ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านเล่มก่อนหน้าแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๖ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๒ เอกนิปาต(๒)

                    ๕ อตฺถกามวคฺควณฺณนา
                     ------------
                      ๑ โลสกชาตกํ
     โย อตฺถกามสฺสาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
โลสกติสฺสตฺเถรํ นาม อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โก ปเนส โลสกติสฺสตฺเถโร นามาติ ฯ โกสลรฏฺเฐ เอโก
อตฺตโน กุลวินาสโก เกวฏฺฏปุตฺโต อลาภี ภิกฺขูสุ ปพฺพชิโต ฯ โส
กิร นิพฺพตฺตฏฺฐานโต จวิตฺวา โกสลรฏฺเฐ เอกสฺมึ กุลสหสฺสวาเส
เกวฏฺฏคาเม เอกิสฺสาย เกวฏฺฏิตฺถิยา กุจฺฉิสฺมึ ปฏิสนฺธึ คณฺหิ ฯ
ตสฺส ปฏิสนฺธิคหณทิวเส ตํ กุลสหสฺสํ ชาลหตฺถํ นทิยญฺจ ตฬากาทีสุ
จ มจฺเฉ ปริเยสนฺตํ เอกํ ขุทฺทกมจฺฉมฺปิ นาลตฺถ ฯ ตโต ปฏฺฐาย
จ เต เกวฏฺฏา ปริหายนฺติเยว ฯ ตสฺมึ หิ กุจฺฉิคเตเยว เนสํ
คาโม สตฺต วาเร อคฺคินา ทฑฺโฒ สตฺต วาเร รญฺญา ทณฺฑิโต ฯ
เอวํ อนุกฺกเมน ทุคฺคตา ชาตา ฯ เต จินฺตยึสุ ปุพฺเพ อมฺหากํ
เอวรูปํ นตฺถิ อิทานิ ปน ปริหายาม อมฺหากํ อนฺตเร เอกาย
กาฬกณฺณิยา ภวิตฺตพฺพํ เทฺวภาคา โหมาติ ฯ ปญฺจ ปญฺจ
กุลสตานิ เอกโต อเหสุํ ฯ ตโต ยตฺถ ตสฺส มาตาปิตโร โส
โกฏฺฐาโส ปริหายติ อิตโร วฑฺฒติ ฯ เต ตมฺปิ โกฏฺฐาสํ
ทฺวิธา ตมฺปิ ทฺวิธาติ เอวํ ยาว ตเมว กุลํ เอกํ อโหสิ ตาว
วิภชิตฺวา เตสํ กาฬกณฺณิภาวํ ญตฺวา โปเถตฺวา นิกฺกฑฺฒึสุ ฯ
อถสฺส มาตาปิตโร กิจฺเฉน ชีวมานา ปริปกฺเก คพฺเภ เอกสฺมึ
ฐาเน วิชายิ ฯ ปจฺฉิมภวิกสตฺตํ น สกฺกา นาเสตุํ อนฺโตฆเฏ
ทีโป วิย หิสฺส ทหเย อรหตฺตสฺส อุปนิสฺสโย ชลติ ฯ สา ตํ
ทารกํ ปฏิชคฺคิตฺวา อาธาวิตฺวา ปริธาวิตฺวา วิจรณกาเล เอกมสฺส
กปาลกํ หตฺเถ ทตฺวา ปุตฺต เอกํ ฆรํ ปวิสาติ เปเสตฺวา ปลาตา ฯ
โส ตโต ปฏฺฐาย เอกโกว หุตฺวา ตตฺถ ตตฺถ ภิกฺขํ ปริเยสิตฺวา
เอกสฺมึ ฐาเน สยติ น นฺหายติ น สรีรํ ปฏิชคฺคติ ปํสุปิสาจโก
วิย กิจฺเฉน ชีวิตํ กปฺเปสิ ฯ โส อนุกฺกเมน สตฺตวสฺสิโก หุตฺวา
เอกสฺมึ เคหทฺวาเร อุกฺขลิโธวนสฺส ฉฑฺฑิตฏฺฐาเน กาโก วิย
เอเกกํ สิตฺถกํ อุจฺจินิตฺวา ขาทติ ฯ
     อถ นํ ธมฺมเสนาปติ สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จรมาโน ทิสฺวา
อยํ สตฺโต อติการุญฺญปฺปตฺโต กตรคามวาสิโก นุ โขติ ตสฺมึ
เมตฺตจิตฺตํ วฑฺเฒตฺวา เอหิ เรติ อาห ฯ โส อาคนฺตฺวา เถรํ
วนฺทิตฺวา อฏฺฐาสิ ฯ อถ นํ เถโร กตรคามวาสิโกสิ กหํ วา
เต มาตาปิตโรติ ปุจฺฉิ ฯ อหํ ภนฺเต นิปฺปจฺจโย มยฺหํ มาตาปิตโร
ตํ นิสฺสาย กิลนฺตมฺหาติ มํ ฉฑฺเฑตฺวา ปลาตาติ ฯ อปิจ ปน
ปพฺพชิสฺสสีติ ฯ ภนฺเต อหํ ตาว ปพฺพเชยฺยํ มาทิสํ ปน กปณํ
โก ปพฺพาเชสฺสตีติ ฯ เถโร อาห อหํ ปพฺพาเชสฺสามีติ ฯ สาธุ
ภนฺเต ปพฺพาเชถ มนฺติ ฯ เถโร ตสฺส ขาทนียํ โภชนียํ ทตฺวา ตํ
วิหารํ เนตฺวา สหตฺเถเนว นฺหาเปตฺวา ปพฺพาเชตฺวา ปริปุณฺณวสฺสํ
อุปสมฺปาเทสิ ฯ โส มหลฺลกกาเล โลสกติสฺสตฺเถโรติ ปญฺญายิตฺถ
นิปฺปุญฺโญ อปฺปลาโภ ฯ เตน กิร อสทิสทาเนปิ กุจฺฉิปูโร น
ลทฺธปุพฺโพ ชีวิตฆฏนมตฺตกเมว ลพฺภติ ฯ ตสฺส หิ ปตฺเต เอกสฺมิญฺเญว
ยาคุอุลุงฺเก ทินฺเน ปตฺโต สมติตฺติโก วิย หุตฺวา ปญฺญายติ ฯ
อถ มนุสฺสา อิมสฺส ปตฺโต ปูโรติ เหฏฺฐา ยาคุํ เทนฺติ ฯ
ตสฺส ปตฺเต ยาคุทานกาเล มนุสฺสานํ ภาชเน ยาคุ อนฺตรธายตีติปิ
วทนฺติ ฯ ชชฺชกาทีสุปิ เอเสว นโย ฯ โส อปเรน สมเยน วิปสฺสนํ
วฑฺเฒตฺวา อคฺคผเล อรหตฺเต ปติฏฺฐิโตปิ อปฺปลาโภ อโหสิ ฯ อถสฺส
อนุปุพฺเพน อายุสงฺขาเรสุ ปริหีเนสุ ปรินิพฺพานทิวโส สมฺปาปุณิ ฯ
     ธมฺมเสนาปติ อาวชฺเชนฺโต ตสฺส ปรินิพฺพานภาวํ ญตฺวา
อยํ โลสกติสฺสตฺเถโร อชฺช ปรินิพฺพายิสฺสติ อชฺช มยา เอตสฺส
ยาวทตฺถํ อาหารํ ทาตุํ วฏฺฏตีติ ตํ อาทาย สาวตฺถึ ปิณฺฑาย
ปาวิสิ ฯ เถโร ตํ นิสฺสาย ตาว พหุมนุสฺสาย สาวตฺถิยา หตฺถํ
ปสาเรตฺวา วนฺทนมตฺตมฺปิ นาลตฺถ ฯ อถ นํ เถโร คจฺฉาวุโส
อาสนสาลายํ นิสีทาติ อุยฺโยเชสิ ฯ ตโต อาคตเมว มนุสฺสา
อยฺโย อาคโตติ อาสเน นิสีทาเปตฺวา โภเชนฺติ ฯ เถโรปิ อิมํ
ภตฺตํ โลสกติสฺสตฺเถรสฺส เทถาติ ลทฺธาหารํ เปเสสิ ฯ ตํ คเหตฺวา
คตา โลสกติสฺสตฺเถรํ อสฺสริตฺวา สยเมว ภุญฺชึสุ ฯ อถ เถรสฺส
อุฏฺฐาย วิหารํ คมนกาเล โลสกติสฺสตฺเถโร คนฺตฺวา เถรํ วนฺทิ ฯ
เถโร นิวตฺติตฺวา ฐิตโกว ลทฺธนฺเต อาวุโส ภตฺตนฺติ ปุจฺฉิ ฯ
ลภิสฺสาม โน ภนฺเตติ ฯ เถโร สํเวคปฺปตฺโต กาลํ โอโลเกสิ ฯ
กาโล อนติกฺกนฺโต ฯ เถโร โหตาวุโส อิเธว นิสีทาติ
โลสกติสฺสตฺเถรํ อาสนสาลายํ นิสีทาเปตฺวา โกสลรญฺโญ นิเวสนํ
อคมาสิ ฯ ราชา เถรสฺส ปตฺตํ คาหาเปตฺวา ภตฺตสฺส อกาโลติ
ปตฺตปูรํ จตุมฺมธุรํ ทาเปสิ ฯ เถโร ตํ อาทาย คนฺตฺวา เอหาวุโส
ติสฺส อิมํ จตุมฺมธุรํ ปริภุญฺชาติ วตฺวา ปตฺตํ คเหตฺวาว อฏฺฐาสิ ฯ
โส เถรสฺส คารเวน ลชฺชิโต น ปริภุญฺชติ ฯ อถ นํ เถโร
เอหาวุโส ติสฺส อหํ ปตฺตํ คเหตฺวาว ฐสฺสามิ ตฺวํ นิสีทิตวา
ปริภุญฺช สเจ อหํ ปตฺตํ หตฺถโต มุญฺเจยฺยํ กิญฺจิ น ภเวยฺยาติ
อาห ฯ อถายสฺมา โลสกติสฺสตฺเถโร อคฺคสาวเก ธมฺมเสนาปติมฺหิ
ปตฺตํ คเหตฺวา ฐิเต จตุมฺมธุรํ ปริภุญฺชิ ฯ ตํ เถรสฺส อริยิทฺธิพเลน
น ปริกฺขยํ อคมาสิ ฯ ตทา โลสกติสฺสตฺเถโร ยาวทตฺถํ
อุทรปูรํ กตฺวา ปริภุญฺชิ ตํ ทิวสเมว อนุปาทิเสสาย นิพฺพานธาตุยา
ปรินิพฺพายิ ฯ สมฺมาสมฺพุทฺโธ ตสฺส สนฺติเก ฐตฺวา สรีรนิกฺเขปํ
กาเรสิ ฯ ธาตุโย คเหตฺวา เจติยํ กรึสุ ฯ
     ตทา ภิกฺขู ธมฺมสภายํ สนฺนิปติตฺวา อาวุโส อโห
โลสกติสฺสตฺเถโร อปฺปปุญฺโญ อปฺปลาภี เอวรูเปน นาม อปฺปปุญฺเญน
อปฺปลาภินา กถํ อริยธมฺโม ลทฺโธติ กเถนฺตา นิสีทึสุ ฯ สตฺถา
ธมฺมสภายํ คนฺตฺวา กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ
ปุจฺฉิ ฯ เต อิมาย นาม ภนฺเตติ อาโรเจสุํ ฯ สตฺถา ภิกฺขเว เอโส
ภิกฺขุ อตฺตโน อปฺปลาภิภาวญฺจ อริยธมฺมลาภิภาวญฺจ อตฺตนาว
อกาสิ อยญฺหิ ปุพฺเพ ปเรสํ ลาภนฺตรายํ กตฺวา อปฺปลาภี ชาโต
อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตาติ วิปสฺสนาย ยุตฺตภาวสฺส ผเลน
อริยธมฺมลาภี ชาโตติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต กสฺสปสมฺมาสมฺพุทฺธกาเล อญฺญตโร ภิกฺขุ เอกํ กุฏุมฺพิกํ
นิสฺสาย คามกาวาเส วสติ ปกตตฺโต สีลวา วิปสฺสนาย
ยุตฺตปฺปยุตฺโต ฯ อเถโก ขีณาสวตฺเถโร หิมวนฺเต วสมาโน อนุปุพฺเพน
ตสฺส ภิกฺขุโน อุปฏฺฐากกุฏุมฺพิกสฺส วสนคามํ สมฺปตฺโต ฯ กุฏุมฺพิโก
เถรสฺส อิริยาปเถเยว ปสีทิตฺวา ปตฺตํ อาทาย ฆรํ ปเวเสตฺวา
สกฺกจฺจํ โภเชตฺวา โถกํ ธมฺมกถํ สุตฺวา เถรํ วนฺทิตฺวา ภนฺเต
อมฺหากํ ธูรวิหารเมว คจฺฉถ มยํ สายณฺหสมเย คนฺตฺวา
ปสฺสิสฺสามาติ อาห ฯ เถโร วิหารํ คนฺตฺวา เนวาสิกตฺเถรํ วนฺทิตฺวา
อาปุจฺฉิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ โสปิ เตน สทฺธึ ปฏิสนฺฐารํ กตฺวา
ลทฺโธ เต อาวุโส ภิกฺขาหาโรติ ปุจฺฉิ ฯ อาม ลทฺโธติ ฯ กหํ
นาม ลทฺโธติ ฯ ตุมฺหากํ ธูรคาเม กุฏุมฺพิกฆเรติ ฯ เอวญฺจ ปน
วตฺวา อตฺตโน เสนาสนํ ปุจฺฉิตฺวา ปฏิชคฺคิตฺวา ปตฺตจีวรํ
ปฏิสาเมตฺวา ฌานสุเขน ผลสุเขน วีตินาเมนฺโต นิสีทิ ฯ โส กุฏุมฺพิโก
สายณฺเห คนฺธมาลญฺจ ปทีปเตลญฺจ คาหาเปตฺวา วิหารํ คนฺตฺวา
เนวาสิกตฺเถรํ วนฺทิตฺวา ภนฺเต เอโก อาคนฺตุกตฺเถโร อตฺถิ อาคโต
นุ โขติ ปุจฺฉิ ฯ อาม อาคโตติ ฯ อิทานิ กหญฺติ ฯ อสุกเสนาสเน
นามาติ ฯ โส ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ
นิสินฺโน ธมฺมกถํ สุตฺวา สีตลเวลาย เจติยญฺจ โพธิยญฺจ ปูเชตฺวา
ทีเป ชาเลตฺวา อุโภปิ ชเน นิมนฺเตตฺวา คโต ฯ เนวาสิกตฺเถโรปิ
โข อยํ กุฏุมฺพิโก ปริภินฺโน สจายํ ภิกฺขุ อิมสฺมึ วิหาเร วสิสฺสติ
น มํ เอส กิสฺมิญฺจิ คณยิสฺสตีติ เถเร อนตฺตมนตํ อาปชฺชิตฺวา
อิมสฺมึ วิหาเร เอตสฺส อวสนากาโร มยา กาตุํ วฏฺฏตีติ เตน
อุปฏฺฐานเวลาย อาคเตน สทฺธึ กิญฺจิ น กเถสิ ฯ ขีณาสวตฺเถโร
ตสฺส อชฺฌาสยํ ชานิตฺวา อยํ เถโร มม กุเล วา ลาเภ วา
คเณ วา อปลิพุทฺธภาวํ น ชานาตีติ อตฺตโน วสนฏฺฐานํ คนฺตฺวา
ฌานสุเขน ผลสุเขน วีตินาเมสิ ฯ เนวาสิโกปิ ปุนทิวเส นขปิฏฺเฐน
คณฺฑึ ปหริตฺวา นเขน ทฺวารํ อาโกเฏตฺวา กุฏุมฺพิกสฺส เคหํ
อคมาสิ ฯ โส ตสฺส ปตฺตํ คเหตฺวา ปญฺญตฺตาสเน นิสีทาเปตฺวา
อาคนฺตุกตฺเถโร กหํ ภนฺเตติ ปุจฺฉิ ฯ นาหํ ตว กุลุปกสฺส ปวุตฺตึ
ชานามิ คณฺฑึ ปหรนฺโต ทฺวารํ อาโกเฏนฺโต ปโพเธตุํ นาสกฺขึ
หิยฺโย ตว เคเห ปณีตโภชนํ ภุญฺชิตฺวา ชีราเปตุํ อสกฺโกนฺโต
อิทานิ นิทฺทํ โอกฺกนฺโตเยว ภวิสฺสติ ตฺวํ ปสีทมาโน เอวรูเปสุเยว
ฐาเนสุ ปสีทสีติ อาห ฯ ขีณาสวตฺเถโรปิ อตฺตโน ภิกฺขาจารเวลํ
สลฺลกฺเขตฺวา สรีรํ ปฏิชคฺคิตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย อากาเส อุปฺปติตฺวา
อญฺญตฺถ อคมาสิ ฯ
     โส กุฏุมฺพิโก เนวาสิกตฺเถรํ สปฺปิมธุสกฺกราภิสงฺขตํ ปายาสํ
โภเชตฺวา ปตฺตํ คนฺธจุณฺเณหิ อุพฺพตฺเตตฺวา ปูเรตฺวา ภนฺเต โส
เถโร มคฺคกิลนฺโต ภวิสฺสติ อิทมสฺส หรถาติ อทาสิ ฯ อิตโร
อปฺปฏิกฺขิปิตฺวาว คเหตฺวา คจฺฉนฺโต สเจ โส ภิกฺขุ อิมํ ปายาสํ
ลภิสฺสติ คีวายํ คเหตฺวา นิกฺกฑฺฒิยมาโนปิ น คมิสฺสติ สเจ
ปนาหํ อิมํ ปายาสํ มนุสฺสสฺส ทสฺสามิ ปากฏํ เม กมฺมํ ภวิสฺสติ
สเจ อุทเก โอปิลาเปสฺสามิ อุทกปิฏฺเฐ สปฺปิ ปญฺญายิสฺสติ สเจ
ภูมิยํ ฉฑฺเฑสฺสามิ กากสนฺนิปาเตน ปญฺญายิสฺสติ กสฺมึ นุ โข
อิมํ ฉฑฺเฑยฺยนฺติ อุปธาเรนฺโต เอกํ ฌามกฺเขตฺตํ ทิสฺวา องฺคารํ
วิยูหิตฺวา ตตฺถ ปกฺขิปิตฺวา อุปริ องฺคาเรหิ ปฏิจฺฉาเทตฺวา วิหารํ คโต
ตํ ภิกฺขุํ อทิสฺวา จินฺเตสิ อทฺธา โส ภิกฺขุ ขีณาสโว มม อชฺฌาสยํ
วิทิตฺวา อญฺญตฺถ คโต ภวิสฺสติ อโห มยา อุทรเหตุ อยุตฺตํ
กตนฺติ ฯ ตาวเทวสฺส มหนฺตํ โทมนสฺสํ อุทปาทิ ฯ ตโต ปฏฺฐาเยว
มนุสฺสเปโต หุตฺวา นจิรสฺเสว กาลํ กตฺวา นิรเย นิพฺพตฺติ ฯ
      โส พหูนิ วสฺสสตสหสฺสานิ นิรเย ปจิตฺวา ปกฺกาวเสเสน
ปฏิปาฏิยา ปญฺจ ชาติสตานิ ยกฺโข หุตฺวา เอกทิวสํปิ อุทรปูรํ
อาหารํ น ลภติ เอกทิวสมฺปน คพฺภมลํ อุทรปูรํ ลภิ ฯ ปญฺจ
ชาติสตานิ สุนโข อโหสิ ตทาปิ เอกทิวสํ ภตฺตวมนํ อุทรปูรํ ลภิ ฯ
เสสกาเล ปน เตน อุทรปูโร อาหาโร นาม น ลทฺธปุพฺโพ ฯ
สุนขโยนิโต ปน จวิตฺวา กาสีรฏฺเฐ เอกสฺมึ ทุคฺคตกุเล นิพฺพตฺติ ฯ
ตสฺส นิพฺพตฺติโต ปฏฺฐาย ตํ กุลํ ปน ปรมทุคฺคตเมว ชาตํ ฯ
นาภิโต อุทฺธํ อุทกกญฺชิกมตฺตมฺปิ น ลภิ ฯ ตสฺส ปน
มิตฺตพินฺทุโกติ นามํ อโหสิ ฯ มาตาปิตโร ฉาตกทุกฺขํ อธิวาเสตุํ
อสกฺโกนฺตา คจฺฉ กาฬกณฺณีติ ตํ โปเถตฺวา นีหรึสุ ฯ โส
อปฺปฏิสรโณ วิจรนฺโต พาราณสึ อคมาสิ ฯ ตทา โพธิสตฺโต พาราณสิยํ
ทิสาปาโมกฺโข อาจริโย หุตฺวา ปญฺจมาณวกสตานํ สิปฺปํ วาเจสิ ฯ
ตทา พาราณสีวาสิโน ทุคฺคตานํ ปริพฺพยํ ทตฺวา สิปฺปํ สิกฺขาเปนฺติ ฯ
อยมฺปิ มิตฺตพินฺทุโก โพธิสตฺตสฺส สนฺติเก สิปฺปํ สิกฺขติ ฯ โส
ผรุโส อโนวาทกฺขโม ตํ ตํ ปหรนฺโต วิจรติ โพธิสตฺเตน
โอวาทิยมาโนปิ โอวาทํ น คณฺหาติ ฯ ตํ นิสฺสาย อาโยปิสฺส
มนฺโท ชาโต ฯ อถ โส มาณวเกหิ สทฺธึ ภณฺฑิตฺวา โอวาทํ
อคณฺหนฺโต ปลายิตฺวา อาหิณฺฑนฺโต เอกํ ปจฺจนฺตคามํ คนฺตฺวา
ภตึ กตฺวา ชีวติ ฯ โส ตตฺถ เอกาย ทุคฺคติตฺถิยา สทฺธึ
สํวาสํ กปฺเปสิ ฯ สา ตํ นิสฺสาย เทฺว ทารเก วิชายิ ฯ คามวาสิโน
อมฺหากํ สุสาสนํ ทุสฺสาสนํ อาโรเจยฺยาสีติ มิตฺตพินฺทุกสฺส ภตึ
ทตฺวา ตํ คามทฺวาเร กุฏิยา วสาเปสุํ ฯ ตมฺปน มิตฺตพินฺทุกํ
นิสฺสาย เต ปจฺจนฺตคามวาสิโน สตฺตกฺขตฺตุํ ราชทณฺฑํ อคมํสุ ฯ
สตฺตกฺขตฺตุํ เตสํ เคหานิ ฌายึสุ ฯ สตฺตกฺขตฺตุํ ตฬากํ ภิชฺชิ ฯ
เต จินฺตยึสุ อมฺหากํ ปุพฺเพ อิมสฺส มิตฺตพินฺทุกสฺส อนาคมนกาเล
เอวรูปํ นตฺถิ อิทานิ ปนสฺส อาคตกาลโต ปฏฺฐาย ปริหายามาติ
ตํ โปเถตฺวา นีหรึสุ ฯ โส อตฺตโน ทารเก คเหตฺวา อญฺญตฺถ
คจฺฉนฺโต เอกํ อมนุสฺสปริคฺคหิตํ อฏวึ ปาวิสิ ฯ ตตฺถสฺส อมนุสฺสา
เทฺว ทารเก จ ภริยญฺจ มาเรตฺวา มํสํ ขาทึสุ ฯ
     โส ตโต ปลายิตฺวา ตโต ตโต อาหิณฺฑนฺโต เอกํ คมฺภีรํ นาม
ปฏฺฏนคามํ นาวาวิสฺสชฺชนทิวเสเยว ปตฺวา กมฺมกโร หุตฺวา นาวํ
อภิรุหิ ฯ นาวา สมุทฺทปิฏฺเฐ สตฺตาหํ คนฺตฺวา สตฺตเม ทิวเส
สมุทฺทมชฺเฌ อาโกเฏตฺวา ฐปิตา วิย อฏฺฐาสิ ฯ เต กาฬกณฺณิสลากํ
วิจาเรสุํ ฯ สตฺตกฺขตฺตุํ มิตฺตพินฺทุกสฺเสว ปาปุณิ ฯ มนุสฺสา ตสฺเสกํ
เวฬุกลาปกํ ทตฺวา หตฺเถ คเหตฺวา สมุทฺเท ขิปึสุ ฯ
     ตสฺมึ ขิตฺตมตฺเต นาวา อคมาสิ ฯ มิตฺตพินฺทุโก เวฬุกลาเป
นิปชฺชิตฺวา สมุทฺทปิฏฺเฐ คจฺฉนฺโต กสฺสปสมฺมาสมฺพุทฺธกาเล
รกฺขิตสีลสฺส ผเลน สมุทฺทปิฏฺเฐ เอกสฺมึ ผลิกวิมาเน จตสฺโส เทวธีตโร
ปฏิลภิตฺวา ตาสํ สนฺติเก สุขํ อนุภวมาโน สตฺตาหํ วสิ ฯ ตา ปน
วิมานเปติโย สตฺตาหํ สุขํ อนุภวนฺติ ฯ สตฺตาหํ ทุกฺขํ อนุภวิตุํ
คจฺฉมาโน ยาว มยํ อาคจฺฉาม ตาว อิเธว โหหีติ วตฺวา อคมํสุ ฯ
มิตฺตพินฺทุโก ตาสํ คตกาเล เวฬุกลาเป นิปชฺชิตฺวา ปุรโต คจฺฉนฺโต
รชตวิมาเน อฏฺฐ เทวธีตโร ลภิ ตโตปิ อปรํ คจฺฉนฺโต มณิวิมาเน
โสฬส กนกวิมาเน ทฺวตฺตึส เทวธีตโร ลภิ ตาสํปิ วจนํ อกตฺวา
ปุรโต คจฺฉนฺโต อนฺตรทีปเก เอกํ ยกฺขนครํ อทฺทส ฯ ตตฺเถกา
ยกฺขินี อชรูเปน วิจรติ ฯ มิตฺตพินฺทุโก ตสฺสา ยกฺขินีภาวํ
อชานนฺโต อชมํสํ ขาทิสฺสามีติ ตํ ปาเท อคฺคเหสิ ฯ สา
ยกฺขานุภาเวน ตํ อุกฺขิปิตฺวา ขิปิ ฯ โส ตาย ขิตฺโต สมุทฺทมตฺถเกน
คนฺตฺวา พาราณสิยํ ปริกฺขาปิฏฺเฐ เอกสฺมึ กณฺฏกคุมฺพมตฺถเก
ปติตฺวา ปวตฺตมาโน ภูมิยํ ปติฏฺฐาสิ ฯ ตสฺมิญฺจ สมเย ตสฺมึ
ปริกฺขาปิฏฺเฐ รญฺโญ อชิกา จรมานา โจรา หรนฺติ ฯ
อชิกโคปกา โจเร คณฺหิสฺสามาติ เอกมนฺตํ นิลีนา อฏฺฐํสุ ฯ
มิตฺตพินฺทุโก ปวตฺติตฺวา ภูมิยํ ฐิโต ตา อชิกา ทิสฺวา จินฺเตสิ อหํ
สมุทฺเท เอกสฺมึ ทีปเก เอกํ ปาเท คเหตฺวา ตาย ขิตฺโต อิธ
ปติโต สเจ อิทานิ เอกํ ปาเท คเหสฺสามิ สา มํ ปรโต
สมุทฺทปิฏฺเฐ วิมานเทวตานํ สนฺติเก ขิปิสฺสตีติ ฯ โส เอวํ อโยนิโส
มนสิกริตฺวา อชิกํ ปาเท คณฺหิ ฯ สาปิ คหิตมตฺตา วิรวิ ฯ
อชิกโคปกา อิโต จิโต จ อาคนฺตฺวา เอตฺตกํ กาลํ ราชกุเล
อชิกาย ขาทโก เอส โจโรติ ตํ โกฏฺเฏตฺวา พนฺธิตฺวา รญฺโญ
สนฺติกํ เนนฺติ ฯ ตสฺมึ ขเณ โพธิสตฺโต ปญฺจสตมาณวปริวุโต
นครา นิกฺขมฺม นฺหายิตุํ คจฺฉนฺโต มิตฺตพินฺทุกํ ทิสฺวา สญฺชานิตฺวา
เต มนุสฺเส อาห ตาตา อยํ อมฺหากํ อนฺเตวาสิโก กสฺมา
นํ คณฺหถาติ ฯ อชิกโจรโก อยฺย เอกํ อชิกํ ปาเท คณฺหิ
ตสฺมา คหิโตติ ฯ เตนเหตํ อมฺหากํ ทาสํ กตฺวา เทถ อมฺเห
นิสฺสาย ชีวิสฺสตีติ ฯ เต สาธุ อยฺยาติ ตํ วิสฺสชฺเชตฺวา อคมํสุ ฯ
อถ นํ โพธิสตฺโต มิตฺตพินฺทุกํ ตฺวํ เอตฺตกํ กาลํ กหํ วสีติ ปุจฺฉิ ฯ
โส สพฺพํ อตฺตนา กตกมฺมํ อาโรเจสิ ฯ โพธิสตฺโต อตฺถกามานํ
วจนํ อกโรนฺโต เอวํ ทุกฺขํ ปาปุณาตีติ วตฺวา อิมํ คาถมาห
             โย อตฺถกามสฺส หิตานุกมฺปิโน
             โอวชฺชมาโน น กโรติ สาสนํ
         อชาย ปาทํ โอลุพฺภ มิตฺตโก วิย โสจตีติ ฯ
     ตตฺถ อตฺถกามสฺสาติ วุฑฺฒึ อิจฺฉนฺตสฺส ฯ หิตานุกมฺปิโนติ
หิเตน อนุกมฺปมานสฺส ฯ โอวชฺชมาโนติ มุทุเกน หิตจิตฺเตน
โอวทิยมาโน ฯ น กโรติ สาสนนฺติ อนุสิฏฺฐึ น กโรติ ทุพฺพโจ
อโนวาทโก โหติ ฯ มิตฺตโก วิย โสจตีติ ยถา อยํ มิตฺตพินฺทุโก
อชาย ปาทํ คเหตฺวา โสจติ กิลมติ เอวํ นิจฺจกาลํ โสจตีติ
อิมาย คาถาย โพธิสตฺโต ธมฺมํ เทเสสิ ฯ
     เอวํ เตน เถเรน เอตฺตเก อทฺธาเน ตีสุเยว อตฺตภาเวสุ
กุจฺฉิปูโร ลทฺธปุพฺโพ ยกฺเขน หุตฺวา เอกทิวสํ คพฺภมลํ ลทฺธํ
สุนเขน หุตฺวา เอกทิวสํ ภตฺตวมนํ ปรินิพฺพานทิวเส
ธมฺมเสนาปติสฺสานุภาเวน จตุมฺมธุรํ ลทฺธํ เอวํ ปรสฺส ลาภนฺตรายกรณํ นาม
มหาโทสนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ ตสฺมึ ปน กาเล โสปิ อาจริโย
มิตฺตพินฺทุโกปิ ยถากมฺมํ คโต ฯ
     สตฺถา เอวํ ภิกฺขเว อตฺตโน อปฺปลาภิภาวญฺจ
อริยธมฺมลาภิภาวญฺจ สยเมว เอโส อกาสีติ อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา
อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา มิตฺตพินฺทุโก
โลสกติสฺสตฺเถโร อโหสิ ทิสาปาโมกฺโข อาจริโย ปน อหเมวาติ ฯ
                    โลสกชาตกํ ปฐมํ ฯ
                    --------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๖ หน้า ๑-๑๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=36&A=1&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=36&A=1&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=41              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=275              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=270              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=270              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านเล่มก่อนหน้าแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]