มิลินทปัญหา

อชานันตัสส ปาปกรณอปุญญปัญหา ที่ ๙ สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดี มีพระราชโองการถามอรรถปัญหาอื่นเล่าว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระนาคเสนผู้ปรีชา ตุมฺเห ภณถ พระผู้เป็นเจ้าว่าไว้กับโยมแต่ก่อนนั้นว่า โย ปุคฺคโล บุคคลจำพวกใดไม่รู้จักบาปกรรม และกระทำบาปกรรมมีปาณาติบาต เป็นต้นได้บาป มาก แล้วกลับว่าสมเด็จพระผู้ทรงสวัสดิภาคมีพระพุทธฎีกาตรัสไว้ในวินัยบัญญัติว่า พระ ภิกษุกระทำกรรมด้วยไม่รู้หาอาบัติมิได้ ตกว่าคำทั้งสองไม่ต้องกัน จะเชื่อเอาคำที่ว่าไม่รู้กระทำ กรรมหาอาบัติมิได้นี้ คำเดิมที่ว่าบุคคลไม่รู้ กระทำบาปกรรม ได้บาปกรรมมากก็จะผิด ครั้นจะ เชื่อเอาคำเดิมว่า บุคคลไม่รู้กระทำบาปกรรมได้บาปกรรมมากนี้ คำภายหลัง ว่าพระภิกษุไม่ รู้กระทำบาปกรรมหาอาบัติมิได้ก็จะผิด อยํ ปญฺโห อันว่าปริศนานี้เป็น อุภโตโกฏิ ทุรุตฺตโม เหมือนทางไกลสุดโสดแสนยากที่จะจร ทุปฺปารคามี ดุจสาครมหาสมุทรสุดที่จะข้ามฝั่งได้ ปัญหา นี้เคลือบแคลงเป็นที่สงสัยนักหนา ตฺวานุปฺปตฺโต มาถึงพระผู้เป็นเจ้า พระผู้เป็นเจ้าจงวิสัชนา ในกาลบัดนี้ พระนาคเสนผู้ประเสริฐสงฆ์องค์อรหันต์ปัญญาปฏิสัมภิทา มีอริยวาจาตอบว่า มหา- ราช ขอถวายพระพรบพิตรพระราชสมภารผู้ประเสริฐในมไหสุริยศฤงคาร สมเด็จพระศาสดา จารย์โปรดประทานไว้ว่า บุคคลผู้ใดมิได้รู้จักบาปกรรม มากระทำบาปกรรมได้บาปกรรมมาก สมเด็จพระพุทธองค์ผู้ทรงสวัสดิภาคมีพระพุทธฎีกาบัญญัติในวินัยว่า ภิกษุไม่รู้และกระทำซึ่ง กรรมนั้นหาอาบัติมิได้ ความทั้งสองนี้ อตฺถนฺตรํ มีอรรถแปลกกัน คำที่ว่าไม่รู้หาอาบัติมิได้นั้น คือ ภิกษุกระทำซึ่งกรรมอันใด ด้วยจิตมิได้มีสัญญารู้เห็น คือ มิได้สำคัญ ไม่ทันรู้สึกว่า สัญญาวิโมกข์ สมเด็จพระบรมโลกนาถเจ้า อารพฺภ ปรารถนาเอาสัญญาวิโมกข์นั้น จึงบัญญัติว่า พระภิกษุไม่สำคัญไม่ทันรู้ กระทำกรรมหาอาบัติมิได้ ต่างกันกับตรัสไว้ในพระสูตรที่ว่าบุคคลไม่ รู้จักว่าบาปกรรม ทำบาปกรรม ได้บาปกรรม ได้บาปมาก จะได้เถียงกันหาบ่มิได้ บพิตรพระราชสมภาร พึงเข้าพระทัยด้วยประการดังนี้ สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดี มีพระราชโองการตรัสว่า ภนฺเต นาคเสน ข้า แต่พระนาคเสนผู้ปรีชา ปัญหาพยากรณ์พระผู้เป็นเจ้าแก้ไขนี้ สาธุ ดีแล้ว พระผู้เป็นเจ้า โยมจะ รับประทานไว้เป็นข้อปฏิบัติ อชานันตัสส ปาปกรณอปุญญปัญหา คำรบ ๙ จบเพียงนี้

เนื้อความมิลินทปัญหา หน้าที่ ๒๖๗ - ๒๖๘. http://84000.org/tipitaka/milin/milin.php?i=113 สารบัญมิลินทปัญหา http://84000.org/tipitaka/milin/milin.php?i=0#item_113