ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 55 : PALI ROMAN Panca.A. (paramatthadi.)

                         2. Pavattivaravannana
     [50-205] Idani yassa rupakkhandhotiadina nayena pavattivaro
araddho. Kasma panettha uddesavaro na vuttoti? hettha dassitanayatta.
Pannattivarasminhi uddesavare nayo dassito, tena pana nayena sakka so
idha avuttopi janitunti tam avatva niddesavarova araddho. Imasmim pana
pavattivarasankhate mahavare uppadavaro nirodhavaro uppadanirodhavaroti tayo
antaravara honti. Tesu pathamo dhammanam uppadalakkhanassa dipitatta uppadavaroti
vuccati, dutiyo tesanneva nirodhalakkhanassa dipitatta nirodhavaroti vuccati, tatiyo
ubhinnampi lakkhananam dipitatta uppadanirodhavaroti vuccati. Uppadavarena
cettha dhammanam uppajjanakarova dipito, nirodhavarena "uppannam nama niccam
natthi"ti tesanneva aniccata dipita, uppadanirodhavarena tadubhayam.
     Tattha uppadavare tava tinnam addhanam vasena cha kalabheda honti:-
paccuppanno atito anagato paccuppannenatito paccuppannenanagato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page338.

Atitenanagatoti. Tesu yassa rupakkhandho uppajjatiti paccuppannabhidhanavasena paccuppanno veditabbo, so paccuppannanam dhammanam paccakkhato gahetabbatta ativiya suvinneyyoti pathamam vutto. Yassa rupakkhandho uppajjitthati atitabhidhana- vasena atito veditabbo, so paccakkhato anubhutapubbanam atitadhammanam anumanena anagatehi suvinneyyataratta dutiyam vutto. Yassa rupakkhandho uppajjissatiti anagatabhidhanavasena anagato veditabbo, so paccakkhato ca anubhutapubbavasena ca gahitadhammanumanena "anagatepi evarupa dhamma uppajjissanti"ti gahetabbato tatiyam vutto. Yassa rupakkhandho uppajjati tassa vedanakkhandho uppajjitthati paccup- pannena saddhim atitabhidhanavasena paccuppannenatito veditabbo, so missakesu tisu suvinneyyataratta catuttham vutto. Yassa rupakkhandho uppajjati tassa vedanakkhandho uppajjissatiti paccuppannena saddhim anagatabhidhanavasena paccuppannenanagato veditabbo, so paccakkhato gahetabbanam dhammanam atthitaya atthato suvinneyyataroti pancamam vutto. Yassa rupakkhandho uppajjittha tassa vedanakkhandho uppajjissatiti atitena saddhim anagatabhidhanavasena atitenanagato veditabbo, so purimehi duvinneyyoti chattham vutto. Evametesu chasu kalabhedesu yvayam pathamo paccuppanno, tattha puggalato okasato puggalokasatoti tayo vara honti. Tesu yassati puggalavasena khandhanam uppattidipano puggalavaro, yatthati okasavasena khandhanam uppattidipano okasavaro, yassa yatthati puggalokasavasena khandhanam uppattidipano puggalokasavaro. Ime pana tayopi vara pathamam anulomanayena niddisitva paccha patilomanayena niddittha. Tesu "uppajjati uppajjittha uppajjissati"ti vacanato uppattidipano anulomanayo, "nuppajjati nuppajjittha nuppajjissati"ti vacanato anuppattidipano patilomanayo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page339.

Tattha paccuppannakale tava puggalavarassa anulomanaye "yassa rupakkhandho uppajjati tassa vedanakkhandho uppajjati, yassa va pana vedanakkhandho uppajjati tassa rupakkhandho uppajjati. Yassa rupakkhandho uppajjati tassa sannakkhandho sankharakkhandho vinnanakkhandho uppajjati, yassa va pana vinnanakkhandho uppajjati tassa rupakkhandho uppajjati"ti evam rupakkhandhamulakani cattari yamakani, "yassa vedanakkhandho uppajjati tassa sannakkhandho uppajjati"tiadina nayena vedanakkhandhamulakani tini, sannakkhandhamulakani dve, sankharakkhandhamulakam ekanti aggahitaggahanena dasa yamakani honti. Tattha rupakkhandhamulakesu catusu adito ekameva vissajjitam, sesani tena sadisavissajjananiti tantiya lahubhavattham sankhittani. Vedanakkhandhadimulakesupi amantati ekasadisameva vissajjanam, tasma tanipi tantiya lahubhavattham sankhittanevati evametani paccuppannakale puggalavare anulomanaye ekayamaka- vissajjaneneva dasa yamakani vissajjitani nama hontiti veditabbani. Yatha ca puggalavare dasa, evam okasavare dasa, puggalokasavare dasati paccuppannakale tisu varesu anulomanaye timsayamakani honti. Yatha ca anulomanaye, evam patilomanayepiti sabbanipi paccuppannakale satthiyamakani honti. Tesu 1- visapucchasatam cattalisani ca dve atthasatani hontiti veditabbani. Evam sesesupi pancasu kalabhedesu puggaladibhedato anulomapatilomanayavasena cha cha vaRa. Ekekasmim vare dasa dasa katva satthi satthi yamakaniti tini yamakasatani, tani purimehi saddhim satthadhikani tini yamakasatani visadhikani satta pucchasatani cattalisani ca cuddasa atthasatani honti. Idantava uppadavare palivavatthanam. Yatha ca uppadavare, tatha nirodhavarepi uppadanirodhavarepiti sabbasmimpi @Footnote: 1 Ma. tesam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page340.

Pavattimahavare asitiyamakasahassam satthisatadhikani dve pucchasahassani visatitisatadhikani 1- ca cattari atthasahassani veditabbani. Pali pana uppadavare nirodhavare ca tisu asammissakakalabhedesu tasmim tasmim vare ekameva 2- yamakam vissajjetva sankhitta. Tisu missakakalabhedesu "yassa vedanakkhandho uppajjati tassa sannakkhandho uppajjittha"tiadina nayena vedanakkhandhadimulakesupi ekam yamakam vissajjitam. Uppadanirodhavare pana chasupi kalabhedesu tampi vissajjitameva. Sesani tena samanavissajjanatta sankhittaniti idam sakalepi pavattimahavare palivavatthanam. Atthavinicchayattham panassa idam lakkhanam veditabbam:- imasminhi pavatti- mahavare catunnam panhanam panca vissajjanani sattavisatiya thanesu pakkhipitva atthavinicchayo veditabbo. Tattha purepanho pacchapanho paripunnapanho moghapanhoti ime cattaro panha nama. Ekekasminhi yamake dve dve puccha, ekekapucchayapi dve dve padani. Tattha yaya pucchaya vissajjane ekeneva padena gahitakkhandhassa uppado va nirodho va labbhati, ayam purepanho nama. Yaya pana pucchaya vissajjane dvihipi padehi gahitakkhandhanam uppado va nirodho va labbhati, ayam pacchapanho nama. Yaya pana pucchaya vissajjane ekenapi padena gahitakkhandhassa dvihipi padehi gahitakkhandhanam uppado va nirodho va labbhati, ayam paripunnapanho nama. Yaya pana pucchaya vissajjane patikkhepo va patisedho va labbhati, ayam moghapanho nama. Yasma panesa adassiyamano na sakka janitum, tasma nam dassayissama. "yattha rupakkhandho nuppajjati tattha vedanakkhandho nuppajjati"ti pucchaya tava uppajjatiti imasmim vissajjane ekeneva padena gahitassa vedanakkhandhassa @Footnote: 1 cha.Ma. visam tisatadhikani 2 cha.Ma. ekekameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page341.

Uppado labbhati, iti ayanceva anno ca evarupo panho purepanhoti veditabbo. "yassa rupakkhandho uppajjittha tassa vedanakkhandho uppajjittha"ti pucchaya pana "amanta"ti imasmim vissajjane dvihi padehi gahitanam rupavedanak- khandhanam yassa kassaci sattassa atite uppado labbhati, iti ayanceva anno ca evarupo panho pacchapanhoti veditabbo. "yassa rupakkhandho uppajjati tassa vedanakkhandho uppajjati"ti imaya pana pathamapucchaya "asannasattam upapajjantanan"tiadike imasmim vissajjane "asannasattam upapajjantanam tesam rupakkhandho uppajjati no ca tesam vedanakkhandho uppajjati"ti imasmim kotthase ekeneva padena gahitassa rupakkhandhassapi uppado labbhati, "pancavokaram upapajjantanam tesam rupakkhandho ca uppajjati vedanakkhandho ca uppajjati"ti imasmim kotthase dvihipi padehi sangahitanam rupavedanakkhandhanampi uppado labbhati, iti ayanceva anno ca evarupo panho paripunnapanhoti veditabbo. Purepacchapanhotipi etasseva namam. Etassa hi vissajjane purimakotthase ekena padena sangahitassa rupakkhandhasseva uppado dassito. Dutiyakotthase dvihi padehi sangahitanam rupavedanakkhandhanam. 1- Imina nayena ca lakkhanena ca 1- yattha ekena padena sangahitassa khandhassa uppado va nirodho va labbhati, so purepanhoti vutto. Yattha dvihipi padehi sangahitanam khandhanam uppado va nirodho va labbhati, so pacchapanhoti vutto. "yassa rupakkhandho nuppajjittha, tassa vedanakkhandho nuppajjittha"ti imaya pana pucchaya "natthi"ti imasmim vissajjane patikkhepo labbhati. "yassa rupakkhandho uppajjati tassa vedanakkhandho nirujjhati"ti pucchaya "no"ti imasmim @Footnote: 1-1 cha.Ma. iminayeva ca lakkhanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page342.

Vissajjane patisedho labbhati, tasma ayanceva duvidho anno ca evarupo panho moghapanhoti veditabbo. Chedatucchapanhotipi 1- vuccati. Evam tava cattaro panha veditabba. Paligatiya vissajjanam pativacanavissajjanam sarupadassanena vissajjanam patikkhepena vissajjanam patisedhena vissajjananti imani pana panca vissajjanani nama. Tattha yam vissajjanam palipadameva hutva attham vissajjeti, idam paligatiya vissajjanam nama, tam purepanhe labbhati. "yattha rupakkhandho nuppajjati tattha vedanakkhandho nuppajjati"ti hi panhe uppajjatiti idam vissajjanam palipadameva hutva attham vissajjiyamanam gatam, tasma evarupesu thanesu paligatiya vissajjanam veditabbam. Yampana vissajjanam pativacanabhavena attham vissajjeti, idam pativacanavissajjanam nama, tam pacchapanhe labbhati. "yassa rupakkhandho uppajjittha tassa vedanakkhandho uppajjittha"ti hi panhe "amanta"ti idam vissajjanam pativacanabhavavaseneva 2- attham vissajjiyamanam gatam, tasma evarupesu thanesu pativacanavissajjanam veditabbam. Yam vissajjanam sarupena dassetva attham vissajjeti, idam sarupadassanena vissajjanam nama, tam paripunnapanhe labbhati. "yassa rupakkhandho uppajjati tassa vedanakkhandho uppajjati"ti hi panhe "asannasattam upapajjantanan"ti idam vissajjanam "imesam rupakkhandho uppajjati, no ca vedanakkhandho, imesam rupakkhandho ca uppajjati vedanakkhandho ca"ti sarupadassaneneva attham vissajjiyamanam gatam, tasma evarupesu thanesu sarupadassanena vissajjanam veditabbam. Yampana vissajjanam tatharupassa atthassabhavato attha- patikkhepena panham vissajjeti, idam patikkhepena vissajjanam nama. Yam tatharupassa atthassa ekakkhane alabhato atthapatisedhena 3- panham vissajjeti, idam patisedhena @Footnote: 1 cha.Ma. tucchapanhotipi 2 cha.Ma. pativacanavaseneva 3 cha.Ma. atthapatisedhanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page343.

Vissajjanam nama, tam moghapanhe labbhati. "yassa rupakkhandho nuppajjittha tassa vedanakkhandho nuppajjittha"ti hi panhe "natthi"ti idam vissajjanam evarupo nama satto natthiti atthapatikkhepena panham vissajjiyamanam gatam, tasma evarupesu thanesu patikkhepena vissajjanam veditabbam. "yassa rupakkhandho uppajjati tassa vedanakkhandho nirujjhati"ti panhe pana "noti"ti idam vissajjanam ekasmim patisandhikkhane uppadena saddhim nirodho nama na labbhatiti atthapatisedhena 1- panham vissajjiyamanam gatam, tasma evarupesu thanesu patisedhena vissajjanam veditabbam. Idani ime cattaro panha imani ca panca vissajjanani yesu sattavisatiya thanesu pakkhipitabbani, tani evam veditabbani:- asannasattam upapajjantananti ekam thanam, asannasatte tatthati ekam, asannasattananti ekam, asannasatta cavantananti ekam, arupam upapajjantananti ekam, arupe tatthati ekam, arupananti ekam, arupa cavantananti ekam, arupe pacchimabhavikananti ekam, arupe parinibbayantananti 2- ekam, ye ca arupam upapajjitva parinibbayissantiti ekam, pancavokaram upapajjantananti ekam, pancavokare tatthati ekam, pancavokara- nanti ekam, pancavokara cavantananti ekam, pancavokare pacchimabhavikananti ekam, pancavokare parinibbayantananti ekam, suddhavasam upapajjantananti ekam, suddhavase tatthati ekam, suddhavasananti ekam, suddhavase parinibbayantananti ekam, sabbesam upapajjantananti ekam, sabbesam cavantananti ekam, sabbasadharanavasena pacchimabhavikananti ekam, parinibbayantananti ekam, catuvokaram pancavokaram upapajjantananti ekam, cavantananti ekam. Evam imesam catunnam panhanam imani panca vissajjanani imesu sattavisatiya thanesu pakkhipitva imasmim @Footnote: 1 cha.Ma. atthapatisedhanena 2 cha.Ma. parinibbantananti. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page344.

Pavattimahavare atthavinicchayo veditabbo. Evam viditva hi panham vissajjentena suvissajjito hoti, atthanca vinicchayantena suvinicchito hoti. Tatthayam nayo:- yassa rupakkhandho uppajjatiti yassa puggalassa uppadakkhanasamangitaya rupakkhandho uppajjati. Tassa vedanakkhandho uppajjatiti vedanakkhandhopi tassa tasmimyeva khane uppajjatiti pucchati. Asannasattam upapajjantananti acittakapatisandhivasena asannasattabhavam upapajjantanam. Tesam rupakkhandho uppajjatiti tesam ekantena rupakkhandho uppajjatiyeva. Pavatte pana tattha uppannanam 1- rupakkhandho uppajjatipi nirujjhatipi, tasma asannasattananti avatva "asannasattam upapajjantanan"ti vuttam. No ca tesam vedanakkhandho uppajjatiti acittakatta pana tesam vedanakkhandho nuppajjateva. Idam sattavisatiya thanesu pathame thane paripunnapanhassa purimakotthase sarupadassanena vissajjanam. Pancavokaram upapajjantananti ruparupamissaka- patisandhivasena pancavokarabhavam upapajjantanam. Tesam rupakkhandho ca uppajjati vedanakkhandho cati tesam ekantena rupavedanakkhandhasankhata dvepi khandha uppajjantiyeva, pavatte pana tattha uppannanam te khandha uppajjantipi nirujjhantipi, tasma pancavokarananti avatva "pancavokaram upapajjantanan"ti vuttam. Idam pancavokaram upapajjantananti thane paripunnapanhassa pacchimakotthase sarupadassanena vissajjanam. Imina upayena sabbani vissajjanani veditabbani. Idam panettha uppadanirodhesu niyamalakkhanam:- sakalepi hi imasmim khandhayamake tattha tattha uppannanam pavatte yava marana khandhanam apariyantesu uppadanirodhesu vijjamanesupi lahuparivattanam dhammanam vinibbhogam katva uppadanirodhe dassetum na sukaranti pavattiyam uppadanirodhe anamasitva abhinavam @Footnote: 1 cha.Ma. pavatte uppannanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page345.

Vipakavattam nipphadayamanena nanakammena nibbattanam patisandhikhandhanam uppadam dassetum sukhanti patisandhikale uppadavaseneva uppadavaro kathito, uppannassa pana vipakavattassa pariyosanena nirodham dassetum sukhanti maranakale nirodhavasena nirodhavaro kathito. Kimpanettha pavattiyam uppadanirodhanam anamatthabhave pamananti? paliyeva. Paliyanhi visesena uppadavarassa anagatakalavare "pacchimabhavikanam tesam rupakkhandho ca nuppajjissati vedanakkhandho ca nuppajjissati"ti ayam pali atipamanameva. Pacchimabhavikananhi pavatte ruparupadhammanam uppajjitum yuttabhave satipi "rupakkhandho ca nuppajjissati vedanakkhandho ca nuppajjissati"ti sannitthanam katva vuttabhavena pavatte uppado na gahitoti veditabbo. "suddhavase parinibbantanam tesam tattha sannakkhandho na nirujjhittha no ca tesam tattha vedanakkhandho na nirujjhati"ti ayampana pali pavatte nirodhassa anamatthabhave ativiya pamanam. Suddhavase parinibbantananhi cuticittassa bhangakkhane thitanam patisandhito patthaya pavatte uppajjitva niruddhasannak- khandhanam gananapatho natthi. Evam santepi "tesam tattha sannakkhandho na nirujjhittha"ti sannitthanam katva vuttabhavena pavatte nirodho na gahitoti veditabbo. Evamettha uppadanirodhesu niyamalakkhanam viditva patisandhiuppadameva cutinirodhameva ca gahetva tesu tesu thanesu agatanam vissajjananam atthavinicchayo veditabbo. So pana sakka adivissajjane vuttanayena sabbattha viditunti vissajjanapatipatiya na vittharito. Imina pana evam dinnenapi nayena yo etesam atthavinicchayam janitum na sakkoti, tena acariyam 1- payirupasitva sadhukam sutvapi janitabbo. @Footnote: 1 cha.Ma. acariye

--------------------------------------------------------------------------------------------- page346.

Uppadassa nirodhassa ubhinnancapi 1- ekato nayassa anulomassa patilomanayassa ca. Vasena yani khandhesu yamakani ca pancasu puggalam atha okasam puggalokasameva ca. Amasitva pavattesu varesu 2- kathayi jino tesam palivavatthanam dassitam anupubbato. Vinicchayattham atthassa panhavissajjanani ca vissajjananam thanani yani tani ca sabbaso. Dassetva ekapanhasmim yojanapi pakasita vittharena gate ettha panhavissajjanakkame. Attham vannayata katum kinnu sakka ito param nayena imina tasma attham janantu panditati. Pavattimahavaravannana nitthita. -------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 55 page 337-346. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=7588&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=7588&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=36&i=302              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=36&A=1300              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=36&A=1381              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=36&A=1381              Contents of The Tipitaka Volume 36 http://84000.org/tipitaka/read/?index_36

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]