ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 39 : PALI ROMAN Ja.A.5 chakka-dasakanipata

page427.

Kanhajatakam kanho vatayam purisoti idam sattha kapilavatthum upanissaya nigrodharame viharanto sitapatukammam arabbha kathesi. Tada kira sattha sayanhasamaye nigrodharame bhikkhusanghaparivuto janghaviharam anucankamanto annatarasmim padese sitapatukammam akasi. Anandatthero ko nu kho hetu ko paccayo bhagavato sitapatukammaya na ahetu tathagata sitam patukaronti pucchissamiti tavati anjalim paggayha sitakaranam pucchi. Athassa sattha bhutapubbam ananda kanho nama isi ahosi so imasmim bhumippadese vihasi jhayi jhanarato tassa silatejena sakkassa bhavanam kampiti sitakaranam vatva tassa vatthuno apakatatta therena yacito atitam ahari atite baranasiyam brahmadatte rajjam karente baranasiyam ekena asitikotivibhavena aputtakena brahmanena silam samadayitva putte patthite bodhisatto tassa brahmaniya kucchismim nibbatti. Kalavannatta panassa namaggahanadivase kanhakumarotissa namam karimsu. So solasavassakale manipatima viya sobhaggappatto hutva pitara sippuggahanatthaya pesito takkasilayam sabbasippani uggahetva paccagacchi. Atha nam pita anurupena darena samyojesi. So aparabhage matapitunam accaye sabbam issariyam patipajji. Athekadivasam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page428.

Ratanakotthagarani viloketva varapallankamajjhagato suvannapatam aharapetva ettakam dhanam asukenapi uppaditam ettakam dhanam asukenati pubbanatihi suvannapate likkhitani akkharani disva cintesi yehi imam dhanam uppaditam te na pannayanti dhanameva pannayati ekopi imam dhanam gahetva gato nama nahosi na kho pana sakka dhanabhandikam bandhitva paralokam netum panca- sadharanabhavena hi asarakassa dhanassa danam saro bahurogasadharana- bhavena asarakassa kayassa silavantesu abhivadanadikammam saro aniccatabhibhutassa asarakassa jivitassa aniccadivasena vipassanayogo saro tasma asarehi bhogehi saraggahanattham danam dassamiti so asana vutthaya ranno santikam gantava rajanam apucchitva mahadanam pavattesi. Yava sattama divasa dhanam aparikkhiyamanam disva kim me dhanena yava mam jara nabhibhavati tavadeva pabbajitva abhinna ca samapattiyo ca nibbattetva brahmaloka- parayano bhavissamiti cintetva gehe sabbadvarani vivarapetva dinnam me harantuti asucim viya jigucchanto vatthukame pahaya tassa mahajanassa rodantassa paridevantasseva nagara nikkhamitva himavantap- padesam pavisitva isipabbajjam pabbajitva attano vasanatthaya ramaniyam bhumibhagam oloketva imam thanam patva idha vasissamiti ekam indavarunirukkham gocaragamam katva adhitthaya tasseva rukkhassa mule vihasi gamantasenasanam pahaya aranniko ahosi pannasalam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page429.

Akatva rukkhamuliko ahosi abbhokasiko nesajjiko sace nipajjati bhumiyamyeva nipajjati dantamusaliko hutva anaggipakkameva khadati thusaparikkhittam kinci na khadati ekadivase ekavarameva khaditva ekasaniko ahosi chamayam pathaviapatejavayusamo hutva ete ettake dhutangagune samadaya vasati. Imasmim kira jatake bodhisatto paramappiccho ahosi. So nacirasseva abhinna ca samapattiyo ca nibbattetva jhanakilam kilanto tattheva vasati. Phalaphalatthampi annattha na gacchati. Rukkhassa phalitakale phalam khadati pupphitakale puppham khadati sapattakale pattam khadati nippattakale papatikam khadati. Evam paramasantuttho hutva imasmim thane ciram vasi. So ekadivasam pubbanhasamaye tassa rukkhassa pakkani phalani ganhi. Ganhanto pana loluppacarena utthaya annasmim padese na ganhati yathanisinnova hattham pasaretva hatthapasathane thitani phalani samharati. Tesupi manapamanapam avicinitva sampatta- sampattameva ganhati. Evam paramasantutthassa tassa silatejena sakkassa pandukambalasilasanam unhakaram dassesi. Tam kira sakkassa ayukkhayena va unham hoti punnakkhayena va annasmim va mahanubhave satte tam thanam patthente dhammikanam va mahiddhikanam samanabrahmananam silatejena unham ahosi. Sakko ko nu kho mam thana cavetukamoti avajjitva imasmim padese vasantam kanham isim rukkhaphalani uccinantam disava cintesi ayam isi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page430.

Ghoratapo paramajitindriyo imam dhammakathaya sihanadam nadapetva sukaranam sutva varena santappetva imassa rukkham dhuvaphalam katva agamissamiti so mahantena anubhavena sigham otaritva tasmim rukkhamule tassa pitthipasse thatva attano avanne kathite kujjhissati nu kho noti vimamsanto pathamam gathamaha kanho vatayam puriso kanham bhunjati bhojanam kanhe bhumippadesasmim na mayham manaso piyoti. Tattha kanhanti kalavannam. Bhojananti rukkhaphalabhojanam. Kanho isi sakkassa vacanam sutva ko nu kho maya saddhim kathetiti dibbacakkhuna upadharento sakkoti natva anivattitva anoloketvava dutiyam gathamaha na kanho tapasa hoti antosaro hi brahmano yasmim papani kammani sa ve kanho sujampatiti. Tattha tapasati tapena kanho nama na hotiti attho. Anto- saroti abbhantare silasamadhipannavimuttivimuttinanadassanasarehi samannagato evarupo hi bahitapapatta brahmano nama hoti. Sa veti yasmim pana papani kammani atthi so yatthakatthaci kule jatopi yenakenaci sariravannena samannagatopi kalakoyeva. Evanca pana vatva imesam sattanam kanhabhavakarani papakammani ekavidhadibhedehi vittharetva sabbanipi tani garahitva siladayo gune pasamsitva akase candam utthapento viya sakkassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page431.

Dhammam desesi. Sakko tassa dhammakatham sutva pamudito somanassajato mahasattam varena nimantento tatiyam gathamaha etasmim te sulapite patirupe subhasite varam brahmana te dammi yamkinci manasicchasiti. Tattha etasminti yam idam taya sabbannubuddhena viya sulapitam tasmim sulapite tumhakam anucchavikatta patirupe subhasite yamkinci manasa icchasi sabbam te yam varam icchitam patthitam tam dammiti attho. Tam sutva mahasatto cintesi ayam kinnu kho attano avanne kathite kujjhissati noti mam vimamsanto mayham chavivannanca bhojananca vasanatthananca garahitva idani mayham akujjhanabhavam natva pasannacitto varam deti mam kho panesa sakkissariyabrahmis- sariyanamatthaya brahmacariyam caratiti manneyya tatrassa nikkankhabhavattham mayham paresu kodho va doso va ma uppajjatu parasampattiyam lobho va paresu sineho va ma uppajjatu majjhattova bhaveyyanti ime maya cattaro vare gahetum vatatatiti so tassa nikkankhabhavatthaya cattaro vare ganhanto catuttham gathamaha varanca me ado sakka sabbabhutanamissara sunikkodham suniddosam nillobham vuttimattano nisnehamabhikankhami ete me caturo vareti. Tattha varanca me ado sakkati sace tvam mayham varam adasi. Sunikkodhanti akujjhanavasena sutthu nikkodham. Suniddosanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page432.

Adussanavasena sutthu niddosam. Nillobhanti parasampattisu nillobham. Vuttimattanoti evarupam attano pavuttim. Nisnehanti puttadhitasu va savinnanakesu dhanadhannadisu va avinnanakesu attano santakesupi nisneham apagatalobham. Abhikankhamiti evarupam imehi catuhangehi samannagatam attano vuttim abhikankhami. Ete me caturo vareti ete nikkodhadike caturo vare mayham dehiti vadati. Kim panesa na janati yatha na sakka sakkassa santike varam gahetva varena kodhadayo haritunti no na janati sakke kho pana varam dadante na ganhamiti vacanam na yuttanti ca tassa ca nikkankhabhavatthaya ganhiti. Tato sakko cintesi kanhapandito varam ganhanto ativiya anavajje vare ganhi etesu varesu gunadosam etameva pucchissamiti. Atha nam pucchanto pancamam gathamaha kim nu kho kodhe va dose va lobhe sneheva brahmana adinavam sampassasi tam me akkhahi pucchitoti. Tassattho brahmana kinnu kho tvam kodhe va dose va lobhe va snehe va adinavam sampassasi tvam tava me pucchito akkhahi na hi mayam ettha adinavam janamati. Atha nam mahasatto tenahi sunahiti vatva catasso gatha abhasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page433.

Appo hutva bahu hoti vaddhate so akhantijo asangi bahupayaso tasma kodham na rocaye. Dutthassa pharusa vaca paramaso anantara tato pani tato dando satthassa parama gati doso kodhasamutthano tasma dosam na rocaye. Alobhasahasakara nikati vancanani ca dissanti lobhadhammesu tasma lobham na rocaye. Snehasanganthita gantha senti manomaya puthu te bhusam upatapenti tasma sneham na rocayeti. Tattha akhantijoti so anadhivasakajatikassa akhantito jato kodho pathamam paritto hutva paccha bahu hoti aparaparam vaddhati. Tassa vaddhanabhavo khantivadijatakena ceva culladhammapalajatakena ca vannetabbo. Apica tissamaccassa cettha bhariyam adim katva sabbam janam saparijanam maretva paccha attano maritavatthum kathetabbam. Asangiti asangakarano yassa uppajjati tam asattam laggitam karoti tanca vatthum vissajjetva gantum na deti nivattetva akkosanadini kareti. Bahupayasoti bahuna kayikacetasikadukkhasankhatena upayasena kilamathena samannagato. Kodham nissaya hi kodhavasena ariyadisu katavitikkama ditthadhamme ceva samparaye ca vadhabandhanavippatisaradini ceva pancavidhabandhanakammakaranadini ca bahuni dukkhani anubhavantiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page434.

Kodho bahupayaso nama. Tasmati yasma esa evam anekadinavo tasma kodham na rocemi. Dutthassati kujjhanalakkhanena kodhena kujjhitva aparabhage dussanalakkhanena dosena dutthassa pathamam tava pharusavaca nicchareti. Vacaya anantara akaddhanavikaddhanavasena hatthaparamaso. Tato anantara upakkamanavasena pani pavattati. Tato dandappaharo. Atikkamitva pana ekatodharaubhatodharassa satthassa parama gati sabbapariyanta satthanipphatti hoti. Yada hi satthena parampi jivita voropetva paccha teneva satthena attanam jivita voropeti tada doso matthakam patto hoti. Doso kodhasamutthanoti yatha anambilam takkam va kanjikam va parinamavasena parivattitva ambilam hoti tam ekajatikampi samanam ambilam anambilanti nana vuccati tatha pubbakale kodho parinametva aparabhage doso hoti so akusalamulattena ekajatikopi samano kodho dosoti nana vuccati. Yatha ca anambilato ambilam evam sopi kodhato samutthatiti kodhasamutthano. Tasmati yasma evam anekadinavo doso tasma dosampi na rocemi. Alobhasahasakarati divadivasena gamam paharitva vilumpanani ca avudham sarire thapetva idam nama me dehiti sahasakara ca. Nikati vancanani cati patirupakam dassetva parassa haranam nikati nama. Sa asuvannameva suvannanti kutakahapananca kahapanoti datva parasantakaggahane datthabba. Patibhanavasena pana upayakusalataya parasantakaggahanam vancanam nama.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page435.

Tassevam pavatti datthabba eko kira ujujatiko gamikapuriso arannato sasakam anetva naditire thapetva nahayitum otari. Atheko dhutto tam sasakam sise katva nahayitum otinno. Itaro uttaritva sasakam apassanto itocito ca olokesi. Tamenam dhutto kim bho olokesiti vatva imasmim me thane sasako thapito tam na passamiti vutte andhabala tvam na janasi sasaka nama naditire thapita palayantiti passa aham attano sasakam sise thapetvava nahayamiti. So appatibhanataya evam bhavissatiti pakkami. Eka- kahapanena migapotakam gahetva puna tam datva dvikahapanagghanakassa migassa gahitavatthumpettha kathetabbam. Dissati lobhadhammesuti sakka ime lobhadayo papadhamma lobhasabhavesu lobhabhibhutesu sattesu dissanti na hi aluddha evarupani kammani karonti evam lobho anekadinavo tasma lobhampi na rocemi. Snehasanganthita ganthati arammanesu alliyanalakkhanena snehena sanganthita punappunam uppadanavasena ghatita suttena pupphani viya ganthani nanappakaresu arammanesu pavattamana abhijjhakayagantha. Senti manomaya puthuti tesu arammanesu uppanna suvannadihi nibbattani suvannadimayani abharanadini viya manena nibbattatta manomaya abhijjhakayagantha tesu arammanesu senti. Te bhusam upatapentiti te bhusam anussayita balavanta sanjananta bhusam upatapenti atikilamenti. Tesam pana bhusam upatapane sallaviddhova ruppatiti gathaya vatthu piyajatika

--------------------------------------------------------------------------------------------- page436.

Kho gahapati sokaparidevadukkhadomanassupayasa piyappabhutika piyato jayate soko pemato jayate sokoti adini suttani ca aharitabbani. Apica sumangalabodhisattassa darake datva balavasokena hadayam phali. Vessantarabodhisattassa mahantam domanassam udapadi. Evam puritaparaminam mahasattanam pemam upatapanam karotiyeva ayam snehe adinavo yasma hoti tasma snehampi na rocemiti. Sakko panhavisajjanam sutva kanhapandita taya ime panha buddhalilaya viya sadhukam kathita ativiya tutthosmi tena aparampi varam ganhahiti vatva dasamam gathamaha etasmim te sulapite patirupe subhasite varam brahmana te dammi yamkinci manasicchasiti. Tato bodhisatto anantaram gathamaha varance me ado sakka sabbabhutanamissara aranne me viharato niccam ekaviharino abadha ma uppajjeyyum antarayakara bhusati. Tattha antarayakara bhusati imassa me tapokammassa antarayakara. Tam sutva sakko kanhapandito varam ganhanto na amisasannissitam varam ganhati tapokammanissitameva ganhatiti cintetva bhiyyosomattaya pasanno aparampi varam dadamano itaram gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page437.

Etasmim te sulapite patirupe subhasite varam brahmana te dammi yamkinci manasicchasiti. Bodhisattopi varamgahanapadesena tassa dhammam desento osanagathamaha varance me ado sakka sabbabhutanamissara na mano va sariram va mankute sakka kassaci kadaci upahannetha etam sakka varam dehiti. Tattha mano vati manodvaram va. Sariram vati kayadvaram va. Vacidvarampi etesam gahanena gahitamevati veditabbam. Mankuteti mama karana. Upahannethati upaghateyya parisuddham assa. Idam vuttam hoti sakka devaraja mama karana mam nissaya mama anatthakamataya kassaci sakkassa kisminci kale idam tividhampi kammadvaram na upahannetha panatipatadihi dasahi akusalakammapathehi vimuttam parisuddhameva bhaveyyati. Iti mahasatto chasupi thanesu varam ganhanto nekkhammanissitameva ganhi. Janati cesa sariram nama byadhidhammam na tam sakka sakkena abyadhidhammam katum sattananca tisu dvaresu parisuddhatta- bhavo na sakka sakkena attayattova evam santepi tassa dhammadesanattham ime vare ganhi. Sakkopi tam rukkham madhuramva phalam katva mahasattam vanditva sirasi anjalim patitthapetva aroga idheva vasathati vatva sakatthanameva gato. Bodhisattopi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page438.

Aparihinajjhano brahmalokupago ahosi. Sattha imam dhammadesanam aharitva ananda pubbe maya nivutthabhumippadesoti vatva jatakam samodhanesi tada sakko anuruddho ahosi kanhapandito pana ahamevati. Kanhajatakam dutiyam.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 39 page 427-438. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=8609&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=8609&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1329              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=5484              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=5541              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=5541              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]