ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter
Atthakatha Book 48 : PALI ROMAN Patisam.A.2 (saddhamma.2)

                          6. Gatikathavannana
     [231] Idani tassa vimokkhuppattiya hetubhutam hetusampattim dassantena
kathitaya gatikathaya apubbatthanuvannana. Duhetukapatisandhikassapi hi "natthi jhanam
@Footnote: 1 an.catukka. 21/34/39, khu.iti. 25/90/308

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

Apannassa"ti 1- vacanato jhanampi na uppajjati, kim pana vimokkho. Tattha gatisampattiyati nirayatiracchanayonipettivisayamanussadevasankhatasu pancasu gatisu manussadevasankhataya gatisampattiya. Etena purima tisso gativipattiyo patikkhipati. Gatiya sampatti gatisampatti, sugatiti vuttam hoti. Gatiti ca sahokasa khandha. Pancasu ca gatisu pettivisayaggahaneneva asurakayopi gahito. Devati cha kamavacaradeva brahmano ca. Devaggahanena asurapi sangahita. Nanasampayutteti nanasampayuttapatisandhikkhane. Khanopi hi nanasampayuttayogena teneva voharena vuttoti veditabbo. Katinam hetunanti alobhadosamohahetusu katinam hetunam. Upapattiti upapajjanam, nibbattiti attho. Yasma pana suddakulajatapi tihetuka honti, tasma te sandhaya pathamapuccha. Yasma ca yebhuyyena mahapunna tisu mahasalakulesu jayanti, tasma tesam tinnam kulanam vasena tisso puccha. Patho pana sankhitto. Mahati sala etesanti mahasala, mahaghara 2- mahavibhavati attho. Atha va maha saro etesanti mahasarati vattabbe rakarassa lakaram katva "mahasalati vuttam. Khattiya mahasala, khattiyesu va mahasalati khattiyamahasala. Sesesupi eseva nayo. Tattha yassa khattiyassa gehe pacchimantena kotisatam dhanam nidhanagatam hoti, kahapanananca visati ambanani divasam valanje nikkhamanti, ayam khattiyamahasalo nama. Yassa brahmanassa gehe pacchimantena asitikotidhanam nidhanagatam hoti, kahapanananca dasa ambanani divasam valanje nikkhamanti, ayam brahmanamahasalo nama. Yassa gahapatissa gehe pacchimantena cattalisakotidhanam nidhanagatam hoti, kahapanananca panca ambanani divasam valanje nikkhamanti, ayam gahapatimahasalo nama. @Footnote: 1 khu.dha. 25/372/82 2 Si. mahasara

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

Rupavacaranam arupavacarananca ekantatihetukatta "nanasampayutte"ti na vuttam, manussesu pana duhetukahetukananca sabbhavato, kamavacaresu devesu duhetukananca sabbhavato sesesu "nanasampayutte"ti vuttam. Ettha ca kamacaradeva pancakamagunaratiya kilanti, sarirajutiya ca jotantiti deva, rupavacarabrahmano jhanaratiya kilanti, sarirajutiya ca jotantiti deva, arupavacarabrahmano jhanaratiya kilanti, nanajutiya ca jotantiti deva. [232] Kusalakammassa javanakkhaneti atitajatiya idha tihetukapatisandhijanakassa tihetukakamavacarakusalakammassa ca javanavithiyam punappunam uppattivasena sattavaram javanakkhane, pavattanakaleti attho. Tayo hetu kusalati alobho kusalahetu adoso kusalahetu amoho akusalahetu. Tasmim khane jatacetanayati tasmim vuttakkhaneyeva jataya kusalacetanaya. Sahajatapaccaya hontiti uppajjamana ca sahauppadanabhavena upakaraka honti. Tena vuccatiti tena sahajatapaccayabhaveneva vuccati. Kusalamulapaccayapi sankharati ekacittakkhanikapaccayakaranayena vuttam. "sankhara"ti ca bahuvacanena tattha sankharakkhandhasangahita sabbe cetasika gahitati veditabbam. Apisaddena sankharapaccayapi kusalamulanitipi vuttam hoti. Nikantikkhaneti attano vipakam datum paccupatthitakamme va tatha paccupatthitakammena upatthapite kammanimitte va gatinimitte va uppajjamananam nikantikkhane. Nikantiti nikamana patthana. Asannamaranassa hi mohena akulacittatta avicijalayapi nikanti uppajjati, kimpana sesesu nimittesu. Dve hetuti lobho akusalahetu moho akusalahetu. Bhavanikanti pana patisandhianantaram pavattabhavangavithito vutthitamattasseva attano khandhasantanam arabbha sabbesampi uppajjati. "yassa va pana yattha akusala dhamma na uppajjittha, tassa tattha kusala dhamma na uppajjitthati amanta"ti evamadi 1- idameva sandhaya vuttam. Tasmim khane jatacetanayati akusalacetanaya. @Footnote: 1 abhi.Yu. 39/127/52 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Patisandhikkhaneti tena kammena gahitapatisandhikkhane. Tayo hetuti alobho abyakatahetu adoso abyakatahetu amoho abyakatahetu. Tasmim khane jatacetanayati vipakabyakatacetanaya. Namarupapaccayapi vinnananti ettha tasmim patisandhikkhane tayo vipakahetu sesacetasika ca namam, hadayavatthu rupam. Tato namarupapaccayatopi patisandhivinnanam pavattati. Vinnanapaccayapi namarupanti etthapi namam vuttappakarameva, rupam pana idha sahetukamanussapatisandhiya adhippetatta gabbhaseyyakanam vatthudasakam kayadasakam bhavadasakanti samatimsa rupani, samsedajanam opapatikananca paripunnayatananam cakkhudasakam sotadasakam ghanadasakam jivhadasakancati samasattati rupani. Tam vuttappakaram namarupam patisandhikkhane patisandhivinnanapaccaya pavattati. Pancakkhandhati ettha patisandhicittena patisandhikkhane labbhamanani rupani rupakkhandho, sahajata vedana vedanakkhandho, sanna sannakkhandho, sesacetasika sankharakkhandho, patisandhicittam vinnanakkhandho. Sahajatapaccaya hontiti cattaro arupino khandha annamannam sahajatapaccaya honti, rupakkhandhe cattaro mahabhuta annamannam sahajatapaccaya honti, arupino khandha ca hadayarupanca annamannam sahajatapaccaya honti, mahabhutapi upadarupanam sahajatapaccaya honti. Annamannapaccaya hontiti annamannam uppadanupatthambhanabhavena upakaraka honti, cattaro arupino khandha ca annamannapaccaya honti, cattaro mahabhuta annamannapaccaya honti. Nissayapaccaya hontiti adhitthanakarena nissayakarena ca upakaraka honti, cattaro arupino khandha ca annamannam nissayapaccaya hontiti sahajata viya vittharetabba. Vippayuttapaccaya hontiti ekavatthukadibhavanupagamanena vippayuttabhavena upakaraka honti, arupino khandha patisandhirupanam vippayuttapaccaya honti, hadayarupam arupinam khandhanam vippayuttapaccayo hoti. "pancakkhandha"ti hettha evam yathalabhavasena vuttam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

Cattaro mahabhutati ettha tayo paccaya pathamam vuttayeva. Tayo jivitasankharati ayu ca usma ca vinnananca. Ayuti rupajivitindriyam arupajivitindriyanca. Usmati tejodhatu. Vinnananti patisandhivinnanam. Etani hi uparupari jivitasankharam sankharonti pavattentiti jivitasankhaRa. Sahajatapaccaya hontiti arupajivitindriyam patisandhivinnananca sampayuttakanam khandhananca hadayarupassa ca annamannasahajatapaccaya honti. Tejodhatu tinnam mahabhutanam annamannasahajatapaccayo hoti, upadarupanam sahajatapaccayova, rupajivitindriyam sahajatarupanam pariyayena sahajatapaccayo hotiti veditabbam. Annamannapaccaya honti, nissayapaccaya hontiti dvayam arupajivitindriyam patisandhivinnananca sampayuttakhandhanam annamannapaccaya honti, annamannanissayapaccaya hontiti vuttanayeneva yojetva veditabbam. Vippayuttapaccaya hontiti arupajivitindriyam patisandhivinnananca patisandhirupanam vippayuttapaccaya honti. Rupajivitindriyampana annamannanissayavippayuttapaccayatte na yujjati. Tasma "tayo jivitasankhara"ti yathalabhavasena vuttam. Namanca rupanca vuttanayeneva catupaccayatte yojetabbam. Cuddasa dhammati pancakkhandha, cattaro mahabhuta, tayo jivitasankhara, namanca rupancati evam gananavasena cuddasa dhamma. Tesanca upari annesanca sahajatadipaccayabhavo vuttanayo eva. Sampayuttapaccaya hontiti puna ekavatthukaekarammanaekuppadaekanirodhasankhatena sampayuttabhavena upakaraka honti. Pancindriyaniti saddhindriyadini. Namancati idha vedanadayo tayo khandha. Vinnanancati patisandhivinnanam. Puna cuddasa dhammati cattaro khandha, pancindriyani, tayo hetu, namanca vinnanancati evam gananavasena cuddasa dhamma. Atthavisati dhammati purima ca cuddasa, ime ca cuddasati atthavisati. Idha rupassapi pavitthatta sampayuttapaccayam apanetva vippayuttapaccayo vutto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

Evam patisandhikkhane vijjamanassa tassa tassa paccayuppannassa dhammassa tam tam paccayabhedam dassetva pathamam nidditthe hetu nigametva dassento imesam atthannam hetunam paccaya upapatti hotiti aha. Kammayuhanakkhane tayo kusalahetu, nikantikkhane dve akusalahetu, patisandhikkhane tayo abyakatahetuti evam attha hetu. Tattha tayo kusalahetu, dve akusalahetu ca idha patisandhikkhane pavattiya upanissayapaccaya honti. Tayo abyakatahetu yathayogam hetupaccayasahajatapaccayavasena paccaya honti. Sesavaresupi eseva nayo. Arupavacaranam pana rupabhava namapaccayapi vinnanam, vinnanapaccayapi namanti vuttam. Rupamissakacuddasakopi ca parihino. Tassa parihinatta "atthavisati dhamma"ti varo ca na labbhati. [233] Idani vimokkhassa paccayabhutam tihetukapatisandhim dassetva teneva sambandhena duhetukapatisandhivisesanca dassetukamo gatisampattiya nanavippayuttetiadimaha. Kusalakammassa javanakkhaneti atitajatiya idha patisandhijanakassa duhetukakusalakammassa vuttanayeneva javanakkhane. Dve hetuti nanavippayuttatta alobho kusalahetu adoso kusalahetu. Dve abyakatahetupi alobhadosayeva. Cattari indriyaniti pannindriyavajjani saddhindriyadini cattari. Dvadasa dhammati pannindriyassa amohahetussa ca parihinatta dvadasa. Tesam dvinnamyeva parihinatta chabbisati. Channam hetunanti dvinnam kusalahetunam, dvinnam akusalahetunam, dvinnam vipakahetunanti evam channam hetunam. Ruparupavacara panettha ekantatihetukatta na gahita. Sesam pathamavare vuttanayeneva veditabbam. Imasmim vare duhetukapatisandhiya duhetukakammasseva vuttatta tihetukakammena duhetukapatisandhi na hotiti vuttam hoti. Tasma yam dhammasangahatthakathayam 1- tipitakamahadhammarakkhitattheravade "tihetukakammena @Footnote: 1 abhi.A. 1/325

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

Patisandhi tihetukava hoti, duhetukahetuka na hoti, duhetukakammena duhetukahetuka hoti, tihetuka na hoti"ti vuttam, tam imaya paliya sameti. Yam pana tipitakaculanagattherassa ca moravapivasimahadattattherassa ca vadesu "tihetukakammena patisandhi tihetukapi hoti duhetukapi, ahetuka na hoti. Duhetukakammena duhetukapi hoti ahetukapi, tihetuka na hoti"ti vuttam, tam imaya paliya viruddham viya dissati. Imissa kathaya hetuadhikaratta ahetukapatisandhi na vuttati. Gatikathavannana nitthita. --------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 48 page 197-203. http://84000.org/tipitaka/atthapali/rm_line.php?B=48&A=4457&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=4457&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=517              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=7126              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=8190              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=8190              Contents of The Tipitaka Volume 31 http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]