ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 53 : PALI ROMAN Sangani.A. (atthasalini)

                           Brahmaviharakatha
     [251] Idani mettadibrahmaviharavasena pavattamanam rupavacarakusalam
dassetum puna "katame dhamma kusala"tiadi araddham. Tattha mettasahagatanti
mettaya samannagatam. Parato karunasahagatadisupi eseva nayo. Yena panesa
vidhanena patipanno mettadisahagatani jhanani upasampajja viharati, tam mettadinam
bhavanavidhanam sabbam visuddhimagge 1- vittharitameva, avasesaya paliya attho
pathavikasine vuttanayeneva veditabbo.
     Kevalam hi pathavikasine pancavisati navaka, idha purimasu tisu tikacatukkajjhanikavasena
pancavisati sattaka. Upekkhaya catutthajjhanavasena pancavisati
ekaka. Karunamuditasu ca chandadihi catuhi saddhim karunamuditati imepi
yevapanaka labbhanti. Dukkhapatipadadibhavo cettha mettaya tava
byapadavikkhambhanavasena, karunaya vihimsavikkhambhanavasena, muditaya arativikkhambhanavasena,
upekkhaya ragapatighavikkhambhanavasena veditabboti. 2- Parittarammanata pana
nabahusattarammanavasena, appamanarammanata bahusattarammanavasena hotiti ayam
viseso. Sesam tadisameva.
@Footnote: 1 visuddhi. 2/90 adi     2 cha.Ma. iti-saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page247.

Evam tava palivaseneva:- brahmuttamena kathite brahmavihare ime iti viditva bhiyyo etesu ayam pakinnakakathapi vinneyya. 1- Etasu hi mettakarunamuditaupekkhasu atthato tava mejjatiti metta, sinehatiti 2- attho. Mitte va bhava, mittassa va esa pavattitipi metta. Paradukkhe sati sadhunam hadayakampanam karotiti karuna, kinati va paradukkham himsati vinasetiti karuna, kiriyati va dukkhitesu pharanavasena pasariyatiti karuna. Modanti taya tamsamangino, sayam va modati, modanamattameva va tanti mudita. "avera hontu"tiadibyapadappahanena 3- majjhattabhavupagamanena ca upekkhatiti upekkha. Lakkhanadito panettha hitakarappavattilakkhana metta, hitupasamhararasa, aghatavinayapaccupatthana, sattanam manapabhavadassanapadatthana. Byapadupasamo etissa sampatti, sinehasambhavo vipatti. Dukkhapanayanakarappavattilakkhana karuna, paradukkhasahanarasa, avihimsapaccupatthana, dukkhabhibhutanam anathabhavadassanapadatthana. Vihimsupasamo etissa 4- sampatti, sokasambhavo vipatti. Sattesu pamodanalakkhana mudita, anissayanarasa, arativighatapaccupatthana, sattanam sampattidassanapadatthana. Arativupasamo tassa sampatti, pahasasambhavo vipatti. Sattesu majjhattakarappavattilakkhana upekkha, sattesu samabhavadassanarasa, patighanunayavupasamapaccupatthana, "kammassaka hi satta, te kassa ruciya sukhita va bhavissanti, dukkhato va muccissanti, sampattito 5- va na parihayissanti"ti evam pavattakammassakatadassanapadatthana. Patighanunayavupasamo tassa sampatti, gehanissitaya annanupekkhaya sambhavo vipatti. Catunnampi panetesam brahmaviharanam vipassanasukhanceva bhavasampatti ca sadharanappayojanam, byapadadipatighato avenikam. Byapadapatighatappayojana hettha metta, vihimsaaratiragapatighatappayojana itarapi. Vuttampi cetam:- @Footnote: 1 visuddhi. 2/122 brahmaviharaniddesa 2 cha.Ma. siniyhatiti @3 cha.Ma....byaparappahanena 4 cha.Ma. tassa 5 cha.Ma. pattasampattito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page248.

"nissaranam hetam avuso byapadassa, yadidam mettacetovimutti. Nissaranam hetam avuso vihesaya, yadidam karunacetovimutti. Nissaranam hetam avuso aratiya, yadidam muditacetovimutti. Nissaranam hetam avuso ragassa, yadidam upekkhacetovimutti"ti. 1- Ekamekassa cettha asannaduravasena dve dve paccatthika. Mettabrahmaviharassa hi samipacaro viya purisassa sapatto gunadassanasabhagataya rago asannapaccatthiko, so lahum otaram labhati, tasma tato sutthu metta rakkhitabba. Pabbatadigahananissito viya purisassa sapatto sabhagavisabhagataya 2- byapado durapaccatthiko, tasma tato nibbhayena mettayitabbam. Mettayissati ca nama kopanca karissatiti atthanametam. Karunabrahmaviharassa "cakkhuvinneyyanam rupanam itthanam kantanam manapanam manoramanam lokamisapatisamyuttanam appatilabham va appatilabhato samanupassato pubbe va patiladdhapubbam atitam niruddham viparinatam samanussarato uppajjati domanassam. Yam evarupam domanassam, idam vuccati gehanissitam 3- domanassan"ti adina 4- nayena agatam gehanissitam domanassam vipattidassanasabhagataya asannapaccatthikam, sabhagavisabhagataya vihesa durapaccatthika, tasma tato nibbhayena karunayitabbam. Karunanca nama karissati panippaharadihi 5- ca vihesissatiti atthanametam. Muditabrahmaviharassa "cakkhuvinneyyanam rupanam itthanam kantanam manapanam manoramanam lokamisapatisamyuttanam patilabham va patilabhato samanupassato pubbe va patiladdhapubbam atitam niruddham viparinatam samanussarato uppajjati somanassam. Yam evarupam somanassam, idam vuccati gehanissitam somanassan"tiadina 6- nayena agatam gehanissitam somanassam sampattidassanasabhagataya asannapaccatthikam, @Footnote: 1 di.pa. 10/326/218-219, an. chakka. 22/284/324 (sya) @2 cha.Ma. sabhavavisabhagataYu. evamuparipi @3 cha.Ma. gehassitam. evamuparipi 4 Ma.u. 14/307/281 @5 cha.Ma. paniadihi 6 Ma.u. 14/306/280

--------------------------------------------------------------------------------------------- page249.

Sabhagavisabhagataya arati durapaccatthika, tasma tato nibbhayena mudita bhavetabba. Pamudito ca nama bhavissati, pantasenasanesu ca adhikusaladhammesu ca ukkanthissatiti atthanametam. Upekkhabrahmaviharassa pana "cakkhuna rupam disva uppajjati upekkha balassa mulhassa puthujjanassa 1- anodhijinassa avipakajinassa anadinavadassavino assutavato puthujjanassa. Ya evarupa upekkha, rupam sa nativattati, tasma sa upekkha gehanissitati vuccati"tiadina 2- nayena agata gehanissita annanupekkha dosagunaavicaranavasena sabhagatta asannapaccatthika, sabhagavisabhagataya ragapatigha durapaccatthika, tasma tato nibbhayena upekkhitabbam. Upekkhissati ca nama rajjissati ca patihannissati cati atthanametam. Sabbesampi ca etesam kattukamyatachando adi, nivaranadivikkhambhanam majjham, appana pariyosanam. Pannattidhammavasena eko va satto aneka va satta arammanam, upacare va appanaya va pattaya arammanavaddhanam. Tatrayam vaddhanakkamo:- yatha hi kusalo kasako 3- kasitabbatthanam paricchinditva kasati, evam pathamameva ekam avasam paricchinditva tattha sattesu "imasmim avase satta avera hontu"tiadina nayena metta bhavetabba. Tattha cittam mudum kammaniyam katva dve avasa paricchinditabba. Tato anukkamena tayo, cattaro, panca, cha. Satta, attha, nava, dasa, eka raccha, upaddhagamo, gamo, janapado, rajjam, eka disati evam yava ekacakkavalam, tato va pana bhiyyo tattha tattha sattesu metta bhavetabba. Tatha karunadayoti ayamettha arammanavaddhanakkamoti. 4- Yatha pana kasinanam nissando rupasamapatti, samadhinam nissando nevasannanasannayatanam, vipassananam nissando phalasamapatti, samathavipassananam nissando nirodhasamapatti, evam purimabrahmaviharattayassa nissando ettha @Footnote: 1 ka.annanassa 2 Ma.u. 14/308/282 @3 cha.Ma. kassako 4 cha.Ma. iti-saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page250.

Upekkhabrahmaviharo. Yatha hi thambhe anussapetva tulasanghatam anaropetva na sakka akase kutagopanasiyo thapetum, evam purimesu tatiyajjhanam vina na sakka catuttham bhavetum, kasinesu pana uppannatatiyajjhanassapi esa nuppajjati visabhagarammanattati. Tattha 1- siya "kasma paneta mettakarunamuditaupekkhabrahmaviharati vuccanti, kasma ca catasso, ko ca etasam kamo, vibhange ca kasma `appamanna'ti vutta"ti. Vuccate:- setthatthena tava niddosabhavena cettha brahmaviharata veditabba. Sattesu sammapatipattibhavena hi settha ete vihaRa. Yatha ca brahmano niddosacitta viharanti, evam etehi sampayutta yogino brahmasamava hutva viharantiti setthatthena niddosabhavena ca "brahmavihara"ti vuccanti. Kasma ca catassotiadipanhassa pana idam vissajjanam:- visuddhimaggadivasa catasso hitadiakaravasa panasam kamo pavattanti ca appamane ta gocare yena tadappamannati. 2- Etasu hi yasma metta byapadabahulassa, karuna vihimsabahulassa, mudita aratibahulassa, upekkha ragabahulassa visuddhimaggo, yasma ca hitupasamharaahitapanayanasampattimodanaanabhogavasena catubbidhoyeva sattesu manasikaro, yasma ca yatha mata daharagilanayobbanappattasabbakiccapasutesu 3- catusu puttesu daharassa abhivuddhikama hoti, gilanassa gelannapanayanakama, yobbanappattassa yobbanasampattiya ciratthitikama, sabbakiccapasutassa kismincipi pariyaye abyavata hoti, tatha appamannaviharikenapi sabbasattesu mettadivasena bhavitabbam, tasma ito visuddhimaggadivasa catassova appamanna. @Footnote: 1 cha. ettha 2 visuddhi. 2/127 brahmaviharaniddesa 3 cha.Ma......sakiccapasutesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page251.

Yasma pana catassopeta bhavetukamena pathamam hitakarappavattivasena sattesu patipajjitabbam, hitakarappavattilakkhana ca metta, tato evam patthitahitanam sattanam dukkhabhibhavam disva va sutva va sambhavetva va dukkhapanayanakarappavattivasena, dukkhapanayanakarappavattilakkhana ca karuna. Athevam patthitahitanam patthitadukkhapagamananca tesam sampattim disva sampattipamodanavasena, pamodanalakkhana ca mudita. Tato param pana 1- kattabbabhavato ajjhupekkhakatasankhatena majjhattakarena patipajjitabbam, majjhattakarappavattilakkhana ca upekkha. Tasma ito hitadiakaravasa panasam pathamam metta vutta, atha "karuna mudita upekkha"ti ayam kamo veditabbo. Yasma pana sabbapeta appamane gocare pavattanti, tasma "appamanna"ti vuccanti. Appamana hi satta etasam gocarabhuta, ekasattassapi ca ettake padese mettadayo bhavetabbati evam pamanam aggahetva sakalapharanavaseneva pavattati. Tena vuttam:- "visuddhimaggadivasa catasso hitadiakaravasa panasam kamo pavattanti ca appamane ta gocare yena tadappamanna"ti. Evam appamanagocarataya ekalakkhanasu capi etasu purima tisso tikacatukkajjhanikava honti. Kasma? somanassavippayogato. Kasma panasam somanassena avippayogoti? domanassasamutthitanam byapadadinam nissaranatta. Pacchima pana avasesaekajjhanikava. Kasma? upekkhavedanasampayogato. Na hi sattesu majjhattakarappavatta brahmaviharupekkha upekkhavedanam vina pavattatiti. 2- Brahmaviharakatha nitthita. ------------- @Footnote: 1 Ma. puna 2 cha.Ma. vattatiti


             The Pali Atthakatha in Roman Book 53 page 246-251. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=6164&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=53&A=6164&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=190              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=1921              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=1496              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=1496              Contents of The Tipitaka Volume 34 http://84000.org/tipitaka/read/?index_34

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]