasikammadini katva matapitupatthehi kim puttadarena kim danadipunnehi katehi kinci aposetva kinci punnam akatva arannam pavisitva mige maretva attanameva posessamiti so pancavudhasannaddho himavantam gantva nanamige vadhitva khadanto antohimavante vidhiniya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page319.

Nama nadiya tire giriparikkhittam mahantam pabbatajalam patva tattha mige vadhitva angare pakkamamsam khadanto vasam kappesi. So cintesi aham sada thamasampanno nama na bhavissami dubbalakale aranne caritum nasakkhissami idaneva nanavanne mige pabbatajalam pavesetva dvaram yojetva arannam anahindantova yatharuciya migam vadhitva khadissamiti. So tatha akasi. Athassa kale atikkante tam kammam matthakam pattam ditthadhammavedaniyam jatam attano hatthapadehi na labhi gantum aparaparam parivattetum nasakkhi neva kinci khadaniyam bhojaniyam na paniyam pivi sariram milayi manussapeto ahosi gimhakale pathavi viya sariram bhijjitva rajiyo dassesi. So durupo dussanthito mahadukkham anubhavi. Evam addhane gate siviratthe siviraja nama aranne angarapakkamamsam khadissamiti amaccanam rajjam niyyadetva pancavudhasannaddho arannam pavisitva mige vadhitva mamsam khadanto anupubbena tam padesam patva tam purisam disva bhito satim upatthapetva kosi tvam ambho purisati pucchi. Sami manussapeto aham attano katakammassa phalam anubhavami tvam pana kositi. Sivirajahamasmiti. Atha kasma idhagatositi. Migamamsam khadanatthayati. Athassa so ahampi maharaja iminava karanenagantva manussapeto jatoti sabbam vittharena kathetva attano dukkhitabhavam ranno acikkhanto sesagatha abhasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page320.

Amittanamva hatthattham sivi pappoti mamiva kammam vijjanca dakkheyyam vivaham silamaddavam eteva yase hapetva nibbatto sehi kammehi. Soham sahassajinova abandhu aparayano ariyadhamma atikkanto yatha peto tathevaham. Sukhakame dukkhapetva apannosmi padam imam yoham sukham nadhigacchami thito bhanumakasivati. Tattha amittanamva hatthatthanti amittanam hatthe attham vinasam viya. Siviti rajanam alapati. Pappoti mamivati madiso papakamme papunati attanova kammena vinasam papunatiti vuttam hoti. Kammanti kasikammadibhedam ajivasadhakam kiccam. Vijjanti nanappakarakam hatthisippadikam sippam. Dakkheyyanti nanappakarena bhoguppadanena kosallam. Vivahanti avahavivahasambaddham. Silamaddavanti pancavidhasilanceva muduvacanahitakamapapanivaranakalyanamittata ca so hi idha maddavoti adhippeto. Eteva yase hapetvati ete ettake yasadayakadhamme hapetva. Nibbatto sehi kammehiti attano kammehi nibbatto. Idam vuttam hoti aham maharaja imasmim loke issariyadayakam kattabbayuttakam kammam akatva sippam asikkhitva upayena bhoge anuppadetva avahavivaham akatva silam arakkhitva mam akiccam karontam nivaranasamatthe kalyanamitte abhajitva ime ettake yasadayakatta yaseti sankhyam gate

--------------------------------------------------------------------------------------------- page321.

Lokappavattidhamme avahapetva chaddetva imam arannam pavisitva sayam katehi papakammehi idani manussapeto hutva nibbattosmiti. Sahassajinovati sahassajinapuriso viyati attho. Sacaham samma- patipajjitva bhoge uppadeyyam tehi anekasahassehi bhogehi jinotipi attho. Aparayanoti asarano nippatiti attho. Ariyadhammati sappurisadhammato. Yatha petoti yatha mato peto hutva uppajjeyya jivamanoyeva tatha manussapeto jatosmiti attho. Sukhakame dukkhapetvati sukhakame satte dukkhapetva. Sukhakamotipi patho. Sayam sukhakamo param dukkhapetvati attho. Apannosmi padam imanti imam evarupam kotthasam pattosmi pathantipi patho. Idam dukkhassa pathabhutam attabhavam pattosmiti attho. Thito bhanumakasivati bhanuma vuccati aggi vitacchitangarehi samanta parikinno viya sarire utthitena mahadahena dahanto kayikacetasikasukham na vindamiti vadati. Evanca pana vatva aham maharaja sukhakamo param dukkhapetva dittheva dhamme manussapetosmi tasma tvam papakammam ma kari attano nagaram gantva danadini punnani karohiti aha. Raja tatha katva saggapadam puresi. Sarabhangasattha imam karanam aharitva tapasam sannapesi. So tassa kathaya samvegam patilabhitva tam vanditva khamapetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page322.

Kasinaparikammam katva natthajjhanam patipakatikam akasi. Sarabhango tassa tattha vasitum adatva adaya attano assamam gato. Sattha imam dhammadesanam aharitva saccani pakasetva jatakam samodhanesi saccapariyosane ukkanthitabhikkhu sotapattiphale patitthahi. Tada narado ukkanthitabhikkhu ahosi salissaro sariputto mendissaro kassapo pabbato anuruddho kaladevilo kaccayano anusisso anando kisavaccho moggallano sarabhango pana ahamevati. Indriyajatakam sattamam.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 39 page 311-322. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=6262&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=6262&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1171              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=4983              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=5032              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=5032              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]