ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 53 : PALI ROMAN Sangani.A. (atthasalini)

page297.

Tatiyacatutthamaggavannana [362] Tatiye anavasesappahanayati tesamyeva sakadagamimaggena tanubhutanam sannojananam nissesapajahanatthaya. Catutthe ruparagaaruparagamanauddhaccaavijjaya anavasesappahanayati etesam pancannam uddhambhagiyasannojananam nissesapajahanatthaya. Tattha ruparagoti rupabhave chandarago. Aruparagoti arupabhave chandarago. Manoti arahattamaggavajjhako manoeva. Tatha uddhaccavijjapi. Imesu pana 1- dvisu maggesu navamam annindriyameva hoti. Catumagganayasahassavannana sabbamaggesu padapatipatiya samasatthi padani catuhi apannakangehi saddhim catusatthi honti, asambhinnato pana tettimsa. Kotthasavarasunnatavara pakatikaeva. Yatha ca pana pathamamagge, evam dutiyadisupi nayasahassamevati cattaro magge catuhi nayasahassehi bhajetva dassesi dhammaraja. Saccavibhange pana satthi nayasahassani lokuttarani imesamyeva vasena nikkhittani. Satipatthanavibhange visati nayasahassani lokuttarani, sammappadhanavibhange visati, iddhipadavibhange dvattimsa, bojjhangavibhange dvattimsa, maggavibhange 2- atthavisati nayasahassani lokuttarani imesamyeva vasena nikkhittani. Idha pana catusu maggesu cattariyeva nayasahassani. Tesu pathamajjhanike pathamamagge atthangani bhajitani, tatha dutiyadisu. Tattha pathamamagge sammaditthi micchaditthim pajahatiti sammaditthi. Sammasankappadayopi micchasankappadinam pajahanattheneva veditabba. Evam sante pathamamaggeneva dvasatthiya ditthigatanam pahinatta uparimaggattayena pahatabba ditthi nama natthi, tattha sammaditthi nama 3- katham hotiti? yatha visam atthi va hotu ma va, agado "agado"tveva vuccati, evam micchaditthi atthi va hotu ma va, ayam sammaditthiyeva nama. @Footnote: 1 cha.Ma. imesupi 2 cha.Ma. maggangavibhange 3 cha.Ma. sammaditthiti namam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page298.

Yadi evam namamattamevetam hoti, uparimaggattaye pana sammaditthiya kiccabhavo apajjati, maggangani na paripurenti. Tasma sammaditthi sakiccaka katabba, maggangani puretabbaniti. Sakiccaka cettha sammaditthi yathalabhaniyamena dipetabba. Uparimaggattayavajjho hi eko mano atthi, so ditthitthane titthati, sa tam manam pajahatiti sammaditthi. Sotapattimaggasmim hi sammaditthi micchaditthim pajahati. Sotapannassa pana sakadagamimaggavajjho mano atthi. So ditthitthane titthati, sa tam manam pajahatiti sammaditthi. Tasseva sattaakusala- cittasahajato sankappo atthi, teheva cittehi vacangacopanam atthi, kayangacopanam atthi, paccayaparibhogo atthi, sahajatavayamo atthi, asatiya bhavo atthi, sahajatacittekaggata atthi. Ete micchasankappadayo nama. Sakadagamimagge sammasankappadayo tesam pahanena sammasankappadayoti veditabba. Evam sakadagamimagge atthangani sakiccakani katva agatani. Sakadagamissa anagamimaggavajjho mano atthi, so ditthitthane titthati, tasseva sattahi cittehi sahajata sankappadayo, tesampahanena anagamimagge atthannam anganam sakiccakata veditabba. Anagamissa arahattamaggavajjho mano atthi, so ditthitthane titthati, yani panassa panca akusalacittani, tehi sahajata sankappadayo, tesampahanena arahattamagge atthannam anganam sakiccakata veditabba. Imesu catusu maggesu pathamamaggena cattari saccani ditthani, uparimaggattayam ditthakameva passati, aditthakam passatiti? ditthakameva passatiti ayam acariyanam samanatthakatha. Vitandavadi panaha "adittham passati"ti. So vattabbo "pathamamagge katamam indriyam bhajesi"ti. Janamano "anannatannassamitindriyan"ti vakkhati. "uparimaggesu kataran"ti vuttepi "annindriyan"ti vakkhati. So vattabbo "aditthasaccadassane sati uparimaggesupi anannatannassamitindriyameva bhajehi,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page299.

Evam te panho samessati"ti. Kilese pana anne anno pajahati, appahineeva 1- pajahatiti. Anne anno pajahatiti. Yadi anne anno appahine kilese pajahati, saccanipi aditthaneva passatiti evamvadi puggalo pucchitabbo "saccani nama kati"ti. Jananto "cattari"ti vakkhati. So vattabbo "tava vade solasa saccani apajjanti, tvam buddhehipi adittham passasi, bahusaccako nama tvam. Evam ma ganhi, 2- saccadassanam nama apubbam natthi, kilese pana appahine pajahati"ti. Tattha saccadassanassa apubbabhave pelopamam nama gahitam. Ekassa kira cattaro ratanapela saragabbhe thapita, so rattibhage pelasu uppannakicco dvaram vivaritva dipam jaletva dipena vihate andhakare pelasu pakatabhavam gatasu tasu kiccam katva dvaram pidahitva gato, puna andhakaro 3- avatthari. Dutiyavarepi tatiyavarepi tatheva akasi. Catutthavare dvare vivate "andhakare pela na pannayanti"ti vimamsantasseva suriyo ugganchi. 4- Suriyobhasena vihate andhakare pelasu kiccam katva pakkami. Tattha cattaro pela viya cattari saccani, tasu kicce uppanne dvaravivaranakalo viya sotapattimaggassa vipassanabhiniharanakalo, andhakaro viya saccacchadakatamam, 5- dipobhaso viya sotapattimaggobhaso, vihate andhakare tassa purisassa pelanam pakatabhavo viya maggananassa saccanam pakatabhavo, maggananassa pakatani pana maggasamangissa puggalassa pakataneva honti. Pelasu kiccam katva gatakalo viya sotapattimaggassa attana pahatabbakilese pajahitva niruddhakalo, puna andhakaravattharanam viya uparimaggattayavajjhasaccacchadakatamam. Dutiyavare dvaravivaranakalo viya sakadagamimaggassa vipassanabhiniharanakalo, dipobhaso viya sakadagamimaggobhaso, pelasu kiccam katva gatakalo viya @Footnote: 1 cha.Ma. pahine eva 2 cha.Ma. ganha 3 cha.Ma. andhakaram @4 Si. uggacchi 5 cha.Ma. saccapaticchadakatamam. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page300.

Sakadagamimaggassa attana pahatabbakilese pajahitva niruddhakalo, puna andhakaravattharanam viya uparimaggadvayavajjhasaccacchadakatamam. Tatiyavare dvaravivaranakalo viya anagamimaggassa vipassanabhiniharanakalo, dipobhaso viya anagamimaggobhaso, pelasu kiccam katva gatakalo viya anagamimaggassa attana pahatabbakilese pajahitva niruddhakalo, puna andhakaravattharanam viya upariarahattamaggavajjhasaccacchadakatamam. Catutthavare dvaravivaranakalo viya arahattamaggassa vipassanabhiniharanakalo, suriyuggamanam viya arahattamagguppado, andhakaravidhamanam viya arahattamaggassa saccacchadakatamavinodanam, vihate andhakare tassa pelanam pakatabhavo viya arahattamaggassa nanassa catunnam saccanam pakatabhavo, nanassa pakatani pana puggalassa pakataneva honti. Pelasu kiccam katva gatakalo viya arahattamaggassa sabbakilesakhepanam, suriyuggamanato patthaya alokasseva pavattikalo viya arahattamaggassa uppannakalato patthaya puna saccacchadakatamabhavo. Idam tava saccadassanassa apubbabhave opammam. "ditthakameva hi passati, kilese pana anne anno pajahati"ti ettha kharopamam nama gahitam. Eko puriso kilittham vattham rajakassa adasi, rajako osakharam, 1- charikakharam, gomayakharanti tayo khare datva kharehi khaditabhavam natva udake vikkhaletva olarikolarikamalam pavahesi. Tato "na tava parisuddhan"ti dutiyampi tatheva khare datva udake vikkhaletva tato sanhataram 2- malam pavahesi. Tato "na tava parisuddhan"ti tatiyampi tatheva 3- khare datva udake vikkhaletva tato sanhataram malam pavahesi. Tato "na tava parisuddhan"ti catutthampi te khare datva udake vikkhaletva amsuabbhantaragatampi nissesam malam pavahetva samikassa adasi, so gandhakarandake pakkhipitva icchiticchitakale paridahati. @Footnote: 1 cha.Ma. usakharam 2 cha.Ma. natisanhataram. evamuparipi 3 cha.Ma. te

--------------------------------------------------------------------------------------------- page301.

Tattha kilitthavattham viya kilesanugatam cittam, tividhakharadanakalo viya tisu anupassanasu kammappavattanakalo, udake vikkhaletva olarikolarikamalappavahanam viya sotapattimaggena pancakilesakkhepanam, dutiyampi tesam kharanam anuppadanam viya "na tava parisuddham idam cittan"ti tasuyeva tisu anupassanasu kammappavattanam, tato sanhataramalappavahanam viya sakadagamimaggena olarikasannojanadvayakkhepanam, tato "na tava parisuddham vatthan"ti puna kharattayadanam viya "na tava parisuddham idam cittan"ti tasuyeva tisu anupassanasu kammappavattanam, tato sanhataramalappavahanam viya anagamimaggena anusahagatasannojanadvayakkhepanam, "na tava parisuddham vatthan"ti puna kharattayadanam viya "na tava parisuddham idam cittan"ti tasuyeva tisu anupassanasu kammappavattanam. Tato vikkhalanena amsuabbhantaragate male pavahetva parisuddhassa rajatapatasadisassa gandhakarandake nikkhittassa vatthassa icchiticchitakkhane paridahanam viya arahattamaggena atthannam kilesanam khepitatta parisuddhassa khinasavacittassa icchiticchitakkhane phalasamapattiviharena vitinamanam. Idam "anne anno kilese pajahati"ti ettha opammam. Vuttampi cetam:- "seyyathapi avuso vattham sankilittham malaggahitam, tamenam samika rajakassa anuppadajjeyyum, tamenam rajako ose va khare va gomaye va sammadditva acche udake vikkhaleti, kincapi tam hoti vattham parisuddham pariyodatam, athakhvassa hotiyeva anusahagato osagandho va kharagandho va gomayagandho va asamuhato, tamenam rajako samikanam dadati, 1- tamenam samika gandhaparibhavite karandake nikkhipanti. Yopissa hoti anusahagato osagandho va kharagandho va gomayagandho va asamuhato, sopi samugghatam gacchati. Evameva kho avuso kincapi ariyasavakassa panca orambhagiyani @Footnote: 1 cha.Ma. deti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page302.

Sannojanani pahinani bhavanti. Athakhvassa hotiyeva pancasu upadanakkhandhesu anusahagato `asmi'ti mano `asmi'ti chando `asmi'ti anusayo asamuhato, so aparena samayena pancasu upadanakkhandhesu udayabbayanupassi viharati "iti rupam, iti rupassa samudayo, iti rupassa atthangamo. Iti vedana. Iti sanna. Iti sankhaRa. Iti vinnanam, iti vinnanassa samudayo, iti vinnanassa atthangamo"ti. Tassimesu pancasu upadanakkhandhesu udayabbayanupassino viharato yopissa hoti pancasu upadanakkhandhesu anusahagato `asmi'ti mano `asmi'ti chando `asmi'ti anusayo asamuhato, sopi samugghatam gacchati"ti. 1- Tattha sotapattimaggena panca akusalacittani pahiyanti saddhim cittangavasena uppajjanakapapadhammehi, sakadagamimaggena dve domanassasahagatacittani tanuni 2- bhavanti saddhim cittangavasena uppajjanakapapadhammehi, anagamimaggena taniyeva pahiyanti saddhim sampayuttakadhammehi, arahattamaggena panca akusalacittani pahiyanti saddhim cittangavasena uppajjanakapapadhammehi. Imesam dvadasannam akusalacittanam pahinakalato patthaya khinasavassa cittangavasena puna pacchato pavattanakileso nama na hoti. Tatridam opammam:- eko kira maharaja paccante arakkham datva mahanagare issariyam anubhavanto vasati, athassa paccanto kuppito. 3- Tasmim samaye dvadasacorajetthaka anekehi purisasahassehi saddhim rattham vilumpanti, paccantavasino mahamatta "paccanto kuppito"ti ranno pahinimsu. Raja "vissattha ganhatha, aham tumhakam kattabbam karissami"ti sasanam pahini. Te pathamappahareneva 4- anekehi purisasahassehi saddhim pancacorajetthake ghatayimsu, sesa satta jana attano attano parivare gahetva pabbatam pavisimsu, amacca tam pavuttim 5- ranno pesayimsu. @Footnote: 1 sam.kha. 17/89/104 2 cha.Ma. tanukani @3 cha.Ma. kuppi 4 cha.Ma.....sampaharena. evamuparipi 5 cha.Ma. pavattim. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page303.

Raja "tumhakam kattabbayuttakam aham janissami, tepi ganhatha"ti dhanam pahini. Te dutiyappaharena dve corajetthake paharimsu, parivarepi tesam dubbale akamsu. Te sabbepi palayitva pabbatam pavisimsu, tampi pavuttim amacca ranno pesayimsu. Puna raja "vissattha ganhatha"ti 1- dhanam pahini. 2- Te tatiyappaharena saddhim sahayapurisehi dve corajetthake ghatayitva tam pavuttim ranno pesayimsu. Puna raja "avasese vissattha ganhatha"ti dhanam pesesi. 3- Te catutthappaharena saddhim parivarehi 4- panca corajetthake ghatayimsu. Dvadasannam corajetthakanam ghatitakalato patthaya koci coro nama natthi, khema janapada, ure putte naccanta 5- manne viharanti. Raja vijitasangamehi yodhehi parivuto varapasadagato mahasampattim anubhavi. Tattha mahanto raja viya dhammaraja, paccantavasino amacca viya yogavacarakulaputta, dvadasa corajetthaka viya dvadasa akusalacittani, tesam sahaya anekasahassapurisa viya cittangavasena uppajjanakapapadhamma, ranno "paccanto kuppito"ti pahitakalo viya arammane kilesesu uppannesu "bhante kilesa me uppanna"ti 6- satthu arocanakalo, "vissattha ganhatha"ti dhanadanam viya "kilese nigganha bhikkhu"ti dhammaranno kammatthanacikkhanam, saparivaranam pancannam corajetthakanam ghatitakalo viya sotapattimaggena sasampayuttanam pancannam akusalacittanam pahanam. Puna ranno pavuttipesanam viya sammasambuddhassa patiladdhagunarocanam, "sesake ca ganhatha"ti puna dhanadanam viya bhagavato sakadagamimaggassa vipassanacikkhanam, dutiyappaharena saparivaranam dvinnam corajetthakanam dubbalikaranam viya sakadagamimaggena sasampayuttanam dvinnam domanassacittanam tanubhavakaranam. @Footnote: 1 cha.Ma. ganhantuti. evamuparipi 2 Ma. pesesi 3 cha.Ma. pahini @4 cha.Ma. saparivare 5 cha. naccenta 6 cha.Ma. kileso me uppannoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page304.

Puna ranno pavuttipesanam viya satthu patiladdhagunarocanam, "vissattha ganhatha"ti puna dhanadanam viya bhagavato anagamimaggassa vipassanacikkhanam, tatiyappaharena saparivaranam dvinnam corajetthakanam ghatanam viya anagamimaggena sasampayuttanam dvinnam domanassacittanam pahanam. Puna ranno pavuttipesanam viya tathagatassa patiladdhagunarocanam, "vissattha ganhatha"ti puna dhanadanam viya bhagavato arahattamaggassa vipassanacikkhanam, catutthappaharena saparivaranam pancannam corajetthakanam ghatitakalato patthaya janapadassa khemakalo viya arahattamaggena sasampayuttesu pancasu akusalacittesu pahinesu dvadasannam akusalacittanam pahinakalato patthaya puna cittangavasena uppajjanakassa akusaladhammassa abhavo, ranno vijitasangamassa amaccaparivutassa 1- varapasade mahasampattianubhavanam viya khinasavaparivutassa dhammaranno sunnataanimittaappanihitabhedesu samapattisukhesu icchiticchitaphalasamapattisukhanubhavanam veditabbanti. "kusala dhamma"ti padassa vannana nitthita. ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 53 page 297-304. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=7418&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=53&A=7418&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=272              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=2610              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=2146              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=2146              Contents of The Tipitaka Volume 34 http://84000.org/tipitaka/read/?index_34

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]