ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 55 : PALI ROMAN Panca.A. (paramatthadi.)

page35.

2. Niddesavannana 1. Ekakaniddesavannana [1] Idani yathathapitam matikam adito patthaya vibhajitva dassetum katamo ca puggalo samayavimuttotiadimaha. Tattha idhati imasmim sattaloke. Ekacco puggaloti eko puggalo. Kalena kalanti ettha bhummavasena attho veditabbo, ekekasmim kaleti vuttam hoti. Samayena samayanti idam purimasseva vevacanam. Attha vimokkheti rupavacararupavacara attha samapattiyo. Tasanhi paccanikadhammehi vimuccanato vimokkhoti namam. Kayenati vimokkhasahajatena namakayena. Phusitva viharatiti patilabhitva iriyati. Katamasmim panesa kale vimokkhe phusitva viharatiti? samapattim samapajjitukamassa hi kalo nama atthi, akalo nama atthi. Tattha patova sarirapatijagganakalo vattakaranakalo ca samapajjanassa akalo nama. Sarirampana patijaggitva vattam katva vasanatthanam pavisitva nisinnassa yava pindaya gamanakalo nagacchati, etasmim antare samapajjanassa kalo nama. Pindaya gamanakalam pana sallakkhetva nikkhantassa cetiyavandanakalo bhikkhusamghaparivutassa vitakkamalake thanakalo pindaya gamanakalo game caranakalo asanasalaya yagupivanakalo 1- vattakaranakaloti ayampi samapajjanassa akalo nama. Asanasalaya pana vivitte okase sati yava bhattakalo nagacchati, etasmimpi antare samapajjanassa kalo nama. Bhattam pana bhunjanakalo viharagamanakalo pattacivarapatisamanakalo divavattakaranakalo paripucchadanakaloti ayampi samapajjanassa akalo nama. Yo akalo, sveva asamayo, tam sabbampi thapetva avasese kale avasese samaye 2- vuttappakare attha vimokkhe @Footnote: 1 cha.Ma. yagupanakalo 2 cha.Ma. avasese kale kale samaye samaye

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

Sahajatanamakayena patilabhitva viharanto "idhekacco puggalo .pe. Viharati"ti vuccati. Apicesa saphassakehi sahajatanamadhammehi sahajatadhamme phusetiyeva 1- nama, upacarena appanam phusetiyeva nama, purimaya appanaya aparam appanam phusetiyeva. Yena hi saddhim ye dhamma sahajata, tena te patiladdha nama honti. Phassenapi phutthayeva nama honti. Upacarampi appanaya patilabhakaranameva. Tatha purima appana aparaappanaya. Tatrassa evam sahajatehi sahajatanam phusana veditabba:- pathamajjhananhi vitakkadihi pancangikam. Tasmim thapetva tani angani sesa atirekapannasadhamma cattaro khandha nama honti. Tena namakayena pathamajjhana- samapattivimokkham phusitva patilabhitva viharati. Dutiyajjhanam pitisukhacittekaggatahi tivangikam. Tatiyajjhanam sukhacittekaggatahi duvangikam. Catutthajjhanam upekkha- cittekaggatahi duvangikam. Tatha akasanancayatanam .pe. Nevasannanasannayatananca. Tattha thapetva tani angani sesa atirekapannasadhamma cattaro khandha nama honti. Tena namakayena nevasannanasannayatanasamapattivimokkham phusitva patilabhitva viharati. Pannaya cassa disvati vipassanapannaya sankharagatam, maggapannaya catusaccadhamme passitva. Ekacce asava parikkhina hontiti upaddhupaddha pathamamaggadivajjha asava parikkhina honti. Ayam vuccati puggalo samayavimuttoti ettha atthasamapattilabhi puthujjano 2- tena namakayena phusitva viharatiti vattum vattati. Paliyam pana "ekacce asava parikkhina"ti vuttam. Puthujjanassa ca khina asava nama natthi, tasma so na gahito. Atthasamapattilabhi khinasavopi tena namakayena phusitva viharatiti vattum vattati. Tassa pana aparikkhina asava @Footnote: 1 cha.Ma. phusatiyeva 2 Ma. atthasamapattilabhim puthujjanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Nama natthi, tasma so na gahito. Samayavimuttoti pana tinnam sotapanna- sakadagamianagaminamyevetam namanti veditabbam. [2] Asamayavimuttoti niddese pana 1- purimasadisam vuttanayeneva veditabbam. Asamayavimuttoti panettha sukkhavipassakakhinasavassetam namam. Sukkhavipassaka pana sotapannasakadagamianagamino atthasamapattilabhino ca khinasava puthujjana ca imasmim duke na labbhanti, dukamuttakapuggala nama honti, tasma sattha attano buddhasubuddhataya hettha gahite ca aggahite ca sankaddhitva saddhim pitthivattakehi tantim aropento sabbepi ariyapuggalatiadimaha. Tattha ariye vimokkheti kilesehi arakatta ariyeti sankhyam 2- gate lokuttaravimokkhe. Idam vuttam hoti:- bahirananhi atthannam samapattinam samapajjantassa samayopi atthi asamayopi atthi. Maggavimokkhena vimuccanassa samayo va asamayo va natthi. Yassa saddha balavati, vipassana ca araddha, tassa gacchantassa titthantassa nisidantassa nipajjantassa khadantassa bhunjantassa maggaphalapativedho nama na hotiti natthi. Iti maggavimokkhena vimuccanassa samayo va asamayo va natthiti hettha gahite ca aggahite ca sankaddhitva imam pitthivattakam tantim aropesi dhammaraja. Samapattilabhi puthujjano imayapi tantiya aggahitova. Tam bhajapiyamano pana samapattivikkhambhitanam kilesanam vasena samayavimuttabhavam bhajeyya. [3] Kuppadhammadiniddesesu 3- yassa adhigato samapattidhammo kuppati nassatiti 4- so kuppadhammo. Rupasahagatananti rupanimittasankhatena rupena sahagatanam, tena saddhim pavattanam na vina ruparammananam catunnam rupavacaraj- jhanananti attho. Arupasahagatananti rupato annam na rupanti arupam, arupena sahagatanam, tena saddhim pavattanam na vina aruparammananam catunnam @Footnote: 1 cha.Ma. asamayavimuttaniddese 2 cha.Ma. sankham @3 cha.Ma. kuppadhammakuppadhammaniddese 4 cha.Ma. nassati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

Arupavacarajjhanananti attho. Na nikamalabhiti pancahakarehi acinnavasitaya icchitakarena aladdhatta na nikamalabhi, appagunasamapattikoti attho. Na akicchalabhiti kicchalabhi dukkhalabhi. Yo agamanamhi kilese vikkhambhento, upacaram papento, appanam papento, cittamanjusam labhanto dukkhena kicchena sasankharena sappayogena kilamanto tam sampadam papunitum sakkoti, so na akicchalabhi nama. Na akasiralabhiti avipulalabhi, samapattim appetva addhanam pharitum na sakkoti, ekam dve cittavare vattetva sahasava vutthatiti attho. Yatthicchakanti yasmim okase samapattim appetva nisiditum icchati. Yadicchakanti kasinajjhanam va anapanajjhanam va brahmaviharajjhanam va asubhajjhanam vati yam yam samapattim appetva nisiditum icchati. Yavaticchakanti addhanaparicchedena yattakam kalam icchati. Idam vuttam hoti:- yattha yattha yam yam samapattim yattakam addhanam samapajjitumpi vutthatumpi icchati, tattha tattha tam tam samapattim tattakam addhanam samapajjitumpi vutthatumpi na sakkoti. Candam va suriyam va ulloketva "imasmim cande va suriye va ettakam thanam gate vutthahissami"ti paricchinditva jhanam samapanno yathaparicchedena vutthatum na sakkoti, antarava vutthati samapattiya appagunatayati. Pamadamagammati pamadam paticca. Ayam vuccatiti ayameva tividho 1- puggalo kuppadhammoti vuccati. Idampana atthasamapattilabhino puthujjanassa sotapannassa sakadagaminoti tinnam puggalanam namam, etesanhi samadhiparipanthika vipassanaparipanthika 2- ca dhamma na suvikkhambhita na suvikkhalita, tena tesam samapatti nassati parihayati. Sa ca kho neva silabhedena napattivitikkamena. Nagarikapokkhadhammo 3- panesa appamattakenapi kiccakaraniyena va vattabhedamattakena va nassati. @Footnote: 1 cha.Ma. ayam evamvidho 2 cha.Ma. vipassanaparibandhaka, Si. vipassanaparipanthaka @3 cha.Ma. na garukamokkhadhammo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

Tatridam vatthum:- eko kira thero samapattim valanjeti, tasmim pindaya gamam pavitthe daraka parivene kilitva pakkamimsu. Thero agantva "parivenam sammajjitabban"ti cintetva asammajjitva viharam pavisitva "samapattim appessami"ti nisidi. So appetum asakkonto "kinnu kho avaranan"ti silam avajjento appamattakampi vitikkamam adisva "vattabhedo nu kho atthi"ti olokento parivenassa asammajjanabhavam 1- natva sammajjitva pavisitva nisidanto samapattim appentova nisidi. [4] Akuppadhammaniddeso vuttappatipakkhavaseneva veditabbo. Akuppadhammoti idampana atthasamapattilabhino anagamissa ceva khinasavassa cati dvinnam puggalanam namam. Tesanhi samadhiparipanthika vipassanaparipanthika ca dhamma suvikkhambhita suvikkhalita. Tena tesam *- bhassasanganikaramatadikiccena va annena va yena kenaci attano anurupena pamadena vitinamentanampi samapatti na kuppati na nassati. Sukkhavipassaka pana sotapannasakadagamianagamikhinasava imasmim duke na labbhanti, dukamuttakapuggala nama honti, tasma sattha attano buddhasubuddhataya hettha gahite ca aggahite ca sankaddhitva imasmimpi duke saddhim pitthivattakehi tantim aropento sabbepi ariyapuggalati- adimaha. Atthannanhi samapattinam kuppanam nassanam bhaveyya, lokuttaradhammassa pana sakim patividdhassa kuppanam nassanam nama natthi, tam sandhayetam vuttam. [5] Parihanadhammaparihanadhammaniddesapi kuppadhammakuppadhammaniddesavaseneva veditabba. Kevalanhi idha puggalassa pamadam paticca dhammanam parihanampi aparihanampi gahitanti idam pariyayadesanamattameva nanam. Sesam sabbattha tadisameva. @Footnote: 1 cha.Ma. asamatthabhavam * bhassanti saddam karonti etthati bhassoti yojana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

[7] Cetanabhabbaniddese cetanabhabboti cetanaya aparihanim apajjitum bhabbo. Sace anusancetetiti sace samapajjati. Samapattinhi samapajjanto anusanceteti nama, so na parihayati, itaro parihayati. [8] Anurakkhanabhabbaniddese anurakkhanabhabboti anurakkhanaya aparihanim apajjitum bhabbo. Sace anurakkhatiti sace anupakare dhamme pahaya upakaradhamme sevanto samapajjati. Evanhi patipajjanto anurakkhati nama, so na parihayati, itaro parihayati. Ime dvepi samapattim thapetum thavaram katum patibala, cetanabhabbato pana anurakkhanabhabbova balavataro. Cetanabhabbo hi upakaranupakare dhamme na janati, ajananto upakaradhamme nudati niharati, anupakaradhamme sevati, so te sevanto samapattito parihayati. Anurakkhanabhabbo pana upakaranupakare dhamme janati, jananto anupakaradhamme nudati niharati, upakaradhamme sevati, so te sevanto samapattito na parihayati. Yatha hi dve khettapala eko pandurogena sarogo akkhamo sitadinam, eko arogo sitadinam saho. Sarogo hettha kutim na otarati, rattarakkham divarakkham vijahati, tassa diva suvakapotamoradayo 1- khettam otaritva salisisam khadanti, rattim migasukaradayo pavisitva khalam tacchitam viya tacchetva 2- gacchanti. So attano pamattakarana puna bijamattampi na labhati. Itaro rattarakkham divarakkham na vijahati, so attano appamattakarana ekakarisato cattaripi atthapi sakatani labhati. Tattha sarogakhettapalo viya cetanabhabbo, arogo viya anurakkhanabhabbo datthabbo. Sarogassa attano pamadena puna bijamattassapi alabhanam viya @Footnote: 1 cha.Ma. sukamoradayo, Si. suvamoradayo 2 cha.Ma. chetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Cetanabhabbassa upakaranupakaradhamme ajanitva upakare pahaya anupakare sevantassa samapattiya parihanam, itarassa attano appamadena ekakarisamattato catuatthasakatauddharanam viya anurakkhanabhabbassa upakaranupakaradhamme janitva anupakare pahaya upakare sevantassa samapattiya aparihanam veditabbam, evam cetanabhabbato anurakkhanabhabbova samapattim thavaram katum balavataroti veditabbo. [9] Puthujjananiddese tini sannojananiti ditthisannojanasilabbataparamasa- sannojanavicikicchasannojanani. Etani hi phalakkhane pahinani nama honti. Ayampana phalakkhanepi na hotiti dasseti. Tesam dhammananti tesam sannojanadhammanam. Maggakkhanasminhi tesam pahanaya patipanno nama hoti. Ayampana maggakkhanepi na hoti. Ettavata vissatthakammatthano thulabalaputhujjanova idha kathitoti veditabbo. [10] Gotrabhuniddese yesam dhammananti yesam gotrabhunanena saddhim uppannanam paropannasakusaladhammanam. Ariyadhammassati lokuttaramaggassa. Avakkanti hotiti okkanti nibbatti patubhavo hoti. Ayam vuccatiti ayam nibbanarammanena nanena sabbam puthujjanasankham puthujjanagottam puthujjanamandalam puthujjanapannattim atikkamitva ariyasankham ariyagottam ariyamandalam ariyapannattim okkamanato gotrabhupuggalo nama vuccati. [11] Bhayuparataniddese bhayena uparatoti bhayuparato. Satta hi 1- sekkha puthujjana ca bhayitva papato oramanti, papam na karonti. Tattha puthujjana duggatibhayam vattabhayam kilesabhayam upavadabhayanti cattari bhayani bhayanti. Tesu bhayitabbatthena duggatieva bhayam duggatibhayam. Sesesupi eseva nayo. Tattha puthujjano "sace tvam papam karissasi, cattaro apaya mukham vivaritva @Footnote: 1 cha.Ma. sattapi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Thitacchataajagarasadisa, tesu dukkham anubhavanto katham bhavissasi"ti duggatibhayam bhayitva papam na karoti. Anamataggam pana samsaravattamyeva vattabhayam nama. Sabbampi akusalam kilesabhayam nama. Garaha pana upavadabhayam nama. Tanipi bhayitva puthujjano papam na karoti. Sotapannasakadagamianagamino pana tayo sekkha duggatim atitatta sesani tini bhayani bhayitva papam na karonti. Maggatthakasekkha agamanavasena va asamucchinnabhayatta va bhayuparata nama honti. Khinasavo imesu catusubhayesu ekampi na bhayati. So hi sabbaso samucchinnabhayo, tasma abhayuparatoti vuccati. Kimpana so upavadampi na bhayatiti. Na bhayati, upavadam pana rakkhatiti vattum vattati donuppalavapigame khinasavatthero viya. [12] Abhabbagamananiddese sammattaniyamagamanassa abhabboti abhabbagamano. Kammavaranenati pancavidhena anantariyakammena. Kilesavaranenati niyatamicchaditthiya. Vipakavaranenati ahetukaduhetukapatisandhiya. Assaddhati buddhadhammasamghesu saddharahita. Acchandikati kattukamyatakusalacchandarahita. Te thapetva jambudipam itaradipattayavasino veditabba. Tesu hi manussa acchandikabhavam pavittha nama. Duppannati bhavangapannarahita. Abhabbati appatiladdhamagga- phalupanissaya. Niyamanti magganiyamam sammattaniyamam. Okkamitunti etam kusalesu dhammesu sammattasankhatam niyamam okkamitum pavisitum, tattha patitthatum abhabba. [13] Bhabbagamananiddeso vuttappatipakkhanayena veditabbo. Evamimasmim duke ye ca puggala pancanantarika, ye ca niyatamicchaditthika, yehi ca ahetukaduhetukapatisandhiyo 1- gahita, ye ca buddhadinam na saddahanti, yesanca @Footnote: 1 cha.Ma.....patisandhi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Kattukamyatachando natthi, ye ca aparipunnabhavangapanna, yesanca maggaphalanam upanissayo natthi, te sabbepi sammattaniyamam okkamitum abhabba, viparita bhabbati vutta. [14] Niyataniyataniddese anantarikati anantariyakammasamangino. Miccha- ditthikati niyatamicchaditthisamangino. Sabbepi hete nirayassa atthaya niyatatta niyata nama. Attha pana ariyapuggala sammabhavaya uparuparimaggaphalatthaya ceva anupadaparinibbanatthaya ca niyatatta niyata nama. Avasesa pana puggala anibaddhagatika. Yatha "akase khittadando pathaviyam patanto aggena va majjhena va mulena va patissati"ti na nayati, evameva "asukagatiya nama nibbattissanti"ti niyamabhava aniyata namati veditabba. Ya pana uttarakurukanam niyatagatikata vutta, na sa niyatadhammavasena. Micchattasammattaniyatadhammayeva hi niyata nama, tesanca vasenayam puggalaniyamo kathitoti. [15] Patipannakaniddese maggasamanginoti maggatthakapuggala. Te hi phalatthaya patipannatta patipannaka nama. Phalasamanginoti phalapatilabhasamangitaya phalasamangino. Phalapatilabhato patthaya hi te phalasamapattim asamapannapi phale thitayeva nama. [16] Samasisiniddese apubbam acarimanti apure apaccha, ekappaharenevati attho. Pariyadananti parikkhayo. Ayam vuccatiti ayam puggalo samasisi nama vuccati. So panesa tividho hoti iriyapathasamasisi rogasamasisi jivitasamasisiti. Tattha yo cankamantova vipassanam patthapetva arahattam patva cankamantova parinibbati 1- padumatthero viya, thitakova vipassanam patthapetva arahattam patva @Footnote: 1 Si. parinibbayati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Thitakova parinibbati kotapabbataviharavasi tissatthero viya. Nisinnova vipassanam patthapetva arahattam patva nisinnova parinibbati. Nipannova vipassanam patthapetva arahattam patva nipannova parinibbati, ayam iriyapathasamasisiti nama. Yo pana ekam rogam patva antorogeyeva vipassanam patthapetva arahattam patva teneva rogena parinibbati, ayam rogasamasisi nama. Kataro jivitasamasisi nama? "sisanti terasa sisani. Palibodhasisanca Tanha, bandhanasisanca 1- mano, paramasasisanca ditthi, vikkhepasisanca uddhaccam, kilesasisanca 2- avijja, adhimokkhasisanca saddha, paggahasisanca viriyam, upatthana- sisanca sati, avikkhepasisanca samadhi, dassanasisanca panna, pavattasisanca jivitindriyam, gocarasisanca vimokkho, sankharasisanca nirodho"ti. 3- Tattha kilesasisam avijjam arahattamaggo pariyadiyati. Pavattasisam jivitindriyam cuticittam pariyadiyati. Avijjapariyadayakam cittam jivitindriyam pariyadatum na sakkoti. Jivitindriyapariyadayakam cittam avijjam pariyadatum na sakkoti. Avijjapariyadayakam cittam annam, jivitindriyapariyadayakam cittam annam. Yassa cetam sisadvayam samam pariyadanam gacchati, so jivitasamasisi nama. Kathamidam samam hotiti. Varasamataya. Yasminhi vare maggavutthanam hoti. Sotapattimagge panca paccavekkhanani, sakadagamimagge panca, anagamimagge panca, arahattamagge cattariti ekunavisatiya paccavekkhananane patitthaya bhavangam otaritva 4- parinibbayati. Imaya varasamataya idam ubhayasisapariyadanampi 5- samam hoti nama. Tenayam puggalo "jivitasamasisi"ti vuccati. Ayameva ca idhadhippeto. @Footnote: 1 cha.Ma. vinibandhanasisanca 2 cha.Ma. samkilesasisanca 3 khu.pati. 31/232/150 (sya) @4 bhavangam otaritva parinibbayatotipi patho atthiti yojana @5 cha.Ma. ubhayasisapariyadanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

[17] Thitakappiniddese thito kappoti thitakappo, thitakappo assa atthiti thitakappi, kappam thapetum samatthoti attho. Uddayhanavela assati jhayanakalo bhaveyya. Neva tavati yava esa maggasamangipuggalo sotapattiphalam na sacchikaroti, neva tava kappo jhayeyya, jhayamanopi ajjhayitvava tittheyya. Kappavinaso hi nama mahavikaro mahapayogo kotisatasahassa- cakkavalassa jhayanavasena mahalokavinaso. Ayampi evam mahavinaso tittheyya vati vadati, sasane pana dharamane ayam kappavinaso nama natthi. Kappavinase sasanam natthi. Gatakotike hi kale kappavinaso nama hoti. Evam santepi sattha antarayabhavam dipetum idam karanam ahari "idampi bhaveyya, maggasamangino pana phalassa antarayo na sakka katun"ti. Ayampana puggalo kappam thapentopi 1- kittakam kalam thapeyyati. Yasmim vare maggavutthanam hoti, atha bhavangam avajjentam 2- manodvaravajjanam uppajjati, tato tini anulomani ekam gotrabhucittam ekam maggacittam dve phalacittani panca paccavekkhananananiti ettakam kalam thapeyya. Imampana attham bahiraya agantukupamayapi evam dipayimsu. Sace hi sotapattimaggasamangissa matthakupari yojanikam ekaghanaselam tivattaya rajjuya bandhitva olambeyya, ekasmim vatte chinne dvihi olambeyya, dvisu chinnesu ekena olambetheva. 3- Tasmimpi chinne abbhakutam viya akase tittheyya. Na tveva tassa puggalassa magganantarassa 4- antarayam kareyyati. Ayampana dipana paritta. Purimava mahanta. Na kevalam pana sotapattimaggatthova kappam thapeti, itare maggasamanginopi thapentiyeva. Tena bhagava hettha gahitanca aggahitanca sabbam sankaddhitva saddhim pitthivattakapuggalehi imam tantim aropesi "sabbepi maggasamangino puggala thitakappino"ti. @Footnote: 1 cha.Ma. thapento 2 cha.Ma. avattentam @3 cha.Ma. olambeyyeva 4 cha.Ma. magganantaraphalassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

[18] Ariyaniddese kilesehi arakatta ariya. Sadevakena lokena araniyatta ariya, ariyattho nama parisuddhatthoti parisuddhattapi ariya. Sesa aparisuddhataya anariya. [19] Sekkhaniddese maggasamangino maggakkhane phalasamangino ca phalakkhane adhisilasikkhadika tissopi sikkha sikkhantiyevati sekkha. Arahata pana arahatta- phalakkhane tisso sikkha sikkhita, puna tassa sikkhanakiccam natthiti asekkha. Iti satta ariya sikkhantiti sekkha. Khinasava annassa santike siladinam sikkhitatta sikkhitasekkha nama. Buddhapaccekabuddha sayambhutataya asikkhitasekkha nama. Sesa puggala neva sikkhanti na sikkhitati nevasekkhanasekkha nama. 1- [20] Tevijjaniddese pathamam pubbenivasadibbacakkhunanani nibbattetva paccha arahattam pattopi pathamam arahattam patva paccha pubbenivasadibbacakkhu- nanani nibbattakopi 2- tevijjoyeva nama. Suttantakatha pana pariyayadesana, abhidhammakatha nippariyayadesanati imasmim thane agamaniyameva dhuram, tasma pathamam dve vijja nibbattetva paccha arahattam pattova idhadhippeto. Chalabhinnepi eseva nayo. [22] Sammasambuddhaniddese pubbe ananussutesuti pacchimabhave sacca- pativedhato pubbe annassa kassaci santike assutapubbesu. Tato purimapurimesu pana bhavesu sabbannubodhisatta buddhasasane pabbajitva tini pitakani uggahetva gatapaccagatavattam aruyha kammatthanam anulomagotrabhum ahacca thapenti, tasma pacchimabhavasmimyeva anacariyakabhavam sandhayetam vuttam. Tatha 3- hi tathagato puritaparamitta annassa santike samam ananussutesu sankhatadhammesu 4- @Footnote: 1 cha.Ma. ayam saddo na dissati 2 cha.Ma....nananibbattakopi @3 cha.Ma. tada 4 cha.Ma. sankhatasankhatadhammesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

"idam dukkham .pe. Ayam dukkhanirodhagaminipatipada"ti attapaccakkhena nanena samam 1- cattari saccani abhisambujjhati. Tatthati tasmim 2- catusaccasambodhisankhate arahattamagge. Sabbannutam papunati balesu ca vasibhavanti sabbannutanane ceva 3- balesu ca cinnavasibhavam papunati. Buddhananhi sabbannutananassa ceva dasabalananassa ca adhigamanato patthaya 4- annam katabbam nama natthi. Yatha pana ubhatosujatassa khattiyakumarassa abhisekappattito patthaya "idam namissariyam anagatan"ti na vattabbam, sabbam agatameva hoti, evameva buddhanam arahattamaggassa agamanato patthaya "ayannama guno na agato na patividdho na paccakkho"ti na vattabbo, sabbepi sabbannuguna agata patividdha paccakkhakatava honti. Ayam vuccatiti ayam evam parami- puranasiddhanubhavena ariyamaggena patividdhasabbannuguno puggalo sammasambuddhoti vuccati. [23] Paccekabuddhaniddesepi pubbe ananussutesuti padassa 5- pubbe vuttanayeneva attho veditabbo. Paccekabuddho hi pacchimabhave anacariyako attukkamsikananeneva patividdhasacco sabbannutanane ceva 3- balesu ca cinnavasibhavam na papunati. [24] Ubhatobhagavimuttaniddese attha vimokkhe kayena phusitva viharatiti attha samapattiyo sahajatanamakayena patilabhitva viharati. Pannaya cassa disvati vipassanapannaya sankharagatam, maggapannaya cattari saccani passitva cattaropi asava khina honti. Ayam vuccatiti ayam evarupo puggalo ubhatobhagavimutto namati vuccati. Ayanhi dvihi bhagehi dve vare vimuttoti @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 cha.Ma. tattha cati tasminca @3 cha.Ma. sabbannutannananceva 4 Ma. adhigamatthaya 5 cha.Ma. pade

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Ubhatobhagavimutto. Tatrayam theravado:- tipitakaculanagatthero tava aha "samapattiya vikkhambhanavimokkhena, maggena samucchedavimokkhena vimuttoti ubhatobhagehi dve vare vimutto"ti. Tipitakamahadhammarakkhitatthero "namanissitako eso"ti vatva:- "acci yatha vatavegena khittam 1- (upasivati bhagava) attham paleti na upeti sankham evam muni namakaya vimutto attham paleti na upeti sankhan"ti 2- vatva suttam aharitva "namakayato ca rupakayato ca vimuttatta 3- ubhatobhagavimutto"ti aha. Tipitakaculabhayatthero panaha "samapattiya vikkhambhana- vimokkhena ekavaram vimutto, maggena samucchedavimokkhena ekavaram vimuttoti ubhatobhagavimutto"ti. Ime pana tayopi thera pandita, tinnampi vade karanam dissatiti tinnampi vadam tantim katva thapayimsu. Sankhepato pana arupasamapattiya rupakayato vimutto maggena namakayato vimuttoti ubhohi bhagehi vimuttatta ubhatobhagavimutto. So catunnam arupasamapattinam ekekato vutthaya sankhare sammasitva arahattappattanam catunnam nirodha vutthaya arahattappattassa anagamino ca vasena pancavidho hoti. Tattha purima cattaro samapattisisam nirodham na samapajjantiti pariyayena ubhatobhagavimutta nama. Atthasamapattilabhi anagami tam samapajjitva tato vutthaya vipassanam vaddhetva arahattam pattoti nippariyayena ubhatobhagavimuttasettho nama. Nanu ca arupa- vacarajjhanampi upekkhacittekaggatahi duvangikam rupacavaracatutthajjhanampi, tasma @Footnote: 1 cha.Ma. khitta 2 khu.su. 25/1081/539 3 cha.Ma. suvimuttatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

Tampi padatthanam katva arahattappattena ubhatobhagavimuttena bhavitabbanti. Na bhavitabbam. Kasma? rupakayato avimuttatta. Tanhi kilesakayatova vimuttam, Na rupakayato, tasma tato vutthaya arahattappatto ubhatobhagavimutto nama na hoti. Arupavacarampana namakayato ca vimuttam rupakayato cati tadeva padakam katva arahattappatto ubhatobhagavimutto nama 1- hotiti veditabbo. [25] Pannavimuttaniddese pannaya vimuttoti pannavimutto. So sukkhavipassako catuhi jhanehi vutthaya arahattappatta cattaro cati pancavidho hoti. Etesu hi ekopi atthavimokkhalabhi na hoti. Teneva na heva kho attha vimokkhetiadimaha. Arupavacarajjhanesu pana ekasmim sati ubhatobhagavimuttoyeva nama hotiti. [26] Kayasakkhiniddese ekacce asavati hetthimamaggattayavajjha. Ayam vuccatiti ayam evarupo puggalo kayasakkhiti vuccati. So hi phutthantam sacchikarotiti kayasakkhi. Jhanapphalam 2- pathamam phusati paccha nirodhanibbanam sacchikarotitipi kayasakkhi. So sotapattiphalattham adim katva yava arahattamaggattha chabbidho hotiti. [27] Ditthippattaniddese idam dukkhanti idam dukkham, ettakam dukkham, na ito uddham dukkham. Dukkhasamudayadisupi eseva nayo. Yathabhutam pajanatiti thapetva tanham pancupadanakkhandhe "dukkhe saccan"ti yathavasarasato pajanati. Tanha pana dukkham samudeti 3- janeti nibbatteti pabhaveti, tato tam dukkham samudeti, tasma nam "ayam dukkhasamudayo"ti yathabhutam pajanati. Yasma pana idam dukkhanca samudayo ca nibbanam patva nirujjhanti vupasamanti appavattim gacchanti, tasma nam "ayam dukkhanirodho"ti yathabhutam pajanati. Ariyo pana atthangiko maggo tam dukkham nirodham gacchati, tena tam "ayam dukkhanirodhagaminipatipada"ti @Footnote: 1 cha.Ma. ayam saddo na dissati 2 cha.Ma. jhanaphassam 3 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Yathabhutam pajanati. Ettavata nanakkhane saccavavatthanam dassitam hoti. 1- Idani ekakkhane dassetum tathagatappaveditatiadimaha. Tattha tathagatappaveditati mahabodhimande nisiditva tathagatena patividdha vidita pakatam kata. 2- Dhammati catusaccadhamma. Vodittha hontiti sutthu dittha honti. Vocaritati sutthu carita, 3- tesu anena panna sutthu carapita hotiti attho. Ayam vuccatiti ayam evarupo puggalo ditthippattoti vuccati. Ayanhi ditthantam pattoti ditthippatto. "dukkha sankhara, sukho nirodho"ti nanam hoti dittham viditam sacchikatam phusitam 4- pannayati ditthippatto. Ayampi kayasakkhi viya chabbidhova hoti. [28] Saddhavimuttaniddese no ca kho yatha ditthippattassati yatha ditthip- pattassa asava parikkhina, na evam saddhavimuttassati attho. Kimpana nesam kilesappahane nanattam atthiti? natthi. Atha kasma saddhavimutto ditthippattam na papunatiti. Agamaniyananattena, ditthippatto hi agamanamhi kilese vikkhambhento appadukkhena appakasirena akilamantova vikkhambhetum sakkoti, saddhavimutto pana dukkhena kasirena kilamanto hutva vikkhambhetum sakkoti, tasma ditthippattam na papunati. Apica nesam pannayapi nanattam atthiyeva. Ditthip- pattassa hi upari tinnam magganam vipassanananam tikkham suram pasannam hutva vahati, saddhavimuttassa vipassanananam no tikkham suram pasannam hutva vahati, tasma so ditthippattam na papunati. Yatha hi dvisu tarunesu sippam dassentesu ekassa hatthe tikhino asi ekassa kuntho, tikhinena asina kadali chijjamana saddam na karoti, kunthena asina chijjamana "katakata"ti saddam karoti. Tattha tikhinena asina saddam @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 cha.Ma. pakatikata @3 cha.Ma. sucarita 4 cha.Ma. passitam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Akarontiyaeva kadaliya chedanam viya ditthippattassa tinnam magganam vipassana- nanassa tikhinasuravippasannabhavo, kunthena asina saddam karontiyapi kadaliya chedanam viya saddhavimuttassa tinnam magganam vipassanananassa atikhinasurappasanna- bhavo veditabbo. Imam pana nayam "no"ti patikkhipitva agamaniyananatteneva saddhavimutto ditthippattam na papunatiti sannitthanam katam. Agamatthakathasu pana vuttam "etesu hi saddhavimuttassa pubbabhagamaggakkhane saddahantassa viya okappentassa viya adhimuccantassa viya ca kilesakkhayo hoti, ditthippattassa pubbabhagamaggakkhane kilesacchedakananam adandham tikhinam suram hutva vahati, tasma yatha nama atikhinena 1- asina kadalim chindantassa chinnatthanam na mattham hoti, asi na sigham vahati, saddo suyyati, balavataro vayamo katabbo hoti. Evarupa saddhavimuttassa pubbabhagamaggabhavana. Yatha pana tikhinanissitena 2- asina kadalim chindantassa chinnatthanam mattham hoti, asi sigham vahati, saddo na suyyati, balavavayamakiccam na hoti. Evarupa ditthippattassa pubbabhagamaggabhavana veditabba"ti. Ayam vuccatiti ayam evarupo puggalo saddhavimuttoti vuccati. Ayanhi saddahanto vimuttoti saddhavimutto. Ayampi kayasakkhi viya chabbidhova hoti. [29] Dhammanusariniddese patipannassati imina sotapattimaggattho dassito. Adhimattanti balavam. Pannam vahetiti pannavahi. Panna imam puggalam vahatiti pannavahitipi vuttam hoti. Pannapubbangamanti pannam purecarikam katva. Ayam vuccatiti ayam evarupo puggalo dhammanusariti vuccati. So hi pannasankhatena dhammena sarati anussaratiti dhammanusari. Sotapattimaggatthassetam 3- namam. Phale pana patte ditthippatto nama hoti. @Footnote: 1 Ma. natitikhinena 2 cha.Ma. sunisiteneva 3 cha.Ma. sotapattimaggatthassevetam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

[30] Saddhanusariniddese saddham vahetiti saddhavahi. Saddha imam puggalam vahatiti saddhavahitipi vuttameva. Saddhapubbangamanti saddham purecarikam katva. Ayam vuccatiti ayam evarupo puggalo saddhanusariti vuccati. So hi saddhaya sarati anussaratiti saddhanusari. Sotapattimaggatthassetam namam. Phale pana patte saddhavimutto nama hoti. Lokuttaradhammanhi nibbattentanam dve dhurani nama, dve abhinivesa nama, dve sisani nama. Tattha saddhadhuram pannadhuranti dve dhurani nama. Eko pana bhikkhu samathabhinivesavasena 1- abhinivisati, eko vipassanabhinivesavasenati 2- ime dve abhinivesa nama. Eko ca matthakam papunanto ubhatobhagavimutto hoti, eko pannavimuttoti imani dve sisani nama. Ye keci hi lokuttaradhammam nibbattenti, sabbe te ime dve dhamme dhuram katva imesu dvisu thanesu abhinivisitva imehi dvihi sisehi 3- vimuccanti. Tesu yo bhikkhu atthasamapattilabhi pannam dhuram katva samathavasena abhinivittho annataram arupasamapattim padatthanam katva vipassanam patthapetva arahattam papunati, so sotapattimaggakkhane dhammanusari nama, parato pana chasu thanesu kayasakkhi nama, arahattaphale patte ubhatobhagavimutto nama. Aparo pannameva dhuram katva vipassanavasena abhinivittho suddhasankhare va rupavacarajjhanesu va annataram sammasitva arahattam papunati, ayampi sotapattimaggakkhaneyeva dhammanusari nama, parato pana chasu thanesu ditthippatto nama, arahatte patte pannavimutto nama. Idha dve namani apubbani, tani purimehi saddhim panca honti. Aparo atthasamapattilabhi saddham dhuram katva samapattivasena 4- abhinivittho annataram arupasamapattim padatthanam katva vipassanam @Footnote: 1 cha.Ma. samathabhinivesena 2 cha.Ma. vipassanabhinivesenati @3 cha.Ma. thanehi 4 cha.Ma. samadhivasena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

Patthapetva arahattam papunati, ayam sotapattimaggakkhane saddhanusari nama, parato chasu thanesu kayasakkhiyeva nama, arahatte patte ubhatobhagavimuttoyeva nama. Idha ekameva namam apubbam, tena saddhim purimani panca cha honti. Aparo saddhameva dhuram katva vipassanavasena abhinivittho suddhasankhare va rupavacarajjhanesu va annataram sammasitva arahattam papunati, ayampi sotapattimaggakkhane saddhanusari nama, parato chasu thanesu saddhavimutto nama, arahatte patte pannavimutto nama. Idhapi ekameva namam apubbam, tena saddhim purimani cha satta honti. Ime satta puggala loke aggadakkhineyya nama honti. 1- [31] Sattakkhattuparamaniddese sattakkhattunti satta vare. Sattakkhattuparama bhavupapatti attabhavaggahanam assa, tato param atthamam bhavam nadiyatiti sattakkhattuparamo. Sotapanno hotiti ettha sototi ariyamaggo. Tena samannagato sotapanno nama. Yathaha:- "soto sototi hidam sariputta vuccati, katamo nu kho sariputta sototi. Ayameva hi bhante ariyo atthangiko maggo soto. Seyyathidam, sammaditthi .pe. Sammasamadhiti. Sotapanno sotapannoti hidam sariputta vuccati, katamo nu kho sariputta sotapannoti. Yo hi bhante imina ariyena atthangikena maggena samannagato, ayam vuccati sotapanno, svayam ayasma evamnamo evamgotto iti va"ti. 2- Evam maggakkhanepi sotapanno nama hoti. Idha pana maggena phalassa namam dinnanti phalakkhane sotapanno adhippeto. @Footnote: 1 cha.Ma. namati 2 sam.Ma. 19/1001/300

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

Avinipatadhammoti vinipatasankhatam apayam upapattivasena agamanabhavo. 1- Niyatoti magganiyamena niyato. Sambodhiparayanoti bujjhanakabhavaparayano. So hi patiladdhamaggena bujjhatiti sambodhiparayano, upari tihi maggehi avassam bujjhissatiti va sambodhiparayano. Deve ca manusse cati devalokanca manussalokanca. Sandhavitva samsaritvati patisandhivasena aparaparam gantva. Dukkhassantam karotiti vattadukkhassa pariyantam parivatumam karoti. Ayam vuccatiti ayam evarupo puggalo sattakkhattuparamo nama vuccati. Ayampana kalena devalokassa, kalena manussalokassa vasena missakabhavena kathitoti veditabbo. [32] Kolamkolaniddese kulato kulam gacchatiti kolamkolo. Sotapatti- phalasacchikiriyato hi patthaya nice kule upapatti nama natthi, mahabhogakulesuyeva nibbattatiti attho. Dve va tini va kulaniti devamanussavasena dve va tayo va bhave. Iti ayampi missakabhaveneva kathito, desanamattameva cetam "dve va tini va"ti. Yava chatthabhava samsaranto pana kolamkolova hoti, 2- vattadukkhassa pariyantam parivatumam karoti. 2- [33] Ekabijiniddese khandhabijam nama kathitam. Yassa hi sotapannassa ekamyeva khandhabijam atthi, ekam attabhavaggahanam, so ekabiji nama. Manusakam bhavanti idam panettha desanamattameva, devabhavam nibbattetitipi pana vattum vattatiyeva. Bhagavata gahitanamavaseneva cetani etesam namani. Ettakanhi 3- thanam gato sattakkhattuparamo nama hoti, ettakam kolamkolo, ettakam ekabijiti bhagavata etesam namam gahitam. Niyamato pana ayam sattakkhattuparamo, ayam kolamkolo, ayam ekabijiti natthi. @Footnote: 1 cha.Ma. anagamanasabhavo, Si. anagamanabhavo @2-2 cha.Ma. ime patha na dissanti 3 cha.Ma. hi-saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Ko pana tesam etam pabhedam niyametiti? keci tava thera "pubbahetu niyameti"ti vadanti. Keci "pathamamaggo ", keci "upari tayo magga ", keci "tinnam magganam vipassana"ti. Tattha "pubbahetu niyameti"ti vade "pathamamaggassa upanissayo kato nama hoti. Upari tayo magga nirupanissaya uppanna"ti vacanam apajjati. "pathamamaggo niyameti"ti vade upari tinnam magganam niratthakata apajjati. "upari tayo magga niyamenti"ti vade "pathamamagge anuppanneyeva upari tayo magga uppanna"ti apajjati. "tinnam magganam vipassana niyameti"ti vado pana yujjati. Sace hi upari tinnam magganam vipassana balavati hoti, ekabiji nama hoti, tato mandataraya kolamkolo, tato mandataraya sattakkhattuparamoti. Ekacco hi sotapanno vattajjhasayo hoti vattabhirato, punappunam vattasmimyeva vicarati sandissati, anathapindikasetthi visakha upasika cularathamaharathadevaputta anekavanno devaputto sakko devaraja nagadatto devaputtoti ime hi ettaka jana vattajjhasaya vattabhirata adito patthaya 1- chasu devalokesu nibbatta devesuyeva sodhetva 1- akanitthe thatva parinibbayissanti, ime idha na gahita. Na kevalancime, yopi manussesuyeva sattakkhattum samsaritva arahattam papunati, yopi devaloke nibbatto devesuyeva sattakkhattum aparaparam samsaritva arahattam papunati, imepi idha na gahita. Missakabhavavaseneva panettha sattakkhattuparamakolamkola manussakabhavanibbattakoyeva ca ekabiji gahitoti veditabbo. Tattha ekeko dukkhapatipadadivasena catubbidhabhavam apajjati. Saddhadhureneva cattaro sattakkhattuparama, cattaro kolamkola, cattaro ekabijinoti dvadasa honti. Sace pannaya sakka @Footnote: 1-1 cha.Ma. cha devaloke sodhetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

Nibbattetum, "aham lokuttaradhammam nibbattessami"ti evam pannam dhuram katva sattakkhattuparamadibhavam pattapi patipadavasena dvadasevati ime catuvisati sotapanna ihatthakanijjhanikavaseneva imasmim thane kathitati veditabba. [34] Sakadagaminiddese patisandhivasena sakim agacchatiti sakadagami. Sakidevati ekavaramyeva. Imam lokam agantvati imina pancasu sakadagamisu cattaro vajjetva ekova gahito. Ekacco hi idha sakadagamiphalam patva idheva parinibbayati, ekacco idha patva devaloke parinibbayati, ekacco devaloke patva tattheva parinibbayati, ekacco devaloke patva idhupapajjitva parinibbayati. Ime cattaropi idha na gahita. Yo pana idha patva devaloke yavatayukam vasitva puna idhupapajjitva parinibbayati, ayam ekova idha gahitoti veditabbo. Sesamettha yam vattabbam siya, tam sabbam hettha dhammasangahatthakathaya 1- lokuttarakusalaniddese vuttameva. Imassa pana sakadagamino ekabijina saddhim kim nanakarananti. Ekabijissa ekava patisandhi, sakadagamissa dve patisandhiyo. Idam tesam nanakarananti. [35] Anagaminiddese orambhagiyanam sannojanananti oram vuccati kamadhatu. Yassa imani panca bandhanani appahinani honti, so bhavagge nibbattopi gilitabaliso maccho viya dighasuttakena pade baddhakako viya ca 2- tehi bandhanehi akaddhiyamano kamadhatuyameva patatiti 3- panca bandhanani orambhagiyaniti vuccanti, hetthabhagiyani hetthakotthasikaniti attho. Parikkhayati tesam bandhananam parikkhayena. Opapatikoti upapatayoniko. Iminassa gabbhaseyya patikkhitta honti. Tattha parinibbayiti tattha sudadhavasadevaloke 4- parinibbayita. @Footnote: 1 sangani.A. 1/361/296 2 cha.Ma. ayam saddo na dissati @3 cha.Ma. pavattatiti 4 cha.Ma. suddhavasaloke

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Anavattidhammo tasma lokati patisandhiggahanavasena tasma loka idha anavattanasabhavo. Buddhadassanatheradassanadhammassavananam panatthayassa agamanam anivaritam. Ayam vuccatiti ayam evamvidho puggalo patisandhivasena puna anagamanato anagami nama vuccati. [36] Antaraparinibbayiniddese upapannam va samanantarati upapanna- samanantara va hutva. Appattam va vemajjham ayuppamananti ayuppamanam vemajjham appattam va hutva ariyamaggam sanjanetiti attho. Vasaddavikappato pana vemajjham pattantipi attho veditabbo. Evam tayo antaraparinibbayino siddha honti. Uparitthimanam sannojanananti upari pancannam uddhambhagiyanam sannojananam atthannam va kilesanam. Pahanayati etesam pajahanatthaya maggam sanjaneti. Ayam vuccatiti ayam evarupo puggalo ayuvemajjhassa antarayeva parinibbayanato antaraparinibbayiti vuccati. [37] Upahaccaparinibbayiniddese atikkamitva vemajjham ayuppamananti ayuppamanam vemajjham atikkamitva. Upahacca va kalakiriyanti upagantva kalakiriyam, ayukkhayassa asannam 1- thatvati attho. Ayam vuccatiti ayam evarupo puggalo avihesu tava kappasahassappamanassa ayuno pancakappasatasankhatam vemajjham atikkamitva chatthe va kappasate sattamatthamanavamanam va annatarasmim dasameyeva va kappasate thatva arahattam patva kilesaparinibbanena parinibbayanato upahaccaparinibbayiti vuccati. [38] Asankharasasankharaparinibbayiniddesesu asankharena appadukkhena adhimattappayogam akatvava kilesaparinibbanena parinibbanadhammoti @Footnote: 1 cha.Ma. asanne

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

Asankharaparinibbayi. Sasankharena dukkhena kasirena adhimattappayogam katvava kilesa- parinibbanena parinibbanadhammoti sasankharaparinibbayi. [40] Uddhamsotaniddese uddhamvahibhavena uddhamassa tanhasotam vattasotam vati uddhamsoto. Uddham va gantva patilabhitabbato uddhamassa maggasotanti uddhamsoto. Akanittham gacchatiti akanitthagami. Aviha cuto atappam gacchatitiadisu avihe kappasahassam vasanto arahattam pattum asakkunitva atappam gacchati. Tatrapi dve kappasahassani vasanto arahattam pattum asakkunitva sudassam gacchati. Tatrapi cattari kappasahassani vasanto arahattam pattum asakkunitva sudassim gacchati. Tatrapi attha kappasahassani vasanto arahattam pattum asakkunitva akanittham gacchati, tattha vasanto ariyamaggam sanjanetiti attho. Imesampana anagaminam pabhedajananattham uddhamsotoakanitthagaminam catukkam veditabbam:- tattha yo avihato patthaya cattaro devaloke sodhetva akanittham gantva parinibbayati, ayam uddhamsotoakanitthagami nama. Yo pana hettha tayo devaloke sodhetva sudassidevaloke thatva parinibbayati, ayam uddhamsoto na akanitthagami nama. Yo pana ito akanitthameva gantva parinibbayati, ayam na uddhamsoto akanitthagami nama. Yo pana hettha catusu devalokesu tattha tattheva parinibbayati, ayam na uddhamsoto na akanitthagami namati evamete atthacattalisam anagamino honti. Katham? avihesu 1- tava tayo antaraparinibbayino, eko upahacca- parinibbayi, eko uddhamsoto, te asankharaparinibbayino panca, sasankhara- parinibbayino pancati dasa honti. Tatha atappasudassasudassisuti cattaro @Footnote: 1 cha.Ma. avihe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

Dasaka cattalisam, akanitthe pana uddhamsoto natthi, tayo pana antaraparinibbayino, eko upahaccaparinibbayi, te asankharaparinibbayino cattaro, sasankharaparinibbayino cattaroti attha. Evam atthacattalisam honti. Te sabbepi ayapappatikopamaya 1- dipita:- divasam santattanampi hi arakantakapipphalikanakhacchedananam ayomukhe hannamane pappatika uppajjitvava parinibbayati, 2- evarupo pathamo antaraparinibbayi veditabbo. Kasma? uppannasamanantarava kilesaparinibbayanato. 3- Tato mahantatare ayomukhe hannamane pappatika akasam ullanghitva parinibbayati, 2- evarupo dutiyo antaraparinibbayi veditabbo. 4- Kasma? vemajjham appatva parinibbayanato. Tato mahantatare ayomukhe hannamane pappatika akasam ullanghitva nivattamana pathaviyam anupahaccatala hutva parinibbayati, evarupo tatiyo antaraparinibbayi veditabbo. 4- Kasma? vemajjham patva anupahacca parinibbayanato. Tato mahantatare ayomukhe hannamane pappatika akasam ullanghitva pathaviyam patitva upahaccatala hutva parinibbayati, 2- evarupo upahaccaparinibbayi veditabbo. Kasma? kalakiriyam upagantva ayugatim khepetva parinibbayanato. Tato mahantatare ayomukhe hannamane pappatika paritte tinakatthe patitva tam parittam tinakattham jhapetva parinibbayati, 2- evarupo asankharaparinibbayi veditabbo. Kasma? appayogena lahusaya gatiya parinibbayanato. Tato mahantatare ayomukhe hannamane pappatika vipule tinakatthapunje patitva tam vipulam tinakatthapunjam jhapetva parinibbayati, 2- evarupo sasankharaparinibbayi veditabbo. Kasma? sappayogena alahusaya gatiya parinibbayanato. Apara mahantesu tinakatthapunjesu patati, @Footnote: 1 cha.Ma. papatikopamaya 2 cha.Ma. nibbayati @3 cha.Ma. kilesaparinibbanena parinibbayanato 4 cha.Ma. datthabbo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Tattha mahantesu tinakatthapunjesu jhayamanesu vitaccitangaro va jala va uppajjitva 1- kammarasalam jhapetva gamanigamanagararattham jhapetva samuddantam patva parinibbayati, 2- evarupo uddhamsoto akanitthagami datthabbo. Kasma? anekabhavabijavippharam phussa phussa byantikatva parinibbayanato. Yasma pana arakantakadibhedam khuddakampi mahantampi ayokapalameva, tasma sutte sabbavaresu ayokapalantveva vuttam. 3- Yathaha:- idha bhikkhave bhikkhu evam patipanno hoti "no cassa, no ca me siya, na bhavissati, na me bhavissati, yadatthi yam bhutam, tam pajahami"ti upekkham patilabhati. So bhave na rajjati, sambhave na sajjati. 4- Atthuttari padam santam sammappannaya passati. Tanca khvassa padam na sabbena sabbam sacchikatam hoti, tassa na sabbena sabbam mananusayo pahino hoti, na sabbena sabbam bhavaraganusayo pahino hoti, na sabbena sabbam avijjanusayo pahino hoti. So pancannam orambhagiyanam sannojananam parikkhaya antaraparinibbayi hoti. Seyyathapi bhikkhave divasasantatte 5- ayokapale hannamane pappatika nibbattitva nibbayeyya, evameva kho bhikkhave bhikkhu evam patipanno hoti no cassa .pe. Antaraparinibbayi hoti. Idha pana bhikkhave bhikkhu evam patipanno hoti no cassa .pe. Antaraparinibbayi hoti. Seyyathapi bhikkhave divasasantatte ayokapale hannamane pappatika nibbattitva @Footnote: 1 cha.Ma. uppatitva 2 cha.Ma. nibbayati 3 an.sattaka.23/52/71 (sya) @4 cha.Ma. na rajjati 5 cha.Ma. divasam santatte

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

Uppatitva nibbayeyya, evameva kho bhikkhave bhikkhu evam patipanno hoti no cassa .pe. Antaraparinibbayi hoti. Idha pana bhikkhave bhikkhu evam patipanno hoti no cassa .pe. Antaraparinibbayi hoti. Seyyathapi bhikkhave divasasantatte ayokapale hannamane pappatika nibbattitva uppatitva anupahaccatalam nibbayeyya, evameva kho bhikkhave bhikkhu evam patipanno hoti no cassa .pe. Antaraparinibbayi hoti. Idha pana bhikkhave bhikkhu evam patipanno hoti no cassa .pe. Upahaccaparinibbayi hoti. Seyyathapi bhikkhave divasasantatte ayokapale hannamane pappatika nibbattitva uppatitva upahaccatalam nibbayeyya, evameva kho bhikkhave bhikkhu evam patipanno hoti no cassa .pe. Upahaccaparinibbayi hoti. Idha pana bhikkhave bhikkhu evam patipanno hoti no cassa .pe. Parikkhaya asankharaparinibbayi hoti. Seyyathapi bhikkhave divasasantatte ayokapale hannamane pappatika nibbattitva uppatitva paritte tinapunaje va katthapunje va nipateyya, sa tattha aggimpi janeyya, dhumampi janeyya, aggimpi janetva dhumampi janetva tameva parittam tinapunjam va katthapunjam va pariyadiyitva anahara nibbayeyya, evameva kho bhikkhave bhikkhu evam patipanno hoti no cassa .pe. Parikkhaya asankharaparinibbayi hoti. Idha pana bhikkhave bhikkhu evam patipanno hoti no cassa .pe. Sasankharaparinibbayi hoti. Seyyathapi bhikkhave

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Divasasantatte ayokapale hannamane pappatika nibbattitva uppatitva vipule tinapunje va katthapunje va nipateyya, sa tattha aggimpi janeyya .pe. Tameva vipulam tinapunjam va katthapunjam va pariyadiyitva anahara nibbayeyya, evameva kho bhikkhave bhikkhu evam patipanno hoti no cassa .pe. Sasankharaparinibbayi hoti. Idha pana bhikkhave bhikkhu evam patipanno hoti no cassa .pe. Parikkhaya uddhamsoto hoti akanitthagami. Seyyathapi bhikkhave divasasantatte ayokapale hannamane pappatika nibbattitva uppatitva mahante tinapunje va katthapunje va nipateyya, sa tattha aggimpi janeyya .pe. Tameva mahantam tinapunjam va katthapunjam va pariyadiyitva gacchampi daheyya, 1- dayampi 1- daheyya, gacchampi dahitva dayampi dahitva haritantam va 2- selantam va udakantam va ramaniyam va bhumibhagam agamma anahara nibbayeyya, evameva kho bhikkhave bhikkhu evam patipanno hoti no cassa .pe. Parikkhaya uddhamsoto hoti akanitthagamiti. [41-44] Sotapattiphalasacchikiriyaya patipannadiniddesa uttanatthava. Ayam vuccati puggalo arahati ettha pana dvadasa arahanto veditabba. Katham? Tayo hi vimokkha sunnato animitto appanihitoti. Tattha sunnatavimokkhena vimutto khinasavo patipadavasena catubbidho hoti, tatha animittaappanihita- vimokkhehiti evam dvadasa arahanto veditabba. Iti ime dvadasa arahanto viya dvadaseva sakadagamino, catuvisati sotapanna, atthacattalisam anagaminoti @Footnote: 1 cha.Ma. dayampiti vanampiti yojana 2 cha.Ma. haritantam va pathantam va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Ettaka puggala ito muccitva bahiddha nuppajjanti, imasmimyeva sabbannubuddhasasane uppajjantiti. Ekakaniddesavannana nitthita. -----------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 55 page 35-63. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=729&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=729&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=36&i=532              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=36&A=2734              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=36&A=2771              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=36&A=2771              Contents of The Tipitaka Volume 36 http://84000.org/tipitaka/read/?index_36

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]