ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 50 : PALI ROMAN Apa.A.2 (visuddha.2)

                   36. 4. Kaludayittherapadanavannana
     padumuttarabuddhassatiadikam ayasmato kaludayittherassa apadanam. Ayampi
purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayani punnani
upacinanto padumuttarassa bhagavato kale hamsavatinagare kulagehe nibbatto
satthu dhammadesanam sunanto sattharam ekam bhikkhum kulappasadakanam bhikkhunam
aggatthane thapentam disva tajjam 1- abhiniharam katva tam thanantaram patthesi.
     So yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto amhakam bodhisattassa
matukucchiyam patisandhiggahanadivase kapilavatthusmimyeva amaccagehe patisandhim ganhi,
bodhisattena saddhim ekadivaseyeva 2- jatoti. Tam divasamyeva dukulacumbatake 3-
nipajjapetva bodhisattassa upatthanatthaya 4- nayimsu. Bodhisattena hi saddhim
bodhirukkho, rahulamata, cattaro nidhi, arohanahatthi, assakanthako, anando,
channo, kaludayiti ime satta ekadivase jatatta sahajata nama ahesum.
Athassa namaggahanadivase sakalanagarassa udaggacittajatatta 5- udayitveva namam
akamsu. Thokam kaladhatukatta pana kaludayiti pannayittha. So bodhisattena
saddhim kumarakilam kilanto vuddhim agamasi.
     Aparabhage lokanathe mahabhinikkhamam nikkhamitva anukkamena sabbannutam
patva pavattavaradhammacakke rajagaham upanissaya veluvane viharante suddhodana-
maharaja tam pavattim sutva purisasahassaparivaram ekam amaccam "puttam me
idhanehi"ti pesesi. So dhammadesanavelayam satthu santikam gantva parisapariyante
thito dhammam sunitva saparivaro arahattam papuni. Atha ne sattha "etha
@Footnote: 1 Ma. tadisam.  2 cha.Ma. ekadivasamyeva.
@3 dukulacumbitake. mano.pu. 1/268.
@4 ka. upatthanam.  5 cha.Ma. udaggacittadivase jatatta.
Bhikkhavo"ti hattham pasaresi. Sabbe tankhanamyeva iddhimayapattacivaradhara vassasatikat-
thera 1- viya ahesum. Arahattappattito patthaya pana ariya majjhattava honti.
Tasma ranna pahitasasanam dasabalassa na kathesi. Raja "neva gato agacchati,
sasanam na suyyati"ti aparam amaccam purisasahassehi saddhim pesesi. Tasmimpi tatha
patipanne aparampi pesesiti evam navahi amaccehi saddhim nava purisasahassani 2-
pesesi. Sabbe arahattam patva tunhi ahesum.
     Atha raja cintesi "ettaka jana mayi sinehabhavena dasabalassa
idhagamanatthaya na kinci kathayimsu, ayam kho udayi dasabalena samavayo, sahapamsukiliko,
mayi ca sineho atthi, 3- imam pesessami"ti tam pakkosapetva "tata tvam
purisasahassaparivaro rajagaham gantva dasabalam idhanehi"ti vatva pesesi.
So pana gacchanto "sacaham deva pabbajitum labhissami, evaham bhagavantam
idhanessami"ti vatva "yam kinci katva mama puttam dassehi"ti vutte 4- rajagaham
gantva satthu dhammadesanavelayam parisapariyante thito dhammam sutva saparivaro
arahattam patva ehibhikkhubhave patitthasi. Arahattam pana patva "na tavayam
dasabalassa kulanagaram gantum kalo, vasante pana upagate pupphite vanasande
haritatinasanchannaya 5- bhumiya gamanakalo bhavissati"ti kalam patimanento vasante
sampatte satthu kulanagaram gantum gamanamaggavannam vannento:-
                    "angarino dani duma bhadante
                    phalesino chadanam vippahaya
                    te accimantova pabhasayanti
                    samayo mahavira bhagi rathanam.
@Footnote: 1 cha.Ma. vassasatthikatthera, evamuparipi.  2 cha.Ma. navahi purisasahassehi saddhim nava
@amacce.  3 Si. sinehava.  4 cha.Ma. vutto.  5 ka. haritatinasamataYu.
                    Dumani phullani manoramani
                    samantato sabbadisa pavanti
                    pattam pahaya phalamasasana
                    kalo ito pakkamanaya dhira.
                    Nevatisitam na panatiunham
                    sukha utu addhaniya bhadante
                    passantu tam sakiya koliya ca
                    pacchamukham rohiniyam tarantam.
                Asaya kasate khettam  bijam asaya vappati
                asaya vanija yanti  samuddam dhanaharaka
                yaya asaya titthami  sa me asa samijjhatu.
                Natisitam 1- natiunham  natidubbhikkhachatakam
                saddala harita bhumi    esa kalo mahamuni. 1-
                    Punappunanceva vapanti bijam
                    punappunam vassati devaraja
                    punappunam khettam kasanti kassaka
                    punappunam dhannamupeti rattham.
                    Punappunam yacanaka caranti
                    punappunam danappati dadanti
                    punappunam danappati daditva
                    punappunam saggamupenti thanam.
@Footnote: 1-1 ayam gatha theragathayam natthi, mano.pu. 1/269 pitthe pana atti.
                    Viro have sattayugam puneti
                    yasmim kule jayati bhuripanno
                    mannamaham sakkati devadevo
                    taya hi jato muni saccanamo.
                    Suddhodano nama pita mahesino
                    buddhassa mata pana mayanama
                    ya bodhisattam parihariya kucchina
                    kayassa bheda tidivasmi modati.
                    Sa gotami kalakata ito cuta
                    dibbehi kamehi samangibhuta
                    sa modati kamagunehi pancahi
                    parivarita devaganehi tehi"ti 1-
ima gathayo abhasi.
     Tattha angarinoti angarani viyati angarani. Angarani rattapavalavannani
rukkhanam pupphaphalani, tani etesam santiti angarino, angaralohitaka-
kusumbhakimsukehi 2- angaravutthiya parikinna viyati attho. Daniti imasmim kale.
Dumati rukkha. Bhadanteti bhaddam ante etassati "bhadante"ti etassa
dakarassa lopam katva vuccati. Gunavisesayutto, gunavisesayuttananca aggabhuto
sattha. Tasma bhadanteti satthu alapanameva, paccattavacanancetam ekarantam
"sugate patikamme sukhe dukkhe jive"tiadisu viya. Idha pana sambodhanatthe
datthabbam. Tena vuttam "bhadanteti alapanan"ti. "bhaddasaddena samanattham
@Footnote: 1 khu.thera. 26/527-35/347-9.  2 cha.Ma. abhilohitakusumakisalayehi.
Padantaramekan"ti keci. Phalani esantiti phalesino. Acetanepi hi sacetanakiriyam 1-
aha. Evam therena yacito bhagava tattha gamane bahunam visesadhigamam disva
visatisahassakhinasavaparivuto rajagahato aturitagamanavasena 2- kapilavatthugamimaggam
patipajji. Thero iddhiya kapilavatthum gantva ranno purato akase thitova
aditthapubbavesam disva ranna "kosi tvan"ti pucchito "amaccaputtam taya
bhagavato santikam pesitam mam na janasi, tvam evam pana janahi"ti dassento:-
                    buddhassa puttomhi asayhasahino
                    angirasassappatimassa tadino
                    pitupita mayham tvamsi sakka
                    dhammena me gotama ayyakositi 3-
gathamaha.
     Tattha buddhassa puttomhiti sabbannubuddhassa orasaputto amhi.
Asayhasahinoti abhisambodhito pubbe thapetva mahabodhisattam annehi sahitum
vahitum asakkuneyyatta asayhassa sakalassa bodhisambharassa mahakarunadhikarassa 4-
ca sahanato vahanato, tato parampi annehi sahitum abhibhavitum asakkuneyyatta
asayhanam pancannam maranam sahanato abhibhavanato, asayanusayacaritadhimuttiadi-
samangibhagavabodhanena 5- yatharaham veneyyanam ditthadhammikasamparayikaparamatthehi
anusasanisankhatassa annehi asayhassa buddhakiccassa sahanato, tattha va
sadhukaribhavato asayhasahino. Angirasassati angikatasiladisampattikassa.
Angamangehi niccharanakaobhasassati 6- apare. Keci pana "angiraso, siddhatthoti dve
namani
@Footnote: 1 i. sacetanakalam.  2 cha.Ma. aturitacarikavasena.
@3 khu.thera. 26/536/349.  4 cha.Ma.mahakarunikadhikarassa.
@5 cha.Ma....adivibhagavabodhanena.  6 ka. niravajjaka....
Pitarayeva gahitani"ti vadanti. Appatimassati anupamassa. 1- Itthanitthesu
tadilakkhanappattiya tadino. Pitupita mayham tuvamsiti ariyajativasena mayham
pitu sammasambuddhassa lokavoharena tvam pita asi. Sakkati jativasena
rajanam alapati. Dhammenati sabhavena ariyajati lokiyajatiti dvinnam jatinam
sabhavasamodhanena. Gotamati rajanam gottena alapati. Ayyakositi pitamaho
asi. Ettha pana 2- "buddhassa puttomhi"tiadim vadanto thero annam
byakasi.
     Evam pana thero 3- attanam janapetva hatthatutthena ranna maharahe
pallanke nisidapetva attano patiyaditassa nanaggarasassa bhojanassa pattam
puretva dinne gamanakaram dassesi. "kasma bhante gantukamattha, bhunjatha"ti
ca vutte satthu santikam gantva bhunjissamiti. Kaham pana satthati. Visatisahassa-
bhikkhuparivaro tumhakam dassanatthaya maggam patipannoti. "tumhe imam pindapatam
bhunjatha, annam bhagavato harissatha. Yava ca mama putto imam nagaram sampapunati,
tavassa ito pindapatam haratha"ti vutte thero bhattakiccam katva ranno
parisaya ca dhammam kathetva satthu agamanato puretarameva sakalarajanivesanam
ratanattaye abhippasannam karonto sabbesam passantanamyeva attana 4- satthu
aharitabbabhattapunnam pattam akase vissajjetva sayampi vehasam abbhuggantva
pindapatam upanametva satthu hatthe thapesi. Sattha tam pindapatam paribhunji.
Evam satthiyojanamagge divase divase yojanam gacchantassa bhagavato rajagehatoyeva
pindapatam aharitva adasi. Atha nam bhagava "ayam mayham pituno sakalanivesanam
pasadeti"ti "etadaggam bhikkhave mama savakanam kulappasadakanam bhikkhunam yadidam
kaludayi"ti 5- kulappasadakanam aggatthane thapesi.
@Footnote: 1 ka. anupamassa asadisassa.  2 cha.Ma. ca.  3 cha.Ma. ayam patho na dissati.
@4 cha.Ma. ayam patho na dissati.  5 an.ekaka. 20/225/25.
     [48-9] Evam so katapunnasambharanurupena arahattam patva patta-
etadaggatthano attano pubbakammam saritva somanassavasena pubbacaritapadanam
pakasento padumuttarassa buddhassatiadimaha. Addhanam patipannassati apararattham
gamanatthaya duramaggam patipajjantassa. Carato carikam tadati antomandalam
majjhemandalam bahimandalanti tini mandalani tada carikam carato carantassa
padumuttarabuddhassa bhagavato suphullam sutthu phullam pabodhitam gayha gahetva na
kevalameva padumam, uppalanca mallikam vikasitam aham gayha ubhohi hatthehi gahetva
puresinti sambandho. Paramannam gahetvanati paramam uttamam settham madhuram sabbasupakkam
saliodanam gahetva satthuno adasim bhojesinti attho.
     [57] Sakyanam nandijananoti sakyarajakulanam bhagavato natinam
arohaparinaharupayobbanavacanalapanasampattiya nandam tutthim janento uppadento.
Natibandhu bhavissatiti nato pakato bandhu bhavissati. Sesam suvinneyyamevati.
                   Kaludayittherapadanavannana nitthita.
                          -------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 50 page 66-72. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=1450&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=1450&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=36              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=1966              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=2530              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=2530              Contents of The Tipitaka Volume 32 http://84000.org/tipitaka/read/?index_32

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]