ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 52 : PALI ROMAN Cariya.A. (paramatthadi.)

                     6.  Nemirajacariyavannana 3-
           [40]  "punaparam yada homi        mithilayam puruttame
                  nemi nama maharaja      pandito kusalatthiko.
@Footnote: 1 khu.ja. 27/83-103/280-2     2 Ma. anupatthanam     3 cha.Ma. nimirajacariya....
           [41]   Tadaham mapayitvana       catusalam catummukham
                  tattha danam pavattesim      migapakkhinaradinam.
           [42]   Acchadanam sayananca        annam pananca bhojanam
                  abbocchinnam karitvana     mahadanam pavattayim.
           [43]   Yathapi sevako samim      dhanahetumupagato
                  kayena vacamanasa      aradhaniyamesati.
           [44]   Tathevaham sabbabhave       pariyesissami bodhijam
                  danena satte tappetva  icchami bodhimuttaman"ti. 1-
    #[40]  Chatthe mithilayam puruttameti mithilanamake videhanam uttamanagare. Nemi
nama maharajati nemim ghatento viya uppanno "nemi"ti laddhanamo, mahantehi
danasiladigunavisesehi mahata ca rajanubhavena samannagatatta mahanto rajati
maharaja. Pandito kusalatthikoti attano ca paresanca punnatthiko.
     Atite kira videharatthe mithilanagare amhakam bodhisatto maghadevo 2- nama raja
ahosi. So caturasiti vassasahassani kumarakilam kilitva caturasiti vassasahassani
uparajjam karetva caturasiti vassasahassani rajjam karento "yada me sirasmim
palitani passeyyasi, tada me aroceyyasi"ti kappakassa vatva aparabhage
tena palitani disva arocite suvannasandasena uddharapetva hatthe
patitthapetva palitam oloketva "patubhuto kho mayham devaduto"ti samvegajato
"idani maya pabbajitum vattati"ti cintetva satasahassutthanakam gamavaram kappakassa
datva jetthakumaram pakkosapetva tassa:-
@Footnote: 1 khu.cariya. 33/41-4/587         2 Si. mahadevo
             "uttamangaruha mayham        ime jata vayohara
              patubhuta devaduta        pabbajjasamayo mama"ti 1-
vatva sadhukam rajje samanusasitva yadipi attano annanipi caturasiti
vassasahassani ayu atthi, evam santepi maccuno santike thitam viya attanam
mannamano samviggahadayo pabbajjam roceti. Tena vuttam:-
             "sirasmim palitam disva        maghadevo disampati
              samvegam alabhi dhiro         pabbajjam samarocayi"ti. 2-
      So puttam "iminava niharena vatteyyasi yatha maya patipannam, ma kho
tvam antimapuriso ahosi"ti ovaditva nagara nikkhamma bhikkhupabbajjam pabbajitva
caturasiti vassasahassani jhanasamapattihi vitinametva ayupariyosane
brahmalokaparayano ahosi. Puttopissa bahuni vassasahassani dhammena rajjam karetva
teneva upayena pabbajitva brahmalokaparayano ahosi. Tatha tassa putto, tatha tassa
puttoti evam dvihi unani caturasiti khattiyasahassani sise palitam disvava
pabbajitani. Atha bodhisatto brahmaloke thitova "pavattati nu kho maya manussaloke katam
kalyanam na pavattati"ti avajjento addasa "ettakam addhanam pavattam, idani
nappavattissati"ti. So "na kho panaham mayham paveniya icchijjitum dassami"ti attano
vamse jataranno eva aggamahesiya kucchimhi patisandhim ganhitva attano vamsassa nemim
ghatento viya nibbatto. Tena vuttam "nemim ghatento viya uppannoti nemiti
laddhanamo"ti.
     Tassa hi namaggahanadivase pitara anita lakkhanapathaka lakkhanani oloketva
"maharaja ayam kumaro tumhakam vamsam pagganhati, pitupitamahehipi mahanubhavo
mahapunno"ti byakarimsu. Tam sutva raja yathavuttenatthena "nemi"tissa namam akasi,
@Footnote: 1 khu.ja. 27/9/3                   2 pa.su. 3/309/225
So daharakalato patthaya sile uposathakamme ca yuttappayutto ahosi. Athassa pita
purimanayeneva palitam disva kappakassa gamavaram datva puttam rajje samanusasitva
nagara nikkhamma pabbajitva jhanani nibbattetva brahmalokaparayano ahosi.
     Nemiraja pana danajjhasayataya catusu nagaradvaresu nagaramajjhe cati
panca danasalayo karetva mahadanam pavattesi, ekekaya danasalaya
satasahassam satasahassam katva devasikam pancasatasahassani pariccaji, panca silani
rakkhi, pakkhadivasesu uposathakammam samadiyi, mahajanampi danadisu punnesu
samadapesi, saggamaggam acikkhi, nirayabhayena tajjesi, papato nivaresi. Tassa
ovade thatva mahajano danadini punnani katva tato cuto devaloke nibbatti,
devaloko paripuri, nirayo tuccho viya ahosi. Tada pana attano danajjhasayassa
ularabhavam savisesam danaparamiya puritabhavanca pavedento sattha:-
           #[41]  "tadaham mapayitvana      catussalam catummukham
                   tattha danam pavattesim     migapakkhinaradinan"ti-
adimaha.
     Tattha tadati tasmim nemirajakale. Mapayitvanati karapetva. Catussalanti
catusu disasu sambandhasalam. Catummukhanti catusu disasu catuhi dvarehi yuttam.
Danasalaya hi mahantabhavato deyyadhammassa yacakajanassa ca bahubhavato na sakka
ekeneva dvarena danadhammam pariyantam katum deyyadhammanca pariyosapetunti salaya
catusu disasu cattari mahadvarani karapesi. Tattha dvarato patthaya yava
kona deyyadhammo rasikato titthati. Arunuggam adim katva yava pakatiya
samvesanakalo, tava danam pavatteti. Itarasmimpi kale anekasata padipa
jhayanti. Yada yada atthika agacchanti, tada tada diyateva. Tanca danam na
kapanaddhikavanibbakayacakananneva, atha kho addhanam mahabhoganampi upakappanavasena
Mahasudassanadanasadisam ularatarapanitataranam deyyadhammanam pariccajanato sabbepi
sakalajambudipavasino manussa patiggahesum ceva paribhunjimsu ca. Sakalajambudipam hi
unnangalam katva mahapuriso tada mahadanam pavattesi. Yatha ca manussanam, evam
migapakkhike adim katva tiracchanagatanampi danasalaya bahi ekamante tesam upakappanavasena
danam pavattesi. Tena vuttam "tattha danam pavattesim, migapakkhinaradinan"ti. Na kevalanca
tiracchananameva, petanampi 1- divase divase pattim dapesi. Yatha ca ekissa
danasalaya, evam pancasupi danasalasu danam pavattittha. Paliyam pana "tadaham
mapayitvana, catussalam catummukhan"ti ekam viya vuttam, tam nagaramajjhe danasalam
sandhaya vuttam.
    #[42]  Idani tattha deyyadhammam ekadesena dassento:- "acchadananca
sayanam, annam pananca bhojanan"ti aha.
     Tattha acchadananti khomasukhumadinanavidhanivasanaparupanam. Sayananti
mancapallankadinceva gonakacittakadinca anekavidham sayitabbakam, asanampi cettha
sayanaggahaneneva gahitanti vattabbam. Annam pananca bhojananti tesam tesam
sattanam yathabhirucitam nanaggarasam annanceva pananca avasittham nanavidhabhojanavikatinca.
Abbocchinnam karitvanati arambhato patthaya yava ayupariyosana
ahorattam avicchinnam katva.
    #[43-4]  Idani tassa danassa sammasambodhim arabbha danaparamibhavena
pavattitabhavam dassento yatha tada attano ajjhasayo pavatto, tam upamaya
dassetum "yathapi sevako"tiadimaha. Tassattho:- yatha nama sevakapuriso attano
samikam kalanukalam sevanavasena upagato laddhabbadhanahetu kayena vacaya manasa
sabbathapi kayavacimanokammehi yatha so aradhito hoti. Evam aradhaniyam
@Footnote: 1 Ma.devatanampi
Aradhanameva esati gavesati, tatha ahampi bodhisattabhuto sadevakassa lokassa samibhutam
anuttaram buddhabhavam sevetukamo tassa aradhanattham sabbabhave sabbasmim
nibbattanibbattabhave danaparamiparipuranavasena danena 1- sabbasatte santappetva
bodhisankhatato ariyamaggananato jatatta "bodhijan"ti laddhanamam sabbannutannanam
parato sabbatha nanupayehi esissami gavesissami, tam uttamam bodhim sammasambodhim
jivitapariccagadim yam kinci katva icchami abhipatthemiti.
     Evamidha danajjhasayassa ularabhavam dassetum danaparamivaseneva desana
kata. Jatakadesanayam panassa silaparamiadinampi paripuranam vibhavitameva, tatha
hissa hettha vuttanayeneva siladigunehi attanam alankaritva mahajanam tattha
patitthapentassa ovade thatva nibbattadevata sudhammayam devasabhayam sannipatita
"aho amhakam nemirajanam nissaya mayam imam sampattim patta, evarupapi nama
anuppanne buddhe mahajanassa buddhakiccam sadhayamana acchariyamanussa loke
uppajjanti"ti mahapurisassa gune vannenta abhitthavimsu. Tena vuttam:-
            "accheram vata lokasmim       uppajjanti vicakkhana
             yada ahu nemiraja       pandito kusalatthiko"ti- 2-
     tam sutva sakkam devanamindam adim katva sabbe deva bodhisattam datthukama
ahesum. Athekadivasam mahapurisassa uposathikassa uparipasadavaragatassa pacchimayame
pallankam abhujitva nisinnassa evam cetaso parivitakko udapadi "danam nu kho
varam, udahu brahmacariyan"ti. So tam attano kankham chinditum nasakkhi. Tasmim khane
sakkassa bhavanam unhakaram dassesi. Sakko tam karanam avajjento bodhisattam
tatha vitakkentam disva "handassa vitakkam chindissami"ti agantva purato thito
@Footnote: 1 Si. dhanena         2 khu.ja. 28/421/166
Tena "kosi tvan"ti puttho attano devarajabhavam arocetva "kim maharaja cintesi"ti
vutte tamattham arocesi. Sakko brahmacariyameva uttamam katva dassento:-
            "hinena brahmacariyena        khattiye upapajjati
             majjhimena ca devadattam       uttamena visujjhati.
             Na hete sulabha kaya      yacayogena kenaci
             ye kaye upapajjanti       anagara tapassino"ti 1-
aha.
     Tattha puthutitthayatanesu methunaviratimattam hinam brahmacariyam nama, tena khattiyakule
upapajjati. Jhanassa upacaramattam majjhimam nama, tena devattam upapajjati.
Atthasamapattinibbattanam pana uttamam nama, tena brahmaloke nibbattati. Tam hi
bahiraka "nibbanan"ti kathenti. Tenaha "visujjhati"ti. Sasane pana parisuddhasilassa
bhikkhuno annataram devanikayam patthentassa brahmacariyacetana hinataya hinam nama, tena
yathapatthite devaloke nibbattati. Parisuddhasilassa atthasamapattinibbattanam majjhimam
nama, tena brahmaloke nibbattati. Parisuddhasilassa pana vipassanam vaddhetva
arahattappatti uttamam nama, tena visujjhatiti. Iti sakko "maharaja danato
brahmacariyavasova satagunena sahassagunena satasahassagunena mahapphalo"ti vannesi.
Kayati brahmagana. Yacayogenati yacanayuttena. "yajayogena"tipi pali,
yajanayuttena, danayuttenati attho. Tapassinoti tapanissitaka. Imayapi gathaya
brahmacariyavasasseva mahanubhavatam dipeti. Evanca pana vatva "kincapi maharaja
danato brahmacariyameva mahapphalam, dvepi panete mahapurisakattabbava. Dvisupi
appamatto hutva dananca dehi silanca rakkhahi"ti vatva tam ovaditva
sakatthanameva gato.
@Footnote: 1 khu.ja. 28/429-30/166-7
     Atha nam devagano "maharaja kuhim gatattha"ti aha. Sakko "mithilayam
nemiranno kankham chinditun"ti tamattham pakasento 1- bodhisattassa gune vittharato
vannesi. Tam sutva deva "maharaja mayam nemirajanam datthukamamha, sadhu nam
pakkosapehi"ti vadimsu. Sakko "sadhu"ti sampaticchitva matalim amantesi "gaccha
nemirajanam vejayantam aropetva anehi"ti. So "sadhu"ti sampaticchitva rathena
gantva tattha mahasattam aropetva tena yacito yathakkamam papakamminam
punnakamminanca thanani acikkhanto anukkamena devalokam nesi. Devapi kho
"nemiraja agato"ti sutva dibbagandhavasapupphahattha yava cittakutadvarakotthaka
paccuggantva mahasattam dibbagandhadihi pujenta sudhammam devasabham adayimsu. Raja
ratha otaritva devasabham pavisitva sakkena saddhim ekasane nisiditva tena dibbehi
kamehi"ti nimantayamano "alam maharaja mayham imehi yacitakupamehi kamehi"ti
patikkhipitva anekapariyayena dhammam desetva manussagananaya sattahameva thatva
"gacchamaham manussalokam, tattha danadini punnani karissami"ti aha. Sakko
"nemirajanam mithilam nehi"ti matalim anapesi. So tam vejayantaratham aropetva
pacinadisabhagena mithilam papuni. Mahajano dibbaratham disva ranno paccuggamanam akasi.
Matali sihapanjare mahasattam otaretva apucchitva sakatthanameva gato. Mahajanopi
rajanam parivaretva "kidiso deva devaloko"ti pucchi. Raja devalokasampattim
vannetva tumhepi danadini punnani karotha, evam tasmim devaloke
uppajjissatha"ti dhammam desesi. So aparabhage pubbe vuttanayena palitam disva
puttassa rajjam paticchapetva kame pahaya pabbajitva cattaro brahmavihare
bhavetva brahmalokupago ahosi. Tada sakko anuruddho ahosi. Matali anando.
Caturasiti rajasahassani buddhaparisa. Nemiraja lokanatho.
@Footnote: 1 cha.Ma.pakasetva
     Tassa idhapi hettha vuttanayeneva bodhisambhara niddharetabba. Tatha
brahmalokasampattim pahaya pubbe attana pavattitam kalyanavattam anuppabandhessamiti
mahakarunaya manussaloke nibbattanam, ularo danajjhasayo, tadanurupa danadisu
patipatti, mahajanassa ca tattha patitthapanam, yava devamanussanam patthatayasata, sakkassa
devarajassa upasankamane ativimhayata, 1- tena dibbasampattiya nimantiyamanopi tam
analankaritva punnasambharaparibruhanattham puna manussavasupagamanam, labhasampattisu
sabbattha alaggabhavoti evamadayo gunanubhava niddharetabbati.
                     Nemirajacariyavannana nitthita.
                         ---------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 63-71. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=1372&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=1372&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=214              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8734              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11441              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11441              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]