อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สํ.อ. (สารตฺถ.๒)

                      ๘. ทุติยคทฺทุลพทฺธสุตฺตวณฺณนา
    [๑๐๐] อฏฺเม ตสฺมาติ ยสฺมาทิฏิคทฺทุลนิสฺสิตาย ตณฺหารชฺชุยา
สกฺกายถมฺเภ อุปนิพทฺโธ วฏฺฏนิสฺสิโต พาลปุถุชฺชโน สพฺพิริยาปเถสุ
ขนฺธปญฺจกํ นิสฺสาเยว ปวตฺตติ, ยสฺมา วา ทีฆรตฺตมิทํ จิตฺตํ สงฺกิลิฏฺ ราเคน
โทเสน โมเหน, ตสฺมา. จิตฺตสงฺกิเลสาติ สุนฺหาตาปิ หิ สตฺตา จิตฺตสงฺกิเลเสเนว
สงฺกิลิสฺสนฺติ, มลคฺคหิตสรีราปิ จิตฺตสฺส โวทานตฺตา วิสุชฺฌนฺติ. เตนาหุ
โปราณา:-
               "รูปมฺหิ สงฺกิลิฏฺมฺหิ     สงฺกิลิสฺสนฺติ มาณวา
                รูเป สุทฺเธ วิสุชฺฌนฺติ   อนกฺขาตํ มเหสินา.
                จิตฺตมฺหิ สงฺกิลิฏฺมฺหิ    สงฺกิลิสฺสนฺติ มาณวา
                จิตฺเต สุทฺเธ วิสุชฺฌนฺติ  อิติ วุตฺตํ มเหสินา"ติ.
    จรณํ นาม จิตฺตนฺติ วิจรณจิตฺตํ. สงฺขา นาม พฺราหฺมณปาสณฺฑิกา โหนฺติ,
เต ปฏโกฏฺกํ กตฺวา ตตฺถ นานปฺปการา สุคติทุคฺคติวเสน สมฺปตฺติวิปตฺติโย
เลขาเปตฺวา "อิทํ กมฺมํ กตฺวา อิทํ ปฏิลภติ, อิทํ กตฺวา อิทนฺ"ติ ทสฺเสนฺตา
ตํ จิตฺตํ คเหตฺวา วิจรนฺติ. จิตฺเตเนว จิตฺติตนฺติ จิตฺตกาเรน จินฺเตตฺวา
กตตฺตา จิตฺเตน จินฺติตํ นาม. จิตฺตญฺเว จิตฺตตรนฺติ ตสฺส จิตฺตสฺส
อุปายปริเยสนํ จิตฺตํ ตโตปิ จิตฺตตรํ. ติรจฺฉานคตา ปาณา จิตฺเตเนว
จิตฺติตาติ กมฺมจิตฺเตเนว จิตฺติตา. ตํ ปน กมฺมจิตฺตํ อิเม วฏฺฏกติตฺติราทโย
"เอวํจิตฺตา ภวิสฺสามา"ติ อายูหนฺตา นาม นตฺถิ. กมฺมํ ปน โยนึ อุปเนติ,
โยนิมูลโก เตสํ จิตฺตภาโว. โยนิอุปคตา หิ สตฺตา ตํตํโยนิเกหิ สทิสจิตฺตาว
โหนฺติ. อิติ โยนิสิทฺโธ จิตฺตภาโว, กมฺมสิทฺธา โยนีติ เวทิตพฺพา.
    อปิจ จิตฺตํ นาเมตํ สหชาตํ สหชาตธมฺมจิตฺตตาย ภูมิจิตฺตตาย วตฺถุจิตฺตตาย
ทฺวารจิตฺตตาย อารมฺมณจิตฺตตาย กมฺมนานตฺตมูลกานํ ๑- ลิงฺคนานตฺตสญฺานานตฺต-
โวหารนานตฺตาทีนํ อเนกวิธานํ จิตฺตานํ นิปฺผาทนตายปิ ติรจฺฉานคตจิตฺตโต
จิตฺตรเมว ๒- เวทิตพฺพํ.
    รชโกติ วตฺเถสุ รงฺเคน รูปสมุฏฺาปนโก. โส ปน อจฺเฉโก อมนาปํ รูปํ กโรติ,
เฉโก มนาปํ ทสฺสนียํ, เอวเมว ปุถุชฺชโน อกุสลจิตฺเตน วา าณวิปฺปยุตฺตกุสเลน
วา จกฺขุสมฺปทาทิวิรหิตํ วิรูปํ สมุฏฺาเปติ, าณสมฺปยุตฺตกุสเลน
จกฺขุสมฺปทาทิสมฺปนฺนํ อภิรูปํ. อฏฺมํ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๓๕๖-๓๕๗.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=7864&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=7864&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=17&i=258
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=17&A=3314
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=17&A=3765
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=17&A=3765
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_17